No. 8471
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
DONDERDAG 16 JULI 1936
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
De voedsel-vernietiging.
Een berichtje uit de „Maasbode":
Bij Nijgh en Van Ditmar verscheen
de medische dissertatie: „De voeding
van de gezonde en zieke werkloozen",
door S. A. ten Bokkel Huinink. Schr.
onderzocht als controleerend genees
heer der gemeente Schiedam en be
schikte zoodoende over vele gegevens.
De beknopte studie verdient de aan
dacht om het practisoh belang der zaak,
welke zij behandelt. Over-gerust kan
men over den voedingstoestand niet
zijn, iets wat wel zeer vreemd is in ver
band met onze agrarische over-produc-
tie en waarvoor toch een bevredigende
oplossing zou dienen gevonden te wor
den.
Wij vestigne de aandacht op den laatst en
zin.
„Over-gerust kan men over den voe
dingstoestand niet zijn". En verder: „waar
voor toch een bevredigende oplossing zou
dienen gevonden te worden.
Wij spatieeren een paar woorden, die nog
al èrg voorzichtig zijn gekozen!
Intusschen wordt onderstreept de over
tuiging, die ook de onze is, en die wij al
meermalen hebben neergeschreven, n.l. dat
de voedselvernietiging, die in ons land heeft
plaats gehad en nog plaats heeft, zeker ver-
keerd is en moet worden veroordeeld.
Alle andere oplossingen zijn beter of al
thans minder slecht.
Voedsel-vernietiging, als de voedings
toestand van velen zoodanig is, dat men
niet „overgerust" kan zijn, is verschrikke
lijk! Dat kan niet langer in practijk wor
den gebracht. Er dient gevonden te worden
een andere oplossing!
Die andere oplossing te vinden, is niet
gemakkelijk. Wij erkennen het andermaal.
Maar dit ontslaat niet van den plicht, om
ze te zoeken èn hoe vreemd 't ook moge
klinken! om ze te vinden!
V Het dienstboden-vraagstuk.
Daarover is het laatste woord nog niet
gesproken.
Maar dat kan ook nog niet.
Omdat het vraagstuk nog lang niet aan
zijn oplossing is.
En dan bedoelen wij natuurlijk niet een
oplossing, die alle kwesties tusschen me
vrouwen en dienstboden uit de wereld
helpt. Zulk een oplossing is onder ons
niet mogelijk.
Wij achten het vraagstuk opgelost, als
zich voor de betrekking van dienstbode
een voldoend aantal geschikte meisjes
aanbiedt, en deze meisjes in die betrek
king van dienstbode over het algemeen
een behoorlijk en bevredigend levensbe-
staan vinden.
Nu zijn we van dien toestand nog een
heel eind verwijderd! Er werken in ons
land een aantal buitenlandsche dienst
boden, omdat er geen geschikte Neder-
landsche meisjes voor dit werk in aan
merking willen komen. Dat aantal bui
tenlandsche dienstboden e.d. is zéér groot
wij kunnen dit al vaststellen, al is de
juiste statistiek, waaraan gewerkt wordt
en welke omstreeks het begin van Octo
ber zal verschijnen, nog niet bekend.
Hoe is het tekort aan Nederlandsche
arbeidskrachten op dit terrein te verkla
ren, en hoe kan het worden verholpen?
Hoe is het tekort te verklaren?
In het Tijdschrift van den Ned. Werk-
loosheidsraad heeft de heer Th. v. Lier,
referendaris van de afdeeling werkloos
heidsverzekering en arbeidsbemiddeling
van het dep. van Sociale Zaken, een uit
voerig artikel gewijd aan het dienstbo-
denvraagstuk. Hij schrijft ook over de
oorzaken van het vraagstuk.
Als voornaamste oorzaak van het
dienstbodenvraagstuk noemt de heer
Van Lier in de eerste plaats de ver
anderde mentaliteit der menschen,
zooals deze vooral na den wereldoor
log tot uiting is gekomen.
Deze mentaliteit is oorzaak, dat de
meisjes uit arbeiderskringen aan ar
beid op de fabriek de voorkeur geven
boven die in de huishouding.
Men kan hier verschillende facto
ren onderscheiden. Ik volsta met de
voornaamste op te noemen, als drang
naar grootere vrijheid en onafhanke
lijkheid, genotzucht, gemakzucht, ma-
terieele overwegingen ten aanzien van
het loon en dergelijke.
De meisjes uit den kleinen midden
stand zoeken betrekkingen als win
kelbedienden, typisten en dergelijke
beroepen.
Hierbij speelt het vakonderwijs, dat
binnen het bereik van groote groepen
der bevolking komt, een groote rol.
De handenarbeid wordt door velen
als iets minderwaardigs beschouwd.
De veranderde mentaliteit ondergaan
niet slechts de groepen der jonge
meisjes, die arbeid zoeken, maar ook
de huisvrouwen, die hulp behoeven
bij het voeren der huishouding.
De arbeid in de huishouding is in
waarde gedaald, niet slechts omdat
de jeugd, die na den oorlog op de ar
beidsmarkt kwam, er den neus voor
ophaalde, maar eveneens omdat de
huisvrouw het werk in de huishou
ding niet meer zoo waardeert als
vroeger.
De gemakzucht en de genotzucht
hebben ook de huisvrouwen aange
tast. De zorg voor de huishouding is
verminderd. De kennis van het voe
ren van een huishouding is dikwijls
onvoldoende aanwezig, omdat men in
de jeugd geen ambitie of geen tijd
had deze te leeren. Deze mentaliteit
heeft gemaakt, dat de dienstbode in
de moderne huishouding in steeds
sterker mate wordt beschouwd als
een soort arbeidskracht in de fabriek.
Vroeger werd de dienstbode veel
meer behandeld als mensch en huis-
genoote.
Een soort arbeidscontractsverhou
ding, gemakkelijk oplosbaar, is in de
plaats gekomen van een meer lang
durig dienstverband. Tegenwoordig
behoeft de huisvrouw zich niet te
schamen, als zij in betrekkelijk kor
ten tijd veel dienstmeisjes noodig
heeft, evenmin als de dienstbode er
op wordt aangezien, als zij eenige
malen per jaar van betrekking ver
andert.
De toestand is zóó, dat men kan
spreken van een verschijnsel dat
groote afmetingen heeft aangenomen.
Hoe kan het tekort worden opgelost?
*Ook daaraan schenkt de heer Th. van
Lier zijn aandacht. Hij wijst op het ver
gunningsstelsel.
Wat de toepassing van het vergunnings
stelsel voor dienstboden betreft, dient er
voor te worden gewaarschuwd, dat niet
de bedoeling hiervan is, zooals trouwens
ook niet voor vreemde werkkrachten in
het algemeen, om de vreemde dienstboden
zoo spoedig mogelijk ,,op te ruimen".
De Minister van Sociale Zaken heeft
reeds vroeger gezegd, dat rekening zal
worden gehouden met de belangen der
Nederlandsche huismoeders, c.q. de Neder
landsche gezinnen.
Het vergunningsstelsel kan de ontwik
keling op de arbeidsmarkt voor dienstbo
den corrigeeren en in een bepaalde rich
ting stimuleeren, juist in verband met het
groote verloop onder de vreemde dienst
boden.
Het ligt in de bedoeling voor de vreem
de dienstboden, die op het tijdstip van de
afkondiging van het Koninklijk besluit
inzake de vreemde werknemers (dat is 9
Juni 1936) bij een bepaalden werkgever
in dienst waren, aan dezen werkgever
vergunning te verleenen. Dat komt dus
neer op: laat zitten wat zit. Maar: blijft
niet zitten wat zit, door het groote ver
loop. Eenige jaren geleden bedroeg dat
verloop onder vreemde dienstboden in
sommige groote steden zelfs bijna 50 pet.;
in den laatsten tijd is dit verminderd.
Voor alles zal echter moeten worden
gestreefd naar verandering der nog heer-
schende mentaliteit bij een groot gedeelte
des volks, bij mevrouw" zoowel als bij
„dienstbode", opdat het beroep van dienst
bode in eere worde hersteld. Wij laten
weer den heer Th. v. Lier aan het woord:
Ik kan mij voorstellen, dat zij, die
in de laatste jaren het dienstboden-
beroep mede in discrediet hebben ge
bracht, door te prediken, dat het be
roep van dienstbode uit den tijd is,
en dat dienstboden een soort slavin
nen zijn, voorloopig afzijdig blijven.
De were!
in vogelvlucht
De toestand in Spanje wordt er nog niet
beter op. Uit verschillende plaatsen komen
berichten van botsingen, waarbij dooden
en gewonden vallen. Daar de kranten on
der censuur staan, gaan er allerlei geruch
ten, die de bevolking in oprust brengen,
zooals het steeds gaat, wanneer het pu
bliek niet de zekerheid heeft, dat het vol
ledig wordt ingelicht.
Gisteren is de permanente commissie
van de Cortes (het parlement) bijeenge
komen en heeft besloten den staat van be
leg, die nog steeds over Spanje is afgekon
digd, wederom met 30 dagen te verlengen.
In deze zitting heeft de nieuwe leider der
monarchisten, graaf de Vallellaus, ver
klaard, dat de monarchistische en tradi
tionalistische afgevaardigden zich voor
goed uit het parlement terugtrekken.
De vermoording van Calvo Sotelo, zoo
werd verklaard, is een staatsvergrijp en de
afgevaardigden van het nationale blok kun
nen dan ook geen minuut langer de relatie
met de moreel medeplichtigen handhaven.
De bloeddaad is het gevolg van de mar
xistische ophitsing tot revolutie, welke nog
slechts enkele dagen geleden een sociaal
democratisch afgevaardigde in het parle
ment kon drijven tot het afleggen van de
verklaring, dat aanslagen op den persoon
van den politieken tegenstander plausibel
en wettelijk toelaatbaar zijn.
Spanje is geen rechtsstaat meer doch
leeft in anarchie. Het gezag en het recht
zijn in dienst gesteld van de misdaad en
van ruw geweld.
Een lichtpunt in het duister van den in
ternationalen toestand is het accoord, dat
te Montreux is bereikt. Dank zij een con
cessie van Engeland-tegenover Rusland is
overeenstemming bereikt inzake de kwes
tie van de doorvaart door de Dardanellen
in tijd van oorlog. Eindelijk weer eens een
teeken, dat de mogelijkheid van eensge
zindheid tusschen de regeeringen op som
mige punten nog niet geheel tot de onmo
gelijkheden behoort.
Maar ook in deze kringen "komen er
gelukkig steeds meer, die inzien, dat
het „meisje in de fabriek" ons cul-
tuurpeil geenszins verhoogt, en dat
huishoudkennis voor de vrouw een
kostbaar goed is.
Zoolang het groote publiek niet be
seft, dat arbeid in de huishouding het
meisje niet onwaardig is, zal alle
werk slechts lapwerk blijven.
De arbeid in de huishouding zal
weer in eere dienen te worden her
steld.
Daarvoor is in de eerste plaats
noodig, dat aan de dienstbode een
plaats in het gezin wordt ingeruimd,
die haar toekomt als mensch.
In de kringen der huisvrouwen zal
daarom moeten worden gepropageerd,
dat de dienstbode niet slechts recht
heeft op een menschwaardige behan
deling, maar eveneens dat het gemis
aan het ouderlijk huis het meisje zoo
veel mogelijk worde vergoed, door
bejegening en medeleven als van
mensch tot mensch; de waarachtige
naastenliefde doet geen afbreuk aan
het gezag der huisvrouw.
Maar eveneens zal het noodig zijn,
in kringen van arbeiders en kleine
middenstanders meer liefde te kwee
ken voor den arbeid in do huishou
ding.
Behalve huishoudkennis zal men
den meisjes goede manieren moeten
bijbrengen, m.a.w. de karaktervor
ming zal niet uit het oog mogen wor
den verloren.
Het meisje moet weten waar zij
staan moet en moet in de huisvrouw
niet iemand zien, die haar vooral in
teresseert, omdat zij zooveel of zoo
veel loon betaalt.
Als de mentaliteit in dien geest is
vervormd, zal er geleidelijk weer een
natuurlijke aanwas komen van flinke,
geschikte dienstmeisjes.
Maar deze verandering van menta
liteit is niet iets, dat zich van van
daag op morgen voltrekt. Daarvoor
zullen jaren noodig zijn.
Het is reeds veel waard, dat het
dienstbodenvraagstuk hoe langer hoe
meer belangstelling trekt in onder
scheiden kringen der bevolking.
Omdat wij het ook met de laatste alinea
van schrijver volkomen eens zijn, hebben
wij andermaal het dienstbodenvraagstuk
in de belangstelling onzer lezers willen
betrekken. Die belangstelling is inderdaad
„reeds veel waard".
Vreeselijk Auto-ongeluk bij
Assen
De burgemeester van Beilen met
zijn auto tegen trailer met
hout gereden
BURGEMEESTER EN WETHOUDER
GEDOOD, ANDERE WETHOUDER EN
GEMEENTESECRETARIS ZWAAR
GEWOND.
Vanmorgen omstreeks half elf heeft een
zeer ernstig auto-ongeluk plaats gehad te
Graswijk bij Assen, juist ten noorden van
het bruggetje over het Deurzer-Diepje. Bij
dit auto-ongeluk zijn om het leven geko
men de burgemeester van Beilen, de heer
T. Froentjes en de wethouder van Beilen
de heer J. E. Eleveld. De andere wethou
der van Beilen, de heer H. Schuring Rzn.
werd zeer ernstig gewond, terwijl de ge
meente-secretaris, de heer H. Thalen ern
stige verwondingen opliep. Alleen de laat
ste verkeert niet in levensgevaar.
Omtrent de toedracht van het ongeval
kan worden gemeld, dat de burgemeester
met de beide wethouders en den gemeen
te-secretaris in de auto van den burge
meester uit Beilen kwam en met groote
snelheid in de richting Assen reed. Juist
voorbij het bruggetje te Graswijk moest
hij een met hout geladen trailer van de
firma Rottinghuis te Delfzijl, welke uit de
richting Assen naderde, passeer en. Waar
schijnlijk door de groote snelheid heeft de
burgemeester de houtauto niet 1 kunnen
voorbijkomen en reed hij, na even de ca
bine van de trailer aan den zijkant te
hebben geraakt, met volle vaart tegen de
vracht hout op.
De gevolgen waren, zooals gemeld, ont
zettend. De auto van den heer Froentjes
werd totaal vernield, het geheele dak is
er af gereten. De houtauto werd slechts
licht beschadigd.
Alle slachtoffers zijn naar het Wilhel-
mina-ziekenhuis te Assen overgebracht.
Het parket en de gemeentepolitie waren
spoedig ter plaatse en stelden een nader
onderzoek naar de oorzaak van het droe
vig ongeluk in.
Groote verslagenheid te Beilen.
Heel Beilen is in diepe verslagenheid
over het groote verlies, dat de gemeente
getroffen heeft, door het plotseling over
lijden van haar eerste burgers. De arbeid
wil niet meer Hotten, de gedachten gaan
naar het verschrikkelijk ongeluk, dat van
morgen plaats greep en naar de nabe
staanden, wier huiselijk geluk verscheurd
is. Burgemeester Froentjes stond in Bei
len in hoog aanzien. Het was-de eerste
gemeente, waar hij burgemeester was. Dit
ambt aanvaardde hij op 1 April 1931, na
dat hij als chef van de afdeeling financiën
der gemeentesecretarie te Delft zijn spo
ren op het gebied van gemeente-admini
stratie had verdiend. Burgemeester Froen
tjes werd te Grootegast geboren en be
reikte den leeftijd van 42 jaar. Hij was
gehuwd, doch had geen kinderen. Voor
de Christelijk Historische Unie had hij
zitting in de Provinciale Staten van Dren
te. Ook was hij voorzitter van de afdeeling
Drente van kerkherstel in de Neder-
landsch Hervormde kerk.
De heer J. E. Eleveld die 36 jaar oud
was, had zitting in den gemeenteraad voor
de S.D.A.P. en was verleden jaar zijn
tweede wethoudersperiode ingegaan. Hij
was gehuwd en vader van drie kleine kin
deren.
De heer H. Schuring Rzn., die levens
gevaarlijk gewond is, is 56 jaar en is in
den gemeenteraad gekozen op de lijst van
den Boerenbond.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Te Montreux is een accoord bereikt. (1ste
blad).
De spanning in Spanje neemt toe. De
monarchisten trekken zich uit het parle
ment terug. (2de blad).
BINNENLAND.
De Zuid-Wester storm heeft gistermiddag
op tal van plaatsen vernieling teweeg ge
bracht; te Hilversum drie dooden, te Millin-
gen één. (3de en 1ste blad).
Bij een noodlottig auto-ongeluk kwam
de burgemeester en een wethouder van Bei
len om het leven; de andere wethouder en
de gemeente-secretaris zwaar gewond. (1ste
blad).
Bliksem in de Ned. Herv. Kerk te Game
ren geslagen. (3de blad).
Matroos bij de marine-manoeuvres over
boord geslagen en verdronken. (3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Het Concours Hippique te Hoofddorp
(3de blad).
NOORDWIJK.
DE HEER A. G. DELEN.
Benoemd tot burgemeester van Eihergen.
Met ingang van 1 Augustus is benoemd
tot burgemeester der gemeente Eibergen
de heer A. G. Delen, gemeente-secretaris
van Noordwijk.
De heer Delen werd den 19en October
1895 te Geldrop geboren. Na zijn studieja
ren werd hij achtereenvolgens benoemd tot
volontair te Geldrop, tot ambtenaar ter se
cretarie te Helmond, tot hoofdambtenaar te
Waalwijk, tot hoofdcommies-redacteur ter
secretarie van Haarlemmermeer en tot se
cretaris te /Alkemade.
In Januari 1922, op 25-jarigen leeftijd
volgde zijn benoeming tot gemeente-secre
taris van Noordwijk.
Bijna vijftien jaar heeft de heer Delen dit
ambt bekleed, zich daarbij de hoogachting
en genegenheid verwervend der ingezete
nen, in alle kringen der bevolking.
Behalve door zijn ambtelijk werk maakte
de heer Delen zich ook op andere wijze
verdienstelijk, o.m. door het geven van ont
wikkelingscursussen voor den R.K. Volks
bond, door zitting te nemen in den Raad
van Bestuur der St. Joseph's Gezellenver-
eeniging.
De gemeente Eibergen, van welke de
heer Delen tot burgemeester is benoemd, is
een uitgestrekte plattelandsgemeente met
ongeveer 10.000 inwoners, gelegen in de
provincie Gelderland, aan de grens
Duitschland, tusschen Enschede en Win
terswijk.
Burgemeester Delen komt in deze ge
meente waarvan de gemeenteraad 6 Ka
tholieken op de 13 leden telt als opvol
ger van den heer Wouters, die onlangs be
noemd werd tot gouverneur van Curagao.
Aan burgemeester Delen onze gelukwen-
schen bij deze benoeming, welke een zeer
verdiende waardeering beteekent van zijn
met zooveel tact en ijver vervuld secreta
riaat der gemeente Noordwijk.
