DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27 ste Jaargang
WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1936
No. 8500
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bü
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
BINNENLAND
DE VERKOOP VAN NEDERLANDSCHE
VLIEGTUIGEN EN DE OPSTAND
IN SPANJE.
De antwoorden van minister Colijn op een
door eenige Kamerleden terzake
gestelde vragen.
De minister van staat, voorzitter van den
raad van ministers, heeft geantwoord op
vragen van het Eerste Kamerlid Polak be
treffende den verkoop van twee Nederland-
sche vliegtuigen naar Engeland, welk feit
men in verband heeft gebracht met den
opstand in Spanje:
Het bericht van het A.N.P., waarnaar in
de eerste -vraag verwezen wordt is, voor
zoover feit van den verkoop van twee
K.L.M.-vliegtuigen betreft, juist. De ver
gunning daartoe werd door de regeering 8
Augustus verleend.
Deze verkoop betrof twee Fokkertoestel
len van het type F 7 b aan de Crilly Air
ways Ltd.--, aan welke maatschappij de
K.L.M. ook reeds in het verleden oudere
toestellen had verkocht. Aangezien de uit
eindelijke bestemming van een vliegtuig,
dat naar het buitenland wordt verkocht, uit
den aard der zaak niet kan worden gecon
troleerd, doch er althans voor moest worden
gezorgd, dat de levering plaats had over
eenkomstig de transactie, waarvoor goed
keuring werd verleend, heeft de regeering
aan de K.L.M. de voorwaarde gesteld, dat
de beide vliegtuigen door Nederlandsche
vliegers naar Engeland zouden worden ge
vlogen en daar door den Britschen kooper
zouden worden overgenomen, terwijl zij de
Nederlandsche bescheiden, bij de vliegtuigen
behoorend, weder naar Nederland moesten
terugbrengen.
Aan dezen eisch is voldaan, daardoor
hielden de beide vliegtuigen, van het tijd
stip van de aflevering af op, van Nederland
sche nationaliteit te z/'jn en waren zij over
gegaan in, het bezit van den kooper.
De toedracht is dus eenigszins anders ge
weest dan de vrager aanneemt. De verkoop
van oudere vliegtuigen aan andere ver-
keers-maatschappijen is een normale en
veelvuldig voorkomende transactie, aan
welke de regeering geen hinderpalen in den
weg pleegt te leggen. Zij vond in de om
standigheid, dat in een ander Europeesch
land een burgeroorlog woedde, geen aan
leiding thans den verkoop van de betrok
ken twee vliegtuigen aan een bona fide
Britsche verkeersmaatschappij te bemoei
lijken. Daar zich in Engeland vele vlieg
tuigen van Nederlandsche herkomst bevin
den, is voorts niet bekend, dat juist deze
beide vliegtuigen een andere dan de ge
dachte normale bestemming hebben gekre
gen.
Het is niet juist gebleken, dat een Span
jaard bij de onderhandelingen over den ver
koop van deze vliegtuigen betrokken was.
Reeds vóór de vrager zijn vragen tot de
regéering richtte, is een andere onderhan-'
deling over verkoop van vliegtuigen, op
wensch der regeering, afgebroken, aange
zien de kooper niet als een bona fide ver
keersmaatschappij kon worden beschouwd.
In afwachting van de internationale non
interventie-overeenkomst, waarvoor thans
door de groote mogendheden overleg wordt
gepleegd, heeft de regeering besloten, voor
zoover haar bevoegdheid strekt ook te ver
hinderen, dat tijdens deze onderhandelingen
burgerlijke vliegtuigen naar Spanje zouden
worden geleverd.
Op de handelingen van het stoomschip
Lodewijk zal, zoolang dit vaartuig zich in
Nederlandsche havens bevindt, worden ge
let.
Op de vragen van het lid van de Tweede
Kamer Schalker in verband met een poging
tot aankoop van Nederlandsche vlieg
machines ten behoeve van de rebelleerende
Spaansche militairen, heeft minister Colijn
geantwoord:
Het is de regeering bekend, dat een Span
jaard, zich noemende Morenas, begin
Augustus in Nederland heeft vertoefd en
den 3en van die maand per vliegtuig van
den gewonen dienst van de K.L.M. met on
bekend doel naar Croydon is vertrokken.
Tijdens dat verblijf heeft hij gepoogd twee
vliegtuigen van de K.L.M. te koopen en
naar Spanje te doen vervoeren, welke ver
koop door de regeering is belet. Op den
lOden Augustus bevond Morenas zich blijk
baar opnieuw in Nederland en heeft toen
de directie van de K.L.M. te Schiphol uit
Amsterdam opgebeld met de vraag, of hij
nog vliegtuigen zou kunnen koopen. Het
antwoord op die vraag luidde ontkennend.
Daarmee waren de bemoeiingen van de
K.L.M. met den heer Morenas geëindigd.
Voor zoover bij een onmiddellijk na ont
vangst van de vragen ingesteld onderzoek
is kunnen blijken, vertoeft de bedoelde
vreemdeling niet meer in Nederland.
Ook bij dit antwoord doet minister Colijn
de mededeeling vermeld in de voorlaatste
alinea van het antwoord aan den heer Polak.
POSTVERZENDING NAAR SPANJE
EN PORTUGAL.
In verband met de onlusten in Spanje is
de postverzending uit Nederland thans als
volgt geregeld:
Brieven en briefkaarten voor Madrid en
het Oostelijk en Noord-Oostelijk deel van
Spanje worden dagelijks verzonden met
den trein, welke om 10.04 van Amsterdam
('s Zondags 11.21 van Rotterdam) naar Pa
rijs vertrekt (nazending per luchtpost om
13 uur van Schiphol), in aansluiting op de
luchtdienst ToulouseBarcelona.
Andere stukken dan brieven en brief
kaarten worden, indien zij voor verzending
per luchtpost voldoende gefrankeerd zijn
eveneens langs dezen weg verzonden.
De overige poststukken voor Spanje wor
den met de treinen van 10.04 en 19.45 van
Amsterdam naar Parijs vervoerd en van
daar doorgezonden via PortbouBarcelona.
Correspondentie voor Portugal wordt op
sommige dagen met den trein van 19.45 uit
Amsterdam ('s Zondags 11.21 van Rotter
dam) verzonden en verder over zee naar
Lissabon vervoerd met de uit Belgische en
Fransche havens vertrekkende schepen.
Eerste verzending op 19, 21 en 22 dezer.
Het vervoer van postpaketten naar Span
je is voorloopig gestaakt. Naar Portugal
geschiedt de verzending met de passagiers
schepen van de Rotterdamsche Lloyd en
met de vrachtschepen van de Kon. Ned.
Stoomboot Mij. Eerstvolgende verzending
26 dezer.
KAASZENDINGEN DOOR SPAANSCHE
REGEERING IN BESLAG GENOMEN.
Naar wij vernemen zal in verband met
voor Nederland bestemde lading het stoom
schip ..Achilles" van de Kon. Ned. Stoom
boot Mij. de Spaansche havens Barcelona,
Valencia, Alicante jn Malaga aanloopen,
in welke havens, volgens bij de reederij
ontvangen bericht, de belading van het
schip zou kunnen plaats vinden.
Vóórts vernemen wij, dat van de des
tijds uit schepen van de K. N. S. M. in Ta-
ragoha geloste ladingen alle kaaszendingen
door de Spaansche regeering in beslag zijn
genomen.
WERKLOOSHEIDS-SUBSIDIEFONDS.
Voor 1935 wordt nog 15.730.000 gevraagd
voor gemeentelijke werkloosheids
uitgaven.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi
ging en verhooging van de begrooting van
uitgaven van het Wèrkloosheidssubsidie-
fonds voor 1935.
Ter toelichting wordt o.m. opgemerkt: In
de begrooting van uitgaven van het Werk-
loosheidssubsidiefonds voor het dienstjaar
1935 werd onder artikel 3 wegens bijdra
gen aan gemeenten ƒ94.770.000 uitgetrok
ken, en onder artikel 5, wegens bijdragen
aan gemeenten 5.830.000. Terzake van bij
dragen aan gemeenten in de uitgaven we
gens voorzieningen terzake van werkloos
heid, werd onder deze beide artikelen der
halve in totaal 100.600.000 gevoteerd.
De werkloosheidsuitgaven van de ge
meenten overschreden, tengevolge van toe
neming van de werkloosheid, de geraamde
bedragen. Aangezien d*? werking van de
zen factor bij de bepaling van het subsi
diepercentage steeg, zou alleen hierdoor
reeds voor een deel aannemelijk gemaakt
kunnen worden, dat de aanvankelijk ge
raamde uitgaven van het werkloosheids-
subsidiefonds overschreden werden. Bo
vendien echter moest dit percentsgewijze
hoogere subsidie verleend worden in hoo-
gere uitgaafbedragen, zoodat de aanvanke
lijk voor de gewone bijdrage geraamde be
dragen niet toereikend waren, om over
eenkomstig de voor het jaar 1935 geldende
schaal gewone bijdragen aan de gemeen
ten te verleenen.
Voor de aanvankelijk op f 88.770.000 ge
raamde gewone bijdragen, blijkt thans een
bedrag van 102 millioen noodig te zijn.
Het bedrag van de extra-bijdragen wordt
na onderzoek van de begrootingen van de
gemeenten, die zoodanige bijdrage ver
zochten, nader geraamd op 8,100.000, ter
wijl de bijdragen in de kosten van controle
op ƒ400.000 zijn te stellen.
Mede ten gevolge van de omstandigheid,
dat in de practijk belastingbijdragen al
leen verleend worden aan gemeenten wel
ker begrooting ook na raming van een
maximale extra-bijdrage, niet sluitend is,
kon het bedrag van de belastingbijdragen
beperkt blijven tot 4.400.000.
Uiteindelijk zal noodig zijn:
le. voor gewone bijdragen 102.000.000
2e. voor extra bijdragen 8.100.000
3e voor tegemoetkoming in de
kósten van controle 400.000
110.500.000
terwijl voor deze uitgaven toe
gestaan was 94.770.000
zoodat nader wordt aange
vraagd f 15.730.000
GROOTE GEMEENTEN EN STEUN
REGELING
Conferentie met minister Slingenberg op
28 dezer te Zwolle.
Naar het „Hbld." verneemt, zal de door
den minister-president, dr. H. Colijn, in
uitzicht gestelde conferentie, tusschen den
minister van Sociale Zaken, mr. Slingen
berg en de wethouders der zeven groote
steden over de aangekondigde wijziging
in de steunregeling voor werkloozen, 28
Augustus a.s. te Zwolle worden gehou
den.
DE VERSTREKKING VAN LEVENS
MIDDELEN IN NATURA AAN
WERKLOOZEN.
Vragen van het Tweede Kamerlid Stumpel
naar aanleiding van de wijziging
in de steunverleening.
Het Tweede Kamerlid Stumpel heeft den
Minister van Sociale Zaken de volgende
vragen gesteld:
1: Is het juist, dat bij de voorgenomen
wijziging van de steunregeling voor werk
loozen, het tevens in het voornemen der
regeering ligt over te gaan tot uitbreiding
van de verstrekking van levensmiddelen
in natura?
2. Is het de regeering bekend, dat tot
nu toe in vele gemeenten bij die verstrek
king in natura dé middenstand bij de dis
tributie werd uitgeschakeld?
3. Is ook de regeering niet van oordeel,
dat daardoor aan den toch reeds in zoo
groote moeilijkheden verkeerenden mid
denstand een deel van -den omzet is ont
nomen en dat het daardoor veroorzaakte
nadeel nu, bij de uitbreiding der verstrek
king, nog belangrijk grooter zal worden?
4. Is de regeering bereid zoodanige
maatregelen te nemen, dat in den vervol
ge bij de verstrekking in natura de mid
denstand wordt ingeschakeld en dan tegen
een wel zeer matige, maar toch den arbeid
loonende vergoeding, daar het niet-nemen
van zoodanige maatregelen tot gevolg zou
hebben, dat steeds meer middenstanders
den strijd om het bestaan zouden moeten
opgeven en daardoor op blij vend en steun
van de overheid zouden worden aangewe
zen?
DE PRIJS VAN VITA-TARWE.
De Nederlandsche vereeniging van werk
gevers in het bakkersbedrijf vraagt
verlaging.
De Nederlandsche vereeniging van werk-
gevei's in het bakkersbedrijf heeft zich tot
den minister van Landbouw en Visscherij
gewend, met het verzoek ten. spoedigste
maatregelen te willen treffen, welke be
oogen den prijs van Vita-tarwe zoo spoe
dig mogelijk te verlagen met een bedrag
als onder de huidige omstandigheden is
gerechtvaardigd.
Nu de graanprijzen op de markt aan
zienlijk zijn gestegen ten gevolge van mis
oogsten, is te vreezen, zoo wordt in het
adres betoogd, dat de prijs van de A-bloem,
welke sedert 1935 met 1.25 is gestegen,
nog verder zal stijgen. Weliswaar zal een
verlaging van den Vita-tarwe-prijs tot ge
volg hebben, dat het landbouwcrisisfonds
inkomsten derft, doch daar staat tegenover
dat de prijs van de T.C.-tarwe, welke sa
menhangt met den prijs van het buiten-
landsche graan, eveneens zal stijgen, waar
door het landbouwcrisisfonds weer meer
inkomsten verkrijgt.
Bovendien wordt gewezen op de vraag,
of niet een verdere verlaging van den prijs
van Vita-tarwe noodig is, ten einde de
Nederlandsche bakkerij, die sinds het cri-
sisbeleid slechts verlaging van den brood
prijs heeft gekend, en nooit de crisislasten
heeft kunnen afwentelen op den consu
ment, tegemoet te komen.
Van raadslidmaatschap vervallen
verklaard.
Beslissende op het ambtshalve ingesteld
onderzoek naar handelingen, verricht door
D. J. Onderwater, lid van den raad der
gemeente Monster, in verband piet de toe
passing van de artikelen 26 en 28 der ge
meentewet, hebben Ged. Staten van Zuid-
Holland besloten, D. J. Onderwater, lid
van den raad der gemeente Monster,
ambtshalve vervallen te verklaren van zijn
lidmaatschap van den raad.
De wereld
in vogelvlucht
Uit Spanje komen vandaag natuurlijk
wel berichten over gevechten, maar vam
een eenigszins beteekenende wijziging
van de situatie op de diverse oorlogsfron
ten is geen sprake.
In de vijfde week van den oorlog is de
situatie dan aldus, dat de opstandelingen
zich stevig in het Westen genesteld heb
ben en dat zij het voordeel van geoefen
de troepen hebben en misschien van een
overmacht in de lucht. De regeering heeft
nog het geheele Oosten, de meeste havens,
het grootste gedeelte vam de vloot en met
uitzondering van Saragossa in het Noord-
Oosten, alle industrieele centra. De strijd
kan zich mogelijk in de naaste toekomst
tot een gevecht van het Westen tegen het
Oosten ontwikkelen, hoewel hij, als in
het begin van den oorlog, thans nog in
gelocaliseerde zones woedt.
Bij de gruwelijkheden, welke deze
Spaansche burgerslachting kenmerkèn, is
thans weer het bericht gekomen, dat een
heele kloostergemeente te Barcelona, van
de Passionisten, bestaande uit 30 perso
nen, is uitgemoord.
Voorts is de regeering begonnen met
het gebruik van gifgassen, waarover de
nationalisten heftig verontwaardigd zijn.
Zij zijn voornemens de mogendheden
hiervan in kennis te stellen. „Deze mon
sterachtigheid, aldus generaal Mola, moet
geconstateerd worden. Men moet even
eens weten, dat wij ook over strijdgas be
schikken, doch wij dit niet tegen Span
jaarden willen gebruiken".
Het gaat er wel Spaansch naar toe!
Volgens ruwe schattingen zouden reeds
32.000 Spanjaarden gedood zijn.
KONINGIN EN PRINSES KOMEN
22 DEZER TERUG.
Ten paleize Het Loo.
Naar wij vernemen, ligt het in de bedoe
ling van H. M. de Koningin en H. K. H.
de Prinses om Zaterdag 22 dezer uit het
buitenland op het paleis Het Loo terug te
keeren.
GEEN ONDERHANDELINGEN
TUSSCHEN DE KONINKLIJKE EN
SOVJET-RUSLAND.
Naar aanleiding van berichten uit Mos
kou, waarin sprake is van nieuwe onder
handelingen tusschen de groote petroleum-
concerns en de Sovjet-regeering, welke te
Londen gevoerd zouden worden, hebben
wij ons om nadere inlichtingen tot de di
rectie van de Koninklijke gewend en zijn
door haar gemachtigd mede te deelen, dat
deze berichten van allen grond ontbloot
zijn.
AMSTERDAM—YPENBURG.
Ter gelegenheid van de vliegfeesten op
Ypenburg zullen Zaterdag 29 Augustus
twee Koolhoven FK 43 toestellen van
Schiphol naar Ypenburg starten, zoomede
een Fokker F 12, een der vliegtuigen waar
mee van Januari tot October 1931 de
dienst van Amsterdam naar Batavia v.v.
is onderhouden.
Het vertrek dezer toestellen is bepaald
op 10 uur. Belangstellenden, die de vlucht
van de hoofdstad naar de residentie wen-
schen mede te maken, kunnen zich hiertoe
aanmelden ten kantore der K. L. M. Be
halve het genoemde drietal zal Zondag 30
Augustus nog een Fokker F 9 van Schip
hol naar Ypenburg vertrekken, eveneens
te 10 ure. Maandagmiddag na beëindiging
der vliegfeesten zal de „Haagsche vloot"
der K. L. M. weer naar Schiphol koersen.
Van al deze vluchten kunnen passagiers
gebruik maken en wel tegen het gewone
tarief der rondvluohten.
SCHIPHOL ONDERVINDT DE
VACANTIEDRUKTE.
In de eerste twee weken van Augustus
hebben niet minder dan 52.000 bezoekers
Schiphol bezichtigd.
Zondag j.l. meldden zich nog 6500 be
langstellenden aan de poorden van Am
sterdam's vlieghaven. Dertig keer ging een
vliegtuig de lucht in voor rondvluchten bo
ven Amsterdam en zijn omgeving, terwijl
het busje, dat bestemd is voor de rondlei
dingen, 330 pasagiers langs de hangars en
de stationsgebouwen heeft gereden.
In de eerste helft van Augustus boekte
de K. L. M. niet minder dan 252 rondvluch
ten met 1522 passagiers.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Spaansche regeering-strocpen gaan
gifgassen gebruiken in den strijd. Kloos
tergemeente der Passionisten te Barcelona
uitgemoord. De kwestie der buitenland-
sche inmenging. (2de blad).
Spoorwegongeluk in België. (Buitenl.
Ber., 2de blad).
BINNENLAND.
Hedennacht heeft een groote brand ge
woed in een loodsencomplex te Rotter
dam. (2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
In het Schaaktournooi te Nottingham
won dr. Euwe opnieuw (2de blad).
Joe Louis, die onlangs van Max Schme-
ling verloor, sloeg hedennacht te New-
York den ex-wereldkampioen zwaarge-
wich Sharkey knock out. (1ste blad).
EEN INTERVIEW MET GENERAAL
CABANELLAS.
LISSABON, 18 Aug. (A. N. P.). Het
dagblad „Diario de Noticias" publiceert den
inhoud van een interview van zijn specia-
len correspondent met den elider der voor-
loopige regeering, die door de Spaansche
rebellen in Burgos is gevormd, generaal
Cabanellas.
Ten aanzien van den toekomstigen re-
geeringsvorm verklaarde de generaal, dat
het voorbarig is reeds thans iets te verkla
ren, aangezien op het oogenblik de mili
taire kwesties en de in verband daarmede
volstrekt noodzakelijke maatregelen op
den voorgrond staan. Wanneer in Spanje
weer rust zal heerschen, zal de natie ge
legenheid hebben te beslissen, welk poli
tiek en sociaal systeem zij voor het land
het geschiktste acht.
Wat de Spaansche fascisten betreft, ver
klaarde Cabanelias, dat zij geestdriftige en
waardevolle medestrijders in deze moei
lijke dagen zijn.
De toekomst zal toonen of hun denkbeel
den in het volksbewustzijn geworteld zijn.
Het leger zal steeds het regeeringssys-
teem huldigen, dat het volk zich gekozen
heeft.
COMMUNIQUE VAN DEN SPAANSCHEN
MINISTER VAN OORLOG.
MADRID 19 Aug. (A.N.P.) De Spaan
sche minister van oorlog meldt, dat in den
sector van Huesca en Sarragossa de lucht
macht zeer actief is geweest. In Teruel zet
ten de uit Valencia afkomstige colonnes den
opmarsch met succes voort. In Guipuzcoa
en Navarre is de toestand onveranderd.
VORMING VAN ANTI-FASCISTISCHE
LUCHTMILITIE.
BARCELONA. 19 Aug. (A. N. P.). De
vereenigde Marxistische arbeidersraad te
Barcelona heeft besloten, een anti-fascis
tische luohtmilitie in het leven te roepen.
Tot dit doel zijn gebouwen, terreinen en het
materiaal van de Catalaansche burgerlucht
vaartmaatschappij in beslag genomen.
ITALIË WAARSCHUWT TEGEN FAN
TASTISCHE GERUCHTEN.
ROME 19 Augustus (A.N.P.)Offici-
eele kringen spreken formeel de in het bui
tenland verspreide berichten tegen, om
trent militaire maatregelen, die naar aan
leiding van de gebeurtenissen in Spanje
zouden zijn genomen. Men verklaart, dat
deze berichten niet slechts fantastisch zijn,
doch ook gevaarlijk, omdat zij het gevaar
in zich sluiten, den toestand te vertroebe
len. Men herhaalt, dat Italië slechts absolute
neutraliteit verlangt. De eenige verklaring,
die men kan vinden voor de verbeelding
van hen, die de berichten verspreiden, is
gelegen in het feit, dat op het oogenblik
tal van troependetachementen, en natuur
lijk eveneeps eenheden der luchtmacht,
naar het Zuiden worden vervoerd, onr hun
posities in te nemen in verband met de ma
noeuvres, die over 4 dagen in Irpinia zul
len aanvangen-
