DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN 28ste Jaargang DINSDAG 10 NOVEMBER 1936 No. 8569 Ceidaeh^Goti/tai/itt DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor LeideD 19 cent pei week2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: 0.50 V Niet tegen den Katholieken godsdienst! De socialistische pers weet mede te dee- len, dat twee Spaansche Katholieke geeste lijken, die in Brussel verblijven, in tegen woordigheid van Brusselsche journalisten ten stelligste zouden hebben tegengespro ken, „dat de regeering tegen den Katholie ken godsdienst is". Ja uit pure sympathie voor den Ka tholieken godsdienst zijn in Spanje onder het roode regiem priesters en bisschoppen verjaagd en vermoord! Om niet te zeggen, dat het door die Ka tholieke geestelijken gegeven relaas als 't inderdaad gegeven is! verdraaid is weergegeven wij mogen toch wèl bewe ren, dat het zóó zal zijn weergegeven, dat het niet opzettelijk ten nadeele van de roode Spaansche regeering zal zijn ver- valscht! Welnu eenige regels verder in dat „interview" met die Spaansche Katholieke geestelijken lezen we: „De regeering heeft eenstemmig beslo ten, den godsdienst in eere te herstellen, zoodra de oorlogsomstandigheden het zou den toelaten". 't Is fraai! Die regeering, die niet tegen den Katholieken godsdienst zou zijn, laat voortbestaan een toestand, waarin de gods dienst 't is op z'n zachtst gezegd!! niet in eere is; anders gezegd: waarin met duivelschen haat tegen den godsdienst wordt gestreden! Zij herstelt dien toe stand niet. Maar zij zal dat eerst gaan doen, „zoodra de oorlogsomstandigheden het zouden toelaten"! Dit is toch wel in lijn rechte tegenspraak met wat eerst gezegd werd, n.l. dat de regeering niet tegen den Godsdienst zou zijn!.... Als men wat aan alle kanten zwart is van het vuil wil gaan schoon prate n, dan komt men wel tot rare bokkesprongen! V De Spaansche regeering Wij zijn niet door dik en dim bewonde raars van de Spaansche rebellen, zooals de roode pers dat is van de Spaansche regee ring! Wij hebben ook niet, volstrekt niet, on beperkt vertrouwen in wat er gebeuren gaat, als Franco den strijd gewonnen heeft en de macht in handen heeft. Dit willen wij gaarne met grooten na druk verklaren. Wij zijn er wel ten diepste van over tuigd, dat wat er onder de nu gevluchte Spaansche regeering is geschied moeielijk in barbaarschheid en gruwelijkheid kan worden overtroffen of zelfs maar ge ëvenaard. Wij spreken van gevluchte regeering. De Spaansche regeering is al naar Va lencia gevlucht. Net op tijd. Het „Volk" vindt gevlucht in dit verband blijkbaar een leelijk woord en schrijft dan ook, volko men naar waarheid: „De republikeinsche regeering van Spanje heeft Madrid ver laten en is naar Valencia vertrok- k e n". Letterlijk alles wat de Spaansche regee ring toelaat of doet moet in de roode pers worden goed gepraat of met veel conside ratie worden bejegend! Prins en Prinses gaan wonen in Soestdijk. In het paleis van wijlen Koningin Emma. Men meldt ons, dat H. M. de Koningin aan Prinses Juliana en Prins Bernhard een gedeelte van het paleis Soestdijk heeft aangeboden, om als toekomstige woning in te richten. Het prinselijk paar heeft den wensch te kennen gegeven, dat de noodige verande ringen en inrichting van hun aanstaande woning een gedeelte zullen vormen van het nationale geschenk, hetwelk aan de Prin ses en den Prins bij gelegenheid van hun huwelijk zal worden aangeboden. De wereld in vogelvlucht De inname van Madrid blijkt geen mili taire „wandeling" te zijn. De verdedigers der stad weren zich blijkbaar geducht en zijn niet van zins zich zonder slag of stoot over te geven of terug te trekken. Van den anderen kant moet men ook niet vergeten, dat de aanvallers beroeps militairen zijn, die met overleg te werk 'gaan en niet van plan zijn onnoodig stuk ken te maken. Aan den eenen kant zullen zij de stad zooveel als mogelijk is willen sparen en aan den anderen kant willen zij hun eigen krachten ook sparen. Een roe- kelooze stormaanval is wel erg moedig, maar behoedzaamheid gepaard met moed is veel beter. Welke van de twee factoren de grootste rol spelen of zij n.l. niet te snel voorwaarts willen rukken of niet kun nen opschieten is niet uit te maken. Uit het Zuiden komen berichten, dat ook in de buurt van Malaga een groot offensief in voorbereiding is. Het hoogtepunt van den burgeroorlog schijnt nu wel bereikt te worden. Voorts doen opnieuw geruchten de ron de, dat een herstel der monarchie in Hon garije en misschien ook in Oostenrijk aan staande zou zijn. Mussolini zou erin hebben toegestemd, dat Otto op de Hongaarsche troon zou komen. Deze zou dan in het hu welijk treden met een Italiaansche prin ses. Wat er van aan is; wij weten het niet. Maar voorshands gelooven wij er niet te veel van. Er zitten zooveel haken en oogen aan deze.kwestie en er zijn in de interna tionale politiek zooveel gevoelige sche nen, die zich aan dit steentje zouden stoo- ten en die ontzien moeten wox'den, dat de tijd voor een restauratie der Habsburgers nog niet rijp schijnt. HET WERK DER KATHOLIEKE ARBEIDERSBEWEGING GEWAARDEERD In een Zaterdag gehouden centrale raadsvergadering van den Dioc. Bond van R.K. Werkliedenver. in het Aarts bisdom, te Arnhem, bezocht door 208 af gevaardigden van 139 plaatselijke afdee- lingen, is met algemeene stemmen op voorstel van de afdeeling Oldenzaal de volgende motie aangenomen. De Diocesane Bond van R.K. Werklie- denvereenigingen in het aartsbisdom Utrecht; te Arnhem in Centrale Raadsvergadering op 7 November bijeen; 'kennis genomen hebbende van de zeer omvangrijke arbeid verricht door de lei ding der Katholiekwe Arbeidersbeweging in al haar geledingen in de huidige crisis omstandigheden; uitsprekende, dat deze voor het arbei dersgezin met groot succes gevoerde ar beid onweersprekelijk hartelijke waar deering en dank verdient van den gehee- len arbeidersstand en speciaal van de ka tholiek georganiseerde^; overwegende, dat die arbeid gericht is op het belang van Kerk en Maatschappij; spreekt haar diepe verontwaardiging uit over de lasterlijke aanvallen welke de zich noemende K.D.P. bij herhaling doet op de beweging en haar leiders, en in „Onze Vaan" daarbij zelfs hun heiligste gevoelens niet onbesmeurd laat; betuigt zijn onwankelbare trouw aan de leiding der Katholieke Arbeidersbewe ging, meer speciaal aan haar Verbonds voorzitter, den heer A. C. de Bruyn; besluit deze gevoelens bij motie vast te leggen, deze ter kennis te brengen van het Verbondsbestuur en te publiceeren in de pers. „DE DAGERAAD" EN DE RADIO. De Gooische Actiegroep tegen volksver wildering heeft aan den Minister van Bin- nenlandsche Zaken wederom geadresseerd naar aanleiding van het feit, dat op 7 No vember wederom een uitzending door de Vrijdenkers Radio-Omroep werd verzorgd. Artikel 2, derde lid van het Radioregle ment luidt: Om voor een machtiging in aanmer- merking te kunnen komen moeten de omroep-organisaties aantoonen, dat zij in zoodanige mate gericht zijn op be vrediging van in het volk levende cul- tureele of godsdienstige behoeften, dat hare uitzendingen uti dien hoofde geacht kunnen' worden van algemeen nut te zijn". In de beschikking van 15 Mei 1930 staat in art. 8 ten aanzien van de verdeeling van den zendtijd vermeld, dat andere omroep- RECHTZAKEN De „inbraak" in het kasteel Nijenrode Voortgezette behandeling. Het gerechtshof, gepresideerd door mr. Joh. Jolles zette vandaag de behandeling voort van de Nijenrodezaak. De president stelt eerst nog eenige vra gen aan den verdachte Onnes. U zegt aldus de president dat de chantagepoging van Koning op 20 April is begonnen. Hebt u voor dien tijd nergens aan gemerkt, dat hij de hand in die in braak had? Verdachte had er voor dien datum niets van gemerkt. Waarschijnlijk probeerde Koning aldus zegt Onnes eerst geld te krijgen door de beleening van schilde rijen. President: En onder welke bewoordingen heeft hij de feiten meegedeeld? Koning heeft gezegd: „Van dien inbraak weet ik meer af, ik weet welke menschen het gedaan hebben en zij zeggen, dat u er de hand in heeft gehad". Verdachte weet niet meer of Ko ning toen direct gezegd heeft dat hij Koning het plan had uitgedacht en de mannen via Witbraad had aangenomen.. In ieder geval had Koning later gezegd, dat hij er aan mee had gedaan. „Als u geen geld geeft" had K. er bij gevoegd, „zeg ik, dat u het plan hebt ge opperd". President: De drie „jongens" deden wanneer u niets wist gevaarlijk werk. Wanneer u of een van uw bedienden ze betrapt had, zou Koning er ook „bij" zijn geweest. Verd. Onnes had aanvankelijk de be doeling gehad de politie te waarschuwen, maar o.a. doordat Koning hem vertelde, dat de „jongens" gevaarlijk waren en zijn leven wel eens gevaar kon loopen wan neer hij sprak, had hij hiervan afgezien. De president komt dan nog ^ns terug op de beleening van het juweCT. „Vindt u het zelf niet vreemd, dat u iemand, aan wien u heelemaal geen ver plichtingen hebt, een juweel ter beleening geeft? Na de chantage hebt u in Utrecht nog een verklaring van 8 mille geteekend. Verd.: Ik wilde Koning aan het lijntje houden De verklaring door Onnes te Utrecht aan Koning afgegeven hield in, dat hij acht mille aan K. zou betalen in ruil. voor eenige schilderijen. De betaling zou plaats hebben nadat de verzekering zou hebben uitbetaald. Requisitoir. Het woord is dan aan den procureur-ge neraal mr. J. Versteeg. Mr. Versteeg zegt, dat dit proces wordt beheerscht door de figuren van Onnes en Koning. Hun verklaringen staan lijnrecht tegenover elkaar. Onnes zegt: Koning is de dief, maar is het aannemelijk, dat Ko ning, die volkomen court d'argent is, voor zulke enorme bedragen aanminiaturen en schilderijen zal stelen? Onnes zelf im mers zegt, dat zijn kunstvoorwerpen moei lijk verkoopbaar. En dan gestolen mi niaturen en schilderijen. Er is daar in Am sterdam waarlijk geen markt voor. Wat zegt Witbraad: „Koning heeft ge zegd, dat 't gestolene moest verdwijnen". Daartegenover stellen de verdedigers de verklaring van Biesing: „Goed moest on beschadigd blijven", maar op dien onge schonden toestand is heel weinig na druk gelegd. Koning heeft tegenover Wit braad van het begin af gesproken over de combinatie Onnes-Koning. Koning toonde ook na den inbraak niet de minste belang stelling voor het gestolen goed. De „dragers" (zooals de P. G. de verhui zers noemt) zouden direct 1000.krij gen en na de uitbetaling van de verzeke ringssom 8000.Waar zou hij na zoo'n pertinente afspraak op tijd 8000.vandaan halen? Hebt gij ooit gehoord, dat de dief in het huis van den bestolene chantage gaat ple gen. Pas na zeven weken begon Koning aldus verdachte met zijn „chantage". Hij zou hiermede veel eerder zijn begon- vereenigingen dan de AVRO, KRO, NCRV en VARA maximaal 5 pet. van den zendtijd kunnen verkrijgen. Deze zendtijd zal afge nomen worden van die omroepvereeniging waaraan de reflectante, ter beoordeeling van den Minister, het nauwst verwant is. De VARA moet nu voortdurend een uur aan de Vrijdenkers Radio afstaan!! De Gooische Actiegroep dringt er bij den Minister nogmaals op aan om „De Dage raad" het gebruik van de radio niet toe te staan! nen wanneer hij de 8000.had moeten fourneeren. 't Is dan ook uitgesloten, dat Koning eenig belang bij de goederen had. Wat was dan Koning's motief? Wil de hij de belooning, die door de verzeke ring zou worden uitgeloofd krijgen? Doch ook van die 10.000 heeft hij niets gekre gen. Ik meen, dat ik van de voorstelling die verdachte Onnes van de zaak geeft, mag afstappen, omdat die voorstelling mij vol slagen duister is het zou nog mogelijk zijn, dat Koning heeft doen inbreken, om dat hij vermoedde, dat dit Onnes welge vallig zou zijn. Maar in dat geval is het onaannemelijk, dat Koning niet direct na den inbraak Onnes had verteld wat hij gedaan heeft. „Ontzetting grijpt ons aan...." Maar heeft Onnes dan zelf laten inbre ken? Ontzetting grijpt ons aan, een gevoel van tegenzin bekruipt mij, aldus spr., wanneer ik daaraan denk. Onnes immers was een man, die een grooten staat voer de, op een prachtig kasteel woonde en een minnaar van schoone kunsten is. Zou zoo'n man bij zich laten inbreken? Om die vraag te beantwoorden moeten we eerst Onnes' financieele omstandighe den nagaan. Zijn huis in den Haag leverde bruto slechts een gering bedrag op. Voorts had hij een belangengemeenschap met Goudstikker, en een handelszaak. Het huis leverde in 1932 2000.op, de handels zaak niets en de belangengemeenschap le verde veel minder op dan men had ge hoopt. Voor het jaar 1932 (Maart) kon Onnes slechts op zijn minimum inkomen van 12.000 rekenen hem door Goudstikker gegarandeerd. De toestanden verbeterden er in 1932 niet op. Duitsche koopers bleven weg door de precaire toestanden in Duitsch- land: ook in Amerika ontwikkelde de toe stand zich ongunstig. Verdachte specu leerde a la baisse: in December 1931 ver loor hij 6000.Groot waren begin 1932 dan ook zijn moeilijkheden. Zijn banksaldo was begin 1932 teruggeloopen tot 4000. (van 14.629 op 31 December 1931). Daar tegenover stonden groote verplichtingen: belastingschulden, die voor 1 Mei moesten worden betaald'5886). Onnes wascht zijn handen in onschuld. Hij schat de schade op 80 a 90.000 gulden. Duivelsche coïncidentie. Juist het bedrag waar hij moeite voor heeft gedaan zal de verzekering hem uit moeten betalen. Uit voerig schetst spr. dan de gebeurtenissen n a den inbraak. De praatjes, het gefluis ter. Koning komt op Nijenrode en zegt: „Wil ik u eens zeggen, welk praatje in den Haag loopt? Ze zeggen, dat u meer van den inbraak weet". Jammer, dat er geen film van is gemaakt. Het is jammer, aldus de procureur-ge neraal, dat van dat onderhoud geen film is gemaakt. Die gezichten zouden de moei te waard zijn. Mr. Versteeg bespreekt dan de kwestie van de chantage. Onnes is woedend over de bedreiging van Koning, hij is bang voor zijn naam en voor de uitbetaling van de verzekering. Bang bij een zoo liederlijke chantage wanneer men onschuldig is? In zoo'n geval gaat men toch naar de politie of naar een advocaat. Koning bleef be daard: „Ik geef je 14 dagen bedenktijd". Onnes doet in dien tijd niets. Hij gaat niet naar de politie, niet naar de justitie, niet naar een bevrienden advocaat. Niets. Waarom Koning geen val gezet? Waarom hem niet laten arresteeren? Integendeel. Hij laat zich in Terminus bestellen en tee kent een soort koopcontract voor ƒ8000. Een uitgebreide briefwisseling volgt een briefwisseling, die door den P. G. nader onder de loupe wordt genomen. Er wordt in die brieven onderhandeld over belee ning van schilderijen. Onnes was platzak en tochwil hij een groot bedrag uit geven om Koning te helpen. Hij leefde op Nijenrode zeer duur. Hij leefde op Nijenrode zeer duur 3000.— per maand onkosten). Voorts moest hij 650.per maand aan zijn vroegere vrouw betalen, kantoorhuur ver viel en daarbij komen nog een privé-schuld van 16.000 en premies voor verzekerin gen. En wat zegt Onnes hierover tegen den rechter-commissaris: „Ik had geen verplichtingen van belang". Ik zeg daartegenover, aldus spr., waren uw financieele omstandigheden zorgelijk, kwelden u geldzorgen. De tijdsomstandig heden omknelden verdachte vast, hij kon geen uitweg vinden, hoewel hem dat vroe ger in moeilijke omstandigheden wel eens lukte. In Februari 1932 vroeg verd. een voor schot van 3000.aan Goudstikker. Hij was toen platzak. Enkele dagen later bra ken er weer gouden dagen voor Nijenrode aan: de assurantie betaalde 10.1000 uit Dit nummer bestaat uit vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De Spaansche hoofdstad nog niet in handen der nationalisten gevallen (2e blad). De gezondheidstoestand van den H. Va der t2e blad). Nieuwe geruchten omtrent een even- tucele restauratie der Habsburgers in Oostenrijk of in Hongarije (2e blad). BINNENLAND. Prinses Juliana en Prins Bernhard gaan in het Paleis te Soestdijk wonen. (1ste blad). voor twee gebroken beeldjes. Die verzeke ring; was pas afgesloten en de laatste pre mie was nog niet betaald. Het verdriet over het verlies van deze kunstwerken kon slechts gelenigd worden door de betaling van 10.000.Het banksaldo bedroeg toen 10.690.Er was dus v r de ver zekering betaalde nog 690.„Was vei-- dachte niet platzak?" roept spr. uit. De duivel komt de poorten door. Het banksaldo loopt steeds terug. Hij was van plan kunstschatten te verkoopen. Verdachte is wel een optimist. Ik be schouw dezen tijd voor verdachte als het dramatische oogenblik. Koning doet zijn intrede op Nijenrode en met Koning komt de duivel de poorten door. Wat fluistert die duivel: „Gij hebt nog verzekeringen tegen brand, tegen inbraak: de hoogst denkbare prijzen krijgt u wanneer u uw goederen laat stelen". Verdachte wankelt. een diepduistere nacht val over Nijenrode. De duivel heeft zijn werk gedaan. Waarom schreef hij niet eerlijk, dat hij geen geld had, toen was Koning nog niet met z'n z.g. chantage op de proppen geko men. De ring van aanwijzingen tegen ver dachte sluit zich nauwer: gebrek aan in komsten, onjuiste verklaringen over zijn inkomsten als hij verd. is, een onver klaarbare chantage op een onmogelijk tijd stip, het onmiddellijke en zeer groot finan cieel belang van Onnes bij den inbraak. Verdachte zegt: „ik zat niet vast, ik had altijd wel aan geld kunnen komen." De bank wilde slechts een leening (in den vorm van een beleening) verstrekken, wanneer de goederen spoedig geveild zou den worden of wanneer Goudstiker als borg wilde optreden. De laatste weigerde, het eerste was niet mogelijk door het con tract met G. „Inderdaad, de termijn van 1 Maart was wel de uiterste termijn", roept spr. uit. (Verschillende getuigen verklaar den immers, dat de „verhuizing" vóór 1 Maart plaats moets hebben). Er moest ook goed van Goudstikker wor den meegenomen", heeft Koning steeds verklaard. Dat komt uit. Het zou al teveel in het oog loopen, waneer allèèn de goe deren van Onnes werden gestolen. Vervolgens bespreekt de P G. de z.g. „camouflage" brieven. In al die brieven komt een plaatsbepaling voor. Dat zij el kaar in het C.S. te Utrecht of in het hoofd postkantoor te Amsterdam spraken is heel begrijpelijk. Dat liep het minst in het oog. De nood stijgt steeds hooger, de „dra gers" van het goed leggen een boete op, willen geld zienKoning wordt lastig. met steeds meer klem dringt hij op beta ling van de acht mille voor de „jongens" aan. Op 24 April bezoekt Koning hem en schildert hem de dreigingen, die boven beider hoofd hangen. Twee dagen later spreekt Onnes de verzekering aan. Hij laat een dagvaarding uitbrengen en eischt uitbetaling van de verzekeringspenningen. Dit is de lezing zooals Koning die geeft en die verklaring is volkomen aanvaardbaar. De procureur-generaal breekt hier zijn requisitoir af. De zitting wordt tot 2 uur geschoi-s*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 1