DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN 28ste Jaargang DINSDAG 13 OCTOBER 1936 No. 8545 S)e £cid&eHc(Boti/ta/tit DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbeta!ing: Voor Leiden 19 cent pei week2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per reg^ Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: f 0.50 Dit nummer bestaat uit vier bladen. V De N.S. B. en de devaluatie In een vergadering van de N.S.B. te Am sterdam heeft de heer Mussert gesproken over de devaluatie of munt-ontwaarding. Zeer critisch aldus een verslag in het „Handelsblad" liet de sipr. zich uit te genover minister Colijn, die zoo langen tijd heeft verklaard den gouden standaard te zullen handhaven. Had de minister gezegd: „wij zullen den gouden standaard handha ven tot op den dag, waarop dit eisch blijft", of nu, nadat de zaken hun beloop hebben gehad, gezegd: „ik heb gezondigd wie uwer zonder zonde is werpe den eersten steen op mij", dan zou spreker duizend maal meer respect voor den minister-pre sident hebben gehad dan hij thans bezit. Voorts zeide de heer Mussert in zijn be schouwing waarvan hij verklaarde, dat er geen speld tusschen te krijgen was dat de N. S. B. ten aanzien van devaluatie principieel nooit stelling heeft genomen, doch zich uitsluitend op het standpunt der rechtvaardigheid stelt, zich deswege steeds geroepen zal blijven beschouwen de waar heid en niets dan de waarheid voor te zet ten aan een volk, dat door de politieke partijen en de pers steeds verre van die waarheid wordt gehouden. De waarheid gaat bij den heer Mussert en de N.S.B. boven alles en aldus vor men dezen een scherpe tegenstelling met alle andere menschen en alle andere par tijen, die slecht en boos zijn. Wie in Neder land nog waarheid en braafheid wil vinden, moét tereoht komen bij de N.S.B.! Intusschen ook het beste paard strui kelt wel eens! is er toch wel wat on waarachtigheid in gelegen, als de N.S.B. nu in haar heftige bestrijding van de devalua tie het doet voorkomen, alsof zij altijd be slist tegen devaluatie is geweest, terwijl zij er feitelijk tegen èn voor is geweest! Dat is onwaarachtig! Wij kennen N.S. B.'ers, die veertien dagen voor de devalua tie ons nog betoogden, dat de regeering-Co- lijn zoo verderfelijk was, omdat zij niet over ging tot devaluatie. En zullen dezen nu ook met den heer Mussert mee-roepen, dat de devaluatie is een onrechtvaardigheid, enz.? Zullen er onder de N.S.B.'ers zijn de de- valuïsten, de overtuigde, vurige deva- luïsten onder hen (wij kennen ze) die openlijk zeggen, het niet met den heer Mus sert en zijn protest-actie te dezen opzichte eens te zijn. Zullen die er zijn? Wij betwij felen het ten sterkste Maul halten! DOLLE WOLF ROOFT KIND. MARATSJE, 13 Oct. N. P.). In de stad Darende, in het Oosten van Klein-Azië, is een dolle wolf doorgedrongen. Het wilde dier beet 16 mannen, vier vrouwen, vier runderen en sleepte een kind weg, voordat men er in slaagde het te dooden. De wolf, die buiten de stad de runderen reeds had aangevallen, was een huis bin nengedrongen en had daar een slapend kind gegrepen. Opgeschrikt door het schreien van het kind, snelden de ouders en een aantal buren toe. Zij joegen ach ter den wolf aan en wisten het dier te dwingen het kind los te laten. Verschei- denen hunner echter werden ernstig ge beten. Brandweer en politie voegden zich daarop bij de achtervolgenden en geza menlijk zette men de jacht geruimen tijd over het land voort, tot men eindelijk dicht genoeg bij het dier genaderd was om het onder vuur te nemen. Een der politieman nen schoot het toen neer. VEERTIEN GEWONDEN BIJ TREINONTSPORING. HELSINGFORS, 13 Oct. (A. N. P.) Een trein, die vanmorgen het hoofdstation van Helsingfors binnenreed, is ontspoord. Veer tien personen werden zwaar gewond, van verscheidene hunner is de toestand zeer ernstig. De Missie-Zondag A.s. Zondag 18 October vraagt de H. Va der wederom over heel de wereld gebeden en offers voor de uitbreiding der missies. Met dezen algemeenen Missie-Zon dag heeft de H. Stoel een bijzondere be doeling. Het gaat bij de missioneering over de uit breiding van het Koninkrijk Gods: heel de aarde moet haren Schepper aanbidden, be minnen en dienen. En de uitbreiding van Zijn Koninkrijk heeft God in Zijn vader lijke goedheid afhankelijk willen maken van de medewerking van al Zijn kinderen. Daarom leerde Christus ons allen telkens weer opnieuw in het Onze Vader vragen: „Uw Rijk kome". Om nu alle leden der Kerk te doordrin gen van hunne verantwoordelijkheid in deze heeft de H. Vader een j aarlij ksche bid- en offerdag uitgeschreven voor de ge- heele Kerk. Niet alleen in de landen waar de H. Kerk gevestigd en geordend is, maar ook in de missielanden zelf moet deze dag ge vierd worden, opdat er ten slotte geen Ka tholiek meer zij, die niet doordongen is van zijn plicht aan de uitbreiding van Gods Rijk op zijn wijze mede te werken, en al dus aan God en den naaste daadwerkelijk te betoonen wat de liefde op de eerste plaats eischt. .Om die algemeene belangsteling niet al leen voor één dag te wekken maar blij vend te organiseeren, daarom staat het het program van lezen algemeenen Missie zondag ook de bevordering van het alge meene Pauselijke Genootschap tot Voort planting des Geloofs, dat de H. Vader zoo als hij op 12 Mei van dit jaar nog met zoo veel nadruk herhaalde „wenscht te zien bloeien niet alleen in elk bisdom (gelyk reeds het geval is) maar in elke parochie, in elk gesticht, in elk klooster, in elk huis gezin". Door dit Genootschap toch leert men iederen dag bidden voor de missie (Onze Vader, Weesgegroet, H. Franciscus Xave- rius bid voor ons), en elke week offeren (2 1/2 ct.), en het is dit minimum van ge bed en offer, dat de noodzakelijke alge meene belangstelling voedt en naar om standigheden ook doet groeien cn zich uitstrekken tot de velerlei vormen van mis sie-actie, die de daadkrachtige liefde on der ons Katholieken ontstaan doet. Opdat dit Genootschap de grondslag van alle daadwerkelijke belangsteling voor de uitbreiding van Gods Koninkrijk zij, daar om heeft ook de H Stoel de zorg daarvoor gelegd in de handen van den parochieelen clerus, niet alleen in de christenlanden maar ook in de missielanden zelf. Dat het eerste doel van dezen Zondag is de algemeene belangstelling voor de groei van het Gódsrijk te voeden, komt ook uit in de keuze van den Zondag, de Zondag n.l. die voorafgaat aan het feest van Christus' Koningschap. Willen wij Christus eeren als Koning van de geheele aarde, dan moeten wij ons niet beperken, en alleen ons eigen hart aan Zijn heerschappij onderwerpen, maar werkdadige belangstelling toonen voor de uitbreiding van Zijn heerschappij over de honderden millioenen, die Hem nog niet kennen of althans niet erkennen. Daarom is door den H. Stoel verband ge legd tusschen Missiezondag en Christus- Koningsfeest zóó dat de eerste de practi- sche voorbereiding is voor het tweede. En nu dit jaar de viering van Christus Koningschap door ons Doorluchtig Episco paat is aangewezen als het uitgangspunt van een krachtige actie „V o o r G o d", nu is zeker de viering van den Missiezondag een uitstekend middel om te voldoen aan de uitnoodiging van onze Bisschoppen, het feest van Christus' Koningschap voor te bereiden door gebed en offer. In dit verband beschouwd is de Missie zondag dan wel een gegronde aanleiding voor ons allen, om ons ernstig af te vra gen of de belangstelling voor de uitbrei ding van Gods Rijk werkelijk in ons leeft en zich in daden uit! Kunt gij, lezer of lezeres, in alle op rechtheid zeggen: „ik bid eiken dag voor de uitbreiding der missies, ik offer er ge regeld voor"? Als gij uw plicht als volgzaam kind der Kerk goed begrijpt, zult gij, na de ver schillende vermaningen van den H. Vader, daarop bevestigend moeten kunnen ant woorden. Moge de komende Missiezondag „in elke parochie, in elk gesticht, in elk kloos ter, in elk huisgezin" dan zóó worden ge vierd, dat de algemeene belangstelling voor de uitbre:ding van Gods Koninkrijk aller eerst op dien dag zich heerlijk uite, en dan ook voortleve in een algemeene deelna me aan het Genootschap tot Voortplanting des Geloofs. TH. M. P. BEKKERS, Voorschoten, St. Wilfried 1936. De wereld in vogelvlucht Wij vorderen met onze internationale samenwerking op financieel gebied. Er is thans een nieuwe soort „gouden standaard" uitgevonden in den vorm van een overeen komst tusschen Amerika, Engeland en Frankrijk, volgens welke goud-af gif te tus schen de wisselkoersfondsen dezer landen onderling mogelijk wordt. Bovendien heeft de Amerikaansche minister van financiën verklaard, dat een regeling zal worden ge troffen, waardoor ook andere landen, welke bereid zijn goud aan de Vereenigde Staten af te staan, op een overeenkomstige behan deling zullen kunnen rekenen. De nieuwe regeling komt er dus op neer, dat terwijl geen enkel land den gouden standaard heeft, een vereffeniilg van saldi door mid del van het gele metaal mogelijk wordt, met dien verstande, dat niet de centrale ban ken, doch de wisselkoersfondsen zich met dergelijke transacties zullen bezig houden. Het is dus een technische samenwerking om de wisselkoersen gemakkelijker te kun nen controleeren. Op zichzelf heeft deze regeling nog betrekkelijk weinig om het lijf, maar het is tenminste een stap in de richting van een algemeene valuta-stabili satie. Zoover zijn wij echter- nog geens zins; ook deze maatregel sluit geen vaste verhouding voor de deviezen der drie aan gesloten landen in. Eerst zal zoowel de staatkundige als de economische politiek der toonaangevende landen wat meer vaste lijn moeten gaan vertoonen, voordat een bevredigende regeling wordt bereikt. Maar het feit, dat men althans probeert om een einde aan den financieelen chaos te maken, stemt hoopvol. In Spanje is de activiteit aan de diverse fronten ingekrompen tot wat geschermut- sel zonder veel beteekenis. Bereidt men zich voor op een grootscheepsche aanval op Ma drid? Spanje lijkt nu op een vulcaan in rust, die elk oogenblik weer kan uitbarsten. De depreciatie van den gulden De derde week ingegaan Wij zyn reeds de derde week van de gulden-depreciatie ingegaan. Tot dusver heeft de Overheid slechts afgewacht om te kunnen nagaan, wat de zwevende gulden zal gaan doen. Hier en daar wijzigde zij de landbouwcrisis-uitkeeringen in verhou ding tot het gestegen prijspeil op de wereld markt, in guldens uitgedrukt, terwijl zij met het landbouwcrisisfonds manipuleerde, indien een prijsverhooging van de eerste levensbehoefte dreigde. Het landbouw crisisfonds vervult nu een zelfde rol als het stabilisatiefonds. Het laatste moet zor gen, dat de gulden in het interantionaie verkeer geen te groote speculatieve fluc tuaties gaat vertoonen.... het landbouw crisisfonds reguleert door middel van het verhoogen dan wel het verlagen van uit- keeringen aan de boeren, met gelijktijdig wijzigen van de heffingen ten laste der consumenten, het agrarisch prijsniveau. Hier en daar moest de Overheid optreden tegen prijsverhoogingen in den middenstand en bij de iiidustrieelen, wanneer deze ver hoogingen niet gemotiveerd waren door de omstandigheden. Enkele processen-verbaal werden opgemaakt, terwijl bij industrieele lichamen accountantscontrole werd gelast teneinde uit te maken, of de door de be treffende ondernemingen gedecreteerde prijsverhoogingen al of niet gemotiveerd mochten worden genoemd. Het schijnt, dat een van deze ondernemingen, een textiel fabrikant, van de Regeering een scherpe terechtwijzing heeft ontvangen. Zoo ziet men, dat de Overheid voorloopig slechts regelend optreedt, niet agressief in de richting van actieve welvaartspolitiek. Het kan moeilijk anders. Eerst moet den Haag zich een juist denkbeeld hebben ge vormd omtrent de mate van de waarde vermindering van ons devies. Nu nog wordt de gulden te veel beïnvloed door tijdelijke factoren, zooals het repatrieeren van gevlucht kapitaal dan wel door het terugnemen van hier belegde vreemde ka pitalen. Tegenover hen, die hun geld uit het buitenland terugnemen staat een andere groep, die juist buitenlandsche waarden koopt, hoofdzakelijk Amerikaansche fond sen, teneinde een verdere depreciatie van den gulden te kunnen opvangen. Het schijnt hun toe, dat de gulden zich op een iets te hoog niveau beweegtdat een deprecia tie van 28 a 30% als norm moet worden aangenomen, terwijl zij nu in de buurt van 21 a 22% ligt. Zij, die nog vreemde waar den koopen, laten zich door deze gedachte leiden. Eerst, wanneer volgens hen, de gul- dien zijn evenwichtspunt op internationaal gebied gevonden heeft, zullen deze gelden terugvloeien en als belegging gebruikt wor den in binnenlandsche waarden. De waardevermindering van den gulden werkt als een sterk verhoogd invoerrecht. Houdt het buitenland zijn prijzen op één hoogte, dan beteekent dit een hoogere waarde in Nederlandsche munt. Betaalde men vóór 27 September j.l. 0.30 voor een buitenlandsch artikel, dan moet men daar voor nu circa 0.38 betalen, wat een in- voerrechtverhooging beteekent van onge veer 11%! Het is derhalve te begrijpen, dat onze Regeering in de werkelijke invoer rechten en in de contingenteeringen even eens een miiddel heeft om prijsregelend te kunnen optreden. Deze prijsregeling gaat momenteel in de richting van verlaging der handelsbelemmeringen. Deze verlaging mag niet worden toegeschreven aan een gewij zigd handelspolitiek doch zuiver als een correctief op een prijsstijging als gevolg van den la geren gulden. De Overheid heeft derhalve drie instanties, waarmede zij kan optreden: 1) het egalisatiefonds 2) het land bouwcrisisfonds, 3) het handelspolitieke arsenaal en als vierde, dat echter met de andere drie verband houdt, haar wettelijke bevoegdheid om de prijzen door strafbe palingen bir.nen bepaalde grenzen te hou den. De beurs handhaaft haar opwaartsche richting. De koersen zijn voor vele fondsen verder gestegen. Doch een nuchterder ziens wijze komt daarbij naar voren. Men rea liseert zich beter, welke invloed de gul den-depreciatie op de inkomsten der ver schillende maatschappijen zal hebben. In de eerste week kocht men op de beurs rijp en groen; de tweede week gaf al eenige bezonkenheid te zien en nu geeft men weer aan het logisch inzicht de voorkeur. Speciaal de vurig begeerde grondstoffen zullen op de wereldmarkt een stijging te zien blijven geven, zooals staal, de roest vrije metalen, olie, rubber, terwijl de ach ter ons liggende magere agrarische jaren de behoefte aan plantaardige en dierlijke vetten heeft doen stijgen. Alle maatschap pijen, die deze grondstoffen voortbrengen, zullen groote winsten maken en de Neder landsche concerns zullen deze winsten extra zien toenemen door de ontwaarding van den gulden. Het is niet voor niets, dat een groot deel van de belangstelling gericht werd op de rubbermarkt, die zich speciaal in een willige stemming mocht verheugen. Deze willigte staat echter pas in zijn begin; vele fondsen bewegen zich nog op een cri sisniveau en de koersen houden geen reke ning met de fundamenteel gewijzigde om standigheden Prijsverhooging en Prij sopdrij ving Men schrijft ons van bevoegde zijde het volgende: Het artixel „Billijke prijsverhooging", voorkomend in de Leidsche dagbladen van Zaterdag j.l. zou gemakkelijk tot misver stand aanleiding kunnen geven en prijs verhoogingen teweeg kunnen brengen, die niet als „redelijk" mogen worden be schouwd en daardoor voor de betrokken personen onaangename gevolgen zouden kunnen hebben. Het gevaar is niet denk beeldig, dat middenstanders en anderen, na lezing var dit artikel, geïnspireerd door den voorzitter van den Kamer van Koop handel voor Rijnland, in de meening gaan verkeeren, dat een prijsverhooging van 25 procent van de detailprijzen volkomen ge rechtvaardigd zou zijn. Dit is in het algemeen niet juist. In de eerste plaats zijn er een aantal ar tikelen, waarvan de Regeering nadrukke lijk heeft bepaald, dat zij in het geheel niet in prijs mogen worden verhoogd. Het zijn: aardappelen, aardappelmeel, stijfsel, pud dingpoeder, boter, brood consumptie vetten, eieren, groenten, huisbrand, kaas, marga rine, melk, roggebloem, slaolie spek, sui ker, tarwebloem en vleesch, behoudens dan kleine marktsehommelingen. In de tweede plaats beteekent een ver hooging van b.v. 25 procent van den in koopprijs van importartikelen of -grond stoffen nog niet een verhooging van 25 pro cent van den detailprijs, daar de kosten, I die de bewerking van de grondstof tot het I verkoopartikel met zich brengt, en de kos ten, die de detailhandelaar heeft te maken, of in het geheel niet of met belangrijk 1 minder dan 25 procent zyn verhoogd, j Bovendien staat de Regeering op het standpunt dat de winst, die door den handel wordt gemaakt, per hoeveelheid grondstof of per party van een of ander artikel, niet meer mag zijn dan hetzelfde aantal guldens VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Een technische regeling inzake monetaire samenwerking tusschen Amerika, Enge land en de Ver. Staten. In Spanje is de activiteit aan de fronten sterk verflauwd. Uitwisseling van gijzelaars (2de blad). Degrelle, de leider der Belgische Rexis- ten, beschuldigt Jaspar. (2de blad). Het einde der Arabische staking in Pa lestina. (2de blad). De typhoon op de Philippijnen heeft naar schatting 400 slachtoffers gemaakt. (Buitenl. Berichten, 2de blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. De negende in den Burcht te Leiden ge speelde partij van de match Springer— Vaessen eveneens door Springer gewon nen. (3de blad). Rie Mastenbroek verbetert twee Engel- sche records. (3de blad). Het Duitsch-Nederlandsche koppel Schön Pellenaars wint de Parijsche Zesdaag- sche. (3de blad). als hij eertijds op diezelfde hoeveelheid of diezelfde partij behaalde. Werd b.v. vroe ger op 100 geïmporteerde rijwielen A gul den verdiend, dan is een winst van meer dan A gulden op 100 van dezelfde rijwielen als onredel'jk te beschouwen, ongeacht of voor die rijwielen thans meer dan vroeger moet worden betaald aan het buitenland. Hierdoor krijgt men de volgende voor stelling: inkoop kosten winst verk. voorheen 100 pd.st. 750 200 100 1050 thans 100 pd.st. 940 200 100 1240 hooger 190 25%, verkoop 190 18% Het is duidelijk, dat hoe hooger de „kos ten" zijn, die op een geïmporteerde grond stof of een ingevoerd artikel komen, des te kleiner (bij gelijk gebleven winst in gul dens) het percentage zal zijn, waarmede de verkoopprijs zal mogen worden verhoogd, zonder dat van „onredelijke" prijsverhoo ging sprake is. Reeds eerder is erop gewezen dat klach ten over vermeende prijsopdrijving kunnen worden ingediend bij den Burgemeester of bij den Commissaris van Politie. De heer u. ten Cate Brouwer, voorzitter van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Rijnland, schrijft ons: Mijn artikel over Billijke Prijsverhooging heeft tot commentaren in verschillende richting aanleiding gegeven. Helaas is door een der redacties der plaatselijke Leidsche bladen een hoofd boven het artikel geplaatst als volgt: „Een verhooging van ongeveer 25% alles zins gemotiveerd". Ik betreur dit zeer, want dit zou bij on aandachtig iezen tot de conclusie aanlei ding kunnen geven, dat in het algemeen een prijsverhooging van 25% gemotiveerd zou zijn. Dit is zeer beslist niet het geval en is ook niet in het stuk te lezen. Als ik het had over billijke en noodzake lijke prijsverhoogingen, doelde ik zoo als ook duidelijk uit het stuk blijkt op de goederen voor zoover die uit het buiten land worden geïmporteerd. Gaarne maak ik overigens van deze ge legenheid gebruik om bijzondere aandacht te vestigen op het feit dat, zulks geheel in overeenstemming met het verlangen van het Departement, alleen op den inkoopprijs der buitenlandsche grondstoffen en der ge- reede buitenlandsche producten de prijs verhooging mag worden toegepast en niet op de verwerkingskosten hier te lande, op de winst enz Het hoofddoel van myn betoog was, en dit zal iedereen moeten waardeeren, de aandacht te vestigen op het feit dat er naast de door de regeering terecht gewraakte ongemotiveerde prijsverhoogingen, ook prijsverhoogingen beetaan die niet alleen volkomen gemotiveerd doch ook noodzake lijk zyn en dat vooral het koopend publiek hiervan doordrongen moet zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 1