No. 8497 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN Een zeer belangrijk herderlijk schrijven van Spaansche Bisschoppen 27ste Jaargang MAANDAG 17 AUGUSTUS 1936 DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop: f 0-50 Een ernstig woord, dat ernstige aandacht opeischt In een artikel in de „Tijd" van j.l. Zater dag schrijft het Tweede-Kamerlid Max van Poll o.m.: Niet alle verwijten, welke tegen de politieke partijen worden gericht, zijn zonder eenigen grond. Tengevolge van ideologische tegenstellingen, welke het tot stand komen een er, vooral in het sociaal-economische, homogene meer derheid beletten, dreigen de partijen beletselen te worden voor een krach tige, positieve sociaal-economische po litiek, juist nu de individualistsche, eco nomische werkelijkheid de sociale en economische, nationale en internatio nale apparaten heeft doen vas^loopen. Weten de partijen zich niet te ont trekken aan de onvruchtbaarheid der ideologische tegenstellingen, dan kan bet niet uitblijven, of de geestesstro mingen, die van het partijwezen af wil len, omdat zij daarin de aankweeking van tegenstellingen zien als 'n h.i. on- houdbaren grondslag voor de nood zakelijke eenheid van elk Regeerings- beleid, zullen ten slotte aan het langste einde trekken. Op straffe van zelfvernietiging voor allen zullen de voornaamste partijen elkaar dus moeten vinden in één grootsch nationaal willen en.streven. Dit is een ernstig woord, dat ernstige aandacht opeischt. Het bestaan van par tijen is noodzakelijk, om te kunnen be leven en beschermen de vrijheden en rech ten van de verscheidene geestes-richtingen en geestes-stroomingen, waardoor ons volk, feitelijk, principieel is verdeeld aller eerst wat zijn godsdienst betreft. Ziehier bet korte, en o.i. ook volledige, antwoord, dat wij zouden geven op de vraag, waar om wij het bestaan van partijen noodzake lijk achten. Zeker, de vrijheden en rechten van de onder ons volk levende beginsel-verschillen zouden ook zonder het bestaan van partijen kunnen worden beleefd en beschermd het zou kunnen, maar het gevaar, dat dan tenslotte één geestes-strooming, of één partij, overbeerscht met onderdrukking van andere, is wel zéér groot! Wij aanvaarden het bestaan van partijen, willen dat bestaan, omdat het noodzakelijk is; wij aanvaarden dus partijen-politiek. Maar wij verfoeien de excessen in het partij-wezen, in de partij en-politiek! Wij aanvaarden als een werkelijkheid de principieele verscheidenheid onder ons volk, zich uitend in het partij en-bestaan, maar tegelijkertijd daar boven uit óók de een heid, die óók is een werkelijkheid, en wel een werkelijkheid van zeer hooge en moei lijk te overschatten waarde! Wij verfoeien daarom de partijen-poli tiek, die feitelijk verschillen toespitst en sterker wil maken, en die zelfs verschillen kunstmatig schept en in 't leven houdt. Die partij en-politiek staat in den weg aan het ééne grootsche nationale willen en streven, waarnaar ons volk vooral in deze dagen zoo verlangt, móet verlangen! Wie daarom maar eenvoudig de partijen en daarmede de partijen-politiek wil op ruimen handelt even onvoorzichtig als ra dicaal; handelt, omdat hij daardoor, zooals wij reeds opmerkten, de vrijheid en de rechten van zeer velen speciaal ook van de katholieken! aan een zeer groot ge vaar blootstelt, zeer onverantwoordelijk! Ons streven moet zijn: uit de partijen- politiek de excessen weg te snijden; de par tijen-politiek te stellen op redely ken grond- Bij de behandeling der gemeente-begroo ting van Leiden 17 Febr. j.l. werd door een woordvoerder der Raadsfractie van de R.K. Staatspartij gewezen op hetzelfde wat de heer v. Poll in bovengeciteerde woorden zegt. Wij veroorloven ons hier aan de „Han delingen" te ontleenen: „Ook in den Leidschen Raad heeft men den plicht, het democratisch-parlementair stelsel zoo goed mogelijk in praotijk te bren gen, de fouten en excessen, in den loop der jaren aan de partij-politiek verbonden, zoo veel mogelijk te vermijden, ook om daar door de verhinderen, dat meer en meer in vloed op de bevolking zal krijgen de Natio naal-Socialistische Beweging, die zich bij haar propaganda beroept op de fouten en excessen in het democratisch-parlementaire stelsel, in de partijen-politiek. De eerste fout in de partijen-politiek is, dat men in een vertegenwoordigend politiek lichaam meestal met de bedoeling om zijn eigen partij te propageeren en te ver heerlijken zaken en belangen gaat be spreken, die daar niet op hun plaats zijn. Ieder heeft zich daaraan nu en dan wel eens schuldig gemaakt, maar in ernstige mate is dit herhaaldelijk hier in den Raad gedaan door de sociaal-demofcraten. Een tweede fout is de verworden practi- seering van z.g. oppositie-politiek. Ook daar van heeft men in den Leidschen Raad her haaldelijk voorbeelden moeten constatee- ren, welke verkeerde voorbeelden hoofd zakelijk gegeven zijn door de sociaal-de mocraten. Spreker beschouwt het als een verwor den oppositie-politiek, wanneer de minder heid aan de meerderheid of aan de uitvoe rende macht verlangens kenbaar maakt, waaraan niet kan worden voldaan en waar aan zij zelf ook niet zou kunnen voldoen, indien zij aan de uitvoerende macht deel nam. De S.D.A.P. heeft deze politiek ge voerd voordat zij vertegenwoordigers in den Leidschen Raad had en heeft haar in den Leidschen Raad, zij het ook in getemperden vorm, voortgezet. Voordat sociaal-democra ten in den Leidschen Raad zitting hadden, heeft de heer van Eek op een congres van de S.D.A.P. erkend, dat zijn partij door die politiek groot is geworden. In den loop der jaren is zij er steeds grooter door geworden. Aan het voeren van deze oppositie-poli tiek heeft de Katholieke fractie zich nooit schuldig gemaakt en zal zij zich ook nim mer schuldig maken. Evenals in het verle den zal de Katholieke fractie ook in de toe komst alle voorstellen beoordeelen op hun zakelijke waarde en daarbij zal voor haar niet van invloed zijn de vraag, door wie(n) zij werden ingediend. Men zal de Katholieke fractie hieraan steeds mogen 'herinneren, wanneer men imeent, dat zij in strijd daarmede handelt. Zij zal zich alleen verzetten tegen de voor stellen, waarvan zij de strekking niet acht te zijn in het belang van de gemeente Lei den, zooals zij dit ziet. De door spreker gewraakte oppositie- politiek wordt sterk bevorderd door een soort van kleingeestigheid, welke men her haaldelijk bij partijen kan constateeren en welke hierin bestaat, dat men als volmaakt beschouwt, wat zijn eigen partij doet en datgene, wat andere partijen doen, vooral als zij in beginsel ver van eigen partij af staan, altijd als slecht veroordeelt". Tot zoover de spreker in den Leidschen Gemeenteraad wiens opmerkingen pa rallel loopen, zooals wij Zeiden, met wat het geciteerde uit het „Tijd"-artikel van den heer v. Poll. V „Staatsabsolutisme de R.K. Staatspartij" „Volk en Vaderland geeft het volgende artikeltje: (Wij drukken 't hier gehéél af): Eén Kerk Eén Bond, Eén School, Eén Krant, Is wat we hoeven in elk land. Deze staatsabsolutistische leus von den we in het R. K. Dagblad „Ons Noorden" van Maandag 20 Juli jl. De a.s. bondgenooten van de R. K. Staatspartij weten nu, wat deze van plan is, als zij de machtsmiddelen in handen heeft! Natuurlijk gaan wij hierop niet diep in. 't Is allerduidelijkst, dat „Ons Noorden" wil zeggen, dat Katholieken in elk land niet alleen één moeten zijn in hun Kerk, maar ook in hun organisatie, hun onder wijs, hun pers. Natuurlijk is 't zóó bedoeld. Daaraan kan geen verstandig mensch, die even wil nadenken, twijfelen. „Vo]k en Vaderland" vindt er echter een wapen in om te stoken tegen de katholieken over „staatsabsolutisme" der R. K. Staatspartij. Belachelijk maar toch ook een ern stige waarschuwing! „Het is onder geenerlei omstandigheden geoorloofd om de katholieke krachten te versplinteren". „De vijand, het moderne monster, is het marxisme of communisme". De bisschoppen van Pampelona en Vito- ria hebben, zooals wij reeds eerder meld den, aan hun geloovigen een herderlijk schrijven gericht, waarin zij de gruwelen van den burgeroorlog betreuren en de strijdende partijen herinneren aan de wetten der moraal en aan het gebod der liefde. Verder verklaren de bisschoppen, dat dat Katholieken zich tot geen enkelen prijs onder de roode vlag mogen scharen om hun broeders te bestrijden. (Zooals men weet hebben de nationalistische Basken gemeene zaak gemaakt met het volksfront, hopende hierdoor zelfbestuur te krijgen evenals Catalonië). Wij laten hieronder enkele passages vol gen uit dit belangrijk herderlijk schrijven, waaruit ook Nederlandsche Katholieken ernstige wenken ter harte kunnen nemen.... Wij kunnen en moeten openlijk en met bindend gezag onze meening te kennen geven over de ernstige gebeurtenissen, die zich te midden van den algemeenen strijd in onze provincies hebben voorgedaan. Gij allen, kinderen van Biscaye en Na- varra, weet wat wij bedoelen; ons hart doet pijn, omdat de kinderen van ons land op het slagveld met verbittering strijden en elkander vermoorden. Het zijn kinderen van hetzelfde bloed, van hetzelfde ras, zij belijden hetzelfde godsdienstige ideaal, zij gelooven in dezelfde liefde tot God, tot Christus en Zijn Kerk, zij leven volgens de leer en de wetten van Christus, zij al len ontvangen Zijn H. Lichaam, maar hun afdwaling bestaat hierin, dat zij elkan der om politieke redenen bestrijden. Dit is iets van zeer ernstigen aard. Maar wij zijn hevig ontsteld, en het verontrust ons hart, dat onze zonen, die zoo van liefde zijn vervuld jegens de H. Kerk, wier leer zij volgen, gemeene zaak hebben gemaakt met de verbitterde en gezworen vijanden van de H. Kerk; zij hebben hun krachten vereenigd met de krachten van de vijan den der Kerk, zij hebben hun eigen actie met de hunne vermengd, en met alle mo gelijke wapenen bestrijden zij nu diege nen als hun vijanden, die him eigen broe ders zyn. Zoo wordt ons land daar door alle tij den heen een idyllische vrede en 'n een heid van geest heerschten, het verschrik kelijke woord van het Evangelie bewaar heid: „De kinderen zullen opstaan tegen hun vader, en de broeder tegen zijn broe der", maar met deze bezwarende opmer king, dat e rin het Evangelie alleen sprake is over den strijd tegen de vijanden van het Evangelie, terwijl in onze goed katho lieke streken de kinderen van hetzelfde Evangelie elkander vermoorden. Beminde kinderen met het gezag, waar mee wij bekleed zijn en als een bevel, dat ontleend is aan de duidelijke en onont koombare leer van de H. Kerk, zeggen wij u: non licet! Het is niet geoorloofd! De eenheid bewaren. Het is onder geenerlei omstandigheden en zeker niet tijdens een zeer wreed en oor log geoorloofd, om de katholieke krachten tegenover een gemeenschappelijken vijand in gevaar te brengen of te versplinteren. De leer, om voor alles, boven alles en ge zamenlijk, de eenheid te bewaren tegen over de vijanden van het Christendom, een leer, die de tegenwoordige Paus zoo dikwijls heeft verkondigd, geldt niet al leen voor de vredelievende overwinningen van den geest, in het streven van het Apos tolaat, en in den kalmen verkiezingsstrijd voor de wetgevende lichamen, maar moet ook onvoorwaardelijk en zonder uitzon dering toegepast worden in geval van oor log, waarbij alles: godsdienst en ideaal, onze bezittingen, ons leven, het heden en de toekomst van een volk op het spel staan. Evenmin is het toegestaan, laten wij het nog duidelijker zeggen, het is absoluut on geoorloofd, om zich af te scheiden van zijn broeders en zich dan te vereenigen met den vijand, om zijn broeders te bestrijden, en zoo het ideaal van den Christus te vermen gen met dat van Belial (tusschen wie geen accord mogelijk is) en dit ideaal zou dan bestaan in het dooden van zijn broeder, want het vernietigen van den vijand is het doel van eiken oorlog, cok al zou men er naar stieven om zich onbesmet te bewa ren. Wat wij ongeoorloofd verklaren, grenst aan het monsterachtige; de vijand, het mo derne monster, is het marxisme of com munisme; het monster met de zeven kop pen, het complex van alle dwalingen, dat met zijn godsdienstige, politieke, sociale en economische denkbeelden lijnrecht te genover het Christendom staat. Wanneer de JI. Vader onlangs nog de banvloek heeft uitgesproken over het com munisme, en in dit opzicht, alle machten, zelfs de niet-katholieke, heeft gewaar schuwd en wanneer de Paus het commu nisme heeft aangeduid als den verwoester van iedere beschaving, die dezen naam waard is; wanneer men ondanks dat dan nog op het slagveld de hand reikt aan het communisme, en-dat in Spanje en in het katholieke land van Biscaye en Navarra, is dat een dwaling die alleen te veronder stellen is in den geest van hen, die vol il lusies zijn en die hun oogen hebben ge sloten voor het licht van de waarheid, dat door Zijn Plaatsvervanger op aarde aan de wereld verschenen is. Het is niet geoorloofd iets kwaads te doen om iets goeds te bereiken, en men kan de politiek niet boven den godsdienst verheffen. Men moet God boven alles be minnen, nog meer dan het vaderland. Het is hoogst gevaarlijk een verbond te sluiten met een verbitterden vijand, die machtig en onweerstaanbaar is, en die de heerschappij over geheel Spanje tracht te verkrengen, want voor hen, die niet in God gelooven, bestaat er geen getrouw heid aan verdragen, daar God de eenige grondslag is van alle verplichting; en om dat het communisme alles wil, en gij op het einde van den strijd in de minderheid zult zijn tegenover een onverzoenlijken vij and gezien zijn denkbeelden en sociale bedoelingen zult gij in den treurigen toestand verkeeren van de minderheden, die in andere landen onder een autocratisch geriem verzuchten". OEGSTGEEST B. J. M. KORTMANN t Weinige maanden na zijn echtgenoote, is Zaterdag, na een kortstondige ziekte, de heer Bernardus Joannes Maria Kortmann de eeuwige rust ingegaan. De heer Kort mann, eigenaar van de zoutziederij „Het Anker", oud-lid vain den gemeenteraad, bereikte den leeitijd van 56 jaar. Hij werd geboren 29 Mei 1880 te Leiden, doorliep de H. B. S. te Leiden en het College te Rolduc en genoot vervolgens zijn handels- opleiding in Duitschland. Van September 1931 tot 8aMei 1936 was de heer Kortmann lid van den gemeente raad. Hij was tevens voorzitter van de IJs club, consul van den A. N. W. B. en vele jaren secretaris van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst te Leiden. De uitvaart van het stoffelijk over schot zal plaats hebben morgenochtend te 9 uur, waarna begrafenis op het katholieke kerkhof alhier. PHILIPPIJNEN DOOR CYCLOON GETEISTERD. MANILLA, 17 Augustus (A.N.P.). Een hevige cycloon heeft de kusten der Philip- pijnen geteisterd. Talrijke schepen verkee ren in nood. OOK TE SJANGHAI HEEFT TYPHOON SLACHTOFFERS GEëlSCHT. SJANGHAI, 17 Aug. (A.N.P.). De ty phoon, die Hongkong heeft geteisterd, is ook over Sjanghai getrokken. Bij een aard verschuiving, die hier als gevolg van den wervelstorm heeft plaats gevonden, zijn tal van Chineezen levend begraven. HONGKONG, 17 Aug. (A.N.P.). De pas sagiers van het stoomschip „Sunning", dat tengevolge van den wervelstorm was ge strand, zijn door troepen gered. Volgens hier binnengekomen berichten, zijn in de omgeving nog meer schepen op het strand gewortv- Dit nummer bestaat uit vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De strijd in SpaJnje wordt steeds bloe diger. Wreedheden aan beide zijden. Franca verklaart, Madrid niet te zullen beschieten. De kwestie der buitenlandsche inmenging nog steeds onopgelost. (2de blad). In Rusland zou weer een geheime terro ristische actie zijn ontdekt, onder leiding: van Trotzki. (2de blad). Voorstellen van emir Abdullah inzake beëindiging van den strijd in Palestina. (2de blad). BINNENLAND. Benoemingen in het Bisdom Haarlem. (lste blad). De wijziging van de werkloozen-steun- regeling is opgeschort, (lste blad). Tal van slachtoffers van verkeersonge lukken. (Gem. Berichten, 3de blad). Bootje op de Maas omgeslagen. - Inzit tende verdronken. (Gem. Ber., 3de blad). Benzolbedwelming aan boord van een schip. - Schipper overleden. (Germ Ber., 3de blad). Steekpartijen te Rotterdam, Amsterdam en Den Haag. (Gem. Ber., 3de blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. Olympische Spelen: Ook de laat ste dagen brachten nieuwe successen vopr de Hollandsche deelnemers (sters). - De Olympische Spelen ten einde, (éde blad). Schaken: Dr. Euwe nog aan den kop in het tournooi te Nottingham, (éde blad). Cricket: Nederland wint den landen- wedstrijd van België (éde blad). De wereld in vogelvlucht De strijders in Spanje compenseeren het gemis aan groote successen door zich bloedig te wreken op hun tegenstanders. Vooral uit Badajoz, dat na een hardnek kige verdediging door de roode militie verleden week in handen der nationalis ten is gevallen, worden ijselijke verhalen gemeld van massa-slachtingen. Maar ook elders zijn groote wreedheden voorgeval len, welke de Spaansche opstand degra- deeren van een heroïschen strijd om de macht of een worsteling tusschen botsen de wereldbeschouwingen tot een moord partij. Na de stad en een groot deel van de provincie Badajoz te hebben veroverd, hebben de nationalistische troepen hun ■opmarsch naar Madrid hervat. Wanneer wij op de toezeggingen van generaal Franco mogen afgaan, zou het zijn voor nemen zijn om de stad Madrid niet te bombardeeren, teneinde een verwoesting van de hoofdstad, te voorkomen. Gezien de trage voortgang van de na tionalistische troepen kan het nog langen -tijd duren voordat de hoofdstad in hun handen valt, maar naar het zich laat aan zien, winnen de „witten" langzaam maar zeker terrein. Uit Rusland komen weer berichten om trent de ontdekking van een terroristische organisatie, welke onder leiding van Trotzki, die in Noorwegen vertoeft, zou moeten staan en waarbij o.a. ook de be kende vroegere leiders Sinovjef en Ka- imenef betrokken zouden zijn. In Rusland schijnt men van tijd tot tijd zoo iets noo- dig te hebben.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 1