VRIJDAG 21 AUGUSTUS 1936
No. 8502
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
In het kamp der Spaansche
„rebellen"
VOORNAAMSTE NIEUWS
27ste Jaargang
£eid4eli£0oii/ta!/iit
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Bü onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
'n Belangrijk onderhoud met den leider
der Nationalisten.
,Wij zijn militairen geen politieke leiders'
Het volk zal later zelf over de nieuwe bestuursvorm
mogen beslissen.
(Van onzen Spaanschen Correspondent).
SE VILLA, Augustus 1936.
Het bericht van de inname van Badajoz
heeft in Sevilla een buitengewoon enthou
siasme veroorzaakt. Spontaan werd een op
tocht gevormd, waaraan meer dan 10.000
personefi deelnamen. Deze sto'et van man
nen en vrouwen trok luid zingend naar het
paleis van den Markies van Yaduri, waar de
Génerale Staf van de troepen van de gene
raals Franco en Queipo de Llano zetelt en
waar sinds 24 uur alleen nog de nieuwe
Spaansche vlag wappert, het oude dundoek
der historische Spaansche provincies. Ge
neraal Franco heeft de luide en langduri
ge toejuichingen van de betoogers beant
woord met een toespraak vanaf het balkon
van zijn hoofdkwatier. De commandant van
het Nationale Leger verklaarde dat de na
tionale inschrijving om het bij vrij dingsle-
ger te steunen reeds een bedrag van meer
dan. een half milliard had opgebracht.
Specialen dank bracht de generaal aan het
bestuur van de stad Salamanca dat op één
dag een bedrag van 3 millioen peseta's had
afgedragen.
„Op het oogenblik, zoo vervolgde gene
raal Franco is ons leger 120.000 man sterk:
de bloem van het land, de meesten tusschen
21 en 24 jaar oud, strijdt in onze gelederen.
Dank. zij het feit dat 80 procent van het of
ficierenkorps onze zijde heeft gekozen, be
hoeven we aan het succes van onze troepen
niet te wanhopen: we zijn zoo sterk als welk
ander leger ter wereld ook. Bovendien zijn
wij heer en meester in de lucht.
Morgen zal San Sebastian in ons bezit
zijn en daarmeè zullen de Rood en van
'hun Frapsche vrienden zijn afgesne
den! Madrid is omsingeld en de inname
van de hoofdstad is slechts een kwestie
van tijd.
Aan het slot van zijn toespraak riep Ge
neraal Franco met herheffing van stem uit:
„Wij zijn een nieuwe kruistocht begonnen
tegen het Bolsjewistisch barbarendom. Wij
zullen gaarne vergeving schenken aan af-
gedwaalden en aan zwakkelingen, maar
de betaalde huurlingen van Moscou moeten
op geen erbarming rekenen. Zij hebben
Spanje willen overleveren aan de Sovjets.
Zij zullen hun verraad moeten boeten met
de dood!"
Een Persconfenrentie bij Franco.
Enkele uren na bovenvermelde betooging
kreeg ik een uitnoodiging om op een pers
conferentie bij Generaal Franco te verschij
nen. We zorgden dat we op tijd present
waren. Generaal Franco was in gezelschap
van de legeraanvoerders Milan d'Astray en
Arnendez.
„Ik zou het zeer op prijs stellen indien u
voor uw lezers de letterlijke tekst zou wil
len geven van de categorische verklaringen
welke ik thans voor U ga afleggen.
De eigenlijke militaire veldtocht zal
ongeveer nog een veertien dagen duren,
hoogstens. Wij volvoeren de operaties
absoluut volgens de regelen der moder
ne strategie. Dat is dan ook de eenige
verklaring, waarom wij in de laat
ste weken zoo langzaam vooruit kwa
men, iets wat voor het groote publiek
onbegrijpelijk was. Ik moet U in alle
oprechtheid bekennen dat wij tot nog
toe veel hinder ondervonden hebben
van de vloot en de luchtstrijdkrachten
van de Rooden.
Indien deze vliegmachines en oor
logsbodems niet aan den strijd hadden
deelgenomen zou heel onze operatie
niets anders hebben geweest dan een
militaire wandeling naar Madrid. Maar
ook deze moeilijkheden en hinderpa
len zijn thans overwonnen. Madrid zal
vallen op het uur dat door de buiten
gewone Raad van Burgos tevoren is
vastgesteld.
Op een vraag van een der aanwezige En-
gelsche journalisten wat de Generaal dacht
te doen wanneer Madrid eenmaal in de
macht van de Nationalisten zou zijn ant
woordde Franco: „Wanneer Madrid maar
eenmaal is ingenomen zal het Bolsjewis
tisch systeem vanzelf ineenstorten. Wanneer
er nog enkelingen zouden zijn, die de anar
chie die er thans bestaat, zouden willen be
stendigen dan zullen de militaire recht
banken snel vonnis wijzen en de doodstraf
uitspreken. Dat is de eenige mogelijkheid.
Het volk zal zelf zijn eigen bestuurs
vorm kunnen kiezen. Wij zijn slechts
militairen en geen politieke leiders.
Ieder moet bij zijn eigen vak blijven.
Maar wij zullen niet toestaan dat en
kele politieke leiders onze overwinning
zullen saboteeren.
Tenslotte moet ik U nog iets heel be
langrijks verklaren.
Onze beweging is een nationale bevrij
dingsoorlog. Later als deze veldtocht ach
ter den rug is zullen wij ons nog herinne
ren wie met ons waren en wie zich aan de
zijde van onze tegenstanders hadden ge
schaard. Ik heb uit absoluut zekere bron
vernomen, dat de heeren in Madrid belang
rijke documenten hebben vervalscht, ten
einde het bewijs te leveren dat er een ze
kere samenwerking zou bestaan tusschen
onze beweging en bepaalde buitenlandsche
mogendheden. Moscou voelt dat zij het
onderspit moet delven en om de algemeene
aandacht van haar eigen nederlaag af te
leiden, zouden de roode machthebbers van
het Kremlin er zelfs niet voor terugdein
zen om een wereldoorlog te ontketenen.
Moge dit een waarschuwing zijn voor al de
genen die zich door de Bolsjewistische ver
leiding in den val laten lokken.
De generaal met één oog en één arm.
Na afloop van dit onderhoud, stelde ge
neraal Franco de aanwezige journalisten
voor aan generaal Milan d'Astraye, de op
richter van het „Tercio", de man van wien
koning Alfons XIII eenmaal gezegd heeft:
„H^t Vreemdelingenlegioen, dat is uw
werk."
Generaal Milan d'Astraye is nog korte
lings uit Argentinië teruggekeerd om zich
aan het hoofd te stellen van de soldaten van
het Vreemdelingenlegioen, die hem met
enthousiasme hebben ontvangen. De gene
raal die in den strijd tegen de Rifkabylen
een oog en een arm verloren heeft, ver
klaarde dat hij zich gelukkig achtte dat hij
het bevel weer mocht opnemen van het
Tercio om Spanje te bevrijden. Verder
verklaarde de generaal dat uit de thans
ontvangen rapporten is gebleken, dat in de
gevechten rond Badajoz de legersoldaten
den strijd tengunste der Nationalen hebben
doen beslissen. Deze generaal wist ons nog
een merkwaardige bijzonderheid te verha
len welke sergeant Cimenez had meege
maakt: Htt uniform van deze onderofficier
was door 12 mitrailleurkogels getroffen zon
der dat Cimenez zelf maar een schramme
tje had opgeloopen.
Bij het heengaan vertelde generaal Fran
co mij dat drie jonge officieren er in ge
slaagd waren om Malaga binnen te drin
gen, waar zij de .echtgenoote van generaal
Queipo de Llano, die door de Rooden reeds
ter dood veroordeeld was, hadden weten te
bevrijden en die zij veilig teruggebracht
hadden binnen de Nationalistische linies!
(Nadruk verboden),
Vliegtuig te Hilversum
neergestort.
TWEE SERGEANT-VLIEGERS
GEDOOD.
Hedenmiddag heeft te Hilversum een
vliegongeluk plaats gehad, waarbij twee
sergeant-vlieger om het leven zijn gekomen.
Vermoedelijk tengevolge van een motor
storing is een militair vliegtuig uit Soes-
terberg, genummerd 640, naar beneden ge
stort en terecht gekomen op een aardappe
lenveld, gelegen in de zgn. Egelshoek tus
schen Loosdrecht en Hilversum doch nog
op Hilversumsch gebied. Het vliegtuig, dat
van groote hoogte naar beneden stortte,
werd vrijwel geheel vernield. De beide in
zittenden, twee sergeant-vliegers, genaamd
Koeze en Lemstra, zijn op slag gedood.
De lijken zijn momenteel nog niet gebor
gen, daar deze uit de resten van het toestel
moeten worden uitgezaagd.
Ontploffing in de artillerie-
werkplaatsen aan
de Hembrug
Granaat ontploft
Een doode en vier ernstig
gewonden
Hedenmorgen te ruim negen uur is in
<ie trothyl-werkplaats van de artillerie-
inrichtingen aan de Hembrug een ernstig
ongeluk gebeurd, waarbij een arbeider op
slag werd gedood, terwijl vier anderen ern
stig werden gewond en een dezer gewon
den vermoedelijk in levensgevaar ver
keert.
De trothyl-werkplaats is gelegen in een
der grootere hoofdgebouwen en in dit lo
kaal wordt o.a. de springstof in de projec
tielen geperst. Er zijn in dit lokaal onge
veer 20 man aan het werk en toen het on
geval vanmorgen geschiedde, bevonden
zich 17 menschen in het lokaal. Door tot
nog toe onbekende oorzaak is bij het per
sen van de springstof in een granaat, dit
projectiel ofttploft.
Een stuk muur van het lokaal werd weg
geslingerd en even ontstond er een pa
niek onder degenen, die geen of slechts
lichte kwetsuren hadden opgeloopen. Zoo
dra men een overzicht van den toestand
kon krijgen bleek, dat het ongeval zeer
ernstige gevolgen had gehad. De gehuw
de te Zaandam wonende arbeider D. Huis
man bleek op slag te zijn gedood. De ploeg
baas K. Onrust, ongehuwd en wonende te
Oostzaan, bleek er zeer ernstig aan toe te
zijn en levensgevaarlijke buikwonden te
hebben opgeloopen. De gehuwde arbeider
P. J. Meulenbeld uit Amsterdam, was
eveneens ernstig gewond, doch verkeerde
niet in levensgevaar, terwijl van den te
Amsterdam wonenden gehuwden arbeider
J. C. Molman, een enkel bleek te zijn ver
brijzeld.
De gehuwde arbeider G. de Vries, uit
Zaandam had een vrij ernstige kaakver-
wonding door de ontploffing opgeloopen.
Onmiddellijk werden de verschillende
hulpdiensten gealarmeerd; er werd medi
sche hulp ontboden, zoodat ter plaatse de
eerste hulp verleend kon worden. De ern
stige gewonden werden ter verdere ver
pleging naar het ziekenhuis te Zaandam
vervoerd, terwijl ook eenigen der slechts
licht gekwetste arbeiders, die ter plaatse
verbonden konden worden, ter observatie
in het ziekenhuis zijn opgenomen.
De wereld
in vog el vlucht
Vandaag berichten de opstandelingen in
Spanje successen, morgen zijn het weer
de roode militie-troepen der regeering die
overwinningen melden. De strijd deint nu
al weken lang op en neer.
De dag van gisteren schijnt niet on-
voordeelig voor de regeering te zijn ge
weest; althans wordt gewag gemaakt van
verwoede gevechten in de buurt van San
Sebastian, waar de roode militie probeert
een wig te slaan in de gelederen der mili
tairen. Ook in het Guadarrama-gebergte
ten Noorden van Madrid worden regee-
ringsuccessen gemeld, terwijl de regee-
ringstroepen ook oprukken in de richting
van Badajoz, met het doel deze stad weer
op de opstandelingen te heroveren.
De aandacht van de fronten op het vas
teland wordt een oogenblik afgeleid naar
hetgeen gebeuren kan op zee. Het inci
dent met het Duitsche stoomschip „Ka-
merun" dreigt n.l. ernstige vormen aan te
nemen. De commandant der Duitsche zee-
strijdkrachten welke zich momenteel in
de Spaansche wateren bevinden, heeft n.l.
zeer dreigende woorden geuit en geweld
aangekondigd, wanneer dergelijke mole
staties niet ophielden. Er zijn thans weer
eenige Duitsche oorlogsbodems op weg
naar Spanje, zoodat men nog van alles
verwachten kan.
De Spaansche regeering heeft voorts
haar innerlijke verbondenheid met Mos
kou weer getoond, door de woorden, wel
ke de minister-president gesproken heeft
tot den hoofdredacteur van de Moskou-
sche ^Prawda", die zich in Madrid be
vindt, en door het ontbinden van alle re
ligieuze orden en congregaties.
LOOD OM OUD IJZER
SPAANSCH EN DUITSCH.
Noch Beëlzebub, noch Belial!
Over de schandelijke N.S.B.-brochure
„wordt ook uw kerk een paardenstal"
schrijft het orgaan der R. K. Staatspartij
„De Opmaisch" het volgende:
Duizenden Katholieken Nederlanders zijn
onthaald op een brochure, waarin zij een
verminkt portret aantreffen van professor
Aalberse, een glorievolle beeltenis van diens
oud-leerling, den ingenieur Mussert, en
daartusschenin een reeks plaatjes met bij
schriften. De titel van de brochure luidt:
„Wordt ook uw kerk een paardenstal?"
De bedoeling ervan is niet, te herinneren
aan het feit, dat, mede tengevolge van de
laksheid onzer voorouders, een kleine maar
brutale minderheid er vierhonderd jaar ge
leden in slaagde, in ons vaderland een groot
deel van onze kerken te ontwijden, te ver
minken en aan den eeredienst te onttrek
ken. Neen, de heer Mussert is zoo bezorgd
voor onze Katholieke kerken met het oog
op.Rusland en Spanje.
Rusland en Spanje.
Nu wonen er in Rusland helaas niet vele
Katholieken; zij hebben er ook nooit in
massa gewoond. Men had daar voor den
oorlog den totalen Staat in optima forma.
Die Staat vond zijn oppersten heer in den
autocratisch regeerenden Czaar wiens
oekazen zoowel burgerlijk als kerkelijk ge
zag hadden.
In Spanje wonen wel veel Katholieken,
maar men kent er geen hecht georganiseer
de Katholieke politieke partij. Ondanks de
waarschuwingen van Paus Leo XIII bleven
de Katholieken daar verdeeld op politiek
terrein. Men heeft er van 1833 tot 1923 niet
minder dan honderd en achttien Kabinet
ten gehad. Op 13 September 1923 voerde
Primo de Rivera met goedkeuring van den
Koning de dictatuur in. Na zes jaar werd
de dictatur afgeschaft: zij was mislukt. De
Koning had het vertrouwen verloren, zelfs
van het leger. Hoe goed wellicht zijn per
soonlijke bedoelingen zijn geweest, geen
soldaat verhief den degen ter verdediging
van den vorst, die in April 1931 in balling
schap ging.
Hoe men zulke landen met Nederland kan
vergelijken, is een raadsel. Hier is geen re
volutie geweest, hier is geen dictatuur ge
weest, hier is geen totale Staat geweest,
hier is geen Koning vermoord of verban
nen.
Mussert's bedoeling.
Maar de heer Mussert misbruikt zelfs het
vreeselijk lijden, dat andere volkeren onder
gaan als een ordinair strijdmiddel in de
binnenlandsche politiek. Hij maakt boeten,
burgers en buitenlui wijs, dat de Katholieke
Staatspartij „'bezig is gemeene zaak te ma
ken" met de socialisten, de „werkelijke
bondgenoot(e)" van de communisten. Nu
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
BUITENLAND.
In verband met het incident met de
„Kamerun" dreigt de commandant der Duit
sche oorlogsschepen met geweld. De Spaan
sche regeering ontbindt religieuze orden en
congregaties. (2de blad).
Nieuwe onlusten in Palestina. (2de blad).
BINNENLAND.
Bij een ontploffing in de artillerie-in
richtingen aan de Hembrug werd één per
soon gedood, vier zwaar gewond. (1ste
blad).
Verscheidene ernstige verkeersongeluk
ken. (Gem. Ber., 4de blad).
Vrouw te Klazienaveen gearresteerd
wegens poging tot vergiftiging van haar
man. (Gem. Ber., 4de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
In het tournooi te Nottingham werd de
partij Eu weAljechin afgebroken in voor
Euwe ongunstige positie. (3de blad).
Het Ned. Hockey-elftal verslaat Japan
met 85. (3de blad).
Dr. J. J. LIJNST ZWIKKER,
benoemd tot hoogleeraar aan de Leidsche
Universiteit.
zijn de communisten, getrouw aan Marx*
leer, de grootste vijanden van het Christen
dom, zooals zij in Rusland en Spanje be
wijzen endaarmee is de toei volbracht.
En zijn de leiders der Katholieke Staatspar
tij tot vijanden van den godsdienst ver
klaard. Niet de Katholieke Staatspartij,
maar de heer Mussert „zal de vijanden der
Kerk in ons lar.d vernietigen en grondves
ten den God-belijdentxen Staat".
Mussert's middelen.
Om de menschen daarbij af te schrikken,
drukt de heer Mussert plaatjes af, waaruit
blijkt, hoe de communisten den godsdienst
haten. Veruit de meeste van die plaatjes
zijn ontleend aanRussische godloozen-
geschriften. Eén is er ontleend aan „De
Tribune" en wel juist dat, wat mede aan
leiding is geworden tot het tot stand komen
van de wet van 4 November 1932 Staats
blad 524. Deze wet voegde in artikel 147
van het Wetboek van Strafrecht een nieuwe
alinea, waarin met gevangenisstraf van
maximaal drie maanden of met een geld
boete van maximaal 120.wordt be
dreigd, „hü, die zich in het openbaar, mon
deling of bij geschrift of afbeelding, door
smalende Godslasteringen op voor gods
dienstige gevoelens krenkende wijze uit
laat".
Tegelijkertijd werd ingevoerd een artikel
147a, luidende:
„Hij, die een geschrift of afbeelding,
waarin uitlatingen voorkomen, die aLs sma
lende Godslasteringen voor godsdienstige
gevoelens krenkend zijn, verspreidt, open
lijk ten toon stelt of aanslaat, of, om ver
spreid openlijk tentoongesteld of aangesla
gen te worden, in voorraad heeft, wordt in-
