DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
BESLISSENDE STRIJD OM MADRID
27ste Jaargang
VRIJDAG 24 JULI 1936
No. 8478
S)e Ccid^elve(Soii^<Mit
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2J50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
De spelling-kwestie
De spelling-kwestie! Neen, onbedui
dend achten wij deze kwestie volstrekt
niet! Een natie moet er prijs op stellen, dat
haar kostbaar bezit: de t a a 1 ook in een be
hoorlijken vorm tot uitdrukking komt; dat
m.a.w. die taal niet in slordige willekeur
wordt geschreven.
Onze taal moeten wij beschouwen als een
voornaam deel van ons zelfstandig en eigen
volksbestaan; en als zoodanig ook hebben
wij onze taal lief.
Maar: daarom juichen we nog niet toe
die zorgen, die ministerieele zorgen, welke
de laatste jaren aan onze taal zijn gewijd!
Die zorgen zijn, op de eerste plaats, tè
hartelijk. Nadat kort geleden minister
Marchant aan de taalzuiverheid en taal
eenheid zijn beste krachten had gegeven,
komt nu minister Slotemaker de Bruïqe
weer opnieuw de taai-belangen koesteren
in zijn ministerieele zorgen, drukken aan
zijn ministerieel hart. 't Wordt benauwend
voor de taal!
Maar al die zorgen zijn, op de tweede
plaats, o.i. ook niet opportuun, niet tijdig.
En wel om twee redenen: omdat de taal
kenners en taal-geleerden nog te veel ver
deeld zijn, in hun studie nog niet tot een
zekere, mogelijke en opeischbare eensge
zindheid zijn gekomen; en omdat in dezen
tijd regeering en volk, om verschillende re
denen, al haar aandacht moeten schenken
aan andere belangen, dan die, welke in
derdaad! gelegen zijn in de spelling
kwestie, tenzij de oplossing daarvan noodig
en gewenscht (opportuun) zou zijn, maar
dat meenen wij te mogen ontkennen of
minstens betwijfelen.
Doch hoe men hierover ook moge oor-
deelen, minister Slotemaker de Bruïne
heeft weer de spellingkwestie onder het pu
bliek geworpen en de zich daarvoor in-
teresseerende lezers zullen wij op de hoog
te moeten blijven houden van wat er
rondom te doen is wij verwijzen voor
vandaag naar ons tweede blad!
De wereld
in vogelvlucht
Het bloedige spel in Spanje tusschen
de regeering en de opstandelingen houdt
nog steeds aan. Beide partijen seinen over
winningen voor zichzelf en nederlagen
voor de tegenpartij, welke berichten weer
prompt worden tegengesproken. Bij dezen
chaos van elkander tegensprekende be
richten doet de volgende radio-order van
de regeering te Madrid wel eigenaardig
aan.
De in Spanje verblijvende correspon
denten van buitenlandsche bladen en pers-
bureaux, zoo luidt de order, dienen zich
in hun berichtgeving strikt aan de waar
heid te houden. Zij, die met deze order
geen rekening houden, zullen worden ge
straft en zware sancties zullen zonder par
don op hen worden toegepast.
Als de regeering zich zelf ook eens aan
de waarheid hield!
Hoe het er naar toe gegaan is in de ste
den, waar de regeering „den toestand
meester is", blijkt uit nagekomen berich
ten, die spreken van gruwelijke tooneelen,
in brand gestoken kerken en kloosters,
vermoorde priesters enz.
Men spreekt in de berichten kortheidshal
ve van regeeringsgetrouwen en rebellen,
maar in werkelijkheid is het vrij ingewik
keld om aan te geven, welke personen en
partijen aan de eene en welke aan de an
dere zijde staan.
De „Maasbode" karakteriseert de beide
kampen als volgt:
Het eene kamp, van de regeering, valt in
twee scherp gescheiden parten uiteen; een
groep, welke eenvoudig trouw aan het
huidige bewind is; en de groep van socia
listen en communisten, de roode militie,
welke voor een communistisch volksfront
vecht, bereid deze regeering te steunen,
indien zij ultra-rood verkiest te zijn, bereid
ook om de wapenen tegen de regeering op
te nemen, indien deze niet onvoorwaarde
lijk aan Moskou wil gehoorzamen.
Tegenover dit leger van „regeeringsge
trouwen" staat het leger der rebellen,
d. w. z. van allen, die willen voorkomen,
dat Spanje een prooi van het bolsjewisme
wordt. In dit kamp treft men van uiterst
De opstandelingen staan voor de poorten der hoofdstad
NOG STEEDS TEGENSTRIJDIGE BERICHTGEVING
INNEMING VAN MADRID BINNENKORT
TE VERWACHTEN.
Althans volgens de opstandelingen.
Het hoofdkwartier van generaal Queipo
de Ilano heeft bekend gemaakt, dat de co
lonne van den opstandigen generaal Mola,
die naar Madrid oprukt, de militietroe
pen, die den opmarsch trachtten te stui
ten, nabij Somosierra teruggedreven heeft.
De inneming van Madrid zou zeer bin
nenkort verwacht kunnen worden. De
volksfrontleiders verlaten de hoofdstad per
auto.
Radio-Sevilla heeft vervolgens alle door
Madrid en Barcelona uitgezonden berich
ten tegengesproken. Het station heeft me
degedeeld, dat Barcelona, welke stad ge
bombardeerd is, gedeeltelijk door fascis
ten is bezet. Dit bericht is echter door Luis
Companys-via radio-Barcelona tegengespro
ken.
Communiqué van regeeringszijde.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft om 9 uur gisteravond over de radio-
laten mededeelen, dat generaal Queipo de
Ilano in een voorstad van Sevilla door re-
geeringstroepen wordt belegerd en zich
gereed maakt om te vluchten. Hieraan
werd toegevoegd, dat een radiobericht is
opgevangen van de rebellen te Saragossa,
waarin dezen om versterking verzochten.
Vliegtuigen de regeering hebben Saragossa
gebombardeerd. Ten slotte werd verklaard,
dat generaal Mola zich op de Sierra Gua-
darrana terugtrekt.
TOESTAND TE MADRID HOOGST
ERNSTIG.
Amerikaansche ambassade roept om hulp.
De toestand te Madrid wordt hoogst ern
stig, en alle pogingen worden in het werk
gesteld, om alle Amerikanen naar de am
bassade over te brengen, aldus een bericht
afkomstig van de ambassade der Vereenig-
de Staten, te Madrid, waar reeds meer dan
100 Amerikanen een toevlucht hebben ge
zocht. De reden van onze ongerustheid,
zoo wordt aan het bericht toegevoegd, is
de ontvangst van.tijding, dat de regee-
ringstroepen ten Noorden van Madrid ver
slagen zijn, en zich in wanorde naar de
hoofdstad terugtrekken.
De consul der Vereenigde Staten te
Malaga heeft verzocht, een Amerikaansch
oorlogsschip naar Malaga te zenden.
Het gepeupel vierde hoogtij
SCHRIKBEWIND IN VERSCHILLENDE
STEDEN.
Kerken en kloosters in brand gestoken.
Eerst thans komen meer nauwkeurige
berichten binnen omtrent de hevige ge
vechten, die de laatste dagen in Barcelona
Madrid en Cuadalajara geleverd zijn.
In de Catalaansche hoofdstad culmineer
de de wanorde in een reeks zeer bloedige
straatgevechten
Vooral in het district Espana was de
slachting verschrikkelijk. Op een gegeven
oogenblik lagen de lijken opgestapeld op
de trappen van het station van den onder-
grondschen spoorweg.
De ergste dag was Zondag, toen er bij
het invallen van de duisternis reeds min
stens drie honderd menschen gedood wa
ren. Het vuren duurde den geheelen dag
onafgebroken voort. Er werd zoowel van
machinegeweren als van artillerie gebruik
gemaakt.
Bij een poging om de opstandelingen er
uit te drijven werd een hotel met grana
ten bestookt.
Het geronk van vliegtuigen werd aan-
rechts tot het linkshce centrum, men
vindt er een groot deel van het leger, mo
narchisten, Spaansche fascisten, conserva
tieven, rechtschen en ongetwijfeld de
groote massa der Katholieken.
Terwijl in Spanje de grootst mogelijke
verdeeldheid heerscht, zijn te Londen de
drie Locarno-mogendheden tot overeen
stemming gekomen. Een latere conferentie,
waartoe gisteren is besloten en waarop
ook Rome en Berlijn zijn uitgenoodigd,
zal een nieuw Locarno moesten vestigen.
houdend gehoord en de ziekenhuizen wer
den met gewonden overstroomd.
Na de overwinning der communistische
strijdkachten trokken troepen anarchisten
en communisten door de stad, die elke
kerk, elk klooster of kerkelijk gebouw
plunderden en in brand staken. Niet min
der dan twintig kerken en kloosters werden
beschadigd. Slechts de beroemde kathe
draal bleef intact.
In een seminarie werden verscheidene
priesters ter dood gebracht. Later trok een
menigte in overwinningsroes door de stra
ten der stad, gekleed in de gewaden der
kerkelijke autoriteiten.
Na de gevechten van Zondag en Maan
dag lagen de straten bezaaid met lijken
en gedoode paarden.
WINT DE REGEERING TERREIN IN
ANDALUSIë?
Een ambtenaar der Catalaansche regee
ring heeft den journalisten medegedeeld,
dat de toestand in Andalusië van oogen
blik tot oogenblik gunstiger voor de regee
ring wordt. Slechts Sevilla is nog in hanij
den der rebellen, doch het verzet der op
standelingen wordt steeds zwakker. Het
gerucht doet de ronde, dat generaal
Queipo de Ilano getracht zou hebben zich
naar Cadiz te begeven.
Gebouwen in .beslag genomen.
De Catalaansche regeering heeft ver
scheidene gebouwen en hotels in Barcelona
gerequireerd om dienst te doen als ver
blijfplaatsen voor cultureele en link-
sche organisaties.
Twee monniken, die er van verdacht
worden op regeeringstroepen te hebben ge
schoten, zijn gearresteerd.
SAN SEBASTIAN IN HANDEN DER
REGEERING.
Thans wordt bevestigd, dat San Sebas
tian weer in handen der regeering is ge
vallen. Een kruiser der regeering heeft
gisteren den geheelen morgen het hotel
Marie Christine, waar 150 rebellen hun
toevlucht hadden gezocht, gebombardeerd.
In den namiddag stond het station van
San Sebastian in brand. De rebellen heb
ben zich op verschillende punten nog ver
schanst.
DE GEVECHTEN IN DE SIERRA
GUADARRAMA.
De regeering deelt mede, dat bij de ge
vechten in de Sierra Guadarrama meer dan
400 rebellen gevangen zijn genomen, terwijl
veel wapens zijn buitgemaakt. Zij deelt
verder mee, dat vier kolonnes van in totaal
6000 man op Saragossa aanrukken en dat
de stad reeds uit de lucht is gebombardeerd.
In de hoofdstad komen onafgebroken
auto's met gewonden uit de Sierra Guadar
rama aan.
DE TOESTAND IN HET NOORDEN.
Sedert gisteren is de opmarsch der rebel-
lenafdeelingen in de Pyreneeën tot stilstand
gekomen. De troepen van beide partijen
staan met het geweer aan den voet tegen
over elkaar, gescheiden door de rivier de
Bidassoa. De brug over deze rivier is door
de volksfrontmilitie opgeblazen. Ten zui
den van Endarlaza heeft de grenswacht
zich bij de opstandelingen aangesloten; de
grenswacht Noordelijk van die plaats
steunt de regeering. Het schijnt overigens,
dat in dit gebied de overtuiging bestaat, dat
onnoodig bloedvergieten vermeden moet
worden en dat men de ontwikkeling in de
rest van het land moet afwachten.
Het verluidt, dat een afdeelmg van de
troepen van Mola op 65 kilometer ten Noor
den van Madrid staat
LINKSCHE BLADEN GEDRUKT OP DE
PERSEN VAN DE RECHTSCHE BLADEN.
De drukkerij van de Katholieke „El De-
bato" te Madrid is door den staat in beslag
genomen en wordt gebruikt voor het druk
ken van een links-republikeinsch blad en
het communistische blad „El Mundo Cure-
ro", terwijl op de persen van het monar
chistische blad „La Epoca" de tot een dag
blad omgevormde „El Syndicalista" wordt
gedrukt.
NOG TWEE DAGEN LEVENSMIDDELEN
IN MADRID.
De Amerikaansche ambassade te Madrid
seint, dat naar schatting de in de stad aan
wezige levensmiddelen nog slechts voor
twee dagen toereikend zullen zijn. Ook zou
den de opstandelingen de bewakers van de
waterreservoirs hebben gedood, zoodat
thans de watervoorziening bedreigd is.
GENERAAL MOLA NIET GEDOOD.
Tegengesproken wordt, dat generaal Mola
gedood zou zijn. Personen, die uit Pamplona
komen, verzekeren dat zij hem gesproken
hebben en dat hij tegenover hen verklaard
heeft: „Alles gaat heel goed, wij spelen onze
partij op methodische wijze, zonder over
haasting. Onze overwinning is zeker en nog
slechts een kwestie van tijd".
VREES VOOR EPIDEMIE IN LA LINEA.
Te Gibraltar aangekomen vluchtelingen
vertellen, dat men vreest, dat er een ernsti
ge epidemie in La Linea dreigt. Duizenden
aan hun lot overgelaten huisdieren sterven
in de nabijheid der stad.
Tijdens gevechten in de streek van La
Linea zijn ruim 100 personen gedood, ter
wijl talrijke andere gewond werden. Het
gewone leven is volkomen ontwricht.
CADIX IN HANDEN DER
OPSTANDELINGEN.
De „Figaro" meldt uit Cadiz, dat deze
plaats weer in handen der opstandelingen is.
De in de haven liggende Spaansche regee-
ringskruiser heeft zich moeten overgeven.
De geheele bemanning is wegens muiterij
en de vermoording harer officieren gefus-
silleerd. Drie andere regeeringsschepen zijn
door vliegtuigbommen zwaar beschadigd.
GENERAALS GODED EN BATET
GEFUSILLEERD?
Naar uit Perpignan aan de „Ami du
Peuple" gemeld wordt, zouden de generaals
Goded en Batet te Barcelona zijn gefussil-
leerd.
GENERAAL MOLA OP 24 K.M. VAN
MADRID.
Volgens een te Lissabon opgevangen ra
diobericht zijn de opstandelingen onder be
vel van generaal Mola thans nog slechts
24 K.M. van Madrid verwijderd. Zij wachten
versterkingen af, alvorens de hoofdstad aan
te vallen.
EEN MEDEDEELING DER REGEERING.
De regeering deelde tegen 1 uur mede,
dat 300 soldaten van de colonne van ge
neraal Mola gedeserteerd zijn en zich aan
de regeeringsgetrouwe autoriteiten van het
dorp Vosin, in Guadalajara, hebben onder
worpen.
De regeering heeft bepaald, dat alle sol
daten van het garnizoen te Madrid zich zoo
vroeg mogelijk in den morgen in hun ka
zernes moeten melden.
GENERAAL DE ILANO OVER DEN
TOESTAND.
LISSABON, 24 Juli. (A. N. P.) De radio
zender van Sevilla heeft vannacht een.
rede uitgezonden van den leider vari den
militairen opstand in Zuid-Spanje, gene
raal de Iyano, waarin hij zich zeer opti
mistisch over den stand der revolutie te
gen de linksche regeering te Madrid uit
liet.
Het is, zeide hij, gelukt, radioberichten
der Marxisten uit Valencia, Barcelona,
Biscaye en Badajoz op te vangen, waar
in dringende verzoeken om hulp tot Ma
drid worden gericht. Te Badajoz is een re
giment infanterie naar de opstandelingen
overgeloopen, in wier bezit thans vrijwel
de geheele provincie is. Aan de zijde der
regeering te Madrid staan nog slechts eeni-
ge afdeelingen van een ander regiment.
De generaal verklaarde daarop nog, dat
hij bezoek had gekregen van den comman
dant van een nabij Sevilla liggend Britsch
oorlogsschip, en verklaarde tot slot, dat de
van Sevilla naar Madrid oprukkende co
lonnes des nachts tot op 100 km. van de
hoofdstad is genaderd.
PRIMO DE RIVERA RUKT NAAR
MADRID OP.
Primo de Rivera, de zoon van den mo-
narchistischen ex-dictator, zou uit de ge
vangenis te Alicante bevrijd zyn en het
bevel op zich hebben genomen van een
colonne rebellen, waarmede hij naar Ma
drid opru1^
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Ondanks tegengestelde regeeringsberich-
ten schijnen de rebellen de Spaansche
hoofdstad te naderen. De toestand te Ma
drid hoogst ernstig. (1ste blad).
De drie Locarao-mogendheden zijn giste
ren te Londen tot overeenstemming ge
komen. (2de blad).
Tumult in het Britsche Lagerhuis. (2de
blad).
Hitier zou onder bepaalde voonvaarden
bereid zijn tot samenwerking met Tsjecho-
Slowakije. (2de blad).
BINNENLAND.
De malversaties te Vlissingen. (3de blad).
De burgemeester van Borsselen ge
schorst wegens onregelmatigheden, ge
pleegd als polder-secretaris. (3de blad).
Euwe en Fine remise in het schaaktour-
nooi te Zandvoort. (3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Amerikaansche zwemster Holen Jar-
rett uitgesloten van deelname aan de
Olympische Spelen. (1ste blad).
HERKENNINGSWEDSTRIJD.
Wij geven op pag. 6 de uitslag van onzen
herkenningswedstrijd. Morgen deelen wij
de namen der prijswinnaars mede.
POLITIEKE HUICHELARIJ.
De oproep van de „Tribune".
De „Tribune" richt tot de katholieke ar
beiders een huichelachtigen oproep, om de
werkloosheid en den slechten economischen
toestand moe te worden. Maakt van den
nood een politieke deugd, is ongeveer de
redeneering, en daar u de R.K. Staatspartij
niet helpen kan, voegt u bij de Communis
tische Partij, die voor brood, werk en vrij
heid voor allen zorgt:
Er is in de leidende kringen der R.K.
Staatspartij druk vertier. Zij voelen
dat de R.K. arbeiders hun ontglippen.
De nood en de ellende, die het kapita
lisme over de arbeiders brengt, doet
ook onze R.K. klassegenooten twijfelen,
of dat kapitalistische stelsel wel door
God gewild is.
De nieuwe Grondwet der Sovjet-
Unie, die de godsdienstige gevoelens
van de geloovigen respecteert en de
godsdienst-oefening vrij laat, oefent
natuurlijk ook haar invloed uit op de
godsdienstige arbeiders.
Zij leeren er uit, dat de Communisti
sche staat zich niet keert tegen de vrij
heid van godsdienst, al was het ook
noodig den strijd te voeren tegen hen,
die den godsdienst in dienst van een on
heilig stelsel, dat de volksmassa ver
trapte, stelden.
De roomsche arbeiders, die ook hoo-
ren en lezen, hoe in Rusland de wereld
wordt veranderd door den arbeid, on
der leiding der Communisten, veran
derd dan ten bate van de arbeiders, be
grijpen in toenemende mate, dat diie
arbeid met de beginselen die zij aan
hangen, niet in strijd kan zyn.
Vandaar de onrust bij de katholieke
politieke leiders, die altijd maar weer
het geloof als wachter voor de brand
kast hebben gezet.
Huichelarij noemden wij dit stukje. Het
Solvetsky-eiland zit vol gevangen pries
ters, anderen sterven in de concentratie
kampen, de godloozen-beweging blijft tegen
God en Kerk ophitsen. De vrijheid, die in
schy'n door de nieuwe Grondwet wordt be
schermd, is in werkelijkheid terreur onder
het géleide van de Gepoe, de pers moet
drukken en de onderdaan lezen en spreken
wat de terroristen denken, alleen de Com
munistische partij heeft vrijheid, en wie
tegen haar optreedt wordt tegen den muur
geplaatst.
„Komt in het bosch", maar het zijn de
wolven, die het roepen. „Tyd"
