NIEUWS
VRIJDAG 10 JULI 1936
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
DE STRIJD TEGEN DE KERK IN
HET DERDE RIJK
STADS
27ste Jaargang
No. 8466
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week i 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend,
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
*t* Wat niet waar kan zijn
Aneta meldt uit Medan, dat aldaar de
heeren v. Duyl en Hogewerd, beiden func
tionarissen van de N.S.B. in Nederland, zyn
gearriveerd. In een onderhoud, dat' een
pers-vertegenwoordiger had met den heer
v. Duyl, gaf deze eenige mededeelingen
over de „beweging" in Nederland.
Hij verklaarde, dat men tevreden zal zyn,
als de N.S.B. bij de a.s. verkiezing 12 zetels
haalt. Even later deelde hij mede, dat
het aantal leden van de N.S.B. met 600 of
700 per week toeneemt. Als dit laatste cij
fer juist is, dan is de verwachting van 12
zetels in de Tweede Kamer héél beschei
den!
De heer v. Duyl merkte nog op in be
doeld onderhoud, dat de N.S.B. een Neder-
landsche beweging is: „Wij zyn een Neder-
landsche beweging en zullen de zaak op
Nederlandsche wijze opknappen". Dit is een
bewaring, aan welker waarheid niet zonder
reden getwijfeld wordt!
Ook deelde de heer v. Duyl nog mede,
dat „het gevolg van het bekende bisschop
pelijke schrijven was geweest, dat slechts
11 van de duizenden katholieke N.S.B.-ers
hadden bedankt". Het „bekende bis
schoppelijk schrijven" werkt ongetwijfeld
preventief, houdt tegen of remt een toe
treden van meerdere katholieken tot de
N.S.B. Dat is zeker een belangrijk effect
van het optreden der Bisschoppen tegen een
beweging, die zij zien als een groot ge
vaar voor Kerk en Godsdienst. Maar wij
kunnen toch niet aannemen, dat daarnaast
niet óók als effect zal zijn bereikt, dat
meerdere katholieken, die reeds waren toe
getreden tot de N.S.B., zijn uitgetreden. Als
er slechts 11 katholieken zouden hebben
bedankt wij kunnen het niet gelooven!
dan is ook zeker het aantal katholieken,
die als lid waren toegetreden, tot de N.S.B.,
niet „duizenden"! De Katholieken in Ne
derland zijn niet zóó, dat „duizenden" de
leiding van den heer Mussert zouden ver
kiezen boven die van het Episcopaat, het
lidmaatschap der N.S.B. boven de volg
zaamheid aan het wettig Gezag in de Kerk.
Dat kan niet waar zijn!
De wereld
in vogelvlucht
De Engelsche regeering heeft de conclu
sie getrokken uit de situatie, welke ge
schapen is na de opheffing van de sanc
ties. Zij heeft het besluit genomen om een
aantal oorlogsschepen uit de Middelland-
sche Zee terug te trekken. Een gebaar, dat
natuurlijk door Italië ten zeerste wordt
gewaardeerd, want het beteekent practisch,
dat Engeland de spanning, ontstaan door
het Abessijnsch conflict, als afgedaan be
schouwt. De Fransche regeering is daarop
een stapje verder gegaan en heeft mede
gedeeld, dat zy thans de verplichtingen
uit het accoord van wederzijdschen bij
stand tusschen Frankrijk en Engeland als
vervallen beschouwt. Dit accoord was het
gevolg van de invoering der sancties; nu
de sancties zijn opgeheven, is het accoord
niet meer noodig.
Waarom de Fransche regeering er zoo
„als de kippen bij" is om dit accoord van
zich af te schuiven, wordt duidelijk als
men bedenkt, dat het doel der mogendhe
den sinds de beslissing ten gunste van
Italië geen ander kan zijn, dan het moge
lijk te maken, dat de regeering van Rome
deel neemt aan de besprekingen, welke
binnenkort te Brussel zullen beginnen en
haar in 't algemeen in staat te stellen haar
plaats te hernemen in het concert der mo
gendheden.
Italië, de verloren zoon, die een groot
deel van het prestige van den Bond ver
braste, wordt weer met vreugde binnenge
haald.
Onverschrokken taal van den Bisschop
van Eichstatt
„Wij zijn in een verschrikkelijke godsdienststrijd gewikkeld"
De Bisschop van Eichstatt, Mgr. dr.
Rackl, heeft een belangrijke toe
spraak gehouden tot de Katholieke
Jeugd van zijn dioceës, die in do
Kathedraal van de stad Eichstatt
was samengekomen.
Daar in deze toespraak onomwon
den over een kerkvervolging in
het Derde Rijk gesproken wordt,
achten wij deze predicatie belang
rijk genoeg om de voornaamste
passages woordelijk weer te ge
ven.
„De aanwezigheid van zooveel jeugdige
Katholieken aldus Mgr. Rackl bij
het graf van den H. Willibald, den oprich
ter van ons Diocees, is een levend bewijs,
dat er geen tegenspraak bestaat tusschen
het Christendom en het Duitsche volk, tus
schen vaderlandsliefde en liefde tot de
godsdienst.
Men zegt, dat Duitschland het meest vrije
land ter wereld is, maar dan ware het te
wenschen dat de katholieke godsdienst ook
weer de vrijheid zal terugkrijgen, die haar
in het plechtig gesloten Concordaat volle
dig gegarandeerd werd. Ook het Katholi
cisme moet vrijheid bezitten, om onbelem
merd en in het openbaar te kunnen arbei
den; ook de Katholieke gedachte moet vrij
tot uiting kunnen komen in dagbladen en
in vereenigingen, en geen enkele Katho
liek mag benadeeld worden, omdat hij lid
is van een Katholieke organisatie. De ba
nier van Christus en welk ander godsdien
stig embleem ook moet in het openbaar
uitgedragen kunnen worden, zooals de
Duitsche ridders eertijds openlijk hun stan
daard met de beeltenis van Sint Michael
droegen.
Onze Zaligmaker heeft gezegd: „De-
Waarheid zal u bevrijden!" Wanneer wij
bidden: Heer, geef ons vrijheid, dan druk
ken wij het verlangen uit, dat de waar
heid van Christus openlijk verkondigd mag
worden, overal, zonder dat haar eenig be
letsel in den weg gelegd wordt, zeker niet
in de kerken, maar ook niet buiten de kerk,
want Christus heeft gezegd: „Wat u in het
geheim geopenbaard is, moet gij van de
daken verkondigen!"
Uw Bisschoppen zijn in geweten ver
plicht, u de waarheid te zeggen. Welnu, wy
zijn in een verschrikkelijke godsdienst
strijd gewikkeld. Na de politieke omwente
ling, wil men een revolutie in de gods
dienstige opvattingen teweegbrengen. De
„wereldbeschouwing" waarvan men spreekt
is niets anders dan de nieuw-heidensche
gedachte, die den godsdienst wil vervan
gen."
Verder herinnerde de Bisschop aan het
geen hij by gelegenheid van de toedie
ning van het H. Vormsel vroeger reeds in
het parochieele weekblad van Ingolstadt
geschreven had over de' godsdienststrijd,
de jeugdopvoeding, de plichten van de H.
Kerk en over de tegenstelling tusschen de
Christelijke en Nationaal-Socialistische
opvattingen.
„Wanneer uw Bisschop spreekt als Her
der der zielen, dan kunt gij er van verze
kerd zijn, dat ieder woord nauwkeurig
overwogen is, maar het is ook zeker, dat
het zijn plicht is, „getuigenis te geven
van de waarheid". (Joh. 18.37).
Wij leven in uiterst moeilijke tijden, en
de meesten hebben niet begrepen, dat de
bijl aan den wortel van den boom is ge
legd. Velen zullen zich ongetwijfeld herin
neren, wie deze droevige woorden ge
sproken heeft: „Wij moeten het Katholieke
geloof met wortel en al uitroeien". In de
Kulturkampf van 1870 wilde men het volk
berooven van zijn priesters; nu zou men de
priesters van het volk willen berooven. Er
is een hevige strijd in den geest der men-
schen ontketend; allen moeten het recht
hebben om openlijk en eerlijk voor de
waarheid uit te komen. Het gaat niet meer
om een politieke omwenteling, maar om een
revolutie in de wereldbeschouwing."
De nieuwe „godsdienst".
Daarna bespreekt Mgr. Rackl de nieuwe
wereldbeschouwing. „Moeten wij alleen
naar de aarde zien, of moeten wij ook den
blik naar den hemel slaan? Wat is er boven
de sterren? Wat was er vóór de wereld, en
wat zal er na de wereld zijn? Bestaat er
een Schepper der wereld of niet? Is onze
taak beperkt tot deze wereld, of bestaat
er nog een toekomstig leven? In welke be
trekking tot de wereld staan de H. Drie
vuldigheid, Jezus Christus en de Katho
lieke Kerk? Al deze vragen moeten beant
woord worden door onze opvatting die wij
omtrent het leven bezitten. Wie over
„wereldbeschouwing" spreekt, treedt in
het hart van de godsdienst. Er is gezegd,
dat men de wereld alleen moet beschou
wen uit het oogpunt van de eer, van het
bloed, van het ras, van het volk, van de
natie. Niemand zal ons zeggen, dat wij
geen groote liefde gevoelen voor ons va
derland, maar dat belet ons niet te ver
klaren, dat de natie en het volk niet het
hoogste is, wat er bestaat. Het volk is iets
groots, het vaderland is iets verhevens en
ook iets heiligs, maar het verhevenste is
God, die de natie heeft geschapen, God,
die leeft en heerscht in eeuwigheid."
Het slagwoord: „Politiek is godsdienst" is
een dwaling. De politiek vindt haar oor
sprong in den godsdienst, zij moet zich la
ten inspireeren en zich laten leiden door
den godsdienst. Iedere politicus is in gewe
ten verplicht, de geboden van God te on
derhouden, zooals iedere eenvoudige bur
ger. Maar nu wil men den godsdienst ver
vangen door de politiek, en men zegt: „de
liefde tot het volk is godsdienst". Het is
niet de taak van den politicus om te beslis
sen wat godsdienst is en wat niet. Men
wil niet, dat de priesters oordeelen over
de politiek, met welk recht oordeelen de
politici dan over den godsdienst? Het is
de taak van de priesters en dc Bisschop
pen, om te oordeelen wat godsdienst is;
zij moeten beslissen over de juiste wereld
beschouwing.
Modern heidendom.
De nieuwe wereldbeschouwing, die een
nieuwe godsdienst bedoelt te zijn, beperkt
zich tot het aardsche leven. In dit opzicht
zegt men: „Laten wij den hemel voor de
engelen laten en voor de musschen". Op
een kerkhof te Berlijn staat geschreven:
„Geniet van het leven hier beneden; er
bestaat geen ander leven, wij zullen el
kander nooit terugzien". Deze gedachten
vinden meer en meer verspreiding, en men
zegt tot onze priesters: „Aan u de gods
dienst, aan ons het volk", dat .wil zeggen:
„Uw Godsdienst is niets waard voor ons
volk". Men wil de Godsdienst in alles los
maken van het volk. De godsdienst wordt
verdreven uit de pers; de couranten mo
gen niets meer over den godsdienst schrij
ven; van den anderen kant worden voort
durend nieuwe aanvallen gepubliceerd te
gen den godsdienst. Maar het is ons niet
toegestaan, de leer van ons H. Geloof te
verdedigen. In het dilemma, dat ons he
den wordt gesteld, de katholieke wereld
beschouwing te volgen of de niet-katho-
lieke, ziet uw Bissch-p zich genoodzaakt te
verklaren:
„Wie de niet-katholieke wereldbeschou
wing volgt, treedt door dat feit zelf uit de
Katholieke Kerk, hij verloochent zijn Ge
loof, en wordt een afvallige. Iedereen moet
goed weten, wat hij doet, wanneer hij in dit
dilemma zijn beslissing neemt."
Met betrekking tot de burgerrechten van
den godsdienst, van de geestelijkheid, en
van de Kerk zeide Mgra Racekl nog 't vol
gende:
„In het Concordaat werd beloofd, dat de
Katholieke Kerk volledige vrijheid zou ge
nieten; maar gij allen weet, dat dit niet
waar is. Gij weet hoeveel moeilijkheden
men hem in den weg legt, die lid is van
een Katholieke organisatie. De ambtenaren
zijn verplicht hun lidmaatschap van Ka
tholieke vereenigingen op te zeggen. Alles
wordt gedaan, om een scheiding tussschen
Kerk en Staat te bewerkstelligen. Het
grootste gevaar ligt in het feit, dat men
voorgeeft, niet den godsdienst te bestrij
den, maar alleen de organisaties op con-
fessioneelen grondslag. Maar de strijd te
gen de godsdienstige organisaties in mijn
hoedanigheid als Bisschop moet ik dit zeg
gen is een strijd tegen de Katholieke
Kerk.
De strijd tegen de Katholieke
Jeugd.
Voor alles is de strijd gericht tegen de
Katholieke school. Ook hier zegt men, dat
men alleen het godsdienstige element uit
de school wil verwijderen; men spreekt
over een geloofseenheid voor alle Duit-
schers: „de Duitscher heeft geen ander ge
loof dan het eeuwige Duitschland."
Ik houd van mijn vaderland met al de
vurigheid van mijn hart, en ik ben bereid
zoowel voor mijn vaderland als voor mijn
geloof mijn leven te geven, maar ik moet
zeggen, dat het een dwaling is te verkla-
ren: „Ons geloof is Duitschland".
De godsdienst is meer dan Duitschland,
de godsdienst is universeel. Op de Katho
lieke scholen is nooit haat gepredikt, maar
altyd liefde. Op de eerste plaats behooren
de kinderen natuurlijk toe aan de ouders.
Zij hebben van God het recht gekregen en
de plicht, hun kinderen op te voeden, en
geen enkele macht kan hun dit recht ont
nemen. Buiten de ouders heeft ook de
staat belang bij de opvoeding der jeugd,
maar dit recht is ondergeschikt aan dat van
de ouders. Ditzelfde geldt bok voor de
school. Maar het recht van God is nog
grooter dan het recht van de ouders en
van den Staat. Het recht, dat God op het
kind heeft, wordt beschermd door de Ka
tholieke Kerk, die van den Verlosser het
bevel gekregen heeft, „Zijn schapen te wei
den". De Verlosser heeft de jeugd be
schermd, door haar te beminnen, haar aan
te bevelen en door hem met straffen te
bedreigen, die den kinderen ergernis
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Engeland trekt zijn vloot gedeeltelijk
terug uit de Middellandsche Zee. (2de
blad).
De onrust in het H. Land duurt voort.
(2de blad).
geeft. Toch wordt deze wet voortdurend
met voeten getreden. De bisschop heeft
de plicht, haar altijd en bij iedere gele
genheid te verdedigen.
Ziet zoo besloot Mgr. Rackl zijn toe
spraak tot de Katholieke Jeugd hoe on
ze godsdienst overal in gevaar is. En dit
is eveneens een ernstig gevaar voor ons
vaderland. Met bloedend hart roep ik u
daarom deze vermaning toe: Redt den
Katholieken Godsdienst, en redt met haar
ons dierbaar Vaderland!"
HERWONNEN LEVENSKRACHT.
In tegenstelling met andere jaren zal de
jaarlijksche Bloemendag voor „Herwon
nen Levenskracht" ditmaal niet op Zondag
plaats hebben, doch bij wijze van proef op
een Zaterdag, en wel op Zaterdag 15 Augus
tus a.s.
Ons comité is hiertoe besloten op grond
van de vele bezwaren, verbonden aan het
houden van bloemendagen op de Zondagen.
De toestemming van Burgemeester en
Wethouders ervoor mochten wij bereids ont
vangen. Wij hopen in de eerstvolgende
weken nog wel nader de aandacht van
Leiden's ingezetenen op onzen Bloemendag
te vestigen en wederpm een beroep te kun
nen doen op de medewerking van velen,
een noodzakelijke vereischte om ook dit jaar
onzen bloemendag te doen slagen.
Voor heden meenen wij, wat deze alge-
meene medewerking betreft, met deze eerste
kennisgeving te kunnen volstaan.
Maar meer speciaal en in het bijzonder
wenschen wij nu de aandacht te vestigen op
de a.s. Woensdag, 15 Juli in het gebouw van
den Ned. R. K. Volksbond te houden ver
gadering van ons Comité, welke vergadering
wel zeer bijzonder zal gewijd zijn aan de te
treffen maatregelen teneinde het succes van
onzen bloemendag ook ditmaal te verzeke
ren.
Wij verwachten dus in het gebouw van
den Ned. R. K. Volksbond a.s. Woensdag
avond alle afgevaardigden van de bij ons
comité aangesloten organisaties en wij doen
tevens een dringend beroep op de besturen
dier organisaties er in ieder geval voor te
zorgen, dat minstens één afgevaardigde of
bestuurder ter vergadering tegenwoordig
zij.
Ongetwijfeld wenscht gij allen de tuber-
culose-bestrijding krachtdadig te bevorde
ren en als machtig middel hiertoe een
bloemendag met een klinkend resultaat.
Welnu, naarmate uwe belangstelling en
medewerking met onze actie grooter zijn
zal, zal ook het succes van onze bloemen
dag stijgen.
Organisatiebesturen en afgevaardigden
in ons comité, beseft daarom uwe verant
woordelijkheid in dit opzicht en verzuimt
niet onze vergadering bij té wonen.
Namens het Comité,
H. Lombert, voorzitter.
Stationsweg 8a.
Handelsregister K. v. K.
Nieuwe inschrijving. 6787. Turn
hout en Geerlings, Voorhout, Berg Amolaan
25, handel in bloembollen enz. in het bui
tenland. E.: A. J. Geerlings, Voorhout.
W ij z i n g i n g e n: 6550. Turnhout en
Geerlings, in liquidatie, Noordwijkerhout,
Pilarenlaan 7, handel in het buitenland in
bloembollen enz. De zaak is met ingang van
8 Juni 1936 niet alleen in liquidatie getre
den, doch oo kontbonden.
6652. Complete Woninginrichting Vlieger
en Middel v/h J. J. Wijnbeek, Noordwijk-
Binnen, Kerkstraat 39, meubelmakerij en
-winkel .Door uittreding van den vennoot
J. J. de Vlieger is de vennootschap onder
firma ontbonden. Het bedrijf wordt voort
gezet door den vennoot J. Middel, als eenig
eigenaar onder den naam: Complete Wo
ninginrichting J. Middel v/h. J. J. Wijn
beek.
Door de politie alhier is aangehouden de
18-jarige C. M. v. S., monteur te Den Haag,
verdacht van oplichting van diverse win
keliers hier ter stede.
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
In de bestuurskamer van den Leidschen
Schouwburg had gisteren onder voorzit
terschap van prof. mr. E. M. Meijers de
jaarlij ksche algemeen e vergadering van de
Leidsche Schouwburgvereeniging plaats.
Na opening door den voorzitter worden
de notulen gelezen en ongewijzigd goedge
keurd. De kas-commissie had bericht alles
in orde bevonden te hebben, zoodat de
vergadering tot décharge van den penning
meester, den heer Moens, besloot. Hierna
bracht de secretaris zijn jaarverslag uit,
waaraan het volgende wordt ontleend:
In het afgeloopen seizoen hebben de
slechte tijdsomstandigheden wel zeer sterk
gedrukt op het Schouwburgbezoek.
De bruto-opbrengst per voorstelling was
dan ook iets minder dan het vorig jaar.
Een ook de abonnementsvoorstellingen,
die vorig jaar een winst opleverden van
ƒ664.39, brachten dit jaar slechts ƒ141.76
winst op. Dat de exploitatierekening sluit
met een saldo van 977.79 vindt zijn oor
zaak in het feit, dat het beheer zoo zuinig
mogelijk is gevoerd.
Met genoegen constateert het bestuur,
dat het publiek over de abonnementsvoor
stellingen in het algemeen tevreden is ge
weest. Het zal dan ook in het volgend sei
zoen weer trachten acht goede voorstel
lingen te geven, met de organisatie waar
van reeds een begin is gemaakt.
De Maatschappij voor Toonkunst, even
als het Studentenzangkoor gaven hunne
concerten in den Schouwburg.
Er werd één jubileum herdacht, namelijk
het 25-jarig tooneel-jubileum van Paul Har
den. De jubilaris v^erd door den voorzitter
toegesproken, waarbij hem een aandenken
aan Leiden werd overhandigd.
De Koninklijke vereeniging Litteris Sa
crum vierde haar tachtigjarig jubileum,
waarmede het 25-jarig jubileum van den
heer B. Hageman als lid van „Litteris Sa
crum" samenviel.
De secretaris sprak de jubilarissen toe,
waarbij hij namens de Schouwburgvereeni
ging aan den voorzitter een krans aan
bood.
Er werden 65 voorstellingen in den
Schouwburg gegeven. Het bestuur verga
derde bijna iedere maand, terwijl er één le
denvergadering werd gehouden.
Met den wensch, dat het volgend seizoen,
zich zal mogen kenmerken door een be
langrijk schouwburgbezoek, eindigde de se
cretaris dit verslag over het afgeloopen
jaar.
Nadat de kas-commissie voor het volgen
de jaar was benoemd en van de rondvraag
geen gebruik was gemaakt, sloot de voor
zitter de vergadering.
SPELDJESDAG
ST. FRANCISCUS LIEFDEWERK.
Men verzoekt ons mede te deelen. dat
de meisjes, die op a.s. Zondag de speldjes
voor het St. Franciscus Liefdewerk zullen
verkoopen, de busjes kunnen halen op Za
terdagavond van 8 uur tot half 10 aan het
gebouw Nieuwe Rijn 52.
ƒ125 vermist.
Door den kapper P. M., Hoogewoerd 175,
is bij de politie aangifte gedaan, dat hy
uit een buffet in de achterkamer van zijn
woning een bankbiljet van 100 en een
van 25 vermist.
