DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Hevige strijd om San Sebastian
27ste Jaargang
DONDERDAG 20 AUGUSTUS 1936
No. 8501
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Een Duitsche stoomboot door Spaansche
regeerings-vaartuigen aangehouden
De kwestie der non-interventie
SAN SEBASTIAN VAN DRIE ZIJDEN
AANGEVALLEN.
Straatgevechten in Irun en San Sebastian?
Volgens een bericht van de „Evening
Standard" zijn sedert gistermorgen in San
Sebastian en Irun hevige straatgevechten
aan den gang. De regeeringsgetrouwe tro.e-
pen zouden overijld de verdedigingsposi
ties buiten de stedelijke grens van San
Sebastian hebben verlaten en teruggetrok
ken zijn onder dekking van een afweer-
vuur, dat gegeven werd door een kleine
torpedo-boot, die in een zijarm van de Bi-
dassoa lag. Zij zouden talrijke dooden heb
ben achtergelaten. San Sebastian, aldius
het bericht, wordt van drie verschillende
kanten tegelijkertijd aangevallen. De op
standelingen zouden reeds met hun voor
hoede voeling hebben met hun tegenstan
ders in de straten der vooïsteden. In de
voornaamste straten der stad zouden de
loyade troepen barricades hebben opge-'
worpen. Een regiment van het Spaansche
vreemdelingenlegioen zou voorts ter ver
sterking naar het front van San Sebastian
zijn gezonden. Ook de regeeringstroepen
echter zouden versterking hebben gekre
gen op het front van Irun, waar een dui
zendtal manschappen zou zijn aangeko-
Aanval op Irun mislukt?
Een der speciale correspondenten van
Havas meldt:
Toen. wij Hendaye verlieten met bestem
ming naar San Sebastian, scheen de toe
stand voor Irun minder critiek. Men heeft
dert indnxk, dat de rebellen een keer te
meer in.hun poging gefaald hebben. Wij
gingen te Saint Jean de Luz aan land. Bij
het passeeren van Kaap Figuier konden
wy het fort Guadelupe zien, dat gisteren
heftig door de oorlogsschepen der opstan
delingen was gebombardeerd. De toegangs
wegen naar het fort schenen leterlijk door
ploegd, met hier en daar enorme scheuren.
Wij kwamen te San Sebastian aan zonder
een oorlogsschip der opstandelingen te heb
ben gezien. Het strand is verlaten. Trams
en autobussen rijden. De gouverneur, Or
tega, noodigt ons uit, in zijn auto plaats te
nemen. Wij maken een tocht door de stad.
Van enkele huizen waaien de Engelsche,
Amerikaansche en Zwitsersche vlaggen. Bij
de tocht door de stad blijkt, dat deze niet
verlaten is, doch om begrijpelijke redenen
hebben de bewoners angst zich te verwij
deren en van de huizen of schuilplaatsen,
waar'zij in geval van bombardement kun
nen vluchten, Ondanks alles wandelen en
kele jonge vrouwen met him babys, en
een jongetje speelt met een bal. Zij zijn de
moeilijke uren, die zij doormaakten reeds
weer vergeten. Bij enkele getroffen hui
zen zijn werklieden haastig bezig de aan
gerichte schade te herstellen. Een kraam
inrichting werd gedeeltelijk vernield, de
jonge vro.uwen en de kinderen zijn onder
gebracht in het gespaard gebleven gedeel
te. Er zijn hier dank zij de tegenwoordig
heid van geest van den directeur, die de
moeders en kinderen haastig naar de kel
ders deed overbrengen, geen slachtoffers
gevallen. Gouverneur Ortega verklaarde,
dat het bombardement door het oorlogs
schip der opstandelingen 6 dooden en 40
gewonden heeft gekost.
Bij onze terugkomst te Hendaye verna
men wij, dat men aldaar den geheelen dag
de inneming van Irun had verwacht. Het
kanon- en geweervuur was aan beide zij
den hevig. Enkele granaten vielen in Irun,
doch de regeeringstroepen slaagden er ten
slotte in de troepen van generaal Mola
terug te drijven en zelfs een weinig ter
rein te herwinnen. Een vijftiental soldaten
der opstandelingen, die gedeserteerd waren
werden naar het politiebureau van Hen
daye overgebracht. Zij verklaarden niet
langer tegen hun broeders te willen strij
den. Volgens hun mededeelingen hadden
zij ook klachten over het voedsel. Om elf
uur des avonds scheen er rust te heer-
schen, doch naar wordt vernomen, zouden
de opstandelingen vandaag een nieuwen
aanval op Irun doen.
DE POSITIE VAN MALAGA.
De speciale correspondent, van Havas
meldt, dat de stad Malaga het centrum van
den weerstand der regeeringestroepen er
hun aanvalsbasis, een soort enclave vormt,
die ten Westen begrensd wordt door de
provincie Cadiz in het Noorden door de
provincie Cordoba en in het Oosten door
de provincie Granada, terwijl in het Zui
den- de zee de grens vormt. Malaga is op
het Qogenblik de eenige haven aan diepe
wateren van belang, die goed .geoutilleerd
is en ter beschikking staat van de regee
ring in het Zuiden van de Middellandsche
Zee. De regeeringsgetrouwe vloot heeft er
haar basis geinstalleerd en haar eenhe
den zijn gereed, om van hier te vertrek
ken van een eventueel bombardement van
de Marokkaansche havens en de havens
aan den Atlantischen Oceaan, welke in
handen van de opstandelingen zijn geval
len. De oorlogsschepen kunnen van hier ook
patrouilletochten in de straat van Gibral
tar'ondernemen. Aangezien Malaga silechts
op een dertigtal kilometers, ligt van San
Roque en op 40 K.M. van Algeciras zou
het voor de regeering van belang zijn, maar
men meent te weten, dat de opstandelin
gen hier krachtige detachementen van het
legioen, hebben opgesteld, bestaande uit
goed geoefende en gewapende schutters.
De autoriteiten te Malaga bewaren een
strenge reserve ten aanzien van de even-
tueele aanvalspoging, die zou uitgaan van
de kust of gericht zou. worden op Grana
da. Desbetreffende geruchten doen echter
reeds geruimen tijd de ronde. Granada
zou volgens -deze geruchten worden aan
gevallen van drie kanten tegelijk, n.l. van
den kant van Jean, van Guadix en van
den kant van Malaga. Op het oogenblik
bevinden de vooruitgeschoven posten der
regeeringstroepen zich te Alahama, ten
Zuid-Westen van Granada, te Lanjaron,
ten Zuiden van Granada, te Maracena ten
Oosten der Stad en te Isanallos ten Noór-
dén. Granada lijkt dus afgesneden, van de
rest van Andalusië, maar de strategische
positie der stad is zeer sterk. De insurgen-
ten, die de belangrijkheid van Malaga wel
inzien, hebben de stad bijna dagelijks ge
bombardeerd vanuit vliegtuigen. De stad
biedt een treurig beeld. Ruim 100 huizen
zijn in brand geraakt. De politiedienst
wordt waargenomen door geregelde troe
pen en militiemanschappen. Verdachte per
sonen worden na een sommair rechtsge
ding gefusilleerd. lederen nacht worden
een vijftigtal arrestaties verricht. Het
schijnt, dat de anarcho-syndicalistische ele
menten een overwegende plaats innemen
in het bestuur van de stad.
NACHTELIJKE AANVALLEN AAN HET
GUADARRAMA FRONT.
Volgens een nieuwe tactiek van het op
percommando der regeeringstroepen wor
den de nachtelijke aanvallen aan het Gua-
darrama front voortgezet. In den afgeloo-
pen nacht zijn de regeeringstroepen er. in
geslaagd stellingen van groote strategische
waarde te veroveren, die hun in staat stel
len den weg naar den Peon-pas over een
lengte van vele kilometers te overheerschen.
Tijdens den aanval hebben de regeerings
troepen verscheidene gevangenen gemaakt,
die verklaarden dat de opstandelingen ge
demoraliseerd waren. De gezichten der ge
vangenen droegen de sporen van harde ont
beringen. Zij bevestigden, dat wanneer zij
tengevolge van eenluchtbombardement
door de loyale vliegtuigen gedwongen wa
ren hun stellingen te verlaten, de leiding
der opstandelingen hen dwong, op straffe
van te worden gefusilleerd, deze opnieuw te
veroveren. Zij bevestigden ook, dat door
het vuur der regeeringstroepen verschei
dene kanonnen vernield werden, waaruit
verklaard wordt, dat de artillerie der op
standelingen zoo dikwijls zweeg. Zij moest
op nieuwe smukken wachten, alvorens het
vuur voortgezet kon worden.
In dne namiddag begonnen de regeerings
troepen een hevig vuur op de eerste linies
der opstandelingen nabij den Leo-pas. Op
het oogenblik, dat de speciale correspondent
van Havas het Guadarrama-front verliet,
deden groote voorbereidingen,' die werden
getroffen, een energieke nachtelijke opera
tie vermoeden. De opstandelingen werden
teruggeslagen van de hellingen ten Noor
den van Peguerinos en Navalperal de Pi-
nares tot San Rafael, waar zij hevig gebom
bardeerd werden.
NIEUWS UIT HET OPSTANDELINGEN
KAMP.
In den namiddag, begonnen de regeerings-
radiozender van Sevilla gistermiddag wei
nig nieuws gemeld over de militaire bewe
gingen. Medegedeeld werd, dat de colonnes
van Valera den regeeringstroepen een ne
derlaag hebben toegebracht in het gebied
van Granada, zoodat Malaga nog meer ge
ïsoleerd is. Men kan thans zeggen, dat de
troepen der opstandelingen een linie bezet
ten, die uitgaat van Cordoba, langs Caceres
loopt en tot Aragon-door ge trokken kan wor
den.
Radio-Sevilla ontkent, dat een regeerings-
vliegtuig Sevilla heeft gebombardeerd. Ver
der meldt de zender, dat Ibia bezet is, waar
zich een belangrijke wapenfabriek bevindt.
In Huesca is een regeeringscolonne versla
gen. Deze heeft zich naar Catalonië terug
getrokken. Madrid, aldus de zender verder,
bevindt zich in een hopeloozen toestand
binnen een omsingeling, die ten uitvoer
wordt gelegd door de troepen van generaal
Mola. Mola heeft verklaard, dat hij een
veldslag in de straten der hoofdstad wil ver
mijden, daar Madrid zich wel uit eigen be
weging zal overgeven.
Uit Jeres de la Frontera wordt gemeld,
dat strijdkrachten der opstandelingen Dins
dag het plaatsje. Zalmea de la Serena heb
ben bezet.
Van hier zullen Belalcazar en Pozoblanco
de beide laatste nog in handen der regee
ringsgetrouwe troepen zijnde plaatsen van
Andalusië aangevallen worden.
De speciale correspondent van den „Dia-
rio de Noticias" meldt, van de Fransch-
Spaansche grens, dat daar een groote afdee-
ling Belgische socialistische militieman
schappen zou zijn aangekomen. De Belgen,
die opgeleid zouden zijn als. machinegeweer-
schutters, zouden aan den kant van de re
geering gaan strijden.
Uit Sevilla wordt het bericht bevestigd,
dat het marinestation San Javier zich bij
de opstandelingen heeft aangesloten.
Cartagena en San Javier hebben volgens
dit bericht medegedeeld, dat zij strijden
•tegen sterke strijdkrachten der regeering.
GEVAAR VOOR MIJNEN AAN DE
SPAANSCHE MIDDELLANDSCHE
ZEEKUST.
De zender te Santa Cruz de Teneriffa
heeft Woensdagavond de. volgende waar
schuwing gericht tot alle zich op zee be
vindenden schepen: Alle op zee varende
schepen wordt erop gewezen, dat in de vol
gende havens gevaar voor mijnen bestaat:
Malaga, Almeria, Cartagena, Valencia, Bar
celona.
VRIJWILLIGERSLEGER VAN
AANHANGERS VAN DE REGEERING.
De voorzitter van de Cortes, Martinez
Barrio, minister van landbouw Funez en
generaal Mongi zijn belast met de organi
satie van een vrijwilligersleger van aanhan
gers van de regeering, welke in het geheele
land zal worden doorgevoerd.
Na een zitting van den ministerraad werd
medegedeeld, dat een aantal vertegenwoor
digers van Spanje van hun functie verval
len zijn verklaard. Ook een vijftiental leden
van de rechterlijke macht zijn ontslagen.
Verder zijn de territoriale wateren voor
Santander, welke tot nu toe onder het ma
rine-commando El Ferrol ressorteerden, on
der onmiddellijk commando van het minis
terie van marine gesteld, aangezien El Fer
rol zich in handen van de opstandelingen,
bevindt.
DE GEVOLGEN VAN DEN BURGER
OORLOG.
De correspondent van de „Excelsior" te
Madrid schrijft:
Volgens officieele statistieken bedraagt
het aantal slachtoffers van den burgeroor
log over de laatste vier weken 55.000, waar
van 30.000 aan de zijde der opstandatogen.
Dit cijfer omvat 2000 personen, die einde
der vorige week te Badajoz, en 1000 die te
Madrid gefusilleerd zyn. Volgeas een vluch
teling uit Teruel hebben de rebellen in. deze
provincie meer dan 1000 regeeringsgezinden
in deze provincie gefusilleerd.
MADRILEENSCHE VLIEGERS IN
OPSTAND?
Het radiostation van Burgos meldt, dat
hardnekkige geruchten de ronde doen, vol
gens welke de vliegers van het vliegveld
Cuatro Vientos, nabij Madrid, in opstand
gekomen zouden zijn.
DRIE REGEERINGSVLIEGTUIGEN
NEERGESCHOTEN.
Generaal Queipo de Llano heeft gister
avond voor de radio medegedeeld, dat drie
regeeringsvliegtuigen zijn neergeschoten,
waaronder een Engelsch vliegtuig, dat in
de nabijheid der Portugeesche grens is neer
gestort. De piloot wist naar Portugal te ont
komen.
DUIKBOOT DOOR VLIEGTUIG TOT
ZINKEN. GEBRACHT.
Gemeld wordt, dat een vliegtuig der na
tionalisten gisteravond een duikboot der
regeering tot zinken heeft gebracht.
GEEN GIFGAS.
De Spaansche ambassadeur te Londen
heeft een telefonisch onderhoud gehad,met
den minister van buitenlandsche zaken te
Madrid. Hij is door de Spaansche regeering
gemachtigd de berichten tegen te spreken,
volgens welke deze laatste voornemens zou
zyn van gifgasbommen gebruik te maken.
DUITSCH SCHIP IN VOLLE ZEE
AANGEHOUDEN.
Het Duitsche ss. „Kamerun" dat onder
weg naar Genua Cadiz wilde aanloopen om
ter uitvoering van een opdracht vluchte
lingen aan boord te nemen, is op 7 mijl
van de kust door den Spaanschen onder
zeeër B.-6 en den Spaanschen kruiser „Li
beria" door drie schoten gedwongen by te
draaien.
Het schip werd doorzocht en vervolgens
weer vrijgelaten, maar gedwongen zijn
koers te wijzigen en weg te stoomen in de
richting van de Middellandsche Zee.
Dit incident heeft in politieke kringen te
Berlijn een levendige reactie gewekt. Men
acht te Berlijn het incident zeer ernstig. Of
ficieuze kringen leggen er den nadruk op,
dat het incident zich voorgedaan heeft bui
ten de territoriale wateren, zoodat deze
daad in strijd is met het principe van de
vrije zee en sléchts gerechtvaardigd zou
kunnen zijn in géval van een oorlog. Men
toont zich overigens zeer gereserveerd ten
aanzien van de gevolgen, die de Duitsche
regeering aan dit incident zal geven. Hit-
Ier bevindt zich op het oogenblik te Berch-
tesgaden. Hij zal van het gebeurde op de
hoogte worden gebracht. Het minste, dat
men verwachten kan is, dat de Duitsche
regeering formeele excuses en schadever
goeding zal eischen.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt: Voor
zoover persstemmen aangaande de aanhou
ding van het Duitsche vrachtschip „Kame
run" beschikbaar aijn, worden ongeveer de
volgende gedachten uitgesproken.
De vryheid ter zee, de verzekering van
het internationale handelsverkeer mag niet
worden aangetast door roode vrijbuiters en
het is niet te dulden, dat de anarchie, welke
in vele Spaansche steden is uitgebroken, nu
ook overslaat op de Spaansche wateren en
tegenover Duitsche schepen wordt toege
past. Men kan er zeker van zijn, dat het
Duitsche ryk, eventueel in samenwerking
met andere staten, maatregelen 'zal nemen,
welke erop berekend zijn dergelijke over
vallen door de roode piraten onmogelijk te
maken. In dit geval, aldus het Duitsche
Nieuwsbureau, is het recht geschonden, een
herhaling waarvan met alle middelen zal
moeten worden verhinderd. De bewuste
Spaansche kruiser, is naar gemeld wordt,
oorlogsschip, waarop reeds bij den aanvang
van den burgeroorlog alle officieren door
de manschappen die hen bij hun beweging
niet wenschten te volgen werden vermoord
en overboord geworpen.
Het betreft dus een schip van muiters en
piraten en'het voorval toont tevens de ge
heele onmacht der Madrileensche volks-
frontregeering. Ook andere berichten, al
dus het D.N.Ba toonen duidelijk de inmen
ging der Sovjet-machthebbers in de Spaan
sche gebeurtenissen aan. Duitschland houdt
vast aan de niet-inmenging maar inciden
ten van gemelden aard en de door Moskou
gepleegde inmenging kunnen de bemoeïn-
gen der Europeesche staten illusoir maken
en een zeer ernstigen toestand te weeg
brengen.
ITALIË EN DE NIET-INMENGING.
De Fransche ambassadeur heeft gister
middag een langdurig onderhoud gehad
met den Italiaanschen minister van bui
tenlandsche zaken, welk onderhoud ge
heel gewijd was aan besprekingen van de
Italiaansche reserves ten aanzien van het
Fransche ontwerp van niet-inmenging in
de Spaansche aangelegenheid. Het onder
houd heeft niet tot een beslissing geleid.
Italië heeft nog geen definitieve toestem
ming gegeven tot het ontwerp en heeft nu
weer andere ophelderingen aan Parijs ge
vraagd.
OOSTENRIJK KEURT DE FRANSCHE
VOORSTELLEN GOED.
De Oostenrijksche staatssecretaris van
buitenlandsche zaken, Guido Schmidt,
heeft den Franschen gezant medegedeeld,
dat de Oostenrijksche regeering zonder
voorbehoud de Fransche voorstellen inzake
niet-inmenging in Spanje in principe aan
vaard.
DE NIET-INMENGING IN DE PRACTIJK.
Zwitserland belet colonne vrijwilligers te
vertrekken.
De Zwitsersche autoriteiten hebben een
verbod uitgevaardigd ten aanzien van het
vertrek van een gemotoriseerde colonne,
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Hevige strijd om San Sebastian en Irun.
Een incident met een Duitsch stoomschip.
Geen voortgang in de kwestie der non-in
terventie. (1ste blad).
Wederom een waarschuwing van Z. H.
den Paus tegen het Communisme. (2de
blad).
Benesj over de verhouding van Fraag
tot Berlijn. (2de blad).
Metropoliet Szeptycky tegen een Volks
front in Polen. (2de blad).
Ook een burgeroorlog in Liberia. (2de
blad).
De wereld
in vogelvlucht
Het is voornamelijk op drie plaatsen, dat
thans zwaar gevochten wordt in Spanje.
De nationalisten vallen in het Noorden de
steden San Sebastian en Irun aan, tot nog
toe zonder succes. In het Zuiden woedt
de strijd om Malaga, een belangrijke haven,
welke nog in de macht der roode militie
is. De stad wordt van drie zijden aange
vallen en aan de vierde zijde is de zee.
Geen wonder, dat de roode troepen, die
hier overigens goed uitgerust schijnen te
zijn, een wanhopige tegenstand bieden.
Ten slotte wordt weer fel gestreden in het
Guadarrama-gebergte, ten Noorden van
Madrid. Wie van beide fronten aan de
winnende hand is, is niet duidelijk; de be
richtgeving is tegenstrijdig.
Intusschen schieten de onderhandelingen
over een accoord van non-intervéntie tus-
schen de mogendheden niet bepaald hard
op. Thans heeft zich weer een incident
voorgedaan met een Duitsch stoomschip,
welk incident waarschijnlijk opnieuw ver
traging zal brengen.
In Zuid-Amerika wenscht men door be
middeling een eind te zien gemaakt aan
den afschuwelijken burgeroorlog. Een daar
toe strekkend voorstel van Uruguay, dat
zeer sympathiek is, heeft evenwel geen kans
van slagen. Het zijn voornamelijk de Ver.
Staten, die er niets voor gevoelen zich
in een wespennest te steken.
die gevormd was door een comité te Bazel
ten gunste van het Spaansche Volksfront.
De colonne was bestemd voor de regeerings
troepen te Madrid. Voorts hebben gendar
mes aan de grens 13 Zwitsersche onder
danen gearresteerd, welke zich gereed
maakten naar Spanje te vertrekken om
dienst te nemen bij de regeeringstroepen.
GEEN BRITSCHE WAPENS NAAR
SPANJE.
De „Board of Trade" heeft met ingang
van gisteren alle vergunning tot uitvoer
van wapenen, munitie, vliegtuigen e. d.
naar Spanje en de Spaansche bezittingen
ingetrokken.
BRITSCHE SOCIALISTEN WILLEN DE
SPAANSCHE ARBEIDERS STEUNEN.
Vrijdag organiseert de socialistische Liga
een demonstratie, waarbij gestemd zal
worden over een resolutie, waarin vrijheid
van acte wordt gevraagd voor de arbei
dersklasse om de Spaansche arbeiders te
steunen.
De Liga hoopt belangrijke sommen bij
een te krijgen en heeft reeds aan de ver
schillende onder-afdeelingen verzocht on
der de leden een dag salaris bijeen te
garen.
Het congres van de vakvereenigingen
publiceerde een communiqué, waarin
wordt aangekondigd, dat .een inschrijving
in Engeland zal worden geppend tot hulp
in den nood in Spanje.
