No. 8457
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
HET EERSTE ZOMERNOODWEER
TEISTERT HET LAND.
27ste Jaargang
DINSDAG 30 JUNI 1936
S)e £eki&elic(£ou^ci/itt
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 1 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
Dit nummer bestaat uit
ces bladen.
V* Het publiek, dat wil koopen
Het Tweede-Kamerlid Henri Hermans
heeft er op den Kaderdag van het R-K.
Werkliedenverbond j.l. Zondag nog 'ns op
gewezen, dat loonsverlaging de koop
kracht van een groot deel van het publiek
vermindert en daardoor op de samenle
ving een invloed uitoefent, welke voor
velen nadeelig is.
't Is klaar als de dag, dat dit zoo is!
Loonsverlaging vermindert de koop
kracht, loonsverlaging heeft de koop
kracht van een zeer groot deel van het
koopend publiek reeds sterk vermin
derd.
Vandaar malaise in vele zaken.
Is er niets te doen, om die verminderde
koopkracht weer te herstellen of om den
daardoor al te zeer gedupeerden handel
en neringdfijvenden eenigte compensatie
te geven voor hun daling van omzet en
van inkomsten.
Ja de loonsverlaging- weer intrekken,
of door een loonsverhooging ongedaan ma
ken, dat zal niet zoo gemakkelijk gaan, in
vele gevallen ook niet mogelijk, volkomen
onmogelijk zijn!
Maar er is iets anders, er is een ander
middel, om den omzet en de winst van de
handel- en neringdoenden te vergrooten en
te verhoogen.
Een middel, aan welks nuttig effect niet
getwijfeld behoeft te worden; hetwelk ze
ker surges heeft.
Het is .duidelijk, dat iemand, die er over
denkt, tien gulden te besteden voor een
willekeurige uitgave, er eerder toe komt,
als hü die tien gulden kan afhalen van een
bedrag van b.v. vijftig gulden, dan, wan
neer hij ze moet afhalen van een bedrag
van b.v. vijftien gulden. In het tweede ge
val zal er waarschijnlijk wat moeten ge
beuren, om zijn koopkracht los te slaan, tot
een daad te brengen. En wat er gebeu
ren moet, kan de propaganda, de doeltref
fende reclame van den verkooper berei
ken. Het is duidelijk, dat de verkooper
juist nu propaganda, reclame moet maken
voor zijn artikelen en dan zal zijn om
zet en zijn winst weer worden verhoogd
en vergroot!
Ook staat vast, dat de menschen in de
zen tijd, met minder koopkracht, met veel
meer zorg, dan voorheen uitzien, waar zij
goed en goedkoop terecht kunnen. En dus
met meer attentie dan voorheen kennis
nemen van de propaganda, de reclame, die
voor verschillende artikelen wordt ge
maakt.
Het is daarom volstrekt geen overdrij
ving, als wij vaststellen dat.... de gere
gelde adverteerder juist in dezen tijd ze
ker zijn zaak als omhoog-voeren, zijn om
zet zal vergrooten!
Dat de lezers en vrienden van „De Leid-
sche Courant" zich bijzonder zullen ge
trokken gevoelen naar de handelaars en
winkeliers, die in hun blad adverteeren,
me enen wij ook wèl als vaststaand te mo
gen beschouwen!
Tegen Nationaal-Socialisme
De wereld
VAN ZEELAND ZAL PRESIDENT DER
VOLKENBONDSVERGADERING
WORDEN.
GENèVE, 30 Juni. (A.N.P.). Thans wordt
bevestigd, dat de Belgische minister-pre
sident van Zeeland eenstemmig tot voor
zitter der Volkenbondsvergadering geko
zen zal worden.
Daar het geen nieuwe zitting betreft,
doch een voortzetting, zullen geen ope
ningstoespraken worden gehouden. De al-
gemeene discussie zal morgen beginnen.
Men meent te weten, dat de Negus een per
soonlijk beroep op de vergadering zal doen.
NIEUWS VAN SIR HUBERT WILKINS.
OSLO, 30 Juni. (A. N. P.). Het Noorsche
schip „Stavangerfjord" seint, dat het in
verbinding geweest is met de „Wyatt
Earp" van sir Hubert Wilkins.
De Poolonderzoeker hoopt midden Juli
in Noorwegen aan te komen.
Waakzaamheids-comité van
intellectueelen
Dezer dagen is te Amsterdam opgericht
een „Comité van waakzaamheid van anti-
Nationaal Socialistische Intellectueelen" dat
de volgende beginselverklaring heeft aan
genomen:
Nu de in het buitenland nog steeds veld
winnende Natronaal-Socialistische beweging
ook ons land meer en meer bedreigt, heb
ben een groep Nederlandsche intellectu
eelen, (geleerden, kunstenaars, artsen, ad
vocaten, ingenieurs, leeraren enz.) daarbij
'het initiatief van hun Fransche, Belgische
Engelsche beroepsgenooten opnemend,
in Juni 1936, de volgende verklaring onder
teekend:
De Nederlandsche intellectueelen, wier
namen hieronder volgen, zich vereenigend,
ongeacht hun politieke overtuiging, van
oordeel, dat het Nationaal Socialisme en
alle andere groepeeringen van denzelfden
aard een ernstig gevaar beteekenen voor
de vrijheid van onderzoek en meenings-
uiting en daarmede voor de ontwikkeling
van maatschappij, cultuur en wetenschap,
besluiten een comité van waakzaamheid
te .stichten, als centrum van alle intellec
tueelen, die zich het gevaar van het Natio
naal Socialisme bewust zijn en het willen
bestrijden:
en bevestigen hun besluit om gezamen
lijk op te komen voor de verdediging der
geestelijke vrijheid en tegen het Nationaal
Socialisme, dat dit essentieele cultuurgoed
belaagt.
Dr. D. Bartling, prof. dr. H. Bolkestein,
prof. mr. W. A. Bonger, dr. J. W. G. ter
Braak, dr. Menno ter Braak, prof. dr. Titus
Brandsma, prof. dr. Gerard Brom, dr. T.
Brouwer, prof. dr. F. J. J. Buytendijk, prof.
dr. D. Ooster, M. van Crevel, dr. Damste,
Anthonie Donker, Anton van Duinkerken,
prof. dr. D. van Embden, C. van Emde Boas,
arts, Jan Engelman, mej. mr. Clara Ent
hoven, mej. Rosa Manus, prof. dr. P. H.
van Moerkerken, dr. O. Noordenbos, dr.
W. F. Noord'hoek-Hegt, A. C. Oerlemans,
arts, mr. S. Oskam, prof. mr. J. C. van Oven,
K. Pels, arts. E. du Perron, dr. C. v. d. Poel,
mgr. dr. H. Poels, prof. dr. H. J. Pos, S.
Premsela, arts, S. A. Prins, arts, dr. K. F.
Proost, mevr. C. Ramondt-Hirschmann, dr.
W. van Ravesteyn, Henriette Roland Holst,
dr. Jan Romein, dr. A. Romein-Verschoor,
dr. Elisabeth de Raas, dr. H. H. Ruemke,
prof. dr. B. Faddegon, dr. J. J. Fahrenfort,
prof. dr. J. C. Franken, Jan van Gilse, Jan
Greshoff, dr. G. F. C. Griss, drs. C. van
Heerikhuizen, prof. mr. H. R. Hoetink, mgr.
prof. dr. Hoogveld, Caspar Hoeweler, dr. L.
Jumpertz Loeb, prof. dr. G. W. Kernkamp,
prof. dr. E. Laqueur, dr. A. M. Leenmans,
dr. H. A. Leenmans, Bertus van Lier, dr. D.
Loenen, prof. G. Mannoury, prof. dr. J. J.
Salverda de Grave, dr. V. W. Schenk, F. J.
Schaper, arts, Reinier P. Sterkenburg, jhr.
dr. N. van Suchtelen. prof. dr. J. H. Thiel,
dr. J. Tielxooy, prof. dr. J. Tinbergen, mr.
dr. J. Valkhoff, prof. P. Valkhoff, S. Vest
dijk, Abr. v. d. Vies, prof. dr. C. G. N. de
Vooys, prof: C. W. de Vries, mevr. A. E. J.
de Vries-Bruins, arts, dr. F. Wibaut, prof.
dr. J. P. Wibaut, P. Wiedijk (J. Saks), dr.
Herman Wolf, prof. L. K. Wolff, A. M.
Wolff-Beffie, architect B.N.A., dr. J. van
Yzeren, mr. M. Zeldenrust.
De personen, die deze verklaring hebben
onderteekend, hebben zich geconstitueerd,
tot een centraal comité. Bij de samenstel
ling is gestreefd naar een vertegenwoordi
ging van alle richtingen, maar uiteraard is
deze vertegenwoordiging thans nog niet
volledig. Het ligt in de bedoeling zoo spoe
dig mogelijk over te gaan tot het oprichten
van plaatselijke sub-comité's, die zich tot
taak zullen stellen, de waakzaamheidsactie
ten opzichte van wat het centrale comité
als het meest dreigend gevaar beschouwt
zoo energiek mogelijk te voeren.
Het centrale comité stelt zich verder voor,
zijn doel te bereiken door een zakelijke be
strijding van het bedoelde gevaar
a) door publicaties in de pers, het uit
geven van brochures en zoo mogelijk een
periodiek,
b) door het vormen van leesclubs, vak-
en studiegroepen,
c) door het houden van vergaderingen,
d) door samenwerking, zoo mogelijk met
groepeer in gen, die hetzelfde of een verwant
doel nastreven,
e) door alle andere wettige middelen,
die de actie voornoemd ten goede kunnen
komen.
Als secretarissen van 't comité fungeeren
dr. Menno ter Braak en A. C. Oerlemans,
arts, (Hoofdweg 318, Amsterdam-W.).
in vogelvlucht
Men heeft weinig vernomen van de
besprekingen van den Volkenbondsraad.
Maar, zooals het gewoonlijk gaat, zijn de
onderhandsche en niet-officieele bespre
kingen, welke bij gelegenheid van zulke
bijeenkomsten te Genève gehouden wor
den, belangrijker dan de officieele rede
voeringen. Zoo schijnt de politieke atmos
feer aan den voor-avond van de bijeen
komst der algemeene Volkenbonds verga
dering, welke vandaag begint, belangrijk
te zijn opgeklaard en schijnt er overeen
stemming te zijn bereikt over den gang
van zaken. Italië zou een mededeeling ver
strekken, waarom het niet aan deze zitting
zou kunnen deelnemen, maar overigens
zou het verschillende tegemoetkomingen
doen. Mussolini is blijkbaar niet geneigd
om het conflict op de spits te drijven en
ook de groote mogendheden gevoelen er
alles voor, om de Abbessijnsche kwestie
nu maar te liquideeren. Zij hebben afge
sproken, om alle neven-kwesties, welke
den toestand op het oogenblik kunnen ver
troebelen, te laten rusten.
In de Assemblée zal nu gesproken wor
den over de opheffing der sancties, een
eventueele erkenning van het Romeinsche
Keizerrijk en een hervorming van den
Volkenbond. Met de sancties zal men wei
nig moeite hebben: zij zijn al dood. Maar
of men in de andere twee kwesties tot een
besluit zal komen, valt zeer te betwijfelen.
Speciaal de kwestie van de hervorming
van den Volkenbond zal in deze zitting
haar beslag wel niet krijgen. Geen over
haasting, eerst den toestand laten bezinken,
dat zal -wel het wachtwoord zijn.
DE VIJFLING WORDT SLAPENDE RIJK.
TORONTO, 30 Juni. (A.N.P.). De Dionne-
vijflingen zullen tegen den tijd dat zij meer
derjarig zijn, beschikken over een vermo
gen van minstens een millioen dollar elk.
Tot dusverre, aldus een verklaring van
dr. Dafoe, de behandelende geneesheer,
heeft elk der vijflingen reeds een vermo
gen verdiend van honderdduizend dollar.
DE DAG ZAL KOMEN....
De vereeniging „Eenheid door democra
tie" heeft te Amsterdam haar jaarfeest ge
vierd. Als spr. trad o.a. op Dr. A. J. van
Leusen, die sprak als volgt:
„De dag zal komen, waarop duizenden
in grootere snelheid dan zij gekomen zijn
de N.S.B.-gelederen zullen verlaten, als de
schellen hun van de oogen vallen. Zij zul
len zeggen: wij walgen van de verdacht
makingen, van het on-Nederlandsche gedoe,
van de beloften, die in de lucht hangen,
van de persoonsverheerlijking en onwaar
achtigheid. Het „Mussert wint" is de oude
methode waarmede de wankelmoedigen op
de been worden gehouden. Maar Mussert
zal niet winnen (applaus). Mussert zal geen
volkseenheid kunnen vestigen, want wij, na
een jaar bestaan eenige duizenden sterk,
maar dagelijks in invloed en getal groeien
de, wij zullen de laatste, onneembare veste
der democratie vormen. Mussert kan het
niet winnen. Wij, straks gegroeid tot een
leger van honderdduizenden, wij zullen
blijven weigeren aan zoo'n soort eenheid
deel te nemen. Wij zullen de machtsdroom
van Mussert en de zijnen verstoren. Onze
Nederlandsche grond duldt geen dwinge
landij. Ons Nederlandsche hart buigt zich
niet voor een dictator".
DE REDE VAN DEN UTRECHTSCHEN
RECTOR-MAGNIFICUS.
De „Msb." eindigt een beschouwing over
de rectorale rede als volgt:
„Wij willen aannemen, dat de heer Voll-
graff niet uit boosaardigheid gehandeld
heeft: evenals Homeros kan ook de moder
ne beoefenaar van het Grieksch struikelen
op een hem vreemd terrein. Maar een ver
ontschuldiging zijnerzijds ware geen Over
bodige weelde.
De oudste en grootste godsdienstige ge
meenschap van Nederland behoeft zich niet
weerloos in den persoon van haar Metro
polian door een rijks-ambtenaar, ook al
is hij rector-magnificus, te laten krenken".
Wij vertrouwen, dat de bevoegde daartoe
geroepen instanties, zoo noodig, den heer
Vollgraff aan 't verstand zullen brengen,
wat op heden zijn plicht is zijn plicht en
dus „geen overbodige weelde"!
Weer vonden vijf menschen den dood
Blikseminslag legt verschillende boerderijen in de asch
De benauwde warmte van gisteren heeft
het vermoeden, dat hef; in de elementen
tot een uitbarsting zou komen, wel be
waarheid. In geheel het land vrijwel heeft
gedurende korteren of langeren tijd een
noodweer gewoed, waarbij donder, blik
sem en storm hoogtij vierden en waarvan
verschillende personen het slachtoffer
werden.
De blikseminslag te Abcoude.
In een gedeelte onzer oplage van giste
ren maakten we reeds melding van het
tragisch ongeluk te Abcoude, waarbij een
vader en zijn drie zoons bij het hooien
door den bliksem werden getroffen.
Nader vernemen wij hieromtrent nog
het volgende: Terwijl de vader bezig was
met hooien, zag hij op de plek, waar zijn
drie zoons aan het werk waren, plotseling
vlammen uit den hooiberg oplaaien. Hij
snelde te hulp en wist de drie jonge man
nen, die anders zeker allen in de vlammen
zouden zijn omgekomen, buiten gevaar te
brengen.
De oudste zoon Henk was echter zoo
danig door den bliksem getroffen, dat hulp
hier niet meer kon baten. De 26-jarige Gijs
heeft ernstige brandwonden opgeloopen,
de jongste zoon was, evenals zijn vader,
die na zijn kordaat optreden even het be
wustzijn verloor, weer spoedig tot bewust
zijn gekomen.
Van alle kanten kwamen na het onge
luk, uit het hooiland helpers opdagen, die
de zoons naar de boerderij droegen. Daar
kwam zoo spoedig mogelijk dr. Gortel uit
Abcoude, om te trachten de beide bewus-
telooze jongens weer bij kennis te brengen.
Even later kwam de politie ter plaatse en
ook de burgemeester van Weesperkarspel,
de heer W. J. A. C. Bins.
De jongste zoon kwam het eerst weer
bij kennis. Toen de dokter hem onderzocht,
bleek, dat de bliksem hem het eerst aan
den schouder getroffen had en toen schuin
door het lichaam gegaan was, en aan de
heup weer het lichaam verlaten had. Een
en ander was duidelijk waarneembaar door
de brandwonde, welke de jongste zoon had
opgeloopen.
Van den tweeden zoon werd veronder
steld, dat de langdurige bewusteloosheid
een gevolg was van een ernstige hersen
schudding. Om ongeveer 5 uur 's namid
dags begon bij hem het bewustzijn terug
te keeren.
Aan het kordaat optreden van den vader
is het te danken geweest, dat de jongere
zoons niet levend verbrand zijn. Toen hij
immers uit zijn bewusteloosheid weer bij
kennis kwam, brandde de hooischelf reeds
zoo fel, dat er aan redding voor de beide
zoons Gijs en Gerrit niet te denken ge
weest zou zijn, wanneer hun vader hen niet
zoo spoedig uit het brandende hooi had
weggetrokken. Dat het echtpaar Van den
Broek diep geschokt is door de tragische
gebeurtenis, valt te begrijpen.
Drie mannen bij Meppel door
door bliksem gedood.
Boven de gemeente Nijenveen bij Mep
pel heeft een hevig onweer gewoed, waar
van drie menschen het slachtoffer zijn ge
worden.
Met een met twee paarden bespannen
wagen was de landbouwer Roelof Karsten,
vergezeld door zijn broer en een tweetal
knechts, op weg naar het hooiland, toen
de bui kwam opzetten. De mannen zijn toen
ijlings teruggekeerd, maar werden vijftig
meter van de boerderij van Karsten door
het noodweer overvallen en door den blik
sem getroffen. Roelof Karsten werd be
wusteloos geslagen en kwam later weer
bij, zonder noemenswaardig letsel te heb
ben bekomen. Zijn 39-jarige broeder Jan
Karsten uit Ruinerwold echter werd door
het hemelvuur gedood, evenals zijn knecht,
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Aan den voor-avond van de bijeenkomst
der Assemblée is de politieke atmosfeer
beduidend opgeklaard. (2de blad).
Een redevqering met een staartje. (2de
blad).
BINNENLAND.
Bij het noodweer, dat gisteren over een
groot deel des lands woedde, werden vijf
personen gedood. (1ste blad).
Vergadering Prov. Staten van Zuid-Hol
land (1ste blad).
Een beschouwing over de disconto-ver
laging. (2de blad).
De loting voor den dienstplicht. (1ste
blad).
de uit Weerwille afkomstige 17-jarige Kan
Kragt en de 26-jarige landarbeider Geert
Schoten uit Zwinderen. De twee paarden
voor den wagen en een paard in het land
werden eveneens gedood.
Slachtoffer te Obdam.
Gistermiddag ongeveer twee uur heeft
te Obdam een zwaar onweer gewoed, dat
aan een man het leven heeft gekost. Tij
dens het onweer sloeg de bliksem in een
klein boet je, waarin de 48-jarige Munster
met zijn 20-jarigen zoon Piet en zijn twee
dochters van 16 en 18 jaar beschutting
hadden gezocht tegen de hevige regen- en
hagelbuien. De vader en de zoon werden
door den bliksem getroffen. De zoon was
op slag dood, terwijl de vader er zo^-f^n-
stig aan toe bleek te zijn, dat hem de"H.H.
Sacramenten der Stervenden moesten wor
den toegediend. De beide meisjes waren
hevig ontdaan, doch bleken overigens on
gedeerd.
Verder sloeg de bliksem in de boerde
rij van den heer O. Dekkers in de Berk
meer. Boerderij, alsmede een groote hoe
veelheid pas gewonnen hooi werden door
het vuur vernield. Het huis van den heer
P. Schippers, dat eveneens door den blik
sem werd getroffen, kreeg slechts een gat
in het dak. Door den hevigen wind werden
nog verschillende andere huizen en boer
derijen beschadigd, terwijl door den ha
gel en den regen veel van het te velde
staande gewas werd vernield. De ontstel
tenis in het dorp was buitengewoon groot.
Een vrouw gedood.
Omstreeks vijf uur is te Weerdinge ge
meente Emmen, de 56-jarige echtgenoote
van den arbeider Genrit Paalman, tij
dens een onweersbui door den bliksem ge
troffen en op slag gedood. Zij stond met
haar man en zoon voor de woning naar
het overtrekken van de bui te kijken. De
beide mannen bleven ongedeerd.
Bliksem slaat in zandkuil.
Boven de Residentie en Scheveningen
woedde het onweer eveneens fel. Om
streeks halfvier sloeg de bliksem in een
zandkuil op het strand, bij den vuurtoren,
waarin eenige menschen zaten. De 43-jarige
G. van K. uit de Mosselstraat werd getrof
fen. Hij raakte bewusteloos en werd door
den G. G. D. vervoerd. Bij het onderzoek
bleek, dat hij een ernstige wonde aan het
linkeroog gekregen had, doch verder geen
letsel had opgeloopen.
De overige leden van de familie, die in
den kuil zaten, waren ongedeerd gebleven.
Een agent van politie, die juist op den Bou
levard surveilleerde, zag de bliksem in den
kuil slaan. Hij spoedde zich er heen en
verlefende eerste hulp.
Noodweer boven Friesland.
Maadagmiddag ontlastte zich boven een
groot deel van Friesland een kort maar
zwaar onweer, dat gepaard ging met he
vige slagregens. Te Heerenveen -werden
twee woningen door den bliksem getrof
fen en te Sobbegat een in aanbouw zijnde
boerderij. Brand werd niet veroorzaakt.
Te Nieuwebrug sloeg een zeilboot met
twee studenten om. Een van hen, die in
het zeil verward raakte, verkeerde in een
hachelijke positie, doch te hulp gesnelde
personen wisten hem te redden.
Twee zoons van den heer Wiersma uit
Irnsum, waren gisteren in Ter Home in
den Poel aan het zwemmen. Zij werden
door het noodweer overvallen en haastten
zich naar het dorp Ter Home. om daar t-
