DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27 ste Jaargang
DINSDAG 29 SEPTEMBER 193o
No. 8534
DF ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent pei week 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week t 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I!
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
De gulden in den
nieuwen koers.
Menigeen zal zich gisteren na de radio
rede van den minister-president verwon
derd hebben afgevraagd, of de gulden nu
gedevalueerd was of niet.
Minister Colijn sprak nergens in zijn rede
over devaluatie en zeide slechts dat het
niet met zekerheid viel te voorspellen of
er een waardevermindering van ons betaal
middel zou intreden.
In sommige andere landen werd direct
vastgesteld, met hoeveel procent de lands-
munt zou worden gedeprecieerd; dat was
hier te lande niet het geval.
Door het verbod van goud uitvoer is de
gulden slechts los gemaakt van de goud-
waarde en daarna aan zichzelf overgelaten.
Onze gulden op goudbasis was te verge
lijken met een zweefvliegtuig, dat vastge
koppeld zat aan een motorvliegtuig en door
dit toestel omhoog werd getrokken. Wan
neer zoo'n zweefvliegtuig wordt los gekop
peld, is het volstrekt niet zeker, dat het on
middellijk. zal gaan dalen. Er kunnen bijv.
opwaartsche winden waaien, die het., ranke
luchtvaartuigje in de hoogte stuwen. Het
is aan zichzelve overgelaten en waait met
alle winden mee; de stabiliseerende stuw
kracht van de motor ontbreekt voortaan.
Zoo is het thans met onzen gulden. Wjj
hebben nu een „zwevende" valuta, overge
laten aan zichzelf en stijgende of dalende
met de stijg- of daal winden van de inter
nationale markt.
In verschillende opzichten is de „zwe
vende" gulden echter in het voordeel bij
het zweefvliegtuig. Dit laatste is geheel en
al overgelaten aan de macht der luchtstroo-
m in gen en is ten slotte toch gedwongen om
te dalen. De gulden kan echter gesteund
worden en in evenwicht worden gehouden
door regeerings maatregelen en wel voor
namelijk door het egalisatiefonds. Met het
geld van dit fonds kan invloed worden uit
geoefend op de wisselmarkt, zoodra het
aanbod van guldens zoo groot is, dat hun
waarde beduidend gaat zakken.
Wat men met een zweefvliegtuig ook niet
kan doen, is het wederom aanhaken aan het
motor-vliegtuig. De gulden kan echter weer
aan het goud worden vastgekoppeld en wan
neer dat gebeurd op een lager niveau, noemt
men dat in den eigenlijken zin „devalua
tie".
Men kan dat doen door het goudgehalte
van het gouden tientje, onze stamdaard-
munt, van ongeveer 6 gram fyn goud te
verlagen, zeggen we, tot 4 gram fijn goud.
De gulden is dan gedevalueerd met één der
de van zyn waarde.
Zooals uit de regeerings-verklaringen
blijkt, is onze regeering niet voornemens,
daartoe spoedig over te gaan. Zij wil den
gulden zwevend houden, totdat hij zijn
normale evenwichtshoogte heeft bereikt en
de voorname leiding gevende valuta's ge
stabiliseerd zijn.
Hoeveel de waarde van den gulden thans
ten opzichte van de buitenlandsche valuta's
zal dalen, is nog niet te voorspellen. Van
morgen gaven de eerste wisselkoersen te
Amsterdam een daling van den gulden te
zien, hetgeen tot uitdrukking kwam in een
stijging van de waarde der buitenlandsche
geldsoorten. Zoo was Vrijdagmiddag de no
teering van het pond sterling op de Am-
sterdamsche beurs 7.48 1/2; vanmorgen na
de heropening van de beurs moest men er
9.04 voor betalen. Dat is een daling van
den gulden met iets meer dan 20%. De
Fransche franc noteerde Vrijdag 9.73 3/4 en
vanmorgen 9.25; hetgeen dus zeggen wil,
dat de Nederlandsche gulden slechts onge
veer 5% achter is gebleven bij de devalua
tie van den Franschen franc.
U ziet, dat de daling van den gulden nog
al uiteenloopt ten opzichte van de diverse
buitenlandsche betaalmiddelen, maar dat
ons zwevende guldens-vliegtuig direct na
de loskoppeling van zijn goud-motor een
eind door gezakt was, is duidelijk.
Nu moet men niet te veel waarde toe
kennen aan de eerste wisselkoersen, want
deze komen tot stand onder den indruk van
de eerste angst. Omstreeks 12 uur had dan
ook de gulden zich reeds weer wat opge
richt, want toen luidde de koers voor En-
gelsche ponden ƒ8.90 en voor Fransche
francs 9.20, terwijl ook voor andere valuta's
een belangrijk herstel viel waar te nemen.
De eerste indruk is dan ook, dat het nog
wel los zal loopen.
De Nederlandsche gulden is in ieder ge
val innerlijk krachtig genoeg om zich zelf
ook zonder andermaal aan het goud gebon
den te worden, te handhaven, gesteund en
geleid alleen door een daarvoor te bestem
men fonds. Eerst, wanneer er internationaal
weer eenige stabiele verhouding in de wis
selkoersen zal zijn bereikt, zal men er toe
mogen overgaan den gulden, als ook bij
de andere munten is geschied aan het
goud te binden. Wij moeten den gulden in
een vast evenwicht brengen en het houden
met het Engelsche pond. Zoolang dit niet
gestabiliseerd is, moeten ook wij ons onze
vrijheid voorbehouden. Niettegenstaande
alle hier tegen aan te voeren bezwaren zal
dit voor onzen handel en scheepvaart de
meest gunstige positie scheppen.
„Groote perspectieven opent de koers
wijziging, zoowel op economisch als op po
litiek gebied, schrijft de „Tijd". Op den
voorgrond staat thans de zorg om een stij
ging van de kosten van levensonderhoud te
voorkomen. Speciaal in ons land is dit ook
zeer goed mogelijk, althans wat de prijzen
der voedingsmiddelen betreft, daar de re
geering deze immers door de landbouw
crisismaatregelen vrijwel van alle produc
ten reeds ver boven de wereldmarkt heeft
opgeschroefd. Door geleidelijke maar vast
beraden liquidatie van dat steun-stelsel en
van de daaraan verbonden bureaucratie zal
het mogelijk zijn, de natuurlijke ^prijsvor
ming in den landbouw weer te herstellen,
waardoor de prijzen althans der landbouw-
artikelen in het algemeen zeker niet hooger
zullen komen dan zij thans zijn. Het „wij
moeten uit de boeien" van dr. Colijn zal
dan toch, gelukkig! verwezenlijkt worden,
zij het op een manier, waaraan de minis
ter wel niet gedacht zal hebben, toen hij
dat parool uitgaf".
Dr. E. Heldring, oud-voorzitter van de
Kamer v. Koophandel te Amsterdam, gaf
als zijn meening te kennen, dat, mits de
stemming rustig blijft en goed beleid voor
zit, een aanzienlijke stijging van de kosten
van het levensonderhoud niet zal plaats
hebben. Het peil van die kosten zoo zei-
de dr. Heldring is immers nergens min
der gedaald en nergens is de speling tus-
schen het indexcijfer van die kosten en dat
der groothandelsprijzen grooter dan hier
te lande. Er kan en moet heel wat van die
speling af, voordat een stijging der kosten
van het levensonderhoud gewettigd is.
Op een vraag inzake de werkgelegenheid
deed dr. Heldring uitkomen, dat deze zich
tengevolge van den stijgenden afzet zal uit
breiden. Evenals prof. Lieftinck verwacht
ik zeide spr. een grootere disponibili-
teit van kapitaal. De ondernemingsgeest
zal geprikkeld worden. De uitputting van
de voorraden en de kans op betere zaken
zal den invoer stimuleeren en den handel
verlevendigen. De schatkist zal profiteeren
van hoogere opbrengsten van invoerrech
ten en later van die van de directe belastin
gen, terwijl de werkloosheidsbestrijding en
de subsidies aan bedrijven minder geld zul
len vragen.
Laten wij hopen, dat deze optimistische
beschouwingen bewaarheid worden.
Mr. H. F. A. GEISE.
PRINS BERNIJARD VAN LIPPE-
BIESTERFELD.
In verband met berichten en beschouwin
gen in de pers betreffende den naam van
Prins Bernhard, vernemen wij, dat zoolang
de verloofde van Prinses Juliana niet als
Nederlander genaturaliseerd is, zijn naam
geschreven dient te worden: Prins Bernhard
van Lippe-Biesterfeld.
Voorts werd ons verzekerd, daf Prins
Bernhard geen prijs stelt op een afkorting
van zijn naam tot Benno.
Een verklaring van den
minister-president
In de Tweede Kamer
REGEERING WIL VOQRLOOPIG GEEN
NIEUWE GOÜDBASIS.
Voor de vergadering van de Tweede Ka
mer hedenmiddag, waarin de spoedwets-
ontwerpen aan de orde komen, welke de
regeering heeft ingediend in verband met
de monetaire maatregelen, bestond van de
zijde van het publiek groote belangstelling.
Op het Binnenhof waren enkele hon
derden samengestroomd om ministers en
Kamerledén te zien. Er had zich een lange
file van personen gevormd, die trachtten
zich een plaatsje op de publieke tribune te
verzekeren.
In de vergadering waren aanwezig alle
ministers, behalve de minister van Water
staat en van Buitenlandsche zaken.
Op de gereserveerde tribune werden nog
opgemerkt de heeren Zuyderhoff, voorzit
ter van de Algemeene Rekenkamer en mr.
Draayer, Directeur-Generaal der werkver
schaffing en steunverleenihg.
De minister-president dr. H. Colijn heeft
m de vergadering van de Tweede Kamer van
hedenmiddag de volgende verklaring af-
Hoewel het uiteraard aan de Kamer be
kend is ook uit de bij haar aanhangig
gemaakte ontwerpen van wet dat Neder
land dooi de monetaire, maatregelen van
andere landen gedwongen is geworden ook
zijnerzijds den gouden standaard tijdelijk
los te laten, stelt de regeering er niette
min prijs op, voor het in behandeling nemen
der ingediende wetsontwerpen nog een en
kele opmerking erover te maken
Zy hebben betrekking op een vijftal pun
ten.
Het eerste daarvan is, dat de regeering,
met het oog op het gewicht dezer aange
legenheid natuurlijk in de eerste plaats aan
de Kamer mededeeling van haar besluit zou
hebben gedaan, indien daartoe gelegenheid
zou hebben bestaan. Dit was intusschen met
het oog op den aard van de onderwerpelijke
aangelegenheid niet mogelijk, daar aan het
besluit onmiddellijk algemeene bekendheid
diende gegeven te worden.
Het tweede punt betreft de rechtvaardi
ging van het besluit zelf.
Nadat Frankrijk den gouder standaard
had verlaten, meende de regeering aanvan
kelijk, dat er voor ons nog geen noodzaak
bestond dit voorbeeld te volgen De band
tusschen gulden en frank was den laatsten
tijd veel losser geworden dan voorheen het
geval placht te zijn en bovendien was de
regeering Vrijdagavond op goede gronden
overtuigd, dat Zwitserland aan den gouden
standaard zou vasthouden.
Teen dit Zaterdagmiddag niet het geval
bleek te zijn en Zwitserland het Fransche
voorbeeld ging volgen, was, naar het oor
deel der regeering, elk uitzicht verdwenen,
om als eenig overgebleven goudland met
hooge ongewijzigde muntwaarde den gou
den standaard blijvend te kunnen hand
haven. En dan was het beter den gouden
standaard te verlaten, terwijl wij nog in
het bezit waren van een belangrijke goud
voorraad, dan dit te doen nadat deze, ten
gevolge van doorgaande goudafvloeiing, tot
een minimum zou zijn teruggeloopen met
het daaraan verbonden verlies van de voor-
deelen, die voor de ge: senschap later zou
den kunnen voortvloeien uit de herwaar
deering van den goudvoorraad van de Ne
derlandsche bank.
Het derde punt betreft de voornemens der
regeering voor de naaste toekomst.
De regeering is niet voornemens reeds
spoedig over te gaan tot een herziening
van de muntwet en dus tot vaststelling
van een nieuwe vaste goud waarde van
den gulden. Met andere woorden, zij over
weegt voor het oogenblik niet om tot
wettelijke devaluatie over te gaan. De
algemeene verwarring op het gebied van
het internationale geldwezen maakt zulks
in hooge mate onraadzaam.
Wel is thans een natuurlijke deprecia
tie van den gulden tegenover buitenland
sche valuta te wachten, maai hoe groot
deze tenslotte zal blijken te zijn kan thans
niemand zeggen. Het wetsontwerp in zake
het stabilisatiefonds heeft de strekking
aan de regeering de middelen te verschaf
fen om de schommelingen in den wissel
koers zooveel mogelijk te beperken, het
geen voor den handel noodzakelijk is, en
om een onnoodige daling van de waarde
van der. gulden te beletten.
Na korten tijd zal er op die wijze, naar
vertrouwd wordt, de facto een binnen vrij
nauwe grenzen gelegen nieuwe waarde van
Geen prijsstijging der
eerste levensmiddelen
Gelijk men weet, worden de prijzen van
een aantal landbouwproducten, die tot de
eerste levensbehoeften behooren, uit het
landbouw-crisisfonds gesteund. Aan de
landbouwers is voor deze producten door
de regeering een richtprijs gegarandeerd.
Deze richtprijs bestaat uit den wereldprijs
vermeerderd met een daarop uit het land
bouw-crisisfonds gegeven toeslag. Nu de
wereldprijs in Nederland door het verbod
van gouduitvoer is gestegen, bestaat bij ver
schillende artikelen de mogelijkheid den
toeslag uit het landbouw-crisisfonds te ver
lagen. zonder dat de richtprijs, welke de
boeren ontvangen, wordt aangetast.
In verband hiermede kan worden meedge-
deeld, dat oa belangrijke eerste levens
middelen als BROOD, AARDAPPELEN,
BOTER, MELK en CONSUMPTIE-ZET-
MEELEN, GEEN prijsverhooging zullen
od der gaan.
Streven om prijsverhooging
in de confectie-industrie
te weren
Het bestuur van de federatie van ver-
eenigingen van Nederlandsche confectie-
fabrikanten heeft in haar heden gehouden
vergadering den toestand onder de oogen
gezien, waarin de Nederlandsche confectie-
industrie zich ziet geplaatst door de belang
rijke gebeurtenissen der laatste dagen op
monetair gebied.
Bezield met den wensch, om te voldoen
aan het nadrukkelijk uitgesproken verlan
gen van de regeering, verklaart zij, er bij
haar leden op te zullen aandringen, dat
geen prijsverhoogingen zullen worden toe
gepast op den aanwezigen voorraad. Ook
voor de toekomst blijft het streven der Ne
derlandsche confectie-industrie er op ge
richt, ongemotiveerde prijsverhoogingen
met kracht tegen te gaan.
IN HET KRUIDENIERSBEDRIJF.
Dé mededeeling der Regeering, ver
strekt aan de organisaties der Midden-
standsbedrijven in de koloniale waren en
comestiblesbranche is Maandagmorgen
door het comité van samenwerking bestaan
de uit: „den Federatieven Bond van Win
keliersorganisaties in het Koloniale Wa-
renvak" „den Nederlandschen Kruideniers-
bond" „den R.K. Bond van Kruideniers-
vereenigingen" onmiddellijk doorgezonden
aan alle plaatselijke groepen, met het uit
drukkelijk verzoek geen prijzen te verhoo—
gen en overtollige aankoopen te weren. In
alle hoeken van Nederland was men dus
tijdig ingelicht.
Voor zoover het te overzien is, heeft het
particuliere kleinbedrijf der levensmidde
lenbranche zich volkomen gehouden aan
het advies der Regeering, zoodat de dag
van Maandag rustig en geheel normaal is
verlci pen.
Alles wijst er op dat heden, Dinsdag,
het beeld hetzelfde zal zijn.
STAPPEN VAN DE R.K. MIDDEN
STANDSBOND.
In aansluiting op voorgaande berichten
omtrent maatregelen tot het voorkomen
van ongemotiveerde prijsstijgingen, ge
troffen door diverse instanties in den de-
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Bijna alle verdedigers van het Alcazar
nog in leven. (2de blad).
De Spaansche troonspretendent der Car-
listen bij auto-ongeluk gedood. (2de blad).
De Katholieke eenheid in België verbro
ken. (2de blad).
BINNENLAND.
DE NIEUWEN MUNT-KOERS. VER
SCHILLENDE MEDEDEELINGEN. (2de
bxad).
Radio-reden van Prinses Juliana en van
Prins Bernhard (1ste blad).
Vrachtauto op onbewaakte overweg bij
Maartensdijk tusschen twee locomotieven
gekraakt. De chauffeur kwam om het le
ven. (Gem. Ber. 3e Blad).
Nieuwe wereldrecords voor auto's van
Jenkins (3e en 1ste blad).
Nieuw Ned. record Kogelslingeren (3e
blad).
tailhandel, vernemen wij nader, dat ook
de Ned. R.K. Middenstandsbond zich on
middellijk tot zijn leden heeft gewend.
Naast de mededeelingen in de pers deed
het bestuur aan al zijn diocesane bonden,
vakbonden en plaatselijke middenstands-
vereenigingen een schrijven toekomen,
waarin onder aanhaling van den brief van
den minister van handel, nijverheid en
scheepvaart uitdrukkelijk wordt verzocht,
dat men zich onthoude van elke vorm van
prijsopdrijving en in het bijzonder van
elke medewerking aan het z.g. hamsteren.
De meest effectieve bestrijding van over
matige inkoopen door hamsteraars zou
aldus het bestuur zijn: de eenvoudige
weigering om aan dergelijke personen te
leveren.
i den gulden ontstaan, waarnaar en waarop
door den handel gewerkt kan worden.
I Het vierde punt raakt de verhouding
tusschen den Nederlandschen en den In-
dischen gulden. Het is gewerscht, dat die
verhouding blijft, zooals zij altijd ge-
•j geweest is.
j Om zulks le verzekeren is er tusschen de
I Nederlandsche en de Javasche bank een
I regeling getroffen, die daarvoor waarborg
1 biedt.
I Het vijfde punt eindelijk betreft de mede-
deeling, dat de regeering de vraag in over-
weging heeft genomen of, onder de nu ge-
wijzigde omstandigheden de onlangs ge-
troffen regeling met betrekking tot den
huurbijslag wijziging behoeft.
I Hiermede was de toespraak van den Mi
nister-President ten einde.
i De heer Albarda (S.D.) acht het in het
l belang eener snelle afdoening eenige woor
den over de verklaring te zeggen.
De voorzitter deelt mede, dat het zijn
bedoeling is, morgen om één uur de Kamer
/bijeen te roepen om hierover van gedachten
te wisselen, vertrouwend, dat het debat in
één dag zal afloopen. (Zie eventueel ver
volg onder Laatste Berichten).
De zweeftocht van
den gulden.
LOOP DER WISSELKOERSEN.
Een vergelijking vóór en na het goud-
uitvoerverbod.
Hieronder geven wij een vergelijking
van den loop der wisselkoersen, op Vrijdag
j.L te Amsterdam genoteerd, en heden na
de heropening der Amsterdamsche Beurs.
V r ij d a g 3 uur:
Berlijn 59.37
Londen 7.481/8
New York 1.47 15/16
Parijs 9.73 3/4
Brussel 24.98
I Zwitserland 48.13
j Oslo 37 56 1/4
I Kopenhagen 33.40
Stockholm 38.58 1/4
Praag 6.111/2
Dinsdagmorgen 10.45 uur:
Londen 9.04 9.07
Berlijn 70.— nominaal
Parijs 9.— 9.50
Brussel 30.50 31.50
Zwitserland 43.nominaal
New York 1.83 1.84
Dinsdagmiddag 12 uur:
Londen 8.90
Berlijn 70 nominaal
Parijs 9.20
Brussel 30.40
Zwitserland 42.50
I New York 1.801/4
I Dinsdagmiddag 3 uur:
Londen 8.91
Berlijn 70.
Parijs 9.40
Brussel 30 3/8
Zwitserland 42.
Kopenhagen 39.85
Stockholm 45.95
Oslo 44.80
New York 1.79 1/2