DONDERDAG 23 JULI 1936
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE WORSTELING OM DE MACHT
VOORNAAMSTE NIEUWS
27ste Jaargang
No. 8477
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bg vooruitbetaling:
Voor Lelden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 1 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bü
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentien 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Wisselende strijdkrachten in Spanje
Beide partijen blijven successen melden
MEDEDEELING VAN RADIO-SEVILLA.
De radiozender van Sevilla wijst er in
een verklaring van 1 uur hedenmorgen op,
dat de door de radiostations van Madrid en
Barcelona uitgezonden berichten volkomen
valsch zijn. Volgens de mededeelingen van
het militaire hoofdkwartier te Sevilla,
heerschte te Saragossa en Logrono volko
men rust, evenals in de provincie Na var-
ra. Deze plaatsen zijn geheel in de macht
der militairen. De verbindingen met Jaca
en Huesca zijn hersteld. De civiele gouver
neurs van Navarra en Guipuzcoa zijn naar
het buitenland gevlucht. De civiele garde
van de provincie Badajoz steunt de be
weging van generaal Franco. Te Pontevedra
is de staat van beleg afgekondigd. In de
stad heerscht groote geestdrift. De civiele
regeering en het stadsbestuur zijn door de
troepen van generaal Franco afgezet.
Naar radio-Sevilla verder mededeelt, zijn
de steden Vigo, Orense, La Coruna en San
tiago eveneens tegen de regeering te Ma-
dwrid in opstand gekomen. De in het dis
trict van Salamanca opereerende militaire
colonne maakt snelle vorderingen. De ci
viele gouverneur van deze provincie is
juist, toen hij de Portugeesche grens wilde
passeeren, gearresteerd.
VAL VAN MADRID AANSTAANDE?
Generaal Franco heeft via een radiozen
der van de civiele garde medegedeeld, dat
de inneming van Madrid aanstaande is.
De etat-major van het opstandige leger
heeft nog steeds zijn zetel te Tetoean.
Successen der regeeringstroepen.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft bericht ontvangen, dat la Linea in
handen der regeeringstroepen is gevallen.
Uit Gibraltar wordt evenwel gemeld, dat
het bericht van de overgave van la Linea,
evenals van Algeciras, volkomen onge
grond is. De Marokkaansche troepen zijn
nog steeds in het bezit van de nabij Gi
braltar gelegen districten.
Uit Madrid wordt gemeld, dat regeerings
troepen uit Alicante, versterkt door artil
lerie uit Murcia, Hellin, in de provincie Al-
bacete, hebben ingenomen.
Van Madrid zijn een veertigtal vracht
auto's met leden van de guardia de asalto
en miliciens vertrokken, o.a. naar Toledo.
Meisjes, die gewapend zijn, oefenen be
wakingsdiensten uit en fouilleeren alle
voorbijgangers. Vijfduizend Madrileensche
vrouwen hebben gevolg gegeven aan den
oproep van de internationale roode hulp,
om deel te nemen aan de hulpverleening
aan de gewonden en de levensmiddelen
distributie aan de strijders van het volks
front.
AANTAL SLACHTOFFERS
ONTSTELLEND GROOT.
Uit Hendaye wordt aan het blad petite
Gironde" gemeld, dat volgens officieuze
inlichtingen bij de gevechten der laatste
dagen naar schatting meer dan 20.000 doo-
den zijn gevallen. Sommigen zouden dit
aantal zelfs op 25.000 schatten.
TE MADRID DREIGT GEBREK.
Het Amerikaansche staatsdepartement
heeft mededeeling ontvangen, dat verschei
dene hotels te Madrid, waar Amerikanen
logeeren, reeds twee dagen aan het vuur
der aanvallers bloot staan, en dat in de
hoofdstad schaarschte dreigt.
Gistermiddag hebben op verscheidene
plaatsen in Madrid nog heftige vuurgevech
ten plaats gehad tusschen opstandelingen
en regeeringstroepen. Bij een van deze
schietpartijen drong een verdwaalde kogel
door in het bureau van het Deutsche Nach-
richten-buro, waar het projectiel in een
muur verdween zonder verdere schade aan
te richten.
NEDERLANDERS IN SPANJE.
Naar wij vernemen is bij het Nederlaml-
sche departement van buitenlandsche za
ken bericht binnengekomen, dat de Neder-
landsche kolonie in Barcelona ongedeerd is.
Van de Nederlanders in andere plaatsen
is nog geen bericht ingekomen.
FRANSCHEN IN BARCELONA WORDEN
AFGEHAALD.
De beide Fransche schepen „Cheddah"
cn „Djenne" zijn gistermiddag naar Bar
celona vertrokken, om daar de ongeveer
2000 Franscheri, die zich hier bevinden af
te halen. Het zijn veelal deelnemers aan
de „arbeiders-olympiade" welke te Barce
lona zou worden gehouden.
De Fransche consul te Barcelona heeft
medegedeeld, dat in de gevechten, welke
in deze stad zijn gevoerd, vijf of zes Fran-
sc'hen ernstig werden gewond.
De Katalaansche regeering heeft mede
gedeeld, dat de levens en bezittingen van
buitenlanders onder bescherming van re-
gegeering en volk moeten worden gesteld.
GENERAAL MOLA GESNEUVELD?
Uit Portbou wordt gemeld, dat generaal
Mola, de commandant der opstandige troe
pen in het Noorden, gesneuveld zou zijn
in een gevecht met regeeringstroepen in
de streek bjj San Sebastian.
OP MINORCA GEVEN DE MUITERS
ZICH OVER.
De regeering ontving bericht van haar
vertegenwoordiger te Mahon op Minorca,
dat de opstandige officieren zich hebben
overgegeven. De troepen onder aanvoe
ring van onderofficieren hebben zioh ver
zoend met het volk, met de guardia civil,
de guardia de asalto, de carabinieri en de
luchtmacht, die allen aan de regeering
trouw zijn gebleven.
TORPEDOJAGER IN DE STRAAT VAN
GIBRALTAR TOT ZINKEN GEBRACHT?
Volgens een radiobericht afkomstig van
de zijde der opstandelingen, zou de bewe
ging van generaal Franco de stad Badajoz
gemakkelijk hebben ingenomen.
Uit te Casablanca ontvangen berichten
blykt, dat in byna geheel Spanje weer
stand tegen den opmarsch der opstande
lingen wordt georganiseerd. Volgens on
bevestigde berichten zou een torpedojager
der regeering door een vaartuig der op
standelingen in de straat van Gibraltar
zijn achtervolgd en tot zinken gebracht.
Nadat de voorzitter van de controlecom
missie van Tanger, de Italiaansche consul-
generaal, de aandacht van generaal Fran
co had gevestigd op de ernstige gevolgen
van iedere poging tot schending van de
internationale zone, heeft de controle
commissie besloten de regeering te Madrid
te verzoeken de haven van Tanger niet
als basis voor ravitailleering der oorlogs
schepen te gebruiken.
SARAGOSSA GEBOMBARDEERD.
De leider van de luchtstrijdkrachten te
Barcelona, luitenant-kolonel Sandrino,
heeft per radio den president der genera
liteit meegedeeld, dat hij Saragossa liet
bombardeeren. Er werden 70 bommen op
kazernes geworpen, die ernstige schade
aanrichtten.
Ofschoon er vele schoten met geweren,
mitrailleurs en kanonnen op het eskader
bombardementsvliegtuigen werden gelost,
heeft dit ongedeerd zijn basis weer be
reikt. Indien de opstandelingen zich niet
overgeven, zou het bombardement beden-
morgen worden hervat.
GEHEEL CATALONIë IN HANDEN
DER REGEERING.
De caitalaansohe regeering is thans in
geheel Catalonië meester van den toe
stand. Te Lerida en Gerona heben de re
bellen zich overgegeven.
Te Barcelona wordt een vrijwilligers
leger gevormd, dat zich gereed maakt om
in vrachtauto's naar Saragossa te ver
trekken.
De broer van generaal Mola heeft de
hand aan zichzelf geslagen.
SAN SEBASTIAN HEROVERD?
Te Hindaye ontvangen berichten mel
den, dat San Sebastian aan de opstande
lingen zou zijn heroverd.
TOLEDO IN HANDEN DER REGEERING.
Gistermiddag om 1 uur heeft de regee-
ring per radio bekend gemaakt, dat To
ledo in handen der regeeringstrouwe troe
pen is gevallen. Talrijke opstandige offi
cieren zijn gevangen genomen. Alcamar
heeft tot het laatste oogenblik weerstand
geboden, maar is tenslotte door de guardia
civil en de guardia de asalto ingenomen,
waarbij de luchtstrijdkrachten belangrijke
■medewerking verleenden.
DRIE SPAANSCHE OORLOGSSCHEPEN
DOOR DE REBELLEN TOT
ZINKEN GEBRACHT.
Het radiostation Sevilla deelt mede, dat
gistermiddag drie oorlogsschepen van de
regeering Cadiz beschoten. De opstande
lingen zonden eenige vliegtuigen om het
vuur te beantwoorden en deze toestellen
slaagden erin, de drie oorlogsbodems tot
zinken te brengen.
HET SPOORWEU VfcKiiuJC.it 1V1ET SPANJE
STOPGEZET.
Volgens officieuze, van de Fransch-
Spaansche grens ontvangen berichten, heb
ben de Fransche spoorwegen, aangezien het
verkeer op de Spaansche lijnen stopgezet
is, tot nader order ieder reizigers- en goe
derenverkeer met Spanje stopgezet.
ARRESTATIES TE MADRID.
Te Madrid zijn zes huiseigenaars en 16
concierges gearresteerd, omdat de verden
king bestaat, dat van de betreffende huizen
op de volksfrontmilitie is geschoten. De
burgemeester van de in de nabijheid der
hoofdstad gelegen plaats Colmenar Viejo
heeft de politie te Madrid medegedeeld,
dat in de bergen bij Santillana de lijken
van 14 officieren en soldaten zijn gevon
den.
De socialistische militie heeft het party
huis der Katholieke Volksactie te Madrid
in beslag genomen en talrijke arrestaties
verricht. Volgens het blad „La Voz" zouden
vele geestelijken en seminaristen in hech
tenis zijn genomen.
DE REGEERING TE MADRID
AFGETREDEN?
De radiozender Sevilla, die zich in han
den van de opstandelingen bevindt, deelde
gistermiddag 4 uur mede, dat de regeering
van Madrid zooeven was afgetreden. Op
haar plaats had zich een revolutionair co
mité gevormd onder leiding van staatspre
sident Azana. De zender Sevilla berichtte
verder, dat het garnizoen van Badajoz, na
bij de Portugeesche grens zich bij de op
standelingen heeft aangesloten. De op
marsch van generaal Queipo de Ilano gaat
langzaam vooruit, aangezien de troepen uit
Marokko met vertraging zijn aangekomen.
EEN GEDELEGEERD COMITé DER
REGEERING GEVORMD.
De Gazeta de Madrid, de staatscourant,
publiceert het volgende decreet:
In overeenstemming met den minister
raad en op voorstel van zijn voorzitter de
creteer ik:
1. een gedelegeerd comité der regeering
van de republiek wordt gevormd met juris
dictie over het gebied der provincies Valen
cia, Alicante, Castellon, Guenca, Albacete
en Murcia. Dit comité zal volledig de be
voegdheden der nationale regeering uit
oefenen. Het zal worden gevormd door den
voorzitter van de Cortes, de minister van
landbouw en de onderstaats-secretarissen
van het minister-presidentschap en van
landbouw
2. Het gedelegeerde comité der regee
ring zal staan onder den minister-president.
Het zal jegens hem en jegens de andere
staatsmachten de betrekking hebben, die
de grondwet aangeeft.
3. De autoriteiten van alle afdeelingen
in genoemde provincies zullen onder het
gedelegeerde comité ressorteeren. Zij zullen
het moeten gehoorzamen en de gehoor
zaamheid van hun minderen aan het co
mité moeten verzekeren.
Het decreet is geteekend door den pre
sident der republiek, Azana, en door den
eersten minister Giral.
De regeering deelt mede, dat het nieuwe
comité zijn functies reeds heeft aanvaard
en dat het den minister van binnenland
sche zaken heeft doen weten, dat het bin
nen enkele uren in staat zal zijn hulp te
zenden aan de streken, die nog in handen
van de rebellen zijn. In de provincies on
der zijn jurisdictie zijn het leger, de ma
rine, de luchtvaart, de guardia civil en de
guardia de asalto benevens de carabineros
die trouw bleven aan het wettige gezag.
HEVIGE GEVECHTEN NABIJ FRANSCHE
GRENS.
Sedert den vroegen morgen weerklinkt
van de andere zijde van de Fransche grens
hevig kanongebulder. Men gelooft alge
meen, dat de regeeringsgetrouwe troepen
uit Bilbao, versterkt door gewapende vrij-,
willigers van het volksfront, in de buurt
van San Sebastian met het uit Pamplona
komende leger onder generaal Mola in ge
vecht gewikkeld zijn.
GENERAAL DE ILANO KONDIGT
INTOCHT IN MADRID AAN.
LISSABON, 23 Juli. (A.N.P.) Generaal
de Ilano heeft over den zender Sevilla een
oproep voorgelezen, waarin gezegd wódt:
„Ik hoop binnenkort te kunnen mededee-
len, dat mijn troepen Madrid binnenge
rukt zijn. Het leger van generaal Mola (die
dus niet gesneuveld blijkt te zijn) bevindt
zich bijna in het gezicht der stad. Gister
middag zijn twee nieuwe legerafdeelingen
opgemarcheerd. De eerste wordt gevormd
door militairen van het vreemdelingenle
gioen, terwijl de tweede uit geregelde troe
pen bestaat".
Een dreigende waarschuwing
„Wij zijn in een verschrikkelijken gods
dienststrijd gewikkeldi" aldus mgr. dr.
Raokl, Bisschop van Eichstatt, enkele we
ken geleden.
Wij mogen niet nalaten, den katholie
ken in ons vaderland voor te houden, dat
zeer groot is de kans, dat ook wij in
een verschrikkelijken gods
dienststrijd zullen worden gewik
keld, als wij ook, zooals in Duitsohland,
zouden komen te leven onder een dicta
tuur.
Aan de over-groote meerderheid der
katholieken behoeft deze waarschuwing
gelukkig niet te worden voorgehouden
zij zien het dreigende gevaar duidelijk in.
Die bedreiging is dan ook zoo klaar als de
dag! En niemand kan later voor zijn ver
blinding van heden een verontschuldiging
vinden in de bewering, dat hij de werke
lijkheid niet heeft kunnen zien!.... Die
werkelijkhed de werkelijkheid nl., dat
het bewind van het nationaal-socialisme
een groot gevaar is voor Kerk en Góds-
dienst ligt wijd open vóór ons.
„Wij zijn hier in een verschrikkelijken
godsdienststrijd gewikkeld" deze droeve
klacht van een Duitschen Bisschop moet
weerklank vinden diep in de zielen der
Nederlandsohe Katholieken, voor wie zij
een dringende waarschuwing beteekent!
LEIDEN.
ZILVEREN JUBILEUM P. VAN WEEREN
bij de N.V. v.h. Gebroeders Pel
Heden was het 25 jaar geleden, dat de
heer P. van Weeren bij de administratie
van de N.V. v.h. Gebroeders Pel in dienst
trad. Ter herdenking van dit heugelijk feit
,verd de jubilaris hedenmorgen met vrouw
en dochters eerst in het directiekantoor
ontvangen en later in een daartoe feeste
lijk ingerichte lokaliteit in tegenwoordig
heid van de familie Pel en het geheele
personeel toegesproken door den directeur
mr. J. Pel. Deze wees op de vele goede
eigenschappen van den heer van Weeren,
waardoor hij zich in den loop der jaren
een vooraanstaande plaats in het bedrijf
veroverd heeft, zijn groote werkkracht, zijn
arbeidsvreugde en beminnelijkheid in den
omgang, en sprak de hoop uit, dat deze
aangename samenwerking nog tal van ja
ren zou mogen duren. Een schaduw op de
zen blijden dag was ongetwijfeld het bij
een gelegenheid als deze ontbreken van
zyn vader, wijlen den heer G. H. Pel, die
zich er reeds lang te voren op verheugd
had den jubilaris op dezen dag te kunnen
toespreken.
Als stoffelijk blijk van belangstelling
overhandigde de directeur den jubilaris
een enveloppe met inhoud, terwijl hij hem
tevens uitreikte het diploma van de Mij.
v. Nijverheid.
Vervolgens werd het woord gevoerd door
den oud-directeur, den heer H. Pel, die den
heer van Weeren bedankte voor alles wat
deze voor de N.V. gedaan heeft en tevens
de gelegenheid waarnam om met een en
kel woord afscheid te nemen van het per
soneel.
Daarna sprak de procuratiehouder, de
heer G. A. Yperlaan, die den jubilariseven-
eens hartelijk gelukwenschte en hem dank
te voor de prettige samenwerking. Voorts
herinnerde hij eraan, dat de heer van
Weeren door verschillende omstandighe
den zijn jubileumcadeau reeds ontvangen
had.
Een zoontje van den directeur, klein
zoon en naamgenoot van den heer G. H.
Pel, bood mevr. van Weeren bloemen aan.
De heer van Weeren bedankte in welge
kozen bewoordingen voor alles wat hem
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
BUITENLAND.
De strijd in Spanje golft op en neer. Bei
de partijen melden successen. (1ste blad).
Nieuwe aanvallen op de Duitsche Belij-
deniskerk. (2de blad).
Het einde van de regeering-Baldwin nabij
(2de blad).
Amnestie in Oostenrijk. (2de blad).
Verhoogde Japansche activiteit in Noord-
China. (2de blad).
Vier bergbeklimmers op den Eiger ver
ongelukt. (Buitenl. Ber. 2de blad).
BINNENLAND.
Regelen voor de nieuwste spelling. (2de
blad).
Bewoner van Winterswijk door inslui
per overvallen. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De keuzewedstrijden voor de Olympi
sche roeiploegen. (3de en 1ste blad).
Het vijftigjarig bestaan der Leidsche
Zwemclub. (3de blad).
In de vierde ronde van het schaaktour-
nooi te Zandvoort heeft Euwe gewonnen.
(3de blad).
te ndeel gevallen was. Nog eenigen tijd
bleef men in het Directiekantoor bijeen,
waarna de heer van Weeren in de gelegen
heid werd gesteld verder van een welver
diende vacantie te gaan genieten.
Van verschillende zakenrelaties ontving
de jubilaris diverse blijken van belang
stelling.
De wereld
in vogelvlucht
Er is wederom veel nieuws uit Spanje,
maar ondanks de veelheid van berichten,
weten wij nog weinig van den werkelijken
toestand. De algemeene indruk is, dat
beide partijen aan elkander gewaagd zijn,
hetgeen blijkt uit de wisselende krijgs
kans. De regeering meldt, dat verscheide
ne steden weer op de rebellen heroverd
zijn; de rebellen-leider Franco meldt op
zijn beurt ook successen en waarschuwt
tegen de leugenachtige berichtgeving van
de regeering. Waarschijnlijk zijn beide
partijen niet al te betrouwbaar in hun be
richtgeving, zdbdat er geen peil te trek
ken is op den werkelijken toestand en
mitsdien eenige voorspelling van den ver-
moedelijken afloop tot de onmogelijkhe
den behoort. Tot een beslissende veldslag
bij Madrid is het nog niet gekomen.
Intusschen beloopt het aantal slachtof
fers reeds verscheidene duizenden; vol
gens de globale schatting zouden er reeds
25.000 dooden zijn gevallen.
Een andere gebeurtenis, waaraan van
daag echter weinig aandacht zal worden
geschonken, is de bijeenkomst van de drie
Locarno-mogendheden Engeland, Frank
rijk en België te Londen.
„Het doel dezer bijeenkomst zal zijn den
algemeenen toestand te bestudeeren en
het beste middel te zoeken om gevolg te
geven aan het verlangen, dat de drie mo
gendheden bezielt om den vrede in Euro
pa door een latere regeling te versterken."
Voor dit doel zullen drie minister-pre
sidenten: Baldwin, Lèon Blum en Paul van
Zeeland, en bovendien drie ministers van
buitenlandsche zaken: Eden, Delbos en
Spaak te Londen bijeen zijn. Voor korten
tijd slechts, want reeds Vrijdagavond zal,
tenzij zich geheel onverwachte gebeurte
nissen voordoen, een eindstreep onder de
besprekingen geplaatst worden; daarna
zullen de verdere onderhandelingen over
de gewone diplomatieke kanalen gevoerd
worden, tot in den herfst de groote, de
werkelijke conferentie kan bijeenkomen,
welke, zooals een telegram uit Londen
meldt, een regeling voor het Westen, maar
even sterk voor geheel Europa moet tref
fen: „Met minder zal de Britsche regee
ring zich niet tevreden stellen."