STADS
NIEUWS
DINSDAG 3 NOVEMBER 1936
No. 8563
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
Qz&tidbch&(2<yuft<MÜ
OF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pel week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betyekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Een krachtiger optreden
geëischt
Wij wezen er gisteren op, hoe afkeurens
waardig zijn manieren, waarop de
N.S.B. den strijd voert tegen „De Dage
raad"!
Wy kunnen ons niet voorstellen, dat er
één eerlijk mensch is, die zélf denkt, die
het niet afschuwelijk vindt, als de
N.S.B.'sche dominé van Duyl een rede te
gen „De Dageraad" aankondigt met: „Voor
God, tegen Colijn".
Ook de N.S.B.'ere, die wij persoonlijk
kennen, moeten wij twijfelen er niet
aan het als weerzinwekkend verfoeien,
dat zóó naar een politieken tegenstander
wordt gespuwd; dat men zóó zichzelf als
een beschermer van den Godsdienst op
werpt, terwijl men een ander, die anders
optreedt, wil wèg-trappen als goddeloos...
't Is een wanstaltige ergerlijkheid. Wij
zouden wel 'ns hierover in onze courant de
meening willen hooren van de N.S.B.'ers,
als wij hier bedoelen.
Intusschen heeft het feit, dat de N.S.
B. de actie van „De Dageraad" bestrijdt en
het bestaansrecht dezer organisatie loo
chent, onze volkomen instemming.
Ook zijn wij het met de N.S.B. eens, dat
de achtereenvolgende regeeringen vaak slap
en futloos hebben gestaan tegen de god-
loozen-actie van „De Dageraad". Ook wij
kunnen in dit opzicht geenszins bewonde
ren de principieele activiteit dier regeerin
gen; integendeel!
Een zoo krachtig mogelijk optreden te
gen die godloozen-actie mag en moet van
een regeering worden geëischt.
En dat optreden is ó.i. zeker tot op he
den niet geweest: zoo krachtig mogelijk!
Daarin heeft de N.S.B. gelijk.
Het bestuur in de
„droge" Zuiderzee.
Overgangstijd voor de vorming
van een nieuwe gemeenschap.
Verschenen is de memorie van ant
woord aan de Tweede Kamer betreffende
het wetsontwerp tot instelling van een
openbaar lichaam voor drooggelegde en
droog te leggen deelen van het IJsselmeer.
Hieraan is het volgende ontleend:
Dat aan de ingezetenen van dit deel van
het rijk niet de geringste invloed zal wor
den gegeven op de samenstelling van de
bestuursorganen, is een bezwaar van tijde-
lijken aard. Hoewel zij op geen enkele,
door de wet geregelde wijze, van hun in
zichten en opvattingen kunnen doen blij
ken, mag wel worden aangenomen, dat
zij deze op andere wijze zullen weten ken
baar te maken.
Men bewijst naar gemeend wordt, de
zich vormende gemeenschap een beteren
dienst door overgangstijd in het leven te
roepen, waarbij de bevolking de gelegen
heid krijgt den gemeenschapszin te ont
wikkelen en te leeren beoordeelen, welke
personen in aanmerking komen als verte
genwoordiger in een autonoom bestuur op
te treden, dan wanneer men haar vroeg
tijdig plaatst voor de moeilijkheid perso
nen te kiezen, die zij nog niet voldoende
kent.
Bovendien mag niet uit het oog worden
verloren, dat de nieuwe gemeenschap mo
gelijk vooralsnog niet in staat zal zijn aan
een der eerste eischen voor een autonoom
bestuur, namelijk de voorziening uit eigen
kracht in de kosten van hare huishouding,
te voldoen.
De regeering moet zich alzoo de zeker
heid verschaffen van een voorzichtig fi
nancieel beleid, waartoe zij slechts in staat
is door de benoeming en het ontslag van
de leden der bestuurscommissie in handen
te houden.
Er is gestreefd naar het scheppen van
waarborgen voor een lenig en voorzichtig
beheer, waaraan in een tijdperk van ont
ginning in de allereerste plaats behoefte
bestaat.
De Wieringermeer zal tot de
provincie Noor d-H olland be-
hooren. Opheffing van den
Zuiderzeeraad ligt niet in de
bedoeling.
Het ligt niet in het voornemen den raad
hoofdzakelijk uit ambtenaren te doen be
staan. Anderzijds zal dit college echter ook
geen representatief karakter dragen, daar
bij de benoeming van zijn leden allereerst
op de bekwaamheden van technischen, fi
ll ancieelen en sociaal-oeconomischen aard
zal worden gelet.
In dit verband komt het niet 'wensche-
lijk voor, bepaalde groepen aan te wijzen,
waaruit de leden, van den raad moeten
worden gekozen, of bepaalde personen aan
te duiden, welke voor een benoeming in
aanmerking zouden kunnen worden ge
bracht.
De begrooting zal op voordracht van den
minister van waterstaat bij de Staten-Ge-
neraal worden ingediend.
Het is gewenscht, dat de organen, welke
elders op normale wyze hun beheerstaak
uitoefenen, ook in de Wieringermeer daar
toe zoodra mogelijk worden geroepen.
Aanvankelijk zal het openbaar lichaam
daarvoor zijn aangewezen, doch gaande
weg zullen ook de Rijkswaterstaat en de
provincie kunnen worden ingeschakeld.
Ter voldoening aan de dienaangaande
bij de behandeling van de begrooting van
het Zuiderzeefonds voor 1936 in de Twee
de Kamer gedane toezegging is aan deze
memorie van antwoord als bijlage toege
voegd eene nota inzake beheer en uitgifte
van de Wieringermeer en oprichting van
een staatsbedrijf.
Deze nota is samengevat in de volgen
de conclusie:
Uitgifte van bouwperceelen ln de
dorpen.
Zoodra de publiekrechterlijke organisatie
van de Wieringermeer is geregeld worde
de gelegenheid geopend bouwgrond in de
dorpen in vollen eigendom te aanvaarden.
Uitgifte van cultuurgronden.
1. De cultuurgronden in de Wieringer
meer, voorzoover deze niet voor staatsex
ploitatie zullen worden bestemd, worden,
zoodra de cultuurtoestand dit mogelijk
maakt, aan particuilere landbouwers in
pacht uitgegeven, waartoe met het stich
ten van behuizing voor zooveel noodig
worde voortgegaan.
2. Zoodra de conjunctuurverhoudingen
dit naar het oordeel van de regeering mo
gelijk maken, zal tot uitgiften van cul
tuurgrond in koop of in erfpacht worden
ovei-gegaan, met dien verstaande, dat noch
voor. verkoop, noch voor uitgifte in erf
pacht meer dan 5000 H.A. zal worden be
stemd.
3. Er worde rekening mede gehouden,
dat de onderscheidene uitgifte-stelsels in
verschillende deelen van de Wieringermeer
worden toegepast. i
4. Voor definitieve staatsexploitatie wordt i
een oppervlakte van ten hoogste 300 H.A.
ter beschikking gesteld en ingericht voor
exploitatie van een aantal normale bedrij
ven van gevarieerde grootte grondsoort en
bedrijfsinrichting, gelegen in verschillen
de deelen van de Wieringermeer.
5. De onder 4 bedoelde staatsexploitatie
wordt uitgevoerd onder leiding van den
raad, bedoeld in artikel 4 van de Ontwerp-
wet tot instelling van een openbaar lichaam
voor de Wieringermeer.
6. De gronden, voorzoover deze niet zijn
verpacht of voor blijvende staatsexploi
tatie zijn bestemd, worden geëxploiteerd
door de onder leiding van de directie van
de Wieringermeer staande landbouwcul-
tuurmaatschappij en wel tot het tijdstip,
waarop deze gronden aan particulieren
kunnen worden uitgegeven.
De wereld
in vogelvlucht
In Spanje schijnt gisteren weinig ge
beurd te zijn, want de berichten-stroom is,
gelijk een berg-rivier in den zomer, tot
een nietig beekje ingeschrompeld.
Madrid is weer eens gebombardeerd,
hetgeen ten doel heeft om de bevolking
schrik aan te jagen. Wanneer de Madri-
leensche bevolking er toe gebracht zou kun
nen worden om de regeering die, tus-
schen haakjes, alweer een wijziging schijnt
te hebben ondergaan, wat geen teeken van
sterkte is weg te jagen en de stad aan
de belegeraars over te geven, zou dat voor
de nationalisten nog wel zoo aangenaam
zijn als een stormloop. Wacht Franco daar
soms op?
De rede van Mussolini wordt thans in
alle landen besproken. Men houdt zich over
't algemeen wat gereserveerd. Vooral En
geland doet koel; Engeland voelt niet veel
voor een Middellandsche Zee-pact. Laat al
les maar zoo blijven als het is, beter hoeft
het niet, zegt Londen.
In Amerika is men vandaag bezig aan
het kiezen van een president. Weliswaar
gaat dat kiezen niet rechtstreeks; men kiest
n.1. kiesmannen, die op hun beurt den pre
sident kiezen. Maar omdat deze kiesman
nen niet vrij" zijn in hun keuze, weet men
na afloop van de verkiezingen van heden
precies, wie gekozen zal worden. De strijd
gaat tusschen Roosevelt en Landan. Waar
schijnlijk zal Roosevelt herkozen worden.
Nieuwe Staatsleening
Groot 100 millioen
Naar wij vernemen wordt er een nieu
we staatsleening uitgegeven, groot 100
millioen, tegen den koers van' 95%. De
rente bedraagt 3 In verband met het
feit, dat deze leening in 20 gelijke jaar
lij ksche termijnen zal worden afgelost
vroegere leeningen hadden in den regel
een looptijd van 40 jaar, terwijl de aflos
sing in annuiteiten geschiedde zal het
gemiddelde rendement van deze leening
3% bedragen. Uiteraard zal het aan
merkelijk hooger zijn voor hen, wier stuk
ken de eerste jaren worden uitgeloot. Bij
de keuze van het- rentetype heeft mede de
overweging gegolden, dat door goedkoop
geld het economisch leven kan wonden
bevorderd.
De inschrijving op deze leenihg, waar
van 50 millioen geplaatst is bij ver
schillende rijksinstellingen, zal op Dinsdag
10 November worden opengesteld. De stor
ting zal moeten geschieden op Dinsdag 1
December bij de verschillende kantoren
van inschrijving. De half-j aarlij ksche cou
pons dezer leening zijn op 1 Juni en 1 De
cember betaalbaar. Zij zijn vrij van cou
ponbelasting.
Groote bestelling van
tankschepen
Order van 11 a 12 millioen
gulden
Naar ons ter oore komt heeft de Ko
ninklijke Shell dezer dagen bij verschil
lende Nederlandsche scheepswerven we
derom een groote order geplaatst voor
den aanbouw van tankschepen. Deze or
der zou opdracht bevatten tot den bouw
van acht schepen.
In verband met dit bericht hebben wij
ons tot de directie van de Koninklijke ge
wend, die ons bevestigde, dat de Bataaf-
sche Petroleum Maatschappij een order
van acht tankschepen bij Nederlandsche
werven heeft geplaatst.
Besteld zijn bij: Wilton-Feijenoord 1
tankschip van 12000ton, 1 tankschip van
9000 ton; Nederlandsche Scheepbouw Mij.
1 tankschip van 12000 ton, 1 tankschip van
9000 ton; Maatschappij „De Schelde" 1
tankschip van 12000 ton; Rotterdamsche
Droogdok-maatschappij 1 tankschip van
12000 ton; Nederlandsche Dokmaatschappij
1 tankschip van 9000 ton; Fa. van der
Giessen 1 tankschip van 9000 ton.
Deze order is een van de grootste en een
van de belangrijkste, welke de Nederland
sche scheepswerven ooit hebben ontvan
gen.
Naar ons werd verzekerd is met deze op
dracht gemoeid een bedrag van circa elf
a twaalf millioen gulden.
Het spreekt wel vanzelf, dat deze order
aan duizenden handen een geruimen tijd
werk zal geven en daarom in de kringen
van de scheepsbouwers met groote vreug
de is begroet en als een zegen voor de
Nederlandsche werven en industrie wordt
beschouwd.
De motoren van de tankschepen worden
gebouwd door „Werkspoor" te Amsterdam,
behalve die van de beide schepen, welke
bij Wilton-Feijenoord op stapel zullen
worden gezet.
Deze zullen n.l. op deze werf zelf wor
den vervaardigd.
ACADEMIENIEUWS
LEIDEN. Geslaagd:
Voorbereidend Kerkelijk examen de
heer J., A. v. d. Meide, Den Haag;
Doctoraal examen .Geneeskunde de hee-
ren Ko Sing Poo, Oegs.tgeest, L. Zel-
denrust, Den Haag, P. M. Broekman,
Voorburg.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Madrid opnieuw gebombardeerd. (2de
blad).
Heden presidentsverkiezing in de Vereen.
Staten. (2de blad):
Uitbreidingsplannen der K. L. M. in
West-Indië. (Luchtv., 2de blad).
BINNENLAND.
Met ingang van vandaag is de crisishëf-
fing op koffie vervallen. (2de blad).
Verschenen is de memorie van antwoord
aan de Tweede Kamer inzake het wetsont
werp betreffende de instelling van een
openbaar lichaam voor drooggelegde en
droog te leggen deelen van het IJsselmeer.
(2de blad).
Een millioenen-bestelling aan petroleum-
tankschepen. (1ste blad).
De inbraak in het kasteel Nijenrode voor
het Amsterdamsche Hof. (2de blad).
Het Rijk schrijft een geldleening uit van
ƒ100 millioen. (1ste blad).
KON. ONDERSCHEIDING AAN
Ir. F. GULJé.
Bij Kon. besluit is benoemd tot officier
in de Orde van Oranje Nassau ir. F. H. E.
Guljé, alhier, voorzitter van de Algemeene
R. K. Werkgeversvereeniging.
Deze onderscheiding is den heer Guljé
voorzitter van de Alg. R. K. Werkgevers
verleend, omdat de Regeering wilde er
kennen de groote verdiensten, die de heer
Guljé heeft verworven in verschillende
delegaties en bij verschillende conferenties,
waarin hij het oeconomisch belang van ons
land moest behartigen en bepleiten.
Wij bieden den heer Guljé onze geluk-
wenschen aan.
A. COUVéE r
In het Diaconessenhuis is gisteravond na
een langdurige ongesteldheid in den ouder
dom van bijna 65 jaar overleden de heer
A. Couvée, vroeger lid van de directie der
graanmaalderij van P. J. Couvée.
De thans overledene nam, zonder zich
op den voorgrond te dringen, 'n vooraan
staande plaats in het openbaar maatschap
pelijk leven in.
Hij was meer dan veertig jaren bestuurs
lid en vele jaren penningmeester van het
bestuur van het Diaconessenhuis, bestuurs
lid van de Ver. voor Christelijk Onderwijs,
commissaris der Leidsche Broodfabriek, der
Leidsche Spaarbank, der Leidsche Zoutkeet
en van de Distilleerderij „de Fransche
Kroon".
Tot 1917 maakte hij deel uit van de di
rectie der graanmalerij der fa. P. J. Cou
vée, die in den bekende molen „De Stier"
aan de Houtmarkt haar bedrijf gevestigd
had.
Destijds was hij tevens lid van de Com
missie tot Reorganisatie van het Acad. Zie
kenhuis. Voor zijn belangrijk werk in deze
commissie verricht, werd hij door H. M. de
Koningin benoemd tot officier in de Orde
van Oranje Nassau.
De begrafenis van het stoffelijk overschot
zal plaats hebben a.s. Donderdagmiddag te
1 uur op de begraafplaats Rhijnhof.
Naar wij vernemen heeft de heer G. A.
Smit, pastoor der Oud-Kath. Gemeente,
bedankt als voorzitter van den Armenraad.
Dr. Boonacker neemt tijdelijk het presidium
waar.
FRITZ HIRSCH JUBILEUM.
Operette „Sissy".
Voor ons is de avond van Allerzielen
wel niet het meest geschikte oogenblik om
een jubileum te vieren, maar voor deze
„lustige Leute", die bij gelegenheid van
hun tweede lustrum in ons land, waar zij
zóó ingeburgerd zijn, naar Leiden waren
gekomen en de heerlijke sfeer van het
oude Ween en wederom met zich mee had
den gebracht, ziet men wat door de vin
gers.
Tien jaren zwerft het Fritz Hirsch-gezel-
schap reeds door ons land de groote
landkaart met de plaatsen, waar zij optre
den, wijst uit, dat zij geen plekje over
slaan en nog altijd trekken zijn ope
rettes volle zalen, nog altijd is men ge
charmeerd door zijn opvoeringen, door
den Schwung en de onvergelijkelijke sfeer,
welke het gezelshcap eigen is.
Dat is een prestatie,waardoor de Hir-
schhianen zich een plaats in ons hart heb
ben veroverd, een plaats, welke zij nog
lang mogen behouden.
Als jubileum-stuk is gekozen de aller
aardigste operette „Sissy", een herinne
ring aan keizerin Elisabeth, de echtge-
noote van keizer Franz Joseph, in de wan
deling Sissy genaamd. Wie Friedl Dotza
bij het gezelschap teruggekeerd in on
verwelkte glorie op de planken ziet
ronddartelen als Sissy in de ontluikende
liefdes-idylle met den jeugdigen keizer (wij
zijn nl. omstreeks het jaar 1850), kan zich
bezwaarlijk indenken, dat de Oostenrijk-
sche monarch met zoo'n vrouw niet geluk
kig is geweest.
Maar och, een operette is geen historisch
spel.
Fritz Hirsch was hier een zeer prettige
hertog Max van Beieren, vader van Sissy,
en dit tweetal was als vader en dochter
weer volkomen in z'n element. Ook in
haar samenspel met den keizer, Peter
Gerhard, die van zijn vrij moeilijke -rol
een aannemelijke vertolking gaf, was
Friedl Dotza prachtig op dreef. Het komi
sche gedeelte was in handen van Paul
Harden en Otto Aurich, beiden als cere
moniemeesters, en Walter Triebei als Gast-
wirt en dirigent van de zangvereeniging
van Ischl, uitstekend verzorgd. Wij zullen
ze niet allen noemen, de bekende en de
nieuwe artisten van het Fritz Hirsch ge
zelschap.
De geheele opvoering was wederom tot
in de puntjes verzorgd en aan alle kanten
af. Zang, dans, decor, muziek, alles was
zooals wij dat van Fritz Hirsch gewend
zijn.
Een paar aardige momenten willen wij
even naar voren brengen. Zoo ontlokte bijv
de herinnering aan vorige operetten, ver
gezeld van een liefdesverklaring van Fritz
Hirsch aan het Nederlandsche publiek een
langdurig applaus, terwijl ook de film-reis
van Beieren naar Ischl aller-geestigst was.
Aan het einde van den avond werd hulde
gebracht.
De studenten wierpen handen vol bloe
men naar het tooneel, terwijl kransen wer
den aangedragen met bijbehoorende spee
ches namens het Schouwburgbestuur, het
L. Stud. Corps en de Ver. van Vrouwelijke
Studenten.
Fritz Hirsch dankte namens zijn colle
ga's met enkele woorden.
Het tweede lustrum worde gevolgd door
meerdere, in steeds stijgende lijn!
Voor het examen politiediploma van
den Ned. R. K. Politiebond St. Michaël.
te 's Bosch, is geslaagd voor het diplom;
de heer H. J. Broeksema alhier.
