Het was weer feest in Leiden
Een prachtig geslaagde 3-October-viering
MAANDAG 5 OCTOBER 1936
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Woelige drukte Grandioose optocht
Hossen en Dansen Een knallend vuurwerk
De Vigilie
*Y.
KLEURRIJKE EN OVERWELDIGENDE
TAPTOE.
Het 3 Octoberfeest heeft dezen keer een
6erie van voor feesten gehad, welke Woens
dag- en Donderdagavond reeds een aanvang
namen met de Jubileum-revue in de Stads
gehoorzaal.
Meer onmiddellijk aan de feestviering
ging vooral de openstelling van het Luna
park op het Schuttersveld en aangezien dit
Vrijdagmiddag van 3—6 uur geopend was,
bestond er begrijpelijk reeds onmiddellijk
een overweldigende belangstelling voor het
feestterrein.
Dan kwam de onmiddellijke inleiding tot
3 Octoberfeest, de taptoe aan den voor
avond.
Nog nimmer is een taptoe zoo uitstekend
geslaagd. De deelname was overweldigend,
want niet minder dan 54 vereenigingen
werkten hieraan mede ter gelegenheid van
het gouden jubileum der Vereenigingen.
Het waren de volgende:
De Muz.ekvereenigingen: Werkmans
Wilskracht; Perosi; Leidsche Chr. Harmonie
Vereeniging; T. en D.; Mond-accordeon Ver-
eeniging Kunst en Genot; De Post; Athalia.
Verder: Leidsche Gymnasiasten Bond
H.S.A.; Chr. Gymnastiekverg. D.O.S.; Brun-
hilde; Muziekgezelschap der N.Z.H.T.M.;
Padvindersbond: Redden en Dienen; Chr.
Oranje Vereeniging; Vereeniging Koningin
nedag; Oranjegarde; Bijzondere Vrijwillige
Landstorm; Athletiek Vereeniging Holland,
Voorschoten; Ned. Amusements Club; Leid-
Schermvereeniging A.E.W.; De Princevlag;
Leidsche Wandelsport Vereeniging; Meis-
jesvereeniging Weest een_ Zegen; Dames
Gymn. Vereeniging Concordia; Leidsche
Korfbalclub Fluks; Muziek en Tooneelver-
eeniging Nut en Vermaak; St. Petrus Kruis
vaart; De Graal; Leidsche H.B.S. Vergeen.
Emtegëes; Leidsche Meisjes H.B.S. Vereen.
Dispereert niet; Chr. Hist. Jongerengroep;
Leidsche Wandel en Sportvereen. D.E.S.;
Chr. H.B.S. Vereeniging; Buurtvereeniging
Eengezindheid; Kruisvaart Aeterne
Pater; Leidsche Padvinders en Meis
jes Gilde; R. K. H.B.S. Vereeniging;
Leidsche Chr. Pad vinders vereen.; Leid
sche Chr. Padvindstersvereen.; Christelijk
Georganiseerde Werklieden; Chr. Jonge
mannen Vereen. Levendaal; Nationaal Jon
geren Verbonw; R. K. Stud ent en vereen. St.
Augustinus; School U.L.O. Hoogl. Kerk-
gracht; Chr. Jongelingsvereeniging Prediker
Wandelclub Het Overschotje; Leidsche Ren
en Toervereen. Nieuw Swift; Nederl. Meis
club; Chr. Gymnastiekvereen Jahn; Wan
delsport vereen. Eendracht Maakt Macht;
Leidsche Zweefvlieg Club; Chr. Gymna-
sastenbond; Chr. Nationale Werkmansbond;
Voetbal Ver. A.S.C.; Leidsche Ren en Toer-
ver. Swift.
Een zeldzaam kleurrijke stoet was het dit
maal geworden. Als altijd was het Leidsche
Studentencorps met al zijn vaandels ver-
tegenwooidigd terwijl de Graal door een
bonte kleurenmengeling van vaandels bij
zonder de aandacht trok.
Een markante groep was ook dit der Leid
sche Zweefvlieg Club doordat de deelnemen
de dames en heeren in witte overalls een
zweefvliegtuig aan een startkabel van rood
lint meevoerden.
Ook andere vereenigingen kwamen heel
aardig voor den dag en zoo werd het onder
het schijnsel der flambouwers en lampions
een bonte kleurenmengeling van een onaf
zienbare rij van deelnemers en deelneem
sters. Het duurde een ruim half uur alvorens
de stoet het Kaasmarktterrein had verlaten
en in gesloten gelederen duurde het voorbij
trekken ook 25 minuten.
In het Gemeentehuis aan het Rapenburg
werd aan het bestuur van de 3 October-ver
eeniging de eere-wijn aangeboden en vond
de burgemeester, Mr. A. v. d. Sande Bak-
huyzen gelegenheid dat bestuur te huldigen
voor de prachtige wijze, waarop 't elk jaar
weer het feest ter herdenking van Leidens
ontzet weet te organiseeren.
Een aardig intermezzo was hierbij, dat de
Burgemeester de gelegenheid aangreep om
den voorzitter der 3 October Vereeniging,
den heer W. v. d. Laan mededeeling te doen
van zfjn benoeming tot lid van den ge
meenteraad in plaats van mr. Romijn en
nadat ir. Bosman voor een benoeming had
bedankt. Met luid applaus werd deze mede
deeling ontvangen.
Na het oponthoud in het Gemeentehuis
trok de stoet verder en daarbij sloten zich
toen aan de burgemeester, de gemeente
secretaris en de wethouders Splinter en
Tepe.
In het v. d. Werffparkhad de hulde aan
burgemeester van der Werff plaats. Door
schijnwerpers verlicht stond daar het mooie
standbeeld van Leiden's grootsten burge
meester daar fierder en forscher dan ooit.
Het was onmogelijk alle deelnemers rond
het standbeeld te scharen, zoodat het pro
gramma hier werd afgewerkt, toen nog een
groot gedeelte der deelnemers zich buiten
het park bevond.
De Harmonie-kapel „Werkmans Wils
kracht" speelde op indrukwekkende wijze
oe taptoe-muziek en aan het slot bij het
Wilhelmus legde de voorzittn. der Vereeni
ging een krans aan den voet van het stand
beeld neer.
Daarna vervolgde de stoet de aangege
ven route en op de Kaasmarkt werd hij
wederom ontbonden.
De Groote Dag
Nu de Spanjaarden de degen kruisen in
eigen land en de wreede dolk in eigen boe
zem steken, heeft Leiden, met grooter glo
rie dan ooit, den dag gevierd, dat het van
deze heeren werd bevrijd.
De Spanjaarden destijds waren al niet
veel beter dan de Spanjaarden van tegen
woordig. Wij konden ons op den morgen
van 3 October levendig indenken, welke
een heerlijke opluchting en verademing het
voor onze goede voorvaderen was, toen, op
dienzelfden morgen 362 jaar geleden, de
Lammenschans verlaten bleek en de Span
jolen op de vlucht waren gedreven door
het water.
Ieder jaar herhaalt zich de heugenis aan
deze blijde gebeurtenis. De Leienaren wor
den op 3 October wakker met de heerlijke
opluchting, dat het een vrije dag is en, de
zen keer, met de verademing dat Leiden van
water bevrijd zou blijven. Het water, dat
eens onze vriend was, is nu de vijand ge
worden. Doch zelfs deze vijand had de
moed opgegeven om met zijn booze buien
het ontzette Leiden schrik en ontzetting
aan te jagen.
De morgen bloeide open tot een zonne-
stralende herfstdag.
DE REVEILLE.
Ofschoon men de bevolking van Leiden
gevoegelijk kan verdeelen in langslapers
en luilakken gaat deze splitsing op de
Groote Dag van het jaar mank aan nauw
keurigheid. Want er zijn op dien dag hon
derden burgers, die vroeg uit de veeren
kruipen om de reveille bij te wenen, die
vanaf het balcon der Stadsgehoorzaal de
stad wordt ingeblazen.
Gelukkig, dat hun voorbeeld door de
over groote meerderheid der burgerij niet
wordt nagevolgd; anders zou dit nummer
van het feestprogramma moeten worden af
gevoerd. Reveille-blazen als er niets of
niemand meer te wekken valt, heeft weinig
zin.
De reveille is ook dezen keer weer ge
blazen door het kranige politie-muziekge-
zelschap onder leiding van directeur Bol-
derdijk, en er waren doch het slechts
van hooien zeggen! weer velen opge
staan vóór de wekker afliep, om deze hul
de aan de dagvorstin mee te maken.
De muziek had niet voor niets geschald
binnen de muren der „benaauwde veste".
Honderden en horderden verzamelden zich
tegen achten in het Van der Werff park
rond het standbeeld van den kloeken ver
dediger onzer stad om de koraal-muziek,
uitgevoerd door meer dan duizend kinde
DE TRADITIONEELE UITDEELING VAN HARING EN BROOD.
ren en door vele zangers en zangeressen
aan te hooren.
Het muziekgezelschap „Orpheus" zorg
de voor begeleiding.
Plechtig weerklonken de oud-vaderland-
sche liederen tusschen het geboomte van
het perk, met aan het einde een massaal
meegezongen „Wilhelmus van Nassouwe".
Intusschen had in de Waag de uitdeeling j
van haring en wittebrood een aanvang ge-
nomen. Er waren dit jaar ongeveer 4000
liefhebbers een paar honderd meer dan
verleden jaar, toen men reeds een record
hoogte bereikt meende. Deze uitdeeling is
een aardig gebruik, doch met een navrante
zijde. De eenige troost bij het zien van deze
optocht der armen is de overweging, dat
Goddank geen 4000 menschen in Leiden
behoefte hebben aan zulke noodzakelijke
levensmiddelen. De meeste hunner be
schouwen het als een extraatje (waarbij
dan nog komt koffie en tabak), en als zoo
danig is deze uitdeeling ook bedoeld.
DE GEUZEN KOMEN!
Ter eere van het gouden feest der 3 Oc
tober-Vereeniging had de haring- en witte-
brood-uitdeeling een bizonder tintje. Een
Geuzen vloot voer naar de Waag op met
platboomde schuiten, waarop haring en
brood waren geladen.
Als het eenigszins kan, zo aden wij het
bestuur willen verzoeken, deze intocht tot
een traditioneel nummer te verklaren.
Van verre hoorde men reeds het doffe
ontploffen van de musketten en mortieren
der gewapende sloepen, die de schuiten be
geleidden.
Het was een fleurig schouwspel, toen de
vloot onder Korenbeurs- en Vischbrug
doorvoer. Aan de uitgehongerde burgerij,
op den waterkant werd va.iaf de schuiten
haring en brood letterlijk in de mond ge
worpen.
Een gil van angst steeg op, wanneer een
haring door de lucht buitelde, zilverflitsend
in het zonnelicht, en „klets-klats" tusschen
het publiek terecht kwam.
„Eten zullen jullie ze" werd vanaf de
schuit dreigend geroepen. Meerdere harin
gen zwierden door de lucht, welk bombar
dement werd vergezeld door het kogelen
met brooden, die over de straat rolden als
of zij ontsnappen bilden, doch door drom
men straatjongens onmiddellijk werden
achterhaald en soldaat gemaakt.
Bij de Waag aangekomen werd de vloot-
aanvoerder, Admiraal de Boisot, begroet
door den burgemeester, wien uit erkente
lijkheid voor dit eerbetoon; een haring werd
aangeboden. Of de burgemeester ook ge
smuld zal hebben!....?
De geuzen kwamen vervolgens aan land
cm de uitgemergelde Leienaars met visch
en brood te spijzigen.
Na afloop van de uitdeeling werden aan
de assisteerende dames door het bestuur der
Drie-October-Vereeniging fleschjes eau de
cologne aangeboden....
DE HUTSPOTTOCHTEN.
Een jubileum geeft altijd aanleiding tot
het organiseeren van bijzondere dingen en
zoo was het ook thans by dit 3 October-
jubileum.
De bijzondere attractie werd ditmaal ge
vormd door de Hutspottochten voor auto
mobilisten, motorrijders, wielrijders en
wandelaars.
De deelnemers hieraan kwamen uit ge
heel het land.
Aan den sterrit voor automobilisten en
motorrijders hamen 130 personen deel, doch
de deelname in de andere categorieën was
nog grooter
De wielrijders telden 441 deelnemers, w.o.
Jong Oegstgeest 11, Ambtenaren R. v. A.
16, A.S.C. 24, (12 tandems), St. Petrus
Kruisvaart 12, Kamerlingh Onnes Labora
torium, 16. Reddingsbrigade O.-Wetering 10,
R.-K. Clubo Esperantista 10, Brunhilde 10,
de Graal 10. Padvinders 50, en verder in-
dividueelen.
De deelnemers uit andere plaatsen wa
ren eveneens talrijk. Onder hen bevond
zich de renner Mosheuvel uit Hillegers-
berg, die des morgens reeds vandaar was
gestart en daarna den sterrit volbracht. De
deelnemers moesten hier en daar verschil
lende controleposten passeeren.
Het aantal wandelaars bedroeg 304.
Daags tevoren hadden zich nog 100 lief
hebbers aangemeld en Zaterdagochtend
kwamen er nog tientallen. Een gevolg van
de verkeerde gewoonte der wandelsport-
vereenigingen, om wanneer de inschrijving
op een bepaalden dag gesloten is, toch nog
steeds de inschrijving open te houden tot
den startdag.
Alle laatkomers werden natuurlijk af
gewezen.
Onder de 304 deelnemers waren: LWSV
Leiden 25, Jong Oegstgeest 13, KWC Uit
geest 14, Roode Kruis Wassenaar 10, On
der Ons Leiden 12, ALO Oegstgeest 10,
DES Leiden 15, 't Kadetje Sassenheim 13,
DES Den Haag 10, De Princevlag Leiden
12, Leidsche Burgerwacht 12 en de Prin
cevlag Den Haag 13.
Alle deelnemers aan de sterritten ontvin-
gen een bronzen huotspotplaquette, de ver-
eenigingen bovendien een groote.
HET VERLICHTE STANDBEELD VAN BURGEMEESTER v. d. WERF
DE JUBILEUM-OPTOCHT.
De optocht, telken jare „het" glanspunt
van den 3 October-dag, het meesterstuk
waarop lang bezonnen en waaraan reeds
vroeg begonnen wordt de optocht is dit
jaar in elk opzicht uitstekend geslaagd.
Het zonnetje, dat zich om onnaspeurlij
ke redenen zoo vaak afzijdig houdt van dit
voor Leiden zoo belangrijke feest, was nu
present, had zelfs een bovenst beste bui
en zette het gouden feest der 3 October-
Vereeniging in den gouden glans, die bij
het geheel paste. Het blonk in de gouden
en zilveren harnassen van wijlen prins
Maurits en den hertog van Beieren, deed
zijn evenbeeld, de stralende zon, op den
bloemenwagen der 3 October-Vereeniging
blinken, maakte de kleuren der aloude
costumes tot een levende weelde^ kortom
deed alles wat men van een October-zon
maar verwachten kon.
De optocht kwam dan ook zoo mooi mo
gelijk uit.
Men had voor dezen Jubileum-optocht
geen bepaald gegeven uitgekozen, geen in
tocht bijv., welke anders een geliefkoosd
onderwerp is voor dergelijke feestelijke
stoeten; maar men had een soort pot
pourri gekozen, een overzicht van hetgeen
de 3 October-Vereeniging in de laatste ja
ren de burgerij te zien heeft gegeven. Daar
door was er geen leidende gedachte, welke
het geheel in een bepaald verband tezamen
hield.
Dat hinderde evenwel niet; had zelfs nog
het voordeel, dat men al kijkende er niet
bij behoefde te redeneeren en niet voort
durend in z'n Feestwijzer behoefde te ky-
ken om den draad niet kwijt te raken.
De stoet werd geopend.behalve door
de traditioneele autoriteiten in hun rijtui
gen, zooals den commissaris van politie en
het bestuur der 3 October-Vereeniging,
mitsgaders muziek en de onvermijdelijke
politie-mannen te paard door een frag
ment uit den optocht van 1919, welke de
geschiedenis van de stad Leiden in beeld
had gebracht.
Wederom schreden de gilden met de
emblemen van hun vak voorop, gevolgd
door den wagen, waarop de nood binnen
Leidens benauwde veste werd verzinne
beeld door het bekende gebaar van Pieter
v. d. Werff, die zichzelf tot spijs aanbood.
Dat v. d. Werff gedurende den urenlangen
heldhaftigen blik, die bij zulk een moment
past, heeft kunnen bewaren wie zal het
hem kwalijk nemen? Achter hem kwamen
trouwens reeds de Watergeuzen op hun
schip met haring en witte brood en het was
hun aan te zien, dat zij om een „Piraatje"
zouden hebben gebedeld, als het niet zulke
heel jeugdige mannen waren geweest.
Opvolgend in den rij der jaren herleefden
vervolgens de Spanjaarden uit de „Volke-
rij der aarde", die in 1920 het oog der Leid
sche toeschouwers hadden geboeid. Zij
schenen zich naar een stierengevecht te
begeven in him felkleurige costumes; al
leen de stier was er niet bij. Om begrijpe
lijke redenen trouwens. Dat de Spaansche
dames het zachte gemoed van Samuel
Pickwick, die er vlak achter schreed, niet
verteederd hebben, is ons een psychologisch
raadsel. Maar 't is werkelijk zoo: de oude
romantische vrijer Pickwick liep daar on
bewogen temidden van zijn volgelingen en
bewonderaars en de heele leutige bent uit
het bekende verhaal van Dickens was er by
tegenwoordig, tot zelfs de dikke jongen in
cluis, die echter sinds Dickens' tijd verma
gerd moet zijn en het eten en slapen moet
hebben afgeleerd.
Dat was groep IH, fragment uit den ro-
mantischen optocht van het jaar 1921.
Het volgende tafereel verplaatste ons op
eens een paar eeuwen terug; het was een
stuk uit den optocht van prins Maurits
binnen Bergen op Zoom op 3 October 1622.
Het sprak haast vanzelf, dat deze intocht
in Leiden herhaald werd op 3 October 1922.
Thans reed de prins voor de derde maal
Bergen op Zoom binnen en zijn gouden
harnas schoot felle stralen uit naar ma
gistraat en markiezaat van de stad, te paard
en in karos gezeten. Het was een trotsch
gezicht en men zou het haast betreuren,
niet in dien tijd geleefd te hebben, toen
men van dergelijke schouwspelen nog niet
kon zeggen, dat zy tot het verleden behoor
den.
Nog verder schreden wij terug in de
historie en wij zagen een fragment van
den intocht van prins Willem I binnen
Brussel in het jaar 1577; dat was uit den
optocht van 1923. Welk een verschil in klee-
dij zoo'n 50 jaar geven kan, gaf een verge
lijking met het vorige fragment duidelijk
te zien. ZIE VERVOLG PAG. 8.
DE GEUZENVLOOT TREKT DE SLEUTELSTAD BINNEN.
