AC ANTIENUMMER
GOEDKOOP OÜITEN WONEN
A. DE WIT
VAN „DE LEIDSCHE COURANT"
Zoodra de Vacantietijd is verstreken
Kiskörös en Petöfi.
TE HUUR of TE KOOP
BEEN VflCflIITIE ZONDER 'II „KODAK"
JOHAN GEIJTENBEEK
Haarden en Kachels is
18 AUGUSTUS 1936
HET LEVEN IN HET BOERENLAND
NAAR DE ZEDEN DER VADEREN.
Dc dichter en de vrijheidsheld.
Zes en twintig jaar oud stierf hij voor
het vaderland.
Om aan te toonen, dat in hun land de ro
mantiek nog leeft, hoort men in Hongarije 't
volgende verhaal van een meisje, dat in haar
Heimat bemind werd door een jonge man,
van wien oök zij niet afkeerig was en dat
op een goeden dag naar Budapest reisde.
Uit Hongarije zond zij haarjongeman
de volgende telegrammen:
Budapest, 3 April.
Na goede reis goed aangekomen stop.
Rozie heeft mij gewacht stop. Alles is
heerlijk hier, maar ik verlang erg naar je,
denk steeds aan je stop.
Ontelbare innige kussen,
altijd je Gerda.
Budapest, 10 April
Kom maar niet tot schrijven stop.
Budapest fantastisch stop Rozie wil
mij niet laten gaan stop denkt steeds
vol liefde aan je.
100.000 kussen je Gerda.
Debreczen, 15 April.
Ben met bekenden enkele dagen hier
stop de Hortobagy is een droom stop
Spoedig meer stop
innige kussen je Gerda.
Lillafüred, 20 April.
Een lentesprookje, een wonderland
stop viel mij als herboren stop de
wijn is heerlijk, de menschen ook stop.
hartelijke groeten Gerda.
Bolday, 8 Mei.
Heb met Rozsi heerlijke dagen op een
landgoed stop blijf mischien nog en
kele weken stop daarom
in haast Gerda.
Budapest, 20 Mei.
Heb mij zooeven verloofd met Tibor
van Ronay stop wij zullen desondanks
goede vrienden blijven stop
Gerda Hartmann.
Het is de Budapester Rundschau, die dit
vroolijke drama de wereld heeft ingezon
den.
Romantiek. Zij is niet alleen te vinden
in de stad, in Budapest. Het land is er vol
van.
Lillafüred, het wonder in de bergen.
Mezökövesd met zijn sprookjesachtige
kleederdrachten. Tallooze andere dorpen
in dit schoone land dat, indien de aarde
Gods hoed was, wel eens de bloemenrui-
ker daarop is genoemd. Die tallooze dor
pen zijn romantisch, het een mooier dan
het ander, en niet eens alle mooi. Maar
wel allen vol van romantiek. Wij zijn ge
gaan naar Kiskörös, waar bijna geen
vreemdeling den voet zal zetten of het
moest zijn om dezelfde reden waarom wij
gingen.
Om tol te betalen aan de nagedachtenis
van den grootsten aller' Hongaarsche dich
ters Alèxander Petöfi, wiens standbeeld
men gezien heeft -in Budapest aan den
oever der Donau, door een schrijver eens
de tranen van het veel geteisterde Hon
garije genoemd.
Kiskörös.
In Kiskörös werd Petöfi geboren en zoo
als dit dorp nu is, moet het ook geweest
zijn in den tijd, dat Petöfi daar leefde in
de eerste helft der vorige eeuw. Zijn ge
boortehuis, een laag wit boerenhuis,.^staat
er in een straat, die nog hetzelfde moet
zijn als in de vorige eeuw. Hier zijn geen
straatsleenen, hier is slechts zand. Het con
servatisme der boeren heeft met het ste
reotiepe gezegde: „Wat voor' mijn vader
goed was, is ook goed genoeg voor ons",
iedere ontwikkeling tegengehouden. Zoo
zijn de straatklinkers er onbekend. Maar
ditzelfde conservatisme heeft zijn roman
tiek. Kiskörös is grootendeels protestant
en de boeren zijn grootendeels Slowaken,
die met het Hongaarsch ook hun eigen
Slowaaksche taal nog spreken en hoofd
zakelijk leven van den wijnbouw. Deze
hier voor eeuwen op onbegrijpelijke wijze
verdwaalde Slowaken, zijn het levende be
wijs, hoe zij als minderheden volkomen
normaal en met behoud van hun eigen
taal en karakter in het Hongaarsche volk
werden opgenomen en dat hier van een
minderheidskwestie geen sprake was. Zul
ke boeren hebben in him dorp de mo
derne, uiterlijke beschaving tegengehou
den, maar ook veel vervlakking en zij heb
ben de romantiek van vroegere eeuwen
bewaard. Ondanks het feit, dat langs hun
dorp van 14.000 zielen de groote trein Bu
dapestBelgrado loopt en daar ook stópt,
hebben zij toch niet, zooals bij ons de bóe
renmeisjes, de stadsbeschaving overgeno
men en de boerenkleederdracht afgelegd.
En men moet het wonder eens gaan zien
van een Zondagmorgen in de Evangelische
kerk aldaar, vooral wanneer er een bruid,
die diezelfde week in het huwelijk zal tre
den, in bruidsdracht aanwezig is. Dat is
een sprookje om nooit te vergeten. Men
moet op een Zondagavond eens gaan naar
de weide aan het einde van het dorp. Daar
gaan de meisjes en jongens heen in de
schoonste kleederdrachten, de meisjes dra
gend in de eene hand een bloem en in de
andere een kanten zakdoek. Daar dansen
zij met elkaar hun eigenaardige schuifel-
dansen. En na iëderen dans staan de jon
gens en meisjes weer gescheiden, maar in
twee groepen recht tegenover elkaar. Als
de volgende dans begint, wenken zij el
kaar met de oogen en begrijpen elkaar.
Wij, uit het Westen, missen daar veel
comfort als waterleiding en bestrate we
gen. Wij konden ons het leven zonder die
dingen niet meer indenken en hier erva
ren wij opeens, dat er ook een leven is
zonder dat alles, midden in de beschaaf
de wereld, een leven zelfs, dat ons veel
geeft, wat wij reeds verleerd hebben en
vergeten zijn.
Petöfi.
In dit zelfde dorp werd op 1 Januari
1823 de Hongaarsche Profeet geboren,
Alexander Petöfi Men weet eigenlijk niet
of het wel 1 Januari was. Het was onge
veer 12 uur 's nachts, in den nacht van
31 December 1822 op 1 Januari 1823.
Men moet eens op Nieuwjaarsnacht om
12 uur naar de Hongaarsche radio hooren,
die ieder jaar de feestelijkheden uitzendt,
welke in dien nacht om 12 uur in den tuin
van Petöfi's geboortehuis gevierd worden.
De kamer waar Petöfi geworden werd,
hangt vol kransen en op tafel ligt een mar
meren steen, waarin een vers gegrift staat
van Berta Ilona, een vers voor Petöfi en.,
voor Hongarije:
„In dit huis, vanwaar het grootste Hon
gaarsche wonder is uitgegaan, zullen onze
harten vervuld worden met de hoop, dat
het „Neen, neen, nooit" 1) geen droom is".
In den tuin van dit huis heeft men bloe
men geplant, die, als zij bloeien, de Hon
gaarsche kleuren laten zien: rood-wit-groen.
Twee standbeelden van Petöfi heeft Kis -
körös en alles wat met Petöfi samenhangt,
zweeft nu als een aureool rond zijn nage
dachtenis.
Bij voorkeur vertellen de Hongaren van
het Slowaaksche dienstmeisje, dat hem de
liefde voor het Hongaarsche volk inprentte
Zijn vader heette eigenljjk Jan .Petrovics
maar levend tijdens de onderdrukking der
Habsburgers verhongaarschte ook hij zijn
naam en noemde zich Petöfi.
Men zou Petöfi als nationale dichter kun
nen vergelijken met Vondel, zij het dan ook,
dat Petöfi vooral lyricus was en niet zulk
een dramaticus als Vondel. Maar daar
tegenover staat, dat Petöfi slechts zes en
twintig jaar werd. In 1849 sneuvelde hij in
den vrijheidskamp dien de Hongaren tegen
de Habsburgers ondernamen en die de
laatsten slechts met behulp der Russen in
den slag bij Villagos in bloed konden smoren
Hij sneuvelde tegen de Russen in den slag
bij Segervar. Hij kende rijkdom en armoede,
het laatste het meest, hij kende rampspoed
en geluk, het laatste het minst Slechts de
laatste twee jaren van zijn leven vond hij
in Budapest zijn liefde en geluk. Hij werd
miskend, het lot misschien van alle grooten,
maar deze tijd heeft hem gerehabiliteerd.
Hij is mede door zijn dood op het slag
veld een nationale held worden, wiens
werk op de scholen onderwezen wordt,
wiens verzamelde werken in een uitgave
van slechts 94 fillèr (25 cent) onder het
volk is gebracht, opdat er geen Hongaar
zou zijn, die Petöfi niet kennen zou.
Kiskörös spreekt van Petöfi in stand
beelden, in gedenkplaten, in herdenkings
feesten. En men bèseffe eens wat het zeg
gen wil op 26-jarigen leeftijd behalve 782
verzen n.l. 11 epische en 771 lyrische ge
dichten ook nog een paar drama's, een
roman, eenige verhalen en twee bundels
reisbrieven te hebben geschreven en on
danks een moeilijke en weinig bekende taal
zich een weg te banen in de wereldlittera
tuur. Hermann Grimm rekent hem zelfs tot
de weinigen, waarin hij de incarnatie van
den dichterlijken geest ten volle weerspie
geld ziet.
Petöfi was een mensch van uitersten, zoo
als zijn heele leven dit was, nu eens him-
melhóch jauchzend, dan weer zum Tode
betrübt, dat zelfde voelt men in zijn liederen
Hem dankt Hongarije een prachtige natio
nale Hongaarsche litteratuur evenals aan
zijn trouwen vaderlijken vriend en bescher
mer Vörösmarty, wiens prachtig standbeeld
eveneens in Budapest prijkt en wel op het
Vörösmartyplein.
Petöfi zong van zijn vaderland, hij be
geesterde tijdens de Oostenrijksche onder
drukking zijn volk voor de vrijheid, hij zong
van de natuur, van de liefde. Hij heeft som
bere gedachten en blijde gedachten, maar
altijd heeft hij mooie, frissche nieuwe ge
dachten, altijd heeft hij iets dat treft, iets
oorspronkelijks, zooals deze zeer schoone
regels:
„Als m^jn humeur een korrel zaad zou
hebben, zou ik deze uitzaaien boven de
sneeuw en als zij uit zou komen, zou zjj
in plaats van de zon de wereld verwar
men".
Hiernaast staan veel schoone, maar zwaar
moedige gedachten, gedachten echter, die
het overwegen tenvolle waard zijn.
En het is wel bijzonder treffend, dat deze
dichter, die geboren werd in den overgang
tusschen twee jaren, op een oogenblik dus,
waarin alle menschen zich op het leven
plegen te bezinnen, dat deze dichter, in
wiens gedichten men voorspellingen leest,
welke naderhand bewaarheid werden, dat
deze dichter, wiens leven zoo snel ten ein-
HERDERS IN DE PUSZTA.
1) Het „Neen, neen, nooit" (Nem, nem,
soha) werd het Hongaarsche slagwoord na
de verminking van Hongarije bij het ver
drag van Trianon in 1920.
DE KAASMARKT TE ALKMAAR. Een kijkje op de beroemde Kaas
markt te Alkmaar, welke in het vreemdelingenseizoen weer zeer de
aandacht trekt.
STOOIHERIJ
Heeft II iels te Stoomen, Verven, Oppersen
stoppage, ajouren, pliseeren, stotknoopen
Wij werken met ruim 30 speciaal machines alle
goederen af met een a twee dagen als nieuw terug
G0EDK00PE PRIJZEN - NETTE AFLEVERING
Ons verfwerk krimpt niet en geeft niet af
Bij ons geen glansplekken van strijkijzers in uw
goederen doordat wij met machines en stoom uw
costuum of mantel persen
Stnnmerij Quiker than Quick - LEIDEN, Haarlemmerstraat 91, Tel. 119426
Noordwijk aan Zee, Hoofdstraat
Katwijk aan Zee, Koningin Emmastraat 2
Langs de Zijl vlak bij Spanjaardsbrug
BURGERWONING, kamer en suite, keuken, 2 slaapkamers
met zolder, voor- en achtertuin met schuur a f 5.75 per week.
Te bevragen RIJN- EN SCHIEKADE 121b - Telef. 3261.
Reeds voor f 2.45 leveren wij U een goede Box-Camera.
Alle merkenfilms steeds versch voorradig O O O
ONZE RECLANIE-FILM 6x9 40 CENT 8 OPNAMEN
Stelt U prijs op vakkundige behandeling breng dan U vacantie-
opnamen bij de KODAK- EN LEICA-SPECIALIST
BREESTR. 79, hoek Oiefsteeg, TEL. 1851
komen de Kachels en Haarden weer op de proppen.
Let op!! Het beste en meest gesor
teerde adres voor
Oude Vest III, Leiden, Telef. 1328
de was, die niet ouder dan 26 jaar de vol-
gedne schoone regels dichtte over de snel
heid van den tijd:
„Het menschenleven, broeders, is
Nog korter dan een stonde,
Bij zijn geboorte ligt de tyd
Reeds op zijn stervenssponde.
En in zijn handen draagt de tijd:
De doeken, waar het kind om schreit,
Het kleed, dat op den do ode leit;
Waarom dan zooveel ijdelheid
En zooveel hoogmoedszonde?
Van oud op nieuw jaar, om twaalf uur
's nachts gaan de inwoners van Kiskörös
met lampions naar het huis van hun dich
ter, hun vrijheidsheld, die stierf voor het
vaderland en die in hun dorp het levens
licht; zag.
Zij gaan dan langs de zandwegen, de men
schen van Kiskörös, omdat zij de techniek
der beschaving tot nog toe versmaad héb
ben. Maar zij hebben bewaard de eenvoud
der'voorvaderlijke zeden, de liefde voor hun
dichter, de liefde voor hun Hongaarsche
vaderland. Ook deze eenvoudige, ongelei
terde Slowaken.
FRANS SCHNEIDEF
