No. 8485
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
WOENSDAG 5 AUGUSTUS 1936
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
Over: uitstapjes
Ia de laatste aflevering van „Sint Bavo",
het bekende godsdienstig tijdschrift voor
het Bisdom Haarlem, worden in een arti
keltje enkele nuttige wenken gegeven
voor „uitstapjes voor misdienaars en koor
knapen". De zaak is, naai 't schijnt, niet
van zoo heel veel beteekenis doch, als
men wat dieper kijkt, wel.
Er wordt in dat stukje de wenk gege
ven, om de jongens voor het jaarlijksch
reisje niet zelf te laten sparen, „wat na
tuurlijk verre van aangenaam is voor de
minderbedeelden". Wij zijn het met dezen
wenk eens, alhoewel van den anderen kant
't toch wel gewenscht is, van de jongens
een of andere praestatie te verlangen,
waardoor zij in dat reisje ook zien een ge
beurtenis, aan welker tot standkoming zij
zelf hebben meegewerkt.
En dan wordt er verder de opmerking ge
maakt: „Dat uitgaan behoeft toch heusch
niet altijd zooveel geld te kosten." Juist!
Op deze opvoedkundige wenschelijkheid
willen wij gaarne de aandacht vestigen.
Jong gewend, oud gedaan. In de jeugd
moet men leeren, om 'ns een kostelijken
dag te hebben, een heerlijke ontspanning
te genieten voor weinig geld. Natuurlijk,
zonder te overdrijven. Degenen,
die zelf de kunst verstaan, om voor wei
nig geld genoegens te genieten, zullen hier
het best leiding weten te geven, zonder te
vervallen in een overdrijving, die ook hier,
zooals altijd, schaadt.
Wie voor weinig geld kan uitgaan, loopt
ook niet zoo'n gevaar, om later weer dub
bel te moeten inboeten aan noodzakelijke
inperking wat hij bij zijn ontspanning ge
noten heeft.
Dat lesje voor uitstapjes voor misdienaars
en koorknapen kan met de noodige wij
ziging een lesje zijn voor a 11 on, die
uitstapjes organiseeren en houden, ook dus
voor ouderen.
De jeugd moet niet worden opgevoed in
de overtuiging, dat men b.v. voor vijf gul
den zéker dubbel zooveel genoegen kan
hebben als voor een rijksdaalder! Dat
heeft tengevolge dat zij, ouder geworden,
nooit tevreden zijn en altijd benijden dege
nen, die méér voor vermaken en ontspanning
kunnen uitgeven, en vergiftigd worden
met die giftigste aller geestes-ziekten en
geestes-zonden: de jaloezie,- welke den
mensch misvormt.... tot een beeld en ge
lijkenis van den duivel!
Wij keer en terug tot ons uitgangspunt,
om nogmaals te onderschrijven de waar
heid, dat het genoegen van het uitgaan
heusch niet altijd afhankelijk is van het
veel-geld-kosten, dat er heusch niet al
tijd een evenredigheid bestaat tusschen ge
noegen en geld!
V Wordt wakker!
„Nog veel te veel volksgenooten besef
fen niet het groote gevaar, waarin ons volk
verkeert en hoe nabij dit gevaar is. Men
tracht, u zoet te houden, men misleidt, u dag
in dag uit, doch wij luiden de alarmklok.
Werkloozen, arbeiders en middenstanders,
intellectueelen, van welke richting gij ook
zijt, wij roepen u toe: wordt wakker". Be
schouwt de feiten en denkt na „en wij ver
zekeren u, dat ei* ook in uw binnenste iets
zal veranderen".
Wij zouden nog meer kunnen citeeren,
en met instemming kunnen citeeren, uit een
strooibiljet van de N.S.B., welks inhoud
voor het grootste gedeelte terecht kan ge
bruikt worden.... ter waarschuwing voor
de N.S.B.!
Want inderdaad dreigt van dien
kant een gevaar voor ons volk; inder
daad is het hoog tijd, dat men in alle stan
den en alle kringen wakker wordt, om dat
gevaar af te weren; inderdaad is het
hoog noodig, dat er in veler binnenste, iets,
De Bisschop van
Roermond over
de N.S.B.
De Jaarlijksche Sociale Studieweek te
Rolduc waarop dit jaar het vraagstuk
der werkloosheid van alle kanten is be
schouwd en besproken is gesloten door
den Bisschop van Roermond Z. H. Exc.
Mgr. dr. Lemmens.
Z. Hoogw. Exc. dankte allen,* die naar
Rolduc gekomen zijn, om het groote vraag
stuk der werkloosheid te bestudeeren, om
straks naar krachten meè te wérken om
dit groote vraagstuk, dit groote leed, op te
lossen.
Monseigneur dankte met name dr. Poels.
Tot hen, die den Doctor aanvallen zegt hij:
de Bisschop staat ten volle achter dr. Poels.
Wie aan dr. Poels raakt, raakt aan den Bis
schop.
Laten de deelnemers dezer sociale week
straks, wanneer zij in het leven staan, ver
trouwend op Gods liefde voortgaan als dra
gers van het licht, van de goedheid en
dienende liefde, van de rechtvaardigheid
en de waarheid.
Diep in het Limburgsche volk leeft het
oude geloof. Met verontwaardiging las Mon
seigneur wat een nationaal-socialistisch
blaadje als „Hou Zee" over dit volk
schreef: „Het is trouw aan volk en bodem
en vormt een geschikten voedingsbodem
voor het nationaal-socialisme en de leiders
gedachte".
Met felle verontwaardiging vernam Mon
seigneur, dat de nationaal-socialisten. in
Limburg een landdag zullen houden. Vóór
dien tijd zal de Bisschop zelf de stormklok
luiden.
De zaal davert van de toejuichingen en
de Bisschop herhaalt zijn toeroep „de
stormklok linden!"
Dien dag zal heel Limburg bidden voor
zijn dwalende broeders, die trouw aan
„volk en bodem" en niet aan het geloof
zweren, die niet den éénen Leider, door
God zelf aangesteld, aanhangen. Limiburg
moet aan Christus blijven.
„Credo!" interrumpeerde de zware stem
van dr. Poels. De heele zaal sprong met
één schok omhoog: „Pugno!" schalde het
antwoord. „Aan Christus onzen Koning!"
riep de Bisschop. Aller handen gingen om
hoog. Machtig massaal, spontaan en het
daverde door de zaal: „Tot in den dood!"
GEEN KEUS.
Volgens het verslag in sommige bladen
zou het R.K. Kamerlid dr. Möller gezegd
hebben, „het communisme voor den katho
liek te verkiezen boven het nationaal-so
cialisme, wanneer hij ooit voor die keuze
zou komen te staan".
Over deze uitspraak was in de pers nog
al wat te doen en daarom rectificeerde de
spreker in de „Volkskrant" het verslag al
dus:
„Ik heb dit gezegd: het is (menschelij-
kerwijze) gesproken verkieselijker voor de
Katholieke Kerk bloedige vervolgingen te
ondergaan (zooals in de eerste eeuwen), die
we te verwachten hebben van de commu
nisten, dan met fluweelen handschoenen
aan gewurgd te worden (zooals door Ju-
liaan den Afvallige), wat we van de N.S.B.
hebben te verwachten. De laatste manier
(Juliaan) heeft de Kerk meer kwaad ge
daan dan de eerste. Ook heb ik gezegd: de
Hemel beware ons, dat wij ooit te kiezen
zouden krijgen tusschen die twee; beide
zijn een groote ramp voor ons. Maar er is
natuurlijk niets te kiezen".
neen heel veel verandert, opdat zij met alle
middelen natuurlijk alleen met moreel
geoorloofde middelen, dus niet met laster
en haat! met alle middelen den strijd
aan binden tegen een beweging, die ons
volk zoo veel goeds en dierbaars wil ont
nemen; inderdaad durven wij verzeke
ren, dat die verandering in het binnenste
zal plaats hebben, als men de feiten wil
beschouwen en w i 1 nadenken. Zeker bij
de Katholieken, die defeiten willen be
schouwen in het licht van de dringende en
herhaalde vermaningen en waarschuwin
gen van hun Leiders, de Bisschoppen!
PROTEST TEGEIN PROF.
VOLLGRAFF's REDE
Van niet-Katholieke zijde.
In de rubriek „Stemmen uit de Redac
tie"' van het maandblad „De Gids" brengt
het Augustus-nummer de volgende merk
waardige na-beschouwing op de rede van
den Utrechtschen hoogleeraar Vollgraff:
„De rede „Volksgeest en Wetenschap",
die bij de viering van het 300-jarig be
staan van de Rijksuniversiteit te Utrecht
door den Réctor Magnificus is uitgespro
ken, heeft onze Katholieke landgenooten
begrijpelijkerwijze in hooge mate geërgerd.
Protesten in de Katholieke pers zijn dan
ook niet uitgebleven: men heeft het ge
houden betoog, waarvan de hoofdstrekking
hierop neer-kwam, dat de verdienste van
den cultuurbloei, dien de Nederlanden in
de 17e eeuw hebben beleefd, uitsluitend op
rekening van de Hervorming te schrijven
is, ja dat door haar _er de ware beoefe
ning der wetenschap mogelijk is gemaakt,
bestreden met een argumentatie, waarvan
de weerlegging, tot heden niet beproefd,
ook in de toekomst bezwaarlijk te geven
zal zijn; en men heeft zeer terecht gé-
wezen op het waarlijk ontstellende gemis
aan eenvoudige hoffelijkheid, dat de spre
ker aan den dag legde, toen hij onder om
standigheden, die hem voor onmiddellijke
tegenspraak en daadwerkelijk protest vrij
waarden, dingen zeide, waarvan hij moest
begrijpen, dat ze voor. verscheidenen van
zijn gasten en zijn ambtgenooten (hoe won
derlijk zal het velen hunner in de ooren
hebben moeten klinken zich als zonen der
Hervorming te hooreïi aanduiden) diep
krenkend zouden zijn.
De angstvallige wijze, waarop de neu
trale pers zich over het algemeen heeft
beperkt tot een objectieve weergave van
het gesprokene, kan aanleiding hebben ge
geven tot de meening, dat in het optreden
van den Utrechitschen Rector alleen voor
de Katholieken reden tot ergernis heeft
gelegen; de onomwonden verdediging, die
van gereformeerde zijde .aan de rede ten
deel js gevallen, kan die opvatting nog
hebben versterkt.
Daarom moge hier nog eens uiting wor
den gegeven aan de gevoelens van schaam
te en spijt, die velen hebben vervuld, toen
zij de woorden, waarmee het derde eeuw
feest van een onzer openbare universitei
ten feestelijk moesten worden ingeluid,
hebben vernomen. Schaamte om het on
gepast uitdagende, dat in dit optreden lag;
zelfs al was alles, wat gezegd werd, de
zuivere waarheid geweest, dan slingert men
zulke dingen toch niet bij een officieele
plechtigheid aan andersdenkende land
genooten in het gezicht. En spijt, omdat
hier het beginsel, waarop ons openbaar
onderwijs en dus ook dat van de Utrecht-
sche Universiteit rust, met voeten is getre
den.
DYNAMIET-DEPOT IN DE LUCHT
GEVLOGEN.
Tweehonderd dooden.
SJANGHAI, 5 Aug. (A.N.P.). Een opslag
plaats van dynamiet, dat gebruikt werd bij
den aanleg van een weg tusschen Szetsjoe-
an en Hoen an, is in de lucht gevlogen. Deze
ontploffing heeft 200 slachtoffers geëischt.
DE STAKING IN PALESTINA.
Aanmaning tot hervatting van den arbeid.
LONDEN, 5 Aug. (A.N.P.). Volgens een
bericht uit Jeruzalem hebben gisteren
Britsche vliegtuigen opnieuw biljetten over
vele plaatsen in Palestina uitgeworpen,
waarin de Arabische bevolking wordt aan
gemaand tot hervatting van den arbeid en
erop gewezen wordt, dat de langdurige sta
king hen slechts nog armer maakt.
Ook de emir van Transjordanie heeft een
nieuwe vredespoging ondernomen en tal
rijke vooraanstaande Arabieren tot een be
spreking uitgenoodigd.
jiiiiiiiiiiiiiuiiiuiiiuiiiiuiuiiniiiiiiiiiiiiiiiiu
1 Olympisch Nieuws i
RECORDVERBETERINGEN VAN
JESSE OWENS.
E De strijd om de 200 M.
De derde Olympische dag heeft we- j=
2 derom verschillende kampioenen ge-
E bracht.
Het was vooral weer Jesse Owens,
E die sensatie veroorzaakte door bij het
E vèrspringen viermaal achtereen het E
E Olympisch record te verbeteren. E
E Hij werd tenslotte ook in dit onder- 3
E deel Olympisch kampioen met een E
E sprong van 8.06 M., wat tevens een E
E wereldrecord beteekende.
E De beide Nederlanders Osendarp en E
E van Beveren liepen een fraaie race E
E op de 200 M. en plaatsten zich in de E
E halve finale, welke hedenmiddag om E
E 3 uur geloopen wordt. Verwacht mag 5
E worden, dat zij zich zullen plaatsen E
E voor de finale, welke om zes uur E
E zal plaats hebben.
E De Amerikaansche Helen Stephens 3
E werd Olympisch kampioene op de E
E 100 IVï. voor dames. De Duitsche Gi- E
E sella Mauermayer in het discuswer- E
E pen met een nieuw Olympisch record E
E van 47.63 M. E
E Het Nederlandsche hockey-team stel- E
E de teleur door tegen België met 22 E
E gelijk te spelen. E
E De Hollahdsche zeilers hadden pech. E
E Mr. Carp's zeil scheurde, terwijl Bob E
E Maas met een gebroken mast moest E
s opgeven. Slechts Kagchelland wist E
E in de jollenklasse zich fraai vierde te E
E plaatsen.
s De Hollandsche dames hadden weinig E
E succes.
E Voorts publiceeren wij een artikel E
over de Hollandsche zwemsters te E
E Berlijn.
rmiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiir
DE GODSDIENST MOET MET DE HEELE
VOLHEID VAN HET LEVEN
VERBONDEN BLIJVEN.
De Bisschop van Ermland heeft in de
beroemde bedevaartplaats Heiligelinde
(District Rastenburg) in Oost Pruisen een
predicatie gehouden over de moderne
dwaalleer van onzen tijd, het Nationaal So
cialisme.
„De woorden godsdienst en geloof wor
den tegenwoordig vaak in een andere be
teekenis gebruikt, als wij ze gewoonlijk
aanwenden. Voor ons beteekent godsdienst
de volledige overgave, aan God. De moderne
dwaalleer maakt het geloof los van God en
zegt, dat plichtbetrachting godsdienst is:
dienstbaarheid aan het volk is godsdienst.
Zeker dat zeggen wij ook, maar en hier
loopen onze wegen uiteen wij verstaan
deze begrippen slechts in verbinding met
God".
Wanneer deze dienstbaarheid aan het
volk niet met God verbonden blijft, dan
houdt zij op, een ware godsdienst te zijn,
dan wordt het een afgoderij.
Men verklaart tegenwoordig: Godsdienst
heeft met het openbare leven niets uit te
staan. Godsdienst zou privaatzaak zijn, en
alleen in de binnenkamer thuis hooren.
Maar wij verklaren, dat voor ons godsdienst
verbondenheid met God beteekent en daar
om moet godsdienst ook verbonden blijven
met de totale volheid des levens, omdat dit
leven door God werd geschapen en door
God wordt in stand gehouden.
Men zegt dat Duitschland nog nooit zoo
geloovig was als thans. Maar dan kent men
aan het woord „geloof" een heel andere be
teekenis toe, dan wij daaraan steeds gege
ven hebben.
Het geloof aan ons volk, aan Duitschland,
is iets grootsch, schoons en een zeer ver
heven iets, maar het is niet het Geloof dat
de Kerk, dat Christus van ons verlangt, om
daardoor het eeuwig leven te verkrijgen.
Ons godsdienstig geloof is in God, is in
Christus. Men spreekt over ras, voik, bloed
en bodem als de hoogste goederen. Ook wij
twijfelen er niet aan, dat het zeer waarde
volle goederen zijn. Maar, hoe waardevol ze
ook mogen zijn, het zijn toch nooit de hoog
ste goederen. Het hoogste goed is en blijft
voor ons God!"
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Weinig nieuws van het Spaansche oorlogs
front. De kwestie der non-interventie van
het buitenland. (2de blad).
Een communistische opstandige beweging
in Griekenland? De staat van beleg afge
kondigd, de Kamer ontbonden. (2de blad).
Felle guerilla heerscht rondom Addis
Abeba. (2de blad).
BINNENLAND.
De voorstellen der Regeering tot her
ziening der grondwet. (2de blad).
Inbraak en brandstichting in de R. K.
Kerk te Groenlo. (3de blad).
Het ongeluk op de Lek. De lijken nog
niet gevonden. (3de blad).
Een doodelijk ongeluk bij Breda. (3de
•blad).
Een verdachte brand te Rotterdam. (3 de
blad).
De onbewaakte overweg. Een doode.
(3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Olympische spelen: Fenome
nale prestaties van Jesse Owen. Hollandsche
successen bij de heeren en tegenslagen bij
de dames. Het Ned. hockey-elftal speelt ge
lijk tegen België. Nieuwe Olympische kam
pioenen. <.2de blad).
Ruitersport: Mooi succes van Rit
meester Heuff te Dublin. (2de blad).
Schaken: Het jaarlijksch tournooi van
den K.N.S.B. te Utrecht. (2de blad).
De wereld
in vogelvlucht
Het schijnt gisteren een vrij rustige dag
te zijn geweest aan de diverse Spaansche
fronten, want er is weinig nieuws. De par
tijen zijn dan ook met elkander in even
wicht. Volgens een staatje in de „Tele
graaf" bevinden zich van de groote en
middel-groote steden "in Spanje thans elf
in handen der regeering, elf in handen der
opstandelingen.
De eerste groep omvat Barcelona
(1.006.000 inwoners), Madrid (953.000), Va
lencia (321.000), Malaga (188.000), Bilbao
(162.000), Murcia (159.000), Carthagena
(103.000), Santander (86.000), San Sebas
tian (79.000), Gijon (79.000) en Alicante
(73.000).
De tweede groep: Sevilla (230.000), Sa-
ragossa (174.000), Granada (119.000), Cor
dova (104.000), Valladolid (92.000), Pal-
ma de Mallorca (89.000), Oviedo (76.000),
Cadiz (75.000), La Coruna (75.000), Jerez
(72.000) en Vigo 66.000).
Van beide zijden is men thans bezig, om
het hardst oorlogstuig aan te koopen in
het buitenland. Intusschen doen de regee
ringen pogingen om tot een overeenkomst
te geraken inzake de non-interventie, wat
wel zal afstuiten op de houding van Rus
land. Duitschland heeft zijn deelneming
afhankelijk gesteld van de deelneming van
Rusland, maar het is de vraag of Rusland
zal willen afzien van steun aan de roode
militie.
In Abessynië schijnt het nog steeds te
spannen. De guerilla woedt daar rondom
Addis Abeba, waar de Abessijnen van den
regentijd gebruik maken om de Italianen
afbreuk te doen. Het land is nog lang niet
gepacificeerd.
Voorts komen vrij alarmeerende berich
ten uit Griekenland. De regeering zou zich
daar plotseling geplaatst zien tegenover een
communistische opstandige beweging en
tot afweer daarvan dë staat van beleg heb
ben afgekondigd.
De Kamer is ontbonden en zoolang er nog
niet voorzien is in de kwestie van nieuwe
verkiezingen is er een soort dictatuur. Het
Olympisch vuur schijnt daar onheilen ge
sticht te hebben!
