No. 8463
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
STADS
NIEUWS
27ste Jaargang
DINSDAG 7 JULI 1936
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
V Een rede van dr. Colijn
Zaterdag heeft de centrale anti-revolu
tionaire kiesvereeniging te Amsterdam in
den tuin van Artis een landdag gehouden,
waarvan het hoogtepunt was de middag
vergadering, waarop dr. Colijn en mevr.
Colijn verschenen. De oud-minister van
Marine, mr. Bijleveld', verwelkomde den
minister-president en "hievrouw Colijn en
verzocht dr. Colijn de menigte (naar schat
ting een tienduizend man) te willen toe
spreken.
Dr. Colijn heeft toen een rede gehouden,
waarin hij er op wees, dat het bij de a.s.
Kamerverkiezing gaat om:
de grondslagen van ons Nederlandsch
staatsgebouw;
de fundamenten van het economisch
leven;
het behoud van een vrij geestelijk leven,
en
het keeren van de omwentelingsgezind
heid, die hoe langer hoe meer op de vol
keren beslag legt.
Inderdaad, om die dingen zal 't gaan.
En dan zullen allen allen, die in de
politiek rechts staan en ook velen van de
linkerzijde het eens zijn hierover:
dat behouden moeten worden de grond
slagen van ons Nederlandsch staatsgebouw:
diat is opgetrokken op vrijheid en
gezag.
<!at behouden moet worden ons vrij
geestelijk leven: dat geen staat s-
dwang of -dictatuur kan verdragen;
dat gekeerd moet worden de omwente
lingsgezindheid: die met het verkeerd ge
groeide ook al het goede in onze samen
leving wil ten onderste boven gooien.
Maar wat betreft dat andere punt: de
fundamenten van het economisch leven
daarover zal, helaas, bij de verkiezing
veel verschil van meening zijn, en, wat
nog veel meer te betreuren is, veel duis
ternis.
Trouwens in zijn rede te Amsterdam
liet dr. Colijn zelf zijn gehoor omtrent dit
punt in het duister.
Volgens het verslag in de anti-rev. pers,
zeide hij:
Dan zijn er de diep ingrijpende ver
anderingen in het economisch leven.
Wij hebben getracht ons zoo goed mo
gelijk hierbij aan te passen onder het
ministerie-Ruys de Beerenbrouck en
voortgezet onder het tegenwoordige
ministerie.
Eiken dag wordt 't duidelijker, dat
we voor nieuwe oplossingen worden
geplaatst. De boeien, waarin het be
drijfsleven is geklonken, moeten wor
den geslaakt. Ook dat zal een van de
kernpunten zijn.
Dit schijnt de zakelijke samenvatting te
zijn van wat dr. Colijn over economisch
leven in ons land heeft gezegd.
Niemand zal beweren, dat de heer Co-
ïtfn, wat dit punt betreft, véél heeft ge
zegd en zeer duidelijk heeft gesproken!
Meer klaarheid zal er toch vóór de ver
kiezing wel geschonken moeten worden
en, vertrouwen we, ook wel feitelijk ge
schonken worden!
Onder groote geestdrift heeft mr. Bijle-
veld aan het eind der bijeenkomst ver
klaard, dat de antirev. dr. Colijn liefheb
ben en dat hij hun leider is en blijft zoo
lang God hem ten leven laat!
HOOG WATER IN NOORD-ITALIE.
MILAAN 7 Juli. (A.N.P.) De Dora Ripa-
ria is na een wolkbreuk in het gebied van
Ulx buiten zijn oevers getreden. Het hooge
water heeft twee bruggen vernield. Ook
de andere riviertjes, die van de Alpen
neerkomen, hebben hoog water. De water
massa's van de Grand Comba vormen een
bedreiging voor het plaatsje, zoodat de in
woners deels gevlucht zijn.
Katholieke Onderwijzers-
verbond.
Protest tegen de Utrechtsche
dom-rede. „Pensioenen zijn
onaantastbaar!" De werk-
looze jeugdige onderwijzers
Zaterdag en Zondag, 4 en 5 Juli, verga
derde het Verbondsbestuur van het Katho
lieke Onderwijzers Verbond in hotel
„Noord-Brabant" te Utrecht, onder voor
zitterschap van den heer Willem Wiltschut.
In zijn openingsrede sprak de voorzitter
de ontstemming uit van het K. O. V., dat
de regeering zoo goed als in het geheel
niet toegankelijk is voor nooden der jeug
dige werklooze onderwijzers. Van eenige
financieele steun voor hen, die in zeer
moeilijke omstandigheden zijn, is geen
sprake; de ontheffing, die verleend wordt
van de betreffende wetsartikelen aan on
derwijzers, die door den militairen ddenst
gedupeerd zijn geweest om voor 1 Januari
1934 een betrekking te verwerven, wordt
zoo matig door den minister toegepast, dat
slechts zeer enkelen het geluk hebben ge
had, een betrekking te verkrijgen; van het
examengeld voor de hoofdakte kan door
den minister gedeeltelijke ontheffing wor
den verleend, doch de vragenlijsten, die
bij de aanvrage voor deze ontheffing moe
ten worden ingevuld, zijn van zoodanigen
aard, dat reeds vooruit te zeggen is, dat
zeer weinigen van deze ontheffing zullen
profiteeren. Het is jammer, dat niet beter
wordt aangevoeld en begrepen, wat in
onze jonge werklooze collega's omgaat. Het
is zeer ernstig, dat onze verzoeken om
werkverruimng geen gehoor vinden. Men
begrijpt het gevaar niet, of men wil het
niet begrijpen, d'at het ons bestuur steeds
meer moeite kost, onze jonge collega's er
van te doordringen, dat zij, als Katholie
ken, moeten berusten in deze droeve om
standigheden.
Het ergste is echter, wat de regeering
thans weer viorstelt, nl. de herberekening
van de pensioenen, hetgeen beteekent:
verlaging der pensioenen. Spreker wil geen
groote woorden gebruiken, doch hij stelt
vast, dat volgens onze overtuiging de pen
sioenen onaantastbaar zijn
Op voorstel van een der aanwezigen
wezigen werd met algemeene stemmen
besloten tot de verzending van het volgen
de telegram aan den Rector-Magnificus der
Utrechtsche Universiteit, Professor Voll-
„Prcf. Vollgraf, Rector-M». gnificus Uni
versiteit Utrecht. Het Kath. Onderwijzers-
verbond in Nederland in vergadering bij
een te Utrecht op 4 Juli 1936, spreekt zijn
leedwezen uit over de passage in uw her
denkingsrede bij het 300-jarig bestaan der
Universteit, waardoor de Katholieken van
Nederland diep zijn
WILLEM WILTSCHUT, Arnhem, Voorz.
H. WIJNEN, Maastricht, Secr."
Besloten wordt, dat onvermoeid zal wor
den voortgegaan met de actie om te ver
krijgen, dat zoowel wachtgelders-hoofd-
aktebezitters als onderwijzers met hoofd
akte in vasten dienst benoembaar zullen
zijn tot hoofd een er school, zoodat de be
lemmerende wettelijke bepalingen ten
spoedigste zullen worden opgeheven.
Inzake de spelling-Marchant constateert
het K. O. V., dat deze vrij algemeen bij
het onderwijs is ingevoerd en daar ook
goed voldoet. Nu echter nog steeds ge
tracht wordt, weer op de spelling-de Vries
en Te Winkel terug te komen, spreekt het
K. O. V. zich uit voor de Invoering van de
spelling-Marchant, ook buiten het onder
wijs en zal zich daartoe met een verzoek
tot de regeering wenden.
Aan het Dagelijksch Bestuur wordt op
gedragen ten spoedigste een audiëntie aan
te vragen bij den Minister van O., K. en W
er bespreking over werkbehoud, werkver
ruiming, steun aan werklooze onderwij-
zeis en alle andere zaken, waarover deze
vergadering eenig besluit zal nemen en die
in verband staan met onderwijs of onder
wijzers.
Adhaesie zal worden betuigd aan het
adres van den R.K. Bond voor groote ge
zinnen aan den Minister van Binnenland-
sche Zaken ter verhooging van den kin
dertoeslag vanaf het vierde kind tot 4 pet.
Na uitvoerige besprekingen worden
achtereenvolgens de volgende drie voor
stellen aangenomen:
I. Het K. O. V. richte een schrijven tot
het Hoogw. Episcopaat met het verzoek te
willen voorkomen, dat achtereenvolgens
verschillende wachtgelders tijdelijk wor
den aangesteld in een en dezelfde vacature
van verplicht onderwijzer, welke tijdelijke
aanstelling dan geschiedt ten einde te zij
ner tijd voor bedoelde vacature in aanmer
king te kunnen brengen een onderwijzer,
die thans niet voor benoeming in aanmer
king kan komen.
2. Het K. O. V. dringe er bij de regee-
ring op aan, in de wet vast te leggen, dat
in een vacature van verplicht onderwij
zer binnen zes maanden moet worden
voorzien door een benoeming voor vast,
3. Het K. O. V. wende zich tot het
Hoogw. Episcopaat in verband met de be
noeming der leerkrachten aan Kath. Scho
len na de opheffing der wettelijke beper
king van de benoemingsvrijheid.
Daar door de toepassing van art. 57, le
en 2e lid van de L. O. wet 1920, in strijd
met de Memorie van Antwoord van den
Minister van O., K. en W. bij het Wets
ontwerp tot verlaging van de openbare
uitgaven voor het onderwijs, voor vele
ULO-scholen de Rijksvergoeding voor 1037
dreigt verloren te gaan, zal het K.O.V.
trachten hierin verandering te krijgen en
zal er gewerkt worden:
1. voor het verkrijgen van verandering
hebben van het vervullen van een vaca-
in het K. B. van 22 Febr. 1936, Stbl. 180,
wat de datum van inwerkingtreding van
art. 57 betreft;
2. voor het verkrijgen van verandering
van de interpretatie van den Minister be
treffende art. 57, 2e lid der L.O.-wet, of
het verkrijgen van een wetswijziging in
deze.
Tenslotte wordt nog besloten, dat het
K. O. V. zal trachten te bereiken, dat ten
spoedgiste allen, die in hrt bezit zijn van
de akte L. O., benoembaar zijn voor tijde
lijke betrekkingen, die niet het karakter
ture voor een verplichte leerkracht.
NIJMEEGSCHE UNIVERSITEIT.
Prof. dr. Baader rector-magnificus
studiejaar 19361937.
Door het bestuur der St. Radboudstich-
ting is benoemd,, als opvolger van prof. dr.
F. van Wëlie, tot rector-magnificus der
R.-K. Universiteit voor het studiejaar
1936'37 de heer prof. dr. Th. L. J. A. M.
Baader, sinds 1923 gewoon hoogleeraar aan
de R.-K. Universiteit in de Germaansche-
en Keltische taal- en letterkunde.
Prof. dr. Baader is aan de universiteit te
Munster tot doctor in de philologie gepro
moveerd.
De wereld
in vogelvlucht
Men dacht algemeen, dat Italië, nu het
besluit gevallen is, om de sancties op te
heffen, zou deelnemen aan die Dardanel-
len-conferentie te Montreux. Dat blijkt
niet juist te zijn geweest, want thans wordt
officieel uit Rome medegedeeld, dat Italië
niet zal deelnemen aan de conferentie te
Montreux, zoolang de overeenkomsten van
wed'.rzijdsche bijstand in de Middelland-
sche Zee niet geëindigd zijn.
Zoo komt men telkens met nieuwe
eischen. De conferentie zal evenwel ge
woon doorgaan, ook zonder Italië.
Hetzelfde verschijnsel doet zich in
Duitschland voor. Ook daar werpt
de regeering telkens nieuwe eischen op.
Nu is het weer de Donziger kwestie,
welke aan de orde gesteld wordt. Men
krijgt zeer sterk den indruk, dat het in
cident met de „Leipzig" en het agressieve
optreden van den Senaats-president Grei-
ser in den Volkensbondsraad vanuit Ber
lijn in scène is gezet.
Voordat Greiser naar Genève vertrok
is hij eerst eens gaan praten in Berlijn en
daar heeft hij ongetwijfeld zijn instructies
gekregen. Hij zeide dan ook te spreken,
niet alleen uit naam van Danzig, maar uit
naam van het geheele Duitsche volk. „Het
Duitsche volk. aldus zeide hij letterlijk,
verwacht van mij in de komende maanden
besluiten, die het onnoodig zullen maken,
dat ik in de toekomst ooit weer naar Ge
nève terugkom". Met andere woorden. Ik
heb instructie gekregen van Berlijn om
een einde te maken aan het toezicht van
den Volkenbond over Danzig, dat Duitsch
is en omdat het Duitsch is, behoort tot
Duitschland, waar alleen de nazi-regee
ring de lakens heeft uit te deelen.
Zooals men weet, ligt Danzig midden in
Poolsch gebied, in den z.g. Corridor. Voor
namelijk Polen is er bij geïnteresseerd.
Gezien de goede betrekkingen met Polen,
is het te verwachten, dat Duitschland de
kwestie niet op de spits zal drijven. Maar
aan den Volkenbond heeft Berlijn lak, dat
staat vast. En Polen is toch niet heel erg
gerust.
Ir. W. J. Modderman f
Chef van Exploitatie der
N.Z.H.T.M.
In den ouderdom van 54 jaar is heden
morgen te zijnen huize aan den Rijnsbur-
gerweg na een ziekte van omstreeks een
jaar overleden de heer ir. W. J. Modder
man, chef van exploitatie der Noord-Zuid-
Hollandsche Tramweg-Mij.
De heer Modderman genoot zijn oplei
ding aan de Technische Hoogeschool te
Delft, alwaar hij den titel van civiel-inge-
nieur behaalde.
Na aanvankelijk eenigen tijd in het
Noorden des lands werkzaam te zijn ge
weest, kwam hij bij de gemeente Rotter
dam in dienst.
In 1919 kwam hij bij zijn tegenwoordige
Mij. in dienst zij het dan, dat deze een
anderen naam droeg en werden hem de
plannen tot electrificatie van de Gooilijn op
gedragen. Deze electrificatie kwam even
wel niet tot stand.
In 1921 kwam hij vervolgens bij de Mij.
tot Exploitatie van Tramwegen en werd
hem de electrificatie van de lijn Leiden
Den Haag opgedragen, hetgeen in 1924
tot stand kwam.
Het volgend jaar werd de heer Modder
man benoemd tot chef van exploitatie der
N. 2?. H. T. M. voor de afdeeling weg, bo
venleiding en gebouwen, als hoedanig hij
tot aan zijn ziekte werkzaam is geweest.
Hoewel de heer Modderman schijnbaar
weinig in het gewone leven naar buiten
optrad, ging zijn hart toch sterk uit naar
sociale werken. Zoo was hij o.m. voorzitter
van de Leidsche Buitenschool, was hij lid
van den Voogdijraad te Leiden en had hij
zitting of zitting gehad in de besturen van
M.S.G., de Leidsche Ambrachtsschool, de
Leidsche Maatschappij van Weldadigheid,
de Leidsche Spaarbank, de Leidsche Hulp
bank, het Leidsch Borgstellingsfonds, de
Spaarkas van de Mij. tot Nut van 't Alge
meen en was hij bestuurslid van de Leid
sche IJsclub.
Met den heer Modderman is 'n goed
mensch heengegaan. Voor zijn onderge
schikten was hij een humaan chef, die zijn
wil niet ten koste van alles wilde zien
doorgevoerd, doch respect had voor ande-
rer overtuiging, ook al strookte deze niet
met de zijne.
Zijn nagedachtenis zal bij allen, die hem
gekend hebben, doch vooral bij het hoo-
ger en lager personeel der N. Z. H. T. M.
in dankbare herinnering voortleven.
DE HEER J. H. NIJHUIS
12 jaar voorz. van den Ned. R.K.
Volksbond, afd. Leiden.
Morgen zal het 12 y2 jaar geleden zijn,
dat de heer J. H. Nijhuis, in de plaats van
den heer P. Heemskerk, als voorzitter van
de afdeeling Leiden van den Ned. R.K.
Volksbond werd gekozen. Voor dien had
de jubilaris reeds gedurende negen jaar als
bestuurslid zitting, resp. als commissaris en
later als penningmeester.
En thans: 12y. jaar voorzitter van de
Centrale der Leidsche Arbeidsbeweging!
Wat dat zeggen wil begrijpt een ieder, die
met het organisatieleven op de hoogte is.
Immers veel wordt er gevraagd, veel opof
feringen moet men zich getroosten, veel
vi-ij en tijd stellen in dienst van den Bond,
kortom men moet geven wat men te geven
heeft! Inderdaad kan dit van dezen jubila
ris getuigd worden, die met hart en ziel zich
VUUKNAAMMIi WltUWS
BUITENLAND.
De Danziger kwestie. (2de blad).
Italië doet niet mee aan de conferentie
van Montreuxy (2de blad).
Zal Berlijn het Concordaat opzeggen? (2e
blad).
Vragen aan Eden in het Lagerhuis. (2e
blad).
BINNEJILAND.
De disconto-verlaging. (2de blad).
Minimumprijs voor pootaardappelen van
eerstelingen. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De tenniswedstrijd NederlandAmerika
met 63 door de gasten gewonnen. (3de
blad).
Het rapport der studie-commissie van
den K.N.V.B. inzake de competitie-indee
ling. (3de blad).
LEIDEN.
Voorstel van B. en W. om de Kweek
school op te heffen. (2de blad).
Overleden is de heer ir. W. J. Modder
man, chef van exploitatie der N.Z.H.T.M.
gaf aan de taak hem op de schouders ge
legd, in een tijd, die voor den Volksbond
tot een van de moeilijkste gerekend kan
worden. Voor die opofferingen voor dat ge
ven van zijn persoon zijn allen hem dank
verschuldigd.
Vanaf deze plaats worde den jubilaris op
recht dank gebracht voor alles wat hij in
die jaren voor den R.K. Volksbond in het
algemeen heeft tot stand gebracht en voor
de leden in het bijzonder. Hun welzijn ging
hem ter harte, him nood was zijn nood,
voor hen stond hij op de bres!
Dat het den jubilaris een voldoening
moge zijn dat allen dit in hem waardee-
ren en tevens een aanmoediging om voort
te gaan op den ingeslagen weg. Daar zullen
en kunnen allen slechts wèl bij varen.
Gisteravond was het Dag. Bestuur van
den Ned. R.K. Volksbond in vergadering
bijeen ter afdoening van de huishoudelij
ke zaken.
Veel tijd werd hen daarvoor niet gela
ten, want te circa 9 uur kwamen de overige
bestuursleden, benevens de Geest. Adv.
prof. A. H. P. Cleophas en de heer A. An-
genent hunne werkzaamheden verstoren,
die tenslotte moesten worden gestaakt, daar
de voorzitter onmiddellijk in het brandpunt
aller belangstelling stond. Op zijn vraag:
„Wat komen de heeren doen?" antwoordde
de Geest. Adviseur, ik geef het woord aan
den heer Angenent, die begón met te zeg-
g>en: Vriend Nijhuis, het is mij een voor
recht op dezen avond aanwezig te mogen
zijn om u namens het Centraal Bestuur
geluk te wenschen met het feit, dat gij
Woensdag as. den dag herdenkt, dat de
Leidsche afdeeling u, 12)4 jaar geleden, als
voorzitter kreeg. Goede bestuurders hebben
wij noodig, al ie het voor hen zelfs soms
geen pretje. Wij komen hier om blijk van
dankbaarheid en sympathie te geven. Het
