DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
28ste Jaargang
DINSDAG 13 OCTOBER 1936
No. 8545
S)e £cid&eHc(Boti/ta/tit
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbeta!ing:
Voor Leiden 19 cent pei week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per reg^
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V De N.S. B. en de devaluatie
In een vergadering van de N.S.B. te Am
sterdam heeft de heer Mussert gesproken
over de devaluatie of munt-ontwaarding.
Zeer critisch aldus een verslag in het
„Handelsblad" liet de sipr. zich uit te
genover minister Colijn, die zoo langen tijd
heeft verklaard den gouden standaard te
zullen handhaven. Had de minister gezegd:
„wij zullen den gouden standaard handha
ven tot op den dag, waarop dit eisch blijft",
of nu, nadat de zaken hun beloop hebben
gehad, gezegd: „ik heb gezondigd wie
uwer zonder zonde is werpe den eersten
steen op mij", dan zou spreker duizend
maal meer respect voor den minister-pre
sident hebben gehad dan hij thans bezit.
Voorts zeide de heer Mussert in zijn be
schouwing waarvan hij verklaarde, dat
er geen speld tusschen te krijgen was
dat de N. S. B. ten aanzien van devaluatie
principieel nooit stelling heeft genomen,
doch zich uitsluitend op het standpunt der
rechtvaardigheid stelt, zich deswege steeds
geroepen zal blijven beschouwen de waar
heid en niets dan de waarheid voor te zet
ten aan een volk, dat door de politieke
partijen en de pers steeds verre van die
waarheid wordt gehouden.
De waarheid gaat bij den heer Mussert
en de N.S.B. boven alles en aldus vor
men dezen een scherpe tegenstelling met
alle andere menschen en alle andere par
tijen, die slecht en boos zijn. Wie in Neder
land nog waarheid en braafheid wil vinden,
moét tereoht komen bij de N.S.B.!
Intusschen ook het beste paard strui
kelt wel eens! is er toch wel wat on
waarachtigheid in gelegen, als de N.S.B. nu
in haar heftige bestrijding van de devalua
tie het doet voorkomen, alsof zij altijd be
slist tegen devaluatie is geweest, terwijl
zij er feitelijk tegen èn voor is geweest!
Dat is onwaarachtig! Wij kennen N.S.
B.'ers, die veertien dagen voor de devalua
tie ons nog betoogden, dat de regeering-Co-
lijn zoo verderfelijk was, omdat zij niet over
ging tot devaluatie. En zullen dezen nu ook
met den heer Mussert mee-roepen, dat de
devaluatie is een onrechtvaardigheid, enz.?
Zullen er onder de N.S.B.'ers zijn de de-
valuïsten, de overtuigde, vurige deva-
luïsten onder hen (wij kennen ze) die
openlijk zeggen, het niet met den heer Mus
sert en zijn protest-actie te dezen opzichte
eens te zijn. Zullen die er zijn? Wij betwij
felen het ten sterkste Maul halten!
DOLLE WOLF ROOFT KIND.
MARATSJE, 13 Oct. N. P.). In de stad
Darende, in het Oosten van Klein-Azië, is
een dolle wolf doorgedrongen. Het wilde
dier beet 16 mannen, vier vrouwen, vier
runderen en sleepte een kind weg, voordat
men er in slaagde het te dooden.
De wolf, die buiten de stad de runderen
reeds had aangevallen, was een huis bin
nengedrongen en had daar een slapend
kind gegrepen. Opgeschrikt door het
schreien van het kind, snelden de ouders
en een aantal buren toe. Zij joegen ach
ter den wolf aan en wisten het dier te
dwingen het kind los te laten. Verschei-
denen hunner echter werden ernstig ge
beten. Brandweer en politie voegden zich
daarop bij de achtervolgenden en geza
menlijk zette men de jacht geruimen tijd
over het land voort, tot men eindelijk dicht
genoeg bij het dier genaderd was om het
onder vuur te nemen. Een der politieman
nen schoot het toen neer.
VEERTIEN GEWONDEN BIJ
TREINONTSPORING.
HELSINGFORS, 13 Oct. (A. N. P.) Een
trein, die vanmorgen het hoofdstation van
Helsingfors binnenreed, is ontspoord. Veer
tien personen werden zwaar gewond, van
verscheidene hunner is de toestand zeer
ernstig.
De Missie-Zondag
A.s. Zondag 18 October vraagt de H. Va
der wederom over heel de wereld gebeden
en offers voor de uitbreiding der missies.
Met dezen algemeenen Missie-Zon
dag heeft de H. Stoel een bijzondere be
doeling.
Het gaat bij de missioneering over de uit
breiding van het Koninkrijk Gods: heel de
aarde moet haren Schepper aanbidden, be
minnen en dienen. En de uitbreiding van
Zijn Koninkrijk heeft God in Zijn vader
lijke goedheid afhankelijk willen maken
van de medewerking van al Zijn kinderen.
Daarom leerde Christus ons allen telkens
weer opnieuw in het Onze Vader vragen:
„Uw Rijk kome".
Om nu alle leden der Kerk te doordrin
gen van hunne verantwoordelijkheid in
deze heeft de H. Vader een j aarlij ksche
bid- en offerdag uitgeschreven voor de ge-
heele Kerk.
Niet alleen in de landen waar de H.
Kerk gevestigd en geordend is, maar ook
in de missielanden zelf moet deze dag ge
vierd worden, opdat er ten slotte geen Ka
tholiek meer zij, die niet doordongen is
van zijn plicht aan de uitbreiding van Gods
Rijk op zijn wijze mede te werken, en al
dus aan God en den naaste daadwerkelijk
te betoonen wat de liefde op de eerste
plaats eischt.
.Om die algemeene belangsteling niet al
leen voor één dag te wekken maar blij
vend te organiseeren, daarom staat het
het program van lezen algemeenen Missie
zondag ook de bevordering van het alge
meene Pauselijke Genootschap tot Voort
planting des Geloofs, dat de H. Vader zoo
als hij op 12 Mei van dit jaar nog met zoo
veel nadruk herhaalde „wenscht te zien
bloeien niet alleen in elk bisdom (gelyk
reeds het geval is) maar in elke parochie,
in elk gesticht, in elk klooster, in elk huis
gezin".
Door dit Genootschap toch leert men
iederen dag bidden voor de missie (Onze
Vader, Weesgegroet, H. Franciscus Xave-
rius bid voor ons), en elke week offeren
(2 1/2 ct.), en het is dit minimum van ge
bed en offer, dat de noodzakelijke alge
meene belangstelling voedt en naar om
standigheden ook doet groeien cn zich
uitstrekken tot de velerlei vormen van mis
sie-actie, die de daadkrachtige liefde on
der ons Katholieken ontstaan doet.
Opdat dit Genootschap de grondslag van
alle daadwerkelijke belangsteling voor de
uitbreiding van Gods Koninkrijk zij, daar
om heeft ook de H Stoel de zorg daarvoor
gelegd in de handen van den parochieelen
clerus, niet alleen in de christenlanden
maar ook in de missielanden zelf.
Dat het eerste doel van dezen Zondag is
de algemeene belangstelling voor de groei
van het Gódsrijk te voeden, komt ook uit in
de keuze van den Zondag, de Zondag n.l.
die voorafgaat aan het feest van Christus'
Koningschap. Willen wij Christus eeren als
Koning van de geheele aarde, dan moeten
wij ons niet beperken, en alleen ons eigen
hart aan Zijn heerschappij onderwerpen,
maar werkdadige belangstelling toonen
voor de uitbreiding van Zijn heerschappij
over de honderden millioenen, die Hem
nog niet kennen of althans niet erkennen.
Daarom is door den H. Stoel verband ge
legd tusschen Missiezondag en Christus-
Koningsfeest zóó dat de eerste de practi-
sche voorbereiding is voor het tweede.
En nu dit jaar de viering van Christus
Koningschap door ons Doorluchtig Episco
paat is aangewezen als het uitgangspunt
van een krachtige actie „V o o r G o d", nu
is zeker de viering van den Missiezondag
een uitstekend middel om te voldoen aan
de uitnoodiging van onze Bisschoppen, het
feest van Christus' Koningschap voor te
bereiden door gebed en offer.
In dit verband beschouwd is de Missie
zondag dan wel een gegronde aanleiding
voor ons allen, om ons ernstig af te vra
gen of de belangstelling voor de uitbrei
ding van Gods Rijk werkelijk in ons leeft
en zich in daden uit!
Kunt gij, lezer of lezeres, in alle op
rechtheid zeggen: „ik bid eiken dag voor
de uitbreiding der missies, ik offer er ge
regeld voor"?
Als gij uw plicht als volgzaam kind der
Kerk goed begrijpt, zult gij, na de ver
schillende vermaningen van den H. Vader,
daarop bevestigend moeten kunnen ant
woorden.
Moge de komende Missiezondag „in
elke parochie, in elk gesticht, in elk kloos
ter, in elk huisgezin" dan zóó worden ge
vierd, dat de algemeene belangstelling voor
de uitbre:ding van Gods Koninkrijk aller
eerst op dien dag zich heerlijk uite, en dan
ook voortleve in een algemeene deelna
me aan het Genootschap tot Voortplanting
des Geloofs.
TH. M. P. BEKKERS,
Voorschoten, St. Wilfried 1936.
De wereld
in vogelvlucht
Wij vorderen met onze internationale
samenwerking op financieel gebied. Er is
thans een nieuwe soort „gouden standaard"
uitgevonden in den vorm van een overeen
komst tusschen Amerika, Engeland en
Frankrijk, volgens welke goud-af gif te tus
schen de wisselkoersfondsen dezer landen
onderling mogelijk wordt. Bovendien heeft
de Amerikaansche minister van financiën
verklaard, dat een regeling zal worden ge
troffen, waardoor ook andere landen, welke
bereid zijn goud aan de Vereenigde Staten
af te staan, op een overeenkomstige behan
deling zullen kunnen rekenen. De nieuwe
regeling komt er dus op neer, dat terwijl
geen enkel land den gouden standaard
heeft, een vereffeniilg van saldi door mid
del van het gele metaal mogelijk wordt, met
dien verstande, dat niet de centrale ban
ken, doch de wisselkoersfondsen zich met
dergelijke transacties zullen bezig houden.
Het is dus een technische samenwerking
om de wisselkoersen gemakkelijker te kun
nen controleeren. Op zichzelf heeft deze
regeling nog betrekkelijk weinig om het
lijf, maar het is tenminste een stap in de
richting van een algemeene valuta-stabili
satie. Zoover zijn wij echter- nog geens
zins; ook deze maatregel sluit geen vaste
verhouding voor de deviezen der drie aan
gesloten landen in. Eerst zal zoowel de
staatkundige als de economische politiek
der toonaangevende landen wat meer vaste
lijn moeten gaan vertoonen, voordat een
bevredigende regeling wordt bereikt. Maar
het feit, dat men althans probeert om een
einde aan den financieelen chaos te maken,
stemt hoopvol.
In Spanje is de activiteit aan de diverse
fronten ingekrompen tot wat geschermut-
sel zonder veel beteekenis. Bereidt men zich
voor op een grootscheepsche aanval op Ma
drid? Spanje lijkt nu op een vulcaan in
rust, die elk oogenblik weer kan uitbarsten.
De depreciatie van
den gulden
De derde week ingegaan
Wij zyn reeds de derde week van de
gulden-depreciatie ingegaan. Tot dusver
heeft de Overheid slechts afgewacht om te
kunnen nagaan, wat de zwevende gulden
zal gaan doen. Hier en daar wijzigde zij
de landbouwcrisis-uitkeeringen in verhou
ding tot het gestegen prijspeil op de wereld
markt, in guldens uitgedrukt, terwijl zij
met het landbouwcrisisfonds manipuleerde,
indien een prijsverhooging van de eerste
levensbehoefte dreigde. Het landbouw
crisisfonds vervult nu een zelfde rol als
het stabilisatiefonds. Het laatste moet zor
gen, dat de gulden in het interantionaie
verkeer geen te groote speculatieve fluc
tuaties gaat vertoonen.... het landbouw
crisisfonds reguleert door middel van het
verhoogen dan wel het verlagen van uit-
keeringen aan de boeren, met gelijktijdig
wijzigen van de heffingen ten laste der
consumenten, het agrarisch prijsniveau.
Hier en daar moest de Overheid optreden
tegen prijsverhoogingen in den middenstand
en bij de iiidustrieelen, wanneer deze ver
hoogingen niet gemotiveerd waren door de
omstandigheden. Enkele processen-verbaal
werden opgemaakt, terwijl bij industrieele
lichamen accountantscontrole werd gelast
teneinde uit te maken, of de door de be
treffende ondernemingen gedecreteerde
prijsverhoogingen al of niet gemotiveerd
mochten worden genoemd. Het schijnt, dat
een van deze ondernemingen, een textiel
fabrikant, van de Regeering een scherpe
terechtwijzing heeft ontvangen.
Zoo ziet men, dat de Overheid voorloopig
slechts regelend optreedt, niet agressief in
de richting van actieve welvaartspolitiek.
Het kan moeilijk anders. Eerst moet den
Haag zich een juist denkbeeld hebben ge
vormd omtrent de mate van de waarde
vermindering van ons devies. Nu nog
wordt de gulden te veel beïnvloed door
tijdelijke factoren, zooals het repatrieeren
van gevlucht kapitaal dan wel door het
terugnemen van hier belegde vreemde ka
pitalen. Tegenover hen, die hun geld uit
het buitenland terugnemen staat een andere
groep, die juist buitenlandsche waarden
koopt, hoofdzakelijk Amerikaansche fond
sen, teneinde een verdere depreciatie van
den gulden te kunnen opvangen. Het schijnt
hun toe, dat de gulden zich op een iets te
hoog niveau beweegtdat een deprecia
tie van 28 a 30% als norm moet worden
aangenomen, terwijl zij nu in de buurt van
21 a 22% ligt. Zij, die nog vreemde waar
den koopen, laten zich door deze gedachte
leiden. Eerst, wanneer volgens hen, de gul-
dien zijn evenwichtspunt op internationaal
gebied gevonden heeft, zullen deze gelden
terugvloeien en als belegging gebruikt wor
den in binnenlandsche waarden.
De waardevermindering van den gulden
werkt als een sterk verhoogd invoerrecht.
Houdt het buitenland zijn prijzen op één
hoogte, dan beteekent dit een hoogere
waarde in Nederlandsche munt. Betaalde
men vóór 27 September j.l. 0.30 voor een
buitenlandsch artikel, dan moet men daar
voor nu circa 0.38 betalen, wat een in-
voerrechtverhooging beteekent van onge
veer 11%! Het is derhalve te begrijpen, dat
onze Regeering in de werkelijke invoer
rechten en in de contingenteeringen even
eens een miiddel heeft om prijsregelend te
kunnen optreden. Deze prijsregeling gaat
momenteel in de richting van verlaging der
handelsbelemmeringen. Deze verlaging mag
niet worden toegeschreven aan een gewij
zigd handelspolitiek doch zuiver als een
correctief op een prijsstijging als gevolg
van den la geren gulden. De Overheid heeft
derhalve drie instanties, waarmede zij kan
optreden: 1) het egalisatiefonds 2) het land
bouwcrisisfonds, 3) het handelspolitieke
arsenaal en als vierde, dat echter met de
andere drie verband houdt, haar wettelijke
bevoegdheid om de prijzen door strafbe
palingen bir.nen bepaalde grenzen te hou
den.
De beurs handhaaft haar opwaartsche
richting. De koersen zijn voor vele fondsen
verder gestegen. Doch een nuchterder ziens
wijze komt daarbij naar voren. Men rea
liseert zich beter, welke invloed de gul
den-depreciatie op de inkomsten der ver
schillende maatschappijen zal hebben. In
de eerste week kocht men op de beurs rijp
en groen; de tweede week gaf al eenige
bezonkenheid te zien en nu geeft men
weer aan het logisch inzicht de voorkeur.
Speciaal de vurig begeerde grondstoffen
zullen op de wereldmarkt een stijging te
zien blijven geven, zooals staal, de roest
vrije metalen, olie, rubber, terwijl de ach
ter ons liggende magere agrarische jaren
de behoefte aan plantaardige en dierlijke
vetten heeft doen stijgen. Alle maatschap
pijen, die deze grondstoffen voortbrengen,
zullen groote winsten maken en de Neder
landsche concerns zullen deze winsten
extra zien toenemen door de ontwaarding
van den gulden. Het is niet voor niets, dat
een groot deel van de belangstelling gericht
werd op de rubbermarkt, die zich speciaal
in een willige stemming mocht verheugen.
Deze willigte staat echter pas in zijn begin;
vele fondsen bewegen zich nog op een cri
sisniveau en de koersen houden geen reke
ning met de fundamenteel gewijzigde om
standigheden
Prijsverhooging en
Prij sopdrij ving
Men schrijft ons van bevoegde zijde het
volgende:
Het artixel „Billijke prijsverhooging",
voorkomend in de Leidsche dagbladen van
Zaterdag j.l. zou gemakkelijk tot misver
stand aanleiding kunnen geven en prijs
verhoogingen teweeg kunnen brengen, die
niet als „redelijk" mogen worden be
schouwd en daardoor voor de betrokken
personen onaangename gevolgen zouden
kunnen hebben. Het gevaar is niet denk
beeldig, dat middenstanders en anderen,
na lezing var dit artikel, geïnspireerd door
den voorzitter van den Kamer van Koop
handel voor Rijnland, in de meening gaan
verkeeren, dat een prijsverhooging van 25
procent van de detailprijzen volkomen ge
rechtvaardigd zou zijn.
Dit is in het algemeen niet juist.
In de eerste plaats zijn er een aantal ar
tikelen, waarvan de Regeering nadrukke
lijk heeft bepaald, dat zij in het geheel niet
in prijs mogen worden verhoogd. Het zijn:
aardappelen, aardappelmeel, stijfsel, pud
dingpoeder, boter, brood consumptie vetten,
eieren, groenten, huisbrand, kaas, marga
rine, melk, roggebloem, slaolie spek, sui
ker, tarwebloem en vleesch, behoudens dan
kleine marktsehommelingen.
In de tweede plaats beteekent een ver
hooging van b.v. 25 procent van den in
koopprijs van importartikelen of -grond
stoffen nog niet een verhooging van 25 pro
cent van den detailprijs, daar de kosten,
I die de bewerking van de grondstof tot het
I verkoopartikel met zich brengt, en de kos
ten, die de detailhandelaar heeft te maken,
of in het geheel niet of met belangrijk
1 minder dan 25 procent zyn verhoogd,
j Bovendien staat de Regeering op het
standpunt dat de winst, die door den handel
wordt gemaakt, per hoeveelheid grondstof
of per party van een of ander artikel, niet
meer mag zijn dan hetzelfde aantal guldens
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een technische regeling inzake monetaire
samenwerking tusschen Amerika, Enge
land en de Ver. Staten.
In Spanje is de activiteit aan de fronten
sterk verflauwd. Uitwisseling van gijzelaars
(2de blad).
Degrelle, de leider der Belgische Rexis-
ten, beschuldigt Jaspar. (2de blad).
Het einde der Arabische staking in Pa
lestina. (2de blad).
De typhoon op de Philippijnen heeft
naar schatting 400 slachtoffers gemaakt.
(Buitenl. Berichten, 2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De negende in den Burcht te Leiden ge
speelde partij van de match Springer—
Vaessen eveneens door Springer gewon
nen. (3de blad).
Rie Mastenbroek verbetert twee Engel-
sche records. (3de blad).
Het Duitsch-Nederlandsche koppel Schön
Pellenaars wint de Parijsche Zesdaag-
sche. (3de blad).
als hij eertijds op diezelfde hoeveelheid of
diezelfde partij behaalde. Werd b.v. vroe
ger op 100 geïmporteerde rijwielen A gul
den verdiend, dan is een winst van meer
dan A gulden op 100 van dezelfde rijwielen
als onredel'jk te beschouwen, ongeacht of
voor die rijwielen thans meer dan vroeger
moet worden betaald aan het buitenland.
Hierdoor krijgt men de volgende voor
stelling:
inkoop kosten winst verk.
voorheen 100 pd.st. 750 200 100 1050
thans 100 pd.st. 940 200 100 1240
hooger 190 25%, verkoop 190 18%
Het is duidelijk, dat hoe hooger de „kos
ten" zijn, die op een geïmporteerde grond
stof of een ingevoerd artikel komen, des
te kleiner (bij gelijk gebleven winst in gul
dens) het percentage zal zijn, waarmede de
verkoopprijs zal mogen worden verhoogd,
zonder dat van „onredelijke" prijsverhoo
ging sprake is.
Reeds eerder is erop gewezen dat klach
ten over vermeende prijsopdrijving kunnen
worden ingediend bij den Burgemeester of
bij den Commissaris van Politie.
De heer u. ten Cate Brouwer,
voorzitter van de Kamer van Koophandel
en Fabrieken voor Rijnland, schrijft ons:
Mijn artikel over Billijke Prijsverhooging
heeft tot commentaren in verschillende
richting aanleiding gegeven.
Helaas is door een der redacties
der plaatselijke Leidsche bladen een
hoofd boven het artikel geplaatst als volgt:
„Een verhooging van ongeveer 25% alles
zins gemotiveerd".
Ik betreur dit zeer, want dit zou bij on
aandachtig iezen tot de conclusie aanlei
ding kunnen geven, dat in het algemeen
een prijsverhooging van 25% gemotiveerd
zou zijn. Dit is zeer beslist niet het geval en
is ook niet in het stuk te lezen.
Als ik het had over billijke en noodzake
lijke prijsverhoogingen, doelde ik zoo
als ook duidelijk uit het stuk blijkt op
de goederen voor zoover die uit het buiten
land worden geïmporteerd.
Gaarne maak ik overigens van deze ge
legenheid gebruik om bijzondere aandacht
te vestigen op het feit dat, zulks geheel in
overeenstemming met het verlangen van
het Departement, alleen op den inkoopprijs
der buitenlandsche grondstoffen en der ge-
reede buitenlandsche producten de prijs
verhooging mag worden toegepast en niet
op de verwerkingskosten hier te lande, op
de winst enz
Het hoofddoel van myn betoog was, en
dit zal iedereen moeten waardeeren, de
aandacht te vestigen op het feit dat er naast
de door de regeering terecht gewraakte
ongemotiveerde prijsverhoogingen, ook
prijsverhoogingen beetaan die niet alleen
volkomen gemotiveerd doch ook noodzake
lijk zyn en dat vooral het koopend publiek
hiervan doordrongen moet zijn.