DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
DINSDAG 10 NOVEMBER 1936
No. 8569
Ceidaeh^Goti/tai/itt
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor LeideD 19 cent pei week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Niet tegen den Katholieken
godsdienst!
De socialistische pers weet mede te dee-
len, dat twee Spaansche Katholieke geeste
lijken, die in Brussel verblijven, in tegen
woordigheid van Brusselsche journalisten
ten stelligste zouden hebben tegengespro
ken, „dat de regeering tegen den Katholie
ken godsdienst is".
Ja uit pure sympathie voor den Ka
tholieken godsdienst zijn in Spanje onder
het roode regiem priesters en bisschoppen
verjaagd en vermoord!
Om niet te zeggen, dat het door die Ka
tholieke geestelijken gegeven relaas als
't inderdaad gegeven is! verdraaid is
weergegeven wij mogen toch wèl bewe
ren, dat het zóó zal zijn weergegeven, dat
het niet opzettelijk ten nadeele van de
roode Spaansche regeering zal zijn ver-
valscht!
Welnu eenige regels verder in dat
„interview" met die Spaansche Katholieke
geestelijken lezen we:
„De regeering heeft eenstemmig beslo
ten, den godsdienst in eere te herstellen,
zoodra de oorlogsomstandigheden het zou
den toelaten".
't Is fraai! Die regeering, die niet tegen
den Katholieken godsdienst zou zijn, laat
voortbestaan een toestand, waarin de gods
dienst 't is op z'n zachtst gezegd!!
niet in eere is; anders gezegd: waarin met
duivelschen haat tegen den godsdienst
wordt gestreden! Zij herstelt dien toe
stand niet. Maar zij zal dat eerst gaan
doen, „zoodra de oorlogsomstandigheden het
zouden toelaten"! Dit is toch wel in lijn
rechte tegenspraak met wat eerst gezegd
werd, n.l. dat de regeering niet tegen den
Godsdienst zou zijn!....
Als men wat aan alle kanten zwart is
van het vuil wil gaan schoon prate n, dan
komt men wel tot rare bokkesprongen!
V De Spaansche regeering
Wij zijn niet door dik en dim bewonde
raars van de Spaansche rebellen, zooals de
roode pers dat is van de Spaansche regee
ring!
Wij hebben ook niet, volstrekt niet, on
beperkt vertrouwen in wat er gebeuren
gaat, als Franco den strijd gewonnen heeft
en de macht in handen heeft.
Dit willen wij gaarne met grooten na
druk verklaren.
Wij zijn er wel ten diepste van over
tuigd, dat wat er onder de nu gevluchte
Spaansche regeering is geschied moeielijk
in barbaarschheid en gruwelijkheid kan
worden overtroffen of zelfs maar ge
ëvenaard.
Wij spreken van gevluchte regeering.
De Spaansche regeering is al naar Va
lencia gevlucht. Net op tijd. Het „Volk"
vindt gevlucht in dit verband blijkbaar een
leelijk woord en schrijft dan ook, volko
men naar waarheid: „De republikeinsche
regeering van Spanje heeft Madrid ver
laten en is naar Valencia vertrok-
k e n".
Letterlijk alles wat de Spaansche regee
ring toelaat of doet moet in de roode pers
worden goed gepraat of met veel conside
ratie worden bejegend!
Prins en Prinses gaan
wonen in Soestdijk.
In het paleis van wijlen
Koningin Emma.
Men meldt ons, dat H. M. de Koningin
aan Prinses Juliana en Prins Bernhard
een gedeelte van het paleis Soestdijk heeft
aangeboden, om als toekomstige woning in
te richten.
Het prinselijk paar heeft den wensch te
kennen gegeven, dat de noodige verande
ringen en inrichting van hun aanstaande
woning een gedeelte zullen vormen van het
nationale geschenk, hetwelk aan de Prin
ses en den Prins bij gelegenheid van hun
huwelijk zal worden aangeboden.
De wereld
in vogelvlucht
De inname van Madrid blijkt geen mili
taire „wandeling" te zijn. De verdedigers
der stad weren zich blijkbaar geducht en
zijn niet van zins zich zonder slag of stoot
over te geven of terug te trekken.
Van den anderen kant moet men ook
niet vergeten, dat de aanvallers beroeps
militairen zijn, die met overleg te werk
'gaan en niet van plan zijn onnoodig stuk
ken te maken. Aan den eenen kant zullen
zij de stad zooveel als mogelijk is willen
sparen en aan den anderen kant willen zij
hun eigen krachten ook sparen. Een roe-
kelooze stormaanval is wel erg moedig,
maar behoedzaamheid gepaard met moed
is veel beter. Welke van de twee factoren
de grootste rol spelen of zij n.l. niet te
snel voorwaarts willen rukken of niet kun
nen opschieten is niet uit te maken.
Uit het Zuiden komen berichten, dat ook
in de buurt van Malaga een groot offensief
in voorbereiding is.
Het hoogtepunt van den burgeroorlog
schijnt nu wel bereikt te worden.
Voorts doen opnieuw geruchten de ron
de, dat een herstel der monarchie in Hon
garije en misschien ook in Oostenrijk aan
staande zou zijn. Mussolini zou erin hebben
toegestemd, dat Otto op de Hongaarsche
troon zou komen. Deze zou dan in het hu
welijk treden met een Italiaansche prin
ses.
Wat er van aan is; wij weten het niet.
Maar voorshands gelooven wij er niet te
veel van. Er zitten zooveel haken en oogen
aan deze.kwestie en er zijn in de interna
tionale politiek zooveel gevoelige sche
nen, die zich aan dit steentje zouden stoo-
ten en die ontzien moeten wox'den, dat de
tijd voor een restauratie der Habsburgers
nog niet rijp schijnt.
HET WERK DER KATHOLIEKE
ARBEIDERSBEWEGING
GEWAARDEERD
In een Zaterdag gehouden centrale
raadsvergadering van den Dioc. Bond
van R.K. Werkliedenver. in het Aarts
bisdom, te Arnhem, bezocht door 208 af
gevaardigden van 139 plaatselijke afdee-
lingen, is met algemeene stemmen op
voorstel van de afdeeling Oldenzaal de
volgende motie aangenomen.
De Diocesane Bond van R.K. Werklie-
denvereenigingen in het aartsbisdom
Utrecht;
te Arnhem in Centrale Raadsvergadering
op 7 November bijeen;
'kennis genomen hebbende van de zeer
omvangrijke arbeid verricht door de lei
ding der Katholiekwe Arbeidersbeweging
in al haar geledingen in de huidige crisis
omstandigheden;
uitsprekende, dat deze voor het arbei
dersgezin met groot succes gevoerde ar
beid onweersprekelijk hartelijke waar
deering en dank verdient van den gehee-
len arbeidersstand en speciaal van de ka
tholiek georganiseerde^;
overwegende, dat die arbeid gericht is
op het belang van Kerk en Maatschappij;
spreekt haar diepe verontwaardiging uit
over de lasterlijke aanvallen welke de
zich noemende K.D.P. bij herhaling doet
op de beweging en haar leiders, en in
„Onze Vaan" daarbij zelfs hun heiligste
gevoelens niet onbesmeurd laat;
betuigt zijn onwankelbare trouw aan
de leiding der Katholieke Arbeidersbewe
ging, meer speciaal aan haar Verbonds
voorzitter, den heer A. C. de Bruyn;
besluit deze gevoelens bij motie vast te
leggen, deze ter kennis te brengen van
het Verbondsbestuur en te publiceeren in
de pers.
„DE DAGERAAD" EN DE RADIO.
De Gooische Actiegroep tegen volksver
wildering heeft aan den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken wederom geadresseerd
naar aanleiding van het feit, dat op 7 No
vember wederom een uitzending door de
Vrijdenkers Radio-Omroep werd verzorgd.
Artikel 2, derde lid van het Radioregle
ment luidt:
Om voor een machtiging in aanmer-
merking te kunnen komen moeten de
omroep-organisaties aantoonen, dat zij
in zoodanige mate gericht zijn op be
vrediging van in het volk levende cul-
tureele of godsdienstige behoeften,
dat hare uitzendingen uti dien hoofde
geacht kunnen' worden van algemeen
nut te zijn".
In de beschikking van 15 Mei 1930 staat
in art. 8 ten aanzien van de verdeeling van
den zendtijd vermeld, dat andere omroep-
RECHTZAKEN
De „inbraak" in het
kasteel Nijenrode
Voortgezette behandeling.
Het gerechtshof, gepresideerd door mr.
Joh. Jolles zette vandaag de behandeling
voort van de Nijenrodezaak.
De president stelt eerst nog eenige vra
gen aan den verdachte Onnes.
U zegt aldus de president dat de
chantagepoging van Koning op 20 April is
begonnen. Hebt u voor dien tijd nergens
aan gemerkt, dat hij de hand in die in
braak had?
Verdachte had er voor dien datum niets
van gemerkt. Waarschijnlijk probeerde
Koning aldus zegt Onnes eerst geld
te krijgen door de beleening van schilde
rijen.
President: En onder welke bewoordingen
heeft hij de feiten meegedeeld?
Koning heeft gezegd: „Van dien inbraak
weet ik meer af, ik weet welke menschen
het gedaan hebben en zij zeggen, dat u er
de hand in heeft gehad".
Verdachte weet niet meer of Ko
ning toen direct gezegd heeft dat hij
Koning het plan had uitgedacht en de
mannen via Witbraad had aangenomen..
In ieder geval had Koning later gezegd,
dat hij er aan mee had gedaan.
„Als u geen geld geeft" had K. er bij
gevoegd, „zeg ik, dat u het plan hebt ge
opperd".
President: De drie „jongens" deden
wanneer u niets wist gevaarlijk werk.
Wanneer u of een van uw bedienden ze
betrapt had, zou Koning er ook „bij" zijn
geweest.
Verd. Onnes had aanvankelijk de be
doeling gehad de politie te waarschuwen,
maar o.a. doordat Koning hem vertelde,
dat de „jongens" gevaarlijk waren en zijn
leven wel eens gevaar kon loopen wan
neer hij sprak, had hij hiervan afgezien.
De president komt dan nog ^ns terug
op de beleening van het juweCT.
„Vindt u het zelf niet vreemd, dat u
iemand, aan wien u heelemaal geen ver
plichtingen hebt, een juweel ter beleening
geeft? Na de chantage hebt u in Utrecht
nog een verklaring van 8 mille geteekend.
Verd.: Ik wilde Koning aan het lijntje
houden
De verklaring door Onnes te Utrecht
aan Koning afgegeven hield in, dat hij
acht mille aan K. zou betalen in ruil. voor
eenige schilderijen. De betaling zou plaats
hebben nadat de verzekering zou hebben
uitbetaald.
Requisitoir.
Het woord is dan aan den procureur-ge
neraal mr. J. Versteeg.
Mr. Versteeg zegt, dat dit proces wordt
beheerscht door de figuren van Onnes en
Koning. Hun verklaringen staan lijnrecht
tegenover elkaar. Onnes zegt: Koning is
de dief, maar is het aannemelijk, dat Ko
ning, die volkomen court d'argent is, voor
zulke enorme bedragen aanminiaturen
en schilderijen zal stelen? Onnes zelf im
mers zegt, dat zijn kunstvoorwerpen moei
lijk verkoopbaar. En dan gestolen mi
niaturen en schilderijen. Er is daar in Am
sterdam waarlijk geen markt voor.
Wat zegt Witbraad: „Koning heeft ge
zegd, dat 't gestolene moest verdwijnen".
Daartegenover stellen de verdedigers de
verklaring van Biesing: „Goed moest on
beschadigd blijven", maar op dien onge
schonden toestand is heel weinig na
druk gelegd. Koning heeft tegenover Wit
braad van het begin af gesproken over de
combinatie Onnes-Koning. Koning toonde
ook na den inbraak niet de minste belang
stelling voor het gestolen goed.
De „dragers" (zooals de P. G. de verhui
zers noemt) zouden direct 1000.krij
gen en na de uitbetaling van de verzeke
ringssom 8000.Waar zou hij na
zoo'n pertinente afspraak op tijd
8000.vandaan halen?
Hebt gij ooit gehoord, dat de dief in het
huis van den bestolene chantage gaat ple
gen. Pas na zeven weken begon Koning
aldus verdachte met zijn „chantage".
Hij zou hiermede veel eerder zijn begon-
vereenigingen dan de AVRO, KRO, NCRV
en VARA maximaal 5 pet. van den zendtijd
kunnen verkrijgen. Deze zendtijd zal afge
nomen worden van die omroepvereeniging
waaraan de reflectante, ter beoordeeling
van den Minister, het nauwst verwant is.
De VARA moet nu voortdurend een uur
aan de Vrijdenkers Radio afstaan!!
De Gooische Actiegroep dringt er bij den
Minister nogmaals op aan om „De Dage
raad" het gebruik van de radio niet toe te
staan!
nen wanneer hij de 8000.had moeten
fourneeren.
't Is dan ook uitgesloten, dat Koning
eenig belang bij de goederen
had. Wat was dan Koning's motief? Wil
de hij de belooning, die door de verzeke
ring zou worden uitgeloofd krijgen? Doch
ook van die 10.000 heeft hij niets gekre
gen.
Ik meen, dat ik van de voorstelling die
verdachte Onnes van de zaak geeft, mag
afstappen, omdat die voorstelling mij vol
slagen duister is het zou nog mogelijk
zijn, dat Koning heeft doen inbreken, om
dat hij vermoedde, dat dit Onnes welge
vallig zou zijn. Maar in dat geval is het
onaannemelijk, dat Koning niet direct na
den inbraak Onnes had verteld wat hij
gedaan heeft.
„Ontzetting grijpt ons aan...."
Maar heeft Onnes dan zelf laten inbre
ken? Ontzetting grijpt ons aan, een gevoel
van tegenzin bekruipt mij, aldus spr.,
wanneer ik daaraan denk. Onnes immers
was een man, die een grooten staat voer
de, op een prachtig kasteel woonde en een
minnaar van schoone kunsten is. Zou zoo'n
man bij zich laten inbreken?
Om die vraag te beantwoorden moeten
we eerst Onnes' financieele omstandighe
den nagaan. Zijn huis in den Haag leverde
bruto slechts een gering bedrag op. Voorts
had hij een belangengemeenschap met
Goudstikker, en een handelszaak. Het huis
leverde in 1932 2000.op, de handels
zaak niets en de belangengemeenschap le
verde veel minder op dan men had ge
hoopt.
Voor het jaar 1932 (Maart) kon Onnes
slechts op zijn minimum inkomen van
12.000 rekenen hem door Goudstikker
gegarandeerd. De toestanden verbeterden
er in 1932 niet op. Duitsche koopers bleven
weg door de precaire toestanden in Duitsch-
land: ook in Amerika ontwikkelde de toe
stand zich ongunstig. Verdachte specu
leerde a la baisse: in December 1931 ver
loor hij 6000.Groot waren begin 1932
dan ook zijn moeilijkheden. Zijn banksaldo
was begin 1932 teruggeloopen tot 4000.
(van 14.629 op 31 December 1931). Daar
tegenover stonden groote verplichtingen:
belastingschulden, die voor 1 Mei moesten
worden betaald'5886).
Onnes wascht zijn handen in onschuld.
Hij schat de schade op 80 a 90.000 gulden.
Duivelsche coïncidentie. Juist het bedrag
waar hij moeite voor heeft gedaan zal de
verzekering hem uit moeten betalen. Uit
voerig schetst spr. dan de gebeurtenissen
n a den inbraak. De praatjes, het gefluis
ter. Koning komt op Nijenrode en zegt:
„Wil ik u eens zeggen, welk praatje in den
Haag loopt? Ze zeggen, dat u meer van
den inbraak weet".
Jammer, dat er geen film van is
gemaakt.
Het is jammer, aldus de procureur-ge
neraal, dat van dat onderhoud geen film
is gemaakt. Die gezichten zouden de moei
te waard zijn.
Mr. Versteeg bespreekt dan de kwestie
van de chantage. Onnes is woedend over
de bedreiging van Koning, hij is bang voor
zijn naam en voor de uitbetaling van de
verzekering. Bang bij een zoo liederlijke
chantage wanneer men onschuldig is? In
zoo'n geval gaat men toch naar de politie
of naar een advocaat. Koning bleef be
daard: „Ik geef je 14 dagen bedenktijd".
Onnes doet in dien tijd niets. Hij gaat
niet naar de politie, niet naar de justitie,
niet naar een bevrienden advocaat. Niets.
Waarom Koning geen val gezet? Waarom
hem niet laten arresteeren? Integendeel.
Hij laat zich in Terminus bestellen en tee
kent een soort koopcontract voor ƒ8000.
Een uitgebreide briefwisseling volgt een
briefwisseling, die door den P. G. nader
onder de loupe wordt genomen. Er wordt
in die brieven onderhandeld over belee
ning van schilderijen. Onnes was platzak
en tochwil hij een groot bedrag uit
geven om Koning te helpen.
Hij leefde op Nijenrode zeer duur.
Hij leefde op Nijenrode zeer duur
3000.— per maand onkosten). Voorts
moest hij 650.per maand aan zijn
vroegere vrouw betalen, kantoorhuur ver
viel en daarbij komen nog een privé-schuld
van 16.000 en premies voor verzekerin
gen. En wat zegt Onnes hierover tegen
den rechter-commissaris: „Ik had geen
verplichtingen van belang".
Ik zeg daartegenover, aldus spr., waren
uw financieele omstandigheden zorgelijk,
kwelden u geldzorgen. De tijdsomstandig
heden omknelden verdachte vast, hij kon
geen uitweg vinden, hoewel hem dat vroe
ger in moeilijke omstandigheden wel eens
lukte.
In Februari 1932 vroeg verd. een voor
schot van 3000.aan Goudstikker. Hij
was toen platzak. Enkele dagen later bra
ken er weer gouden dagen voor Nijenrode
aan: de assurantie betaalde 10.1000 uit
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Spaansche hoofdstad nog niet in
handen der nationalisten gevallen (2e
blad).
De gezondheidstoestand van den H. Va
der t2e blad).
Nieuwe geruchten omtrent een even-
tucele restauratie der Habsburgers in
Oostenrijk of in Hongarije (2e blad).
BINNENLAND.
Prinses Juliana en Prins Bernhard gaan
in het Paleis te Soestdijk wonen. (1ste
blad).
voor twee gebroken beeldjes. Die verzeke
ring; was pas afgesloten en de laatste pre
mie was nog niet betaald. Het verdriet
over het verlies van deze kunstwerken kon
slechts gelenigd worden door de betaling
van 10.000.Het banksaldo bedroeg
toen 10.690.Er was dus v r de ver
zekering betaalde nog 690.„Was vei--
dachte niet platzak?" roept spr. uit.
De duivel komt de poorten door.
Het banksaldo loopt steeds terug. Hij
was van plan kunstschatten te verkoopen.
Verdachte is wel een optimist. Ik be
schouw dezen tijd voor verdachte als het
dramatische oogenblik. Koning doet zijn
intrede op Nijenrode en met Koning komt
de duivel de poorten door. Wat fluistert
die duivel: „Gij hebt nog verzekeringen
tegen brand, tegen inbraak: de hoogst
denkbare prijzen krijgt u wanneer u uw
goederen laat stelen". Verdachte wankelt.
een diepduistere nacht val over Nijenrode.
De duivel heeft zijn werk gedaan.
Waarom schreef hij niet eerlijk, dat hij
geen geld had, toen was Koning nog niet
met z'n z.g. chantage op de proppen geko
men.
De ring van aanwijzingen tegen ver
dachte sluit zich nauwer: gebrek aan in
komsten, onjuiste verklaringen over zijn
inkomsten als hij verd. is, een onver
klaarbare chantage op een onmogelijk tijd
stip, het onmiddellijke en zeer groot finan
cieel belang van Onnes bij den inbraak.
Verdachte zegt: „ik zat niet vast, ik had
altijd wel aan geld kunnen komen."
De bank wilde slechts een leening (in
den vorm van een beleening) verstrekken,
wanneer de goederen spoedig geveild zou
den worden of wanneer Goudstiker als
borg wilde optreden. De laatste weigerde,
het eerste was niet mogelijk door het con
tract met G. „Inderdaad, de termijn van 1
Maart was wel de uiterste termijn", roept
spr. uit. (Verschillende getuigen verklaar
den immers, dat de „verhuizing" vóór 1
Maart plaats moets hebben).
Er moest ook goed van Goudstikker wor
den meegenomen", heeft Koning steeds
verklaard. Dat komt uit. Het zou al teveel
in het oog loopen, waneer allèèn de goe
deren van Onnes werden gestolen.
Vervolgens bespreekt de P G. de z.g.
„camouflage" brieven. In al die brieven
komt een plaatsbepaling voor. Dat zij el
kaar in het C.S. te Utrecht of in het hoofd
postkantoor te Amsterdam spraken is heel
begrijpelijk. Dat liep het minst in het oog.
De nood stijgt steeds hooger, de „dra
gers" van het goed leggen een boete op,
willen geld zienKoning wordt lastig.
met steeds meer klem dringt hij op beta
ling van de acht mille voor de „jongens"
aan. Op 24 April bezoekt Koning hem en
schildert hem de dreigingen, die boven
beider hoofd hangen.
Twee dagen later spreekt Onnes de
verzekering aan. Hij laat een dagvaarding
uitbrengen en eischt uitbetaling van de
verzekeringspenningen. Dit is de lezing
zooals Koning die geeft en die verklaring
is volkomen aanvaardbaar.
De procureur-generaal breekt hier zijn
requisitoir af.
De zitting wordt tot 2 uur geschoi-s*