DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN Wijziging van ons Staatsbestel. 28ste Jaargang WOENSDAG 18 NOVEMBER 1936 No. 8576 DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent pei week2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ea verhuur, koop en verkoop: 0.50 De bevoegdheid van het centrale orgaan. ADVISEEREN OF VER- ORDINEEREN In ons vorig artikel- over het rapport van de Studie-coqimissie, welke, een onder zoek heeft ingesteld omtrent een evëntueele wijziging van ons Staatsbestel in den geest der Katholieke ordeningsgedachte, hebben wij gezien, hoe het nest van Staatbe zwaard werd door den steeds groeienden koekoek van het economische en sociale le ven en hoe de commissie adviseerde om den koekoek uit het nest te gooien en hem een eigen home te laten bouwen. De buitensporig uit de-kluiten wassende jonge vogei moest zich een nest opbouwen uit corporaties met publiek-rechtelijke be voegdheid,, doch hij zou niet geheel en al op eigen wieken mogen drijven, want regie ring en volksvertegenwoordiging zouden de algemeene wetgeving ook op sociaal en economisch gebied zelf in handen houden. Als bindend element, nationaal gespan nen over de corporaties, was gedacht aan een top-orgaan, dat tevens als verbindings schakel dienen zou tusschen corporaties eenerzijds en"regeering en volksvertegen woordiging anderzijds. Hoe moet nu de taak van dat top-orgaan worden verstaan? De „Maasbode", het rapport der commis sie besprekend in haar nummer van 4 Nov. j.l., -concludeert, dat deze taak uitsluitend adviseerend is voorgesteld. Wat het blad betreurt, omdat het zelf op dit punt verder wilde gaan en aan dit top-orgaan ook een verordenende bevoegdheid wilde zién toebedeeld. Een verordenende bevoegd heid in dezen zin, dat eventueele uitvoe ringsmaatregelen, die anders bij algemeene maatregel van bestuur (dus door de regee ring) genomen zouden moeten worden, dan door het centrale orgaan zouden kunnen wobden vastgesteld. Voorts had het blad zich voorgesteld, dat ook de bedrijfsver- ordeningen van de corporaties aan de goed keuring van dat orgaan zouden moeten wor den onderworpen. „Maar dat wil de commissie ook", schrijft tot groote verrassing van den Maasbode schrijver prof. mr. Romme, één der leden dier commissie. „U hebt blijkbaar het rap port niet goed gelezen". „Voorzoover het top-orgaan wordt ingeschakeld in de totstandkoming van algemeene wetgeving op so ciaal-economisch gebied (aldus schrijft prof Romme verder), wordt aanbevo len, het te geven adviseerende bevoegd heid. Maar als orgaan met betrekking tot b e d r ijf s regelingen, wordt, vóór en behalve een adviseerende taak, aan dit top-orgaan toegedacht de veel ver der gaande bevoegdheid van medewer king aan de totstandkoming van alge meene regelingenvoor het bedrijfsle ven in zijn geheel verordenende be voegdheid dus en medewerking aan de totstandkoming van algemeene re gelingen voor een deel van het bedrijfs leven wat k a n zijn verordenende be voegdheid, maar ook kan zijn. en liefst zooveel mogelijk zal zijn, een aan vullende taak met betrekking tot bedrijfsregelingen welke uit de sa menwerking van twee of meer corpo raties geboren zijn". De „Maasbode", aldus op haar journa listieke vingeren getikt, slaat het rapport nog eens op, maar kan het door prof. Rom me weergegeven standpunt er niet in vin- clen. Wij kunnen het er ook niet in vinden en zijn zoo vrij te betwijfelen of het stand punt van prof. Romme het standpunt van de geheele commissie, zooals dat is uiteen gezet in het rapport, wel heelemaal dekt. Wij gelooven trouwens, dat de meenin gen in werkelijkheid niet zoo heel ver uit elkaar loopen. In ons eerste artikel hebben wij er den nadruk op gelegd, dat de commissie zich vóór alles heeft willen plaatsen op den bo dem van de werkelijkheid en zich angst vallig onthouden heeft van het aanbevelen van denkbeelden, voor. welker verwezenlij king de tijd nog niet rijp is. Slechts wat djrect voor uitvoering vatbaar geacht werd, is opgenomen in het schema der commis sie. Vandaar dat men niet te hard van sta pel heeft willen loopen met het toekennen van bevoegdheden aan dat centrale orgaan. Wanneer alvast bereikt kan worden, dat er begonnen wordt aan den opbouw dezer voorgestelde ordening, dat er mitsdien cor poraties komen en over deze corporaties een Economische Raad met voorloopig adviseerende bevoegdheid, dan zijn wij reeds een flinke stap verder. En daarom heeft de commissie voorloo pig slechts adviseerende bevoegdheid, maar dan verplichte adviseerende bevoegdheid, willen toekennen aan dit orgaan. Niets belet evenwel, dat aan het top-orgaan, wanneer het eenmaal in werking is en de zaken naar wertsch marcheeren, wanneer er bo vendien wat meer valt te concretiseeren omtrent de werkwijze van dat orgaan, (want wie heeft op dit oogenblik reeds een duidelijk en scherp-omlijnd denkbeeld omtrent den arbeid ervan?) niets belet, dat aan. dit orgaan later een grooter aan deel in de uitvoering worde gegeven, zoo als de „Maasbode" zich dat voorstelt. Dat is trouwens ook de wensch der commissie, want zij denkt in een latere phase, wan neer het corporatieve gemeenschapsleven zich volledig zal hebben ontwikkeld, aan een staatsorgaan met wetgevende bevoegd heid en zelfs niet alleen op sociaal-econo misch gebied, maar ook op andere gebie den der staatswerkzaamheid. Omtrent het ideaal staan de partijen dus niet zoover van elkander afer is slechts verschil van meening omtrent het tempo, wat weer verband houdt met het inzicht omtrent het direct bereikbare. Wij begrijpen "net overigens, wanneer de .leden der -studie-commissie huiverig zijn voor het zonder mëér toekennen van veror denende bevoegdheid. Het nemen van maatregelen op economisch en sociaal ge bied zal wij kunnen het ons moeilijk an ders voorstellen -r- gepaard gaan met finan- cieele uitgaven en dat de regeering er in dezen tijd toe te bewegen zou zijn, om de touwtjes van de b^rs voor een belangrijk deel uit handen te geven, klinkt vrij opti mistisch. Wat wij echter niet goed begrijpen is de volgende passage in het rapport: „In de grootst mogelijke meerderheid meent zij (de commissie) te mogen betwij felen, of het uitzicht op dien toestand van dien aard is, dat thans reeds de grond wettelijke mogelijkheid daartoe zou moeten geopend worden". Dat slaat direct op de mogelijkheid van een organisch kiesrecht, maar indirect ook op de grondwettelijke mogelijkheid van zulk een orgaan met verordenende bevoegd heid, want „dat er voor de samenstelling van zoo'n lichaam geen plaats is voor een individueel doch slechts voor een organisch kiesrecht (kiesrecht der corporaties) schijnt der commissie vanzelfsprekend". Wij zouden meenen, dat van de a.s. Grondwetsherziening gebruik zou kunnen worden gemaakt om een mogelijkheid te openen, al bestaat het vooruitzicht, dat deze mogelijkheid pas veel later benut kan wor den. 't Is altijd gemakkelijk en het verplicht tot niets. Misschien heeft de commissie zich laten leiden door de gedachte: 't is beter niet alles in eens te willen hebben. Wat een kwestie van tactiek is. Mr. H. F. A. GEISE. DE SPANNING IN HET VERRE OOSTEN. Aanval op Taolin. PEKING, 18 November (A. N. P.) Van Chineesche zijde wordt hedenochtend me degedeeld, dat de Mandsjiekwo-Mongool- sche troepen een hevigen aanval hebben gedaan op Taolin. Zij werden hierbij ge steund door Japansche tanks en bombar dementsvliegtuigen. Japan heeft er niets mee te maken! TOKIO, 17 Nov. (A. N. P.) Officieele kringen verklaren ten aapzien van de te gen de provincie Soeojoean gerichte opera ties van Binnen-Mongolië, dat dit een zui ver binnenlandsche aangelegenheid van Chira is, waarmede Japan niets te maken heeft, hoewel Japan niet onverschillig staat tegenover communistische activiteit in eenig deel van China. Gebrek aan eenheid in de S.D.A.P. In een politieke'partij kan over vele din gen verschillend worden geoordeeld. Dat kan. En, als er geen geest-doodende disci pline heerscht, zal dat ook in werkelijkheid zoo zijn. Maar in een zaak, die de beginselen der partij van nabij raakt en waarin onder linge verdeeldheid verwarring naar bui ten wekt, moet die politieke partij één zijn. Eén in het openbaar optreden. De hier' bedoelde vereischte een heid mist herhaaldelijk de S. D. A. P. Vandaar, dat velen de overtuiging heb ben, dat men niet weet, wat men aan haar heeft; dat velen van haar getuigen, dat zij in, de samenleving beheerschende begin sel-vraagstukken visch noch vleesch is.. Is de S. D. A. P. revolutionair gezind? Of is zij democratisch? Wil zij zich aan het bestaande gezag onderwerpen, daar mede samenwerken, daaraan de vereischte eedbied betuigen met alle consequenties daarvan? Of is zij republikeinsch is zij republikéinseh niet alleen in dien zin, dat zij een republiek als-haar ideaal beschouwt, maar zóó dat zij den bestaanden regee- ringsvorm niet in haar feitelijke rechtma tigheid wil erkennen, niet loyaal wil ^erkennen.r Zoo ook nu weer die verwarde en ver warrende houding bg gelegenheid van het aanstaande vorstelijk huwelijk. In meerdere gemeenten werkt de S.DA.P. mede aan de feestviering, in andere weer niet. In Leiden, vaar de S. D. A. P. al tijd graag zoo'n beetje revolutionaire hou ding heeft willen aannemen, doet zij niet mee, althans niet aan de geldinzameling voor het nationaal huldeblijk. Dit is dui delijk geworden uit de gisteren in ons blad gepubliceerde lijst van comité-leden. Nu kan men van de zijde der S. D. A. P. opwerpen: 't Betreft hier toch geen begin sel-kwestie. Dat is waar. 't Verschil in optreden van de S. D. A. P. elders en hier behoeft niet gevolg te zijn van beginsel-verschil. Maar 't betreft hier wél een kwestie, die, zooals wij hierboven schreven, „de begin selen der partij (der S D. A. P.) van nabij raakt en waarin onderlinge verdeeldheid verwarring naar buiten wekt". Ongetwijfeld. En daarom is dit ver schillend optreden der S. D. A. P. ver keerd ook voor haar-ze-f, als zij er ten minste prijs op stelt, te worden beschouwd als een partij, waarvan ieder weten kan, waarvan ieder zien kan, wat men er aan heeft in de principeele zaak van de erken ning van een nation?! gezag. De wereld in vogelvlucht Op Madrid komt een hagelbui van gra naten, bommen en ander moordtuig neer. Het eene bombardement na het andere brengt door en verwoesting over de onge lukkige stad, maar uit de berichten van vandaag blijkt niet, dat de aanvallende rechtsche troepen veel vorderingen heb ben gemaakt. De tegenstand is blijkbaar neg zoo taai, dat de aanvallers het raad zaam achten eerst alle plaatsen van ver dediging stuk te schieten. Er schijnt ook gebruik gemaakt te worden van brand bommen, waardoor verscheidene branden in de hoofdstad zijn uitgebroken. Voorts wordt gemeld, dat tusschen Ber lijn en Tokio een overeenkomst is gesloten tegen het communisme. Beide landen heb ben parallel loopende opvattingen om trent het communisme en parallel loopen de belangen tegenover het bolsjewistisch gevaar, Duitschland in het Westen en Ja pan in het Oosten. Wanneer de berichten juist zijn heeft Duitschland in Japan een vrij belangrijken mede-strijder verkregen voor zijn „kruistocht tegen het commu nisme". In hoeverre Italië als een bond genoot te beschouwen valt is nog de vraag. In Engeland ziet men dergelijke aaneen sluitingen niet graag. Engeland heeft lie ver te doen met een alleenstaand Japan in het Verre Oosten. VERDWIJNT DE „KWEEKELING MET ACTE"? Een poos geleden heb ik den „kweeke- ling met acte" een ongerijmdheid noemend, wijl een kweekeling, die de acte behaalt, van stonde af-aan, geen kweekeling meer is, doch bevoegd onderwijzer in dit blad het denkbeeld in overweging gegeven, de noodige bezuiniging veeleer hierin te zoeken, dat men het instituut „onderwijzer 2e klasse" zou invoeren; de tweedeklasser zou dan lager gesalarieerd kunnen worden evenals zulks bij vele andere functies het geval is: luitenants, personeel, bij de politie, enz. Uit onderwijzerskringen werd daartegen terstond geopponeerd en ondersteld, dat ik loondruk beoogde, waartegenover ik weer opmerkte, dat ik eenvoudig bedoelde: het hoogere loon door meerdere ervaring te doen bereiken, terwijl het lagere toch be staansmogelijkheid moest bieden. Na deze herinnering moge ik er op wij zen, dat het stitutt tweede klasse toch op weg schijnt, zij het dan om te beginnen nog slechts bij het voorbereidend onder wijs. B. en W. van Den Haag immers stel len den Raad thans voor om de benaming van het personeel, dat belast is met het zelfstandig geven van onderwijs aan on volledige klassen meer in overeenstemming te brengen met de werkelijkheid en dat personeel niet als kweekelingen, doch als onderwijzeressen 2e klase aan te duiden. B. en W. hebben zich op het standpunt gesteld, dat er geen overwegende bezwaren bestaan tegén een formatie, waarbij in het algemeen: a. Aan hoofden en onderwijzeressen le klasse het zelfstandig onderwijs wordt op gedragen aan klassen van ten hoogste 44 leerlingen; b. aan onderwijzeressen 2e klase het zelfstandig onderwijs wordt opgedragen aan klassen van ten 'hoogste 36 leerlingen. Voorts stellen zij voor, aan scholen met minder dan 205 leerlingen nog een en aan scholen met 205 of meer leerlingen nog twee kweekelingen aan te stellen. Deze regeling is neergelegd in een nieu we leerlingenschaal. Toepassing van de thans door B. en W. voorgestelde leerlingenschaal zal. leiden tot een aanzienlijke vermindering van het aan tal. onderwijzeressen (le klasse). Daaren tegen zal het aantal onderwijzeressen 2de klasse en kweekelingen, zoowel bij het openbaar als bij het bij zonder voorberei dend onderwijs, vermoedelijk zoodanig toe nemen, dat ten slotte voor een grooter aan tal personen werkgelegenheid zal ontstaan. De financieele regeling van dit voorstel is me op 't oogenblik niet bekend. Indien echter de tweede klasser een behoorlijk salaris behoudt, is deze regeling zeker te verkiezen boven het ongelukkige kweeke- lir.gen-met-acte-systeem Tot zoover onze hooggeachte medewer ker. Wij: zijn het met de conclusie in den laatsten zin volkomen eens, maarwij zouden toch liever geen van beide insti tuten zien: noch kweekeling met acte, noch onderwijzer 2e klasse. Een andere moge lijkheid, die we liever verwezenlijkt zou den zien, is: een wat langer gerekt stelsel van periodieke verhoogingen. LUCHTVAART DE K.LJVI. NAAR ABESSYNIë. Bijzondere vlucht met Fransche passagiers. Een week vóór Kerstmis zal de Kwak, de Douglas DC 2 PHAKQ van het Pa- rijsche vliegveld le Bourget starten op weg naar Abessynië. Een Fransch bankdi recteur heeft het K.L.M.-toestel gecharterd voor deze bijzondere vlucht, welke onge veer een maand zal duren. Het gezelschap bestaat uit zes toeristen w.o. een filmope rateur, die de aardigste momenten van deze reis op den gevoeligen band za± vastleggen. De K.L.M. heeft in den loop der jaren al zoovele bijzondere vluchten uitgevoerd, dat zij met deze laatste opdracht voor Abessynië wel tot een specialiste gestem peld kan worden in het maken van moder ne "kruistochten. Wij denken aan van Lear Black's roemrijke vluchten met Géysen- dorffer en Scholte, aan Scholte's reis naar Indo-China, aan Frijns' vlucht met mevr. Moore naar het Heilige Land, aan de toch ten, wejke lord Beaverbrook met de K. L. M. maakte en thans weer aan de voorge nomen Abessynië-vlucht. De Fransche rei zigers zijn aan.de goede zorgen van Duime- laar toevertrouwd, een van de oudste pilo ten der K.L.M., die in 1923 ih dienst der maatschappij trad en reeds 12.000 vlieg uren op zijn naam heeft staan. De bemanning van de-„Kwak" zal bestaan Dit nummer bestaat uit drie bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Hevige bombardementen op Madrid. Overigens weinig vorderingen. (2de blad). Een Duitsch-Italiaansch-Japansch anti communistisch front? (2de blad). De Fransche minister Salengro plotse- ling overleden. (2de blad). BINNENLAND. De steun aan den tuinbouw. (2de blad). De prijsstijging van de levensmiddelen. (2de blad). uit de heeren: J. J. E. Duiimelaar, gezag voerder, H. C. A. van Montfoort, tweede-pi loot, Chr. Biesheuvel, boordwerktuigkundi ge en J. W. Hoogland, marconist. De vlucht, welke 17 December van Pa rijs begint, leidt langs de volgende lucht wegen: Parijs, Marseille, Rome, Athéne, Rhodos, Alexanarië, Cairo, Luxor, Assouan, Port Sudan, Massaou, Assab, Djibouti, Ad dis Abeba, Asmara, Port Soedan, Wadi Haifa, Cairo, Mersa Matruh, Benghasi, Tripolis, Catania (op Sicilië), Rome, Mar seille, Parijs. De „Kwak" zal op zijn terug weg misschien niet de oevers van den Nijl volgen, waar zijn langbeenige verwanten de Ibissen verblijven, maar wellicht zal hij van Port Soedan over de Golf van Akaba via Rhodos naar Rome terugvliegen. KERSTVLUCHT VAN DE IBIS NAAR INDIë. In het gewone schema van de Postvluchten van de K. L. M. De „Ibis", de nieuwe Douglas D C 3.van de K. L. M., zal een Kerstvlucht naar Indië maken. Bestuurd door Scholte met Parmentier als medegezagvoerder, zal het luchtmail schip, gedreven door zijn beide motoren van 1000 H.P. elk, langs de K.L.M.-winterroute suizen, om aan de Egyptenaren, de Irakee- zen, de Perzen, de Britsen-Indiërs, de Sia- meezen, de Engelschen in Singapore en ten slotte aan Nederlandsch-Indië te doen zien, dat de K.L.M. voortgaat te vliegen met het meest moderne en het meest com fortabele materieel. Deze Kerstvlucht zal in het gewone sche ma passen en noch bijzonder, noch ver sneld zijn. De machtige motoren zullen niet worden gebruikt om de vlucht binnen en kele dagen te volbrengen. In zevendagen wordt de uitreis gemaakt, in 6 y. dag de thuisreis. Op deze wijze zal in Indië en langs de geheele K.L.M.-route het nieuwe materieel worden geïntroduceerd, waarmee binnen afzienbaren tijd de K.L.M. de geheele Indië- route hoopt te bevliegen. Als verdere bemanning van de Ibis op deze Kerstvlucht zijn aangewezen de hee ren Pestman, marconist, Buitenhuis, werk tuigkundige en Oosterhuis, steward. „Tel." VERKEERSVLIGTUIG VERONGELUKT. Een verkeersvliegtuig van de lijn Ber lijnMunchen is bij de landing op het vliegveld van Neurenberg verongelukt. De bestuurder en een passagier werden daar bij doodelijk gewond. DE PAUS GEEFT ZIJN MEENING OVER DE FILM. LONDEN, 18 Nov. (A.N.P.) De Paus heeft gisteren, naar de „Daily Telegraph" uit Vaticaanstad meldt, den president van de Motion Picture Producers-distributors of America, Will Hays, ontvangen. Het onderhoud, dat Hays met Z. H. heeft gehad, duurde een half uur. Bij hét verlaten van het Vaticaan verklaarde de filmmagnaat: Mijn bezoek aan den Paus is het hoogtepunt van mijn loopbaan. Ik stond versteld over zijn kennis van de film, en ik was aangenaam verrast, hem zoo frisch van geest en uiterlijk aan te treffen, vooral na de geruchten, dat zijn gezondheidstoestand te wenschen overliet. Wij hebben gesproken over films en hun techniek, hun moreele voor- en nadeelen. Z> H. verklaarde, dat hij sterk voor ont wikkeling van de film was, zoolang deze ten doel had, de algemeene levensomstan digheden van den mensch te verbeteren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 1