DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1936
No. 8535
Ste ^clóclveSou^tit
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pei week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Monetaire problemen.
De gulden zweeft,
omhoogomlaag.
Financieele problemen zijn niet bepaald
gemakkelijke problemen. Over 't algemeen
heeft ieder probleem de eigenschap,, dat
het niet gemakkelijk op te lossen is an
ders zou het geen probleem zijn maar
financieele kwesties zijn bovendien voor
den leek nog vrij onoverzichtelijk op den
koop toe.
Naar aanleiding van verscheidene ver
zoeken daarom nog even in 't kort een uit
eenzetting van een paar begrippen, waar
mede dezer dagen veel geschermd wordt
en die blijkbaar nog niet voor een ieder
duidelijk zijn'.
Men maakt thans een scherp onderscheid
tusschen „devaluatie" en „waardevermin
dering" van den gulden.
Eenige jaren geleden kende men slechts
het begrip „inflatie", waaronder men ver
stond iedere waardedaling van den munt.
ISinds in den bekenden inflatie-tijd de
Duitsche Mark, de Oostenryksche Kroon
en de Russische Roebel zoozeer in waarde
daalden, dat zij tot ongeveer nul terugvie
len, heeft inflatie een bijzonder leelijken
klank gekregen en zag men in „inflatie"
een niet te controleeren en niet te remmen
val van den munt.
Vervolgens kwam het begrip „devalua
tie" in de mode, waaraan de beteekenis ge
hecht werd van beheerschte en gewilde
daling van de munt-waarde tot een be
paald punt. Men kan dat op twee manieren
doen.
Nu noemt men speciaal „devaluatie" die
methode, waarbij het goudgehalte van de
standaard-munt wettelijk omlaag gebracht
wordt. Hierbij stapt men dus niet van het
goud af, doch hangt z'n muntstelsel een
voudig wat lager aan den gouden kap
stok. Dit heeft tot voordeel dat iedereen
dan precies weet, hoeveel de gedevalueer
de munt na de devaluatie waard is.
De tweede methode is, de goudbasis ter
zijde te stellen, door den gouduitvoer stop
te zetten en het goudverkeer voorloopig
niet meer vrij te laten. De munt „zweeft"
dan op en neer met vraag en aanbod,
wordt afhankelijk van de betalingsbalans.
Dat heeft voor den handel ongetwijfeld z'n
nadeelen, want niemand weet dan precies,
welke waarde de munt morgen hebben zal.
De Nederlandsche regeering heeft deze
vorm van waardevermindering gekozen.
Zij heeft den gulden los gemaakt van het
goud en hem vervolgens laten zweven, in
afwachting op welke hoogte hij in even
wicht zou blijven hangen.
Niet iedereen is het daarmee eens.
Zoo schreef „Dikaios" gisteravond in de
„Tijd":
„Nu wij de situatie wat beter kunnen
overzien, blijkt, dat de regeering een wel
zonderlingen weg heeft gekozen. In tegen
stelling met Zwitserland en Frankrijk,
waar bepaalde devaluatiepercentages zijn
vastgesteld, doet men hier te lande feite
lijkniets. Men wil niet aan eens an
ders jaspand hangen maar ook niet zelf
den knoop doorhakken. Zelfs schemert de
hoop door, dat de gulden t.z.t. misschien
weer op zijn oude goudpariteit zal komen.
Ondertusschen krijgt men het gevoel, dat
men wordt overgeleverd aan onbekende
aspiraties van de Nederlandsche Bank, die
wel het Egalisatiefonds zal dirigeeren. In
dertijd bij haar bestrijding der „deva-
luïsten" heeft de regeering zwarte taferee-
len opgehangen van de gevaren van insta
biele wisselkoersen na devaluatie. Nu is
het volkomen duidelijk, dat een zoodanige
onstandvastigheid er in het geheel niet be
hoeft te wezen als men zich hetzij aan het
sterlingbloc aansluit, hetzij een nieuwe
goud waarde kiest. Wat men nu doet of lie
ver niet doet, is veel erger. Niemand kan
thans ook maar bevroeden in welke rich
ting zich de wisselkoersen zullen bewegen.
Ten slotte wordt de prijs van een markt-
artikel bepaald door de verhouding tus
schen vraag en aanbod, en het is moeilijk
in te zien waar op het oogenblik de groote
vraag naar dollars vandaan moet komen,
die tot de thans eindelijk moeiteloos te be
reiken devaluatie kan leiden.
In Zwitserland weet men ten minste
waar men aan toe is. In Frankrijk ook.
Maar onze vaderlandsche eigengereidheid
doet het weer eens op haar manier, die
ditmaal heelemaal geen manier is. Theo
retici mogen nu wel beweren, dat de gulden
nu wel zijn eigen peil zal zoeken en vin
den en zij denken daarbij natuurlijk aan
de carrière van sterling in de jaren 1932
1936, maar Nederland is met Engeland niet
te vergelijken, en onze wereldomzet van
goederen is veel te klein om er voldoende
valutarische trekkracht van te verwach
ten. Zoo zal onze valuta wel de speelbal
blijven van min of meer toevallige saldi
onzer betalingsbalans, min of meer van
dag tot dag, en dan weet onze handel hee
lemaal geen raad meer."
Het spreekt vanzelf, dat een „zwevende"
gulden geen ideaal ruilmiddel is, en op
den duur zal men tot stabiliteit moeten ko
men, maar wij gelooven, dat het inder
daad goed gezien is, om thans in de eer
ste deining van de algemeene verwarring
na de devaluatie van den Franschen franc
nog geen bepaald peil vast te stellen.
Het percentage, waarmede de waarde
van onzen gulden verminderd zal moeten
worden, staat nog geenszins vast. Wanneer
wij den loop der wisselkoersen op de Am-
sterdamsche beurs nagaan, dan zien wij een
scherpe daling tot ongeveer 20 pet. gister
morgen, welke daling echter reeds vrij
spoedig gevolgd werd door een lichte stij
ging. Men scheen te laag geschat te hebben.
Vanmorgen werd deze stijging niet voort
gezet, zoodat de klacht van „Dikaios", dat
de ,hoop" doorschemert den gulden weer
op de oude goudpariteit te kunnen opdrij
ven, hoewel niet tot de onmogelijkheden
behoorend, toch in het verloop der wissel
koersen van gisteren en vandaag weinig
voet vindt.
Gistermorgen noteerde het pond sterling
9.07, 's middags om 12 uur 8.90 en om 3
uur 8.91. Hedenmorgen om 10.15 uur
luidde de noteering 8.85. Nu moet men
hierbij in aanmerking nemen, dat het pond
sterling zelf ook „zwevende" is, hoewel vrij
stabiel. Vergelijken wij den gulden met
den aan het goud gebonden dollar, dan
zien wij de volgende cijfers:
Gistermorgen was de prijs voor dollars
te Amsterdam 1.84, 's middags om 12 uur
1.80 1/4 en om 3 uur 1.79 1/2. Heden
morgen noteerde de dollar 1.78 1/4.
Dat scheen te wijzen op een voortgezet
redres van den gulden, maar om 12 uur was
de koers van het pond sterling alweer
8.96 en van den dollar 1.80 3/4.
Wij zweven!
Mr. H. F. A. GEISE.
V Een onvaderlandslievende
schobber
De N. S. B. verklaart zich tegen de
munt-politiek der Regeering, tegen de de
valuatie gesteld dan, dat de huidige
politiek van den zwevenden gulden de
valuatie ten gevolge heeft, wat niet abso
luut zeker, doch o.i. wel héél waarschijn
lijk moet worden geacht.
En de N. S. B. doet zulks op een wijze,
die buitengewoon ergerlijk is.
Als men dan bedenkt, dat diezelfde
N. S. B. tot nu toe nooit als tegenstand
ster van devaluatie is opgetreden en
zich eerst nu als zoodanig ontpopt, dan
ziet men onmiddellijk dat dit anti-devalu
atie-optreden een uiting is van partij-poli
tiek in den slechtsten zin; van partij-poli
tiek, die in troebel water wil vissohen,
om zóó buit voor de partij te vangen.
Als degenen, die altijd zich tegen deva
luatie hebben gekant, nu de Regeering
een verwijt van haar optreden zouden ma
ken, zouden wij zulks niet goedkeuren
omdat het óók hun o.i. allerduidelijkst
moet zijn, dat de Regeering handelt, zoo
als zij handelt, noodgedwongen
maar wij zouden bedoelde critiek toch
kunnen begrijpen.
Erger en ergerlijker is echter de hou
ding van een politieke partij, als die der
N. S. B., welke zich nooit tegen devaluatie
heeft Verklaard toen 't haar klaarblij
kelijk toescheen, dat uit zulk een houding
geen partij-winst was te behalen! Dit is
een soort partij-politiek, en een
vorm van dat soort, welke ergernis moet
opjagen bij allen, die er onbevooroor
deeld tegenover staanJ,
Wij hebben gezien een strooibiljet door
de N. S. B. verspreid, waarin het volk
wordt opgeruid tegen de Regeering, die
nu door devaluatie hun inkomen en loo-
nen en steunbedragen verlaagt!
't Is demagogie volksmisleiding,
volksbedrog!
De schrijver van bedoeld strooibiljet is,
zooals Minister Oud het gisteren in de
Eerste Kamer uitdrukte, volstrekt niet te
sterk: een onvaderlandslievende schobber.
VERDEDIGERS VAN HET ALCAZAR
GEDECOREERD.
TOLEDO, 30 Sept. (A.N.P.) De opmarsch
naar Madrid wordt voortgezet onder bevel
van generaal Varela. De regeeringstroepen
hebben de stad verlaten met medeneming
van materiaal en kanonnen. Alleen de wijk
bij het Alcazar is geheel verwoest.
Generaal Franco is te Toledo aangekomen
en heeft de verdedigers van het Alcazar in
de ruïnen van het gebouw gedecoreerd.
Geen prijsstijging van eenige
belangrijke eerste-
levensmiddelen.
Gelijk reeds werd medegedeeld, is het
de bedoeling der regeering zoodanige
maatregelen te nemen, dat zekerheid be
staat, dat de prijzen van brood, aardappe
len, boter, melk, consumptie-zetmeelen
en suiker zich niet zullen wijzigen als ge
volg van de nieuwe monetaire situatie.
De heffing op boter is daarom met te
rugwerkende kracht van Maandag 28
September af verlaagd van 0.85 op 0.75,
terwijl met ingang van dien datum de res
titutie bij export van boter f 0.75 zal be
dragen. De steun uit het landbouw-crisis-
fonds op zuivel zal, in verband met de
stijging van de zuivel waarde, met ingang
van 5 October a.s. worden verlaagd.
De prijs van consumptiemelk zal tenge
volge van een en ander geen verhooging
ondergaan.
De restitutie bij export van kaas wordt
verlaagd voor volvet en 40 plus tot 1 cent
en voor 30 plus en 20 plus tot y* cent per
kilogram.
Ten aanzien van tarwe zijn zoodanige
maatregelen getroffen, dat zekerheid be
staat, dat de bloemprijs en dus de prijs
van brood, niet beinvloed wordt door de
monetaire maatregelen.
Ten einde een ontwrichting van de
markt van consumptieaardappelen te
voorkomen, is de denaturatietoeslag op
dezelfde hoogtt. gehandhaafd; de toeslag
bij export is echter vervallen, zoodat de
aardappelprijs ongeveer in evenwicht is
op hetzelfde peil als in de vorige week.
Voor zoover de suiker betreft zal de cri
sisheffing op suiker evenveel worden ver
laagd, als de stijging van de wereldmarkt
prijs bedraagt.
De heffing op de voornaamste zetmeelen
zal met ingang van 30 September a-s.
evenveel worden verlaagd als de wereld
marktprijs gestegen is.
In verband met de stijging van de we
reldmarktprijs van rogge en gerst is met
ingang van 28 Sept. jl. de denaturatie-toe-
slag op rogge verlaagd van 2.25 tot f 0.75.
In verband met een en ander worden
de monopoliewinsten bij invoer en de res
titutie daarvan bij uitvoer, gehandhaafd
op hetzelfde peil als de vorige week, zulks
met uitzondering van eenige technische
wijzigingen als gevolg van bovengenoemde
maatregelen, zoodat de monopoliewinst
van rogge vastgesteld wordt op 4.(f 2
monopoliewinst op gedenatureerde rogge
plus 2.denaturatietoeslag).
WANNEER REDELIJKDE PRIJS.
VERHOOGING?
Commissie ingesteld.
Door den raad van ministers is, onder
leiding van den minister-president, inge
steld een ministerieele commissie, waarvan
ook de ministers van financiën, van sociale
zaken, van landbouw en visscherij en van
handel, nijverheid en scheepvaart deel
uitmaken. Deze commissie heeft tot taak
na te gaan voor welke goederen, in ver
band met de gewijzigde valutaverhoudin-
gen, een redelijke prijsverhooging onver-
De radiorede van H. K. H. Prinses Juliana en Prins Bernhard. De vorstelijke verloofden In de studio der P.T.T. te den
Haag. Rechts de directeur- generaal Ir M. H. Damme
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Devaluatie-deining in het buitenland.
(2de blad).
De aanval op Madrid wordt thans voor
bereid. (4de blad).
Z. H. de Paus keert heden naar het Va-
ticaan terug. (4de blad).
Een nieuw hoogte-record van Engel-
schen vlieger. (Luchtv., 4de blad).
BINNENLAND.
De Staten-Generaal hebben de drie
wetsontwerpen in verband met de nieuwe
monetaire situatie aangenomen. Zij zijn
heden afgekondigd. (2de blad).
Regeeringsmaatregelen om prijsstijging
te voorkomen. (1ste blad).
DANK VAN H.M. DE KONINGIN.
Hare Majesteit de Koningin, zeer getrof
fen door de buitengewoon groote belang
stelling en het medeleven ter gelegenheid
van de verloving van H.K.H. Prinses Ju
liana der Nederlanden met Prins Bernhard
van Lippe-Biesterfeld, wenscht langs dezen
weg aan alle colleges, corporaties, instellin
gen, vereenigingen en particuliere personen,
hoogstderzelver oprechten dank te betuigen,
aangezien het onnoemelijk groote aantal ge-
lukwenschen het Hare Majesteit niet moge-
lyk maakt om een ieder afzonderlijk te be
danken.
De particulier secretaris van H.M.
Van Heemstra.
mijdelijk moet worden geacht. Zij verga
dert eiken dag, met uitzondering van den
Zondag, om 9.15 's voormiddags, aan het
departement van koloniën. Verzoeken van
fabrikanten of andere belanghebbenden
moeten intusschen aanhangig worden ge-,
maakt by een der departementen, welke
in de commissie vertegenwoordigd zijn.
GEEN BRIEVEN AAN DEN MINISTER
PRESIDENT.
De minister-president ontvangt vele
brieven, verband houdende met hier en
daar locaal optredende prijsverhoogingen.
Aangezien deze brieven ter behandeling
moeten worden doorgegeven, hetzij aan
het departement van handel, nijverheid
en scheepvaart, hetzij aan dat van land
bouw en visscherij of van sociale zaken,
verzoekt de minister-president klachten
van dezen aard voortaan, .voor zooveel
zulks na de totstandkoming van de wet
tegen prijsopdrijving nog noodig is, niet
meer aan hem te doen toekomen, doch
deze aanhangig te maken hetzij bij den
burgemeester der betreffende gemeente,
hetzij bij de Kamers van Koophandel, het
zij bij een der drie genoemde departemen
ten rechtsreeks.
SLAGER DOOR HET PUBLIEK
BEDREIGD.
Omdat hij den vetprijs wilde verhoogen.
Een Amsterdamsche slager, die zijn zaak
heeft in de Dotterbloemstraat aan den over
kant van het IJ, heeft gisteravond aanlei
ding gegeven tot het requireeren van een
politiemacht, aangezien hij had aangekon
digd, dat hij den prijs voor een pond vet
met 5 cent zou verhoogen, omdat naar
hij voorgaf hy zijn leveranciers ook
meer moest betalen.
Het gevolg was, dat hij mede van de zij
de van het publiek een aankondiging ont
ving, hierop neerkomend, dat zij hem, als
hij zijn voornemen zou uitvoeren, „een
kopje kleiner zouden maken".
De politie, die ernstige onregelmatighe
den vreesde, trok daarop in de nabijheid
van den winkel een politiemacht samen.
Tot eènig ingrijpen is het echter niet ge
komen, omdat de slager, uit vrees voor
wraakneming, besloot, geen gevolg te ge
ven aan zijn voornemen en den ouden pr
voor vet handhaafde.
