Kaderdag der Katholieke werklieden
MAANDAG 29 JUNI 1936
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 8
Tienduizend „voormannen" te Amsterdam bijeen
HET TWEEDE KAMERLID
TH. M. KETELAAR OVERLEDEN
Zaterdagmiddag om
half vijf is over
leden het Tweede
Kamerlid Th. M.
Ketelaar.
Theodor Matthieu
Ketelaar werd op
6 Mei 1864 te Am
sterdam geboren.
Hij koos zich een
loopbaan in het
onderwijs en volg
de daartoe de
kweekschool voor
onderwijzers in zijn geboortestad, waar hij
van 1882 tot 1897 zich aan de opvoeding
van de jeugd wijdde. In dit laatste jaar
werd hij voor den Vrijzinnig Democrati-
schen Bond tot lid van de Tweede Ka
mer der Staten-Generaal gekozen, waar
hij op 21 December 1897 zitting nam. Van
deze tak van volksvertegenwoordiging is
hij tot zijn dood lid gebleven voor den
Vrijzinnig Democratischen Bond. Als oud
onderwijzer vond hij zijn taak vooral op
onderwijsgebied.
Van 1912 tot 1923 was de heer Ketelaar
tevens lid van het college, van Gedepu
teerde Staten van Noord-Holland, daarna
was hij lid van den Gemeenteraad van
de hoofdstad, welken hij thans door den
dood ontvalt. Van 1925 tot 1927 bekleedde
de heer Ketelaar het ambt van wethouder
van Onderwijs en Kunstzaken. Belangrijk
werk heeft de heer Ketelaar ook verricht
als penningmeester van het Centraal Ge
nootschap voor Kinderherstellingsoorden
en vacantiekolonies, welke functie de
overledene sedert 1906 vervulde.
BELGISCHE ONDERSCHEIDINGEN
In verband met de Brusselsche
wereldtentoonstelling
De Belgische gezant, de heer Ch. Mas-
kens, heeft Zaterdagmiddag in de Belgi
sche legatie o.m. de volgende onderschei
dingen uitgereikt, welke verband houden
met de Belgische wereldtentoonstelling
van het vorig jaar.
Commandeur in de Orde van Leopold II:
Ir. F. H. E. Guljé, voorzitter der alge-
meene R.K. Werkgeversvereeniging.
Officier in de Kroonorde:
J. C. M. Mensing, voorzitter van den
Nederlandschen Tuinibouwraad; Pater L.
H. Perquin, voorzitter van den Katholie
ken Radio-omroep; C. E. Haagens, direc
teur der N.V. Siderius; Ir. N. P. de Koo.
Benoemd is tot Grootkruis in de Kroon
orde:
prof. dr. ir. H. C. J. H. Gelissen, minis
ter van Handel, Nijverheid en Scheep
vaart.
Voorts zijn benoemd tot: Grootkruis in
de Orde van Leopold n:
mr. M. P. L. Steenberghe, oud-minister
van Economische Zaken, en Ch. I. J. M.
Weiter, oud-minister van Koloniën.
DE HEROPBOUW VAN EGMOND
Stichting van werkkamp voor
jeugdige werkloozen
Naar de „Msbd." verneemt, zal in de
nabijheid van de priorij van Egmond een
werkkamp worden ingelicht van jonge
katholieke werkloozen overeenkomstig de
door het Rijk vastgestelde bepalingen. De
vestiging van dit kamp bedoelt het moge
lijk te maken, dat groepen van 96 jonge
werkloozen kunnen arbeiden aan het
bouwrijp maken van den grond voor den
verderen opbouw van de abdij. Ook ligt
het in de bedoeling opgravingen te ver
richten naar de juiste ligging van de
oud abdij. Voorts zal een gedeelte van
den grond door jonge werkloozen worden
ingericht voor den tuinbouw.
DE OPENING VAN DE MOERDIJK-BRUG
In een vergadering van commissie tot
voorbereiding van festiviteiten te Breda bij
gelegenheid van de opening der Moerdijk-
brug zal de A N. W. B. de leiding nemen
voor een groote sterrit voor alle takken
van tourisme via de Moerdijkbrug naar
Breda. De K. N. A. C. heeft eveneens be
sloten, een groote slipjacht via de Moer
dijkbrug naar Breda te organiseeren, ter
wijl ook de B. B. N. en de K. N. M. V. zul
len worden verzocht, hun medewerking te
verleenen.
De organisatie dezer feesten zal in han
den worden gelegd van de V. V. V. „Breda
vooruit", terwijl in beginsel werd beslo
ten, dat deze festiviteiten zullen bestaan
uit:
Een zoogenaamde winterkermis in het
centrum der stad, etalagedagen voor de di
verse middenstands-organisaties, terwijl 't
voornaamste feest zal bestaan in een histo
risch spel, waarvoor gegevens zijn ont
leend aan de overrompeling van Breda door
de Staatsche troepen in het jaar 1590 door
middel van het turfschip van Adriaan van
Bergen.
Des avonds heeft in Concordia een groot
Spaansch feest plaats waarop eén Carna
val Espagnol de hoofdschotel zal zijn.
DE BELASTINGDRUK TE GOUDA.
Ged. Staten willen nog 10.000 uitpersen.
Ged. Staten hebben bezwaar gemaakt te
gen het besluit van den gemeenteraad,
waarbij voor 1936 voor de personeele be
lasting 200 opcentent berekend naar de
3de klasse zijn vastgesteld.
Gedeputeerden hadden bij het vooron
derzoek van de gemeentebegrooting 1936
den wensch kenbaar gemaakt, dat het aan
tal opcenten zou worden vastgesteld op
200 berekend naar de 4e klasse, waardoor
de personeele belasting ƒ20.000 meer dan
in het vorig jaar zou opbrengen, doch de
raad achtte, overeenkomstig het voorstel
v"an B. en W., 200 opcenten berekend naar
de 3de klasse voldoende, hetgeen neer
kwam op een verhooging van de opcen-
:enschaal van 130200 tot 137228 of met
een bedrag van 9000.
Het handhaven van den eisch van Ged.
Redevoeringen van Mgr. van
Schaik en Henri Hermans
KADERDAG R.K. WERKLIEDEN
VERBOND
De groote Markthallen te Amsterdam
waren gisterenmiddag geheel gevuld door
een menigte van ongeveer tienduizend ar
beiders. Van alle provinciën woren zij bij-
beiders. Van alle provinciën waren zij bij-
nen, die het R.K. Werkliedenverbond bij
eengeroepen had. In totaal waren 3000
plaatselijke af deelingen door haar bestuur
ders vertegenwoordigd.
Onder de aanwezigen bevonden zich o.a.
Mgi. Dr. van Noort, Deken van Amster
dam, vertegenwoordigers van het bestuur
der R.K. Staatspartij en verschillende ka
tholieke Kamerleden, onder wie de partij
en fractie-voorzitter mr. C. Goseling,
voorts vertegenwoordigers van de R.K.
Werkgeversvereeniging, van den Ned. R.K
Boeren- en Tuindersbond, van den Neder
landschen R.K. Middenstandsbond en van
de St. Adelbertsvereeniging.
Precies te twee uur marcheerde „De
Jonge Werkman" op onder de tonen van
het strijdlied van het Verbond, door alle
aanwezigen staande meegezongen. Even
later opende de voorzitter van het Ver
bond, de heer A. C. de Bruyn, de bijeen
komst met gebed, en sprak een openings
rede uit, waaraan wij het volgende ont-
lecnen:
OPENINGSWOORD A. C. DE BRUIJN
De heer De Bruijn begroette de ruim
10.000 uit drieduizend plaatselijke afdee-
lingen naar den Nationalen Kaderda'g ge
komen bestuurders der Katholieke Arbei
dersbeweging.
Er wordt in breede kringen ontzaggelijk
geleden, geestelijk en materieel. Aan dat
leed aldus spreker wil deze Kader
dag ondubbelzinnig uiting geven, opdat
het duidelijk hoorbaar doordringe in de
kabinetten van hen, die allereerst en aller
meest en doortastend te zorgen hebben,
dat alles worde gedaan om het leed te be
perken en zooveel mogelijk op te heffen.
Er wordt geleden in geestelijk opzicht.
Onverantwoordelijke lieden, geïnstrueerd
en gesteund van over de grenzen, misbrui
ken dezen tijd ten eigen voordeele door,
met lasterlijke voorstellinge werkende, het
vertrouwen te ondermijnen in personen en
instellingen. Dat kan in ons land!?
Een groot deel van ons volk verkeert in
materieelen nood. Vooral de groote gezin
nen hebben het zwaar te verantwoorden.
De werkloosheid is ontzaggelijk groot, de
de werkloozen ontvangen, vooral op het
platteland een steun-bedrag, hetwelk vaak
nauwelijks en in tal van gevallen niet vol
doende is, indien het in verband gebracht
wordt met het ethische levens-minimum.
De positie van de nog werkenden. Terwijl
de prijzen der levensbenoodigdheden niet
noemenswaard daalden verschillende in
prijs stegen zijn de loonen met 1/51/4
zelfs met 1/3 en meer verminderd. Wij zijn
geneigd te zeggen: dat gaat zoo niet lan
ger; er is overal een einde aan, óók aan
loonsverlaging, óók aan de duldzaamheid
der arbeiders en bedienden. Ook in dit op
zicht leeft Nederland niet op een eiland,
los van het overige deel der wereld. Wij
weten, dat tal van ondernemers met ons
van oordeel zijn, dat „er niet meer af
kan", dat ook zij de dupe zijn van interna
tionale verdwazing en nationale te-kortko-
ming, de dupe van hetgeen men dualisme,
twee slachtigheid, gemis aan moed voor het
nieuwe noemen kan.
Staten beteekent, dat de heffing op de per
soneele belasting in totaal 11.000 meer zal
moeten opbrengen dan door den raad
vastgesteld.
R.K. SMEDENPATROONS BIJEEN
De Ned. R.K. Smedenpatroonsbond heeft
Zaterdagmiddag zijn negentiende bonds
vergadering gehouden, onder voorzitter
schap van den heer A. Hovers. De voorzit
ter hield een openingsrede, waarin hij
constateerde, dat vele leden in zorgelijke
financieele omstandighedne verkeeren. De
veranderde techniek heeft veel werk weg
genomen. Ondanks de sombere tijden ech
ter gaat de bond vooruit. De a.s. wet op
de vestigingseischen vormt een lichtpunt,
ook voor smedenpatroons. De geestelijk
adviseur, de zeereerw. heer J. Sicking,
conrector van „Mariënburg" te 's Herto
genbosch, werd geinstalleerd. De vergade
ring zong hem het lied „Roomsche Blijd
schap" toe. Herkozen werden als bestuurs
leden de heeren C. Eierens en G. Alders.
Rector Sicking spoorde aan, daadwerke
lijk gehoor te geven aan den oproep van
Z. H. den Paus tot de katholieke actie.
Tenslotte heeft dr Jansen, adjunct-direc
teur van het R.K. Middenstandsbureau, een
algemeen overzicht gegeven van den in
houd van het wetsontwerp betreffende de
vestigingseischen. Heden worden eenige
voorstellen van huishoudelijken aard af
gehandeld.
In den namiddag hebben de leden een
autotocht gemaakt, aangeboden door den
kring Den Haag ter gelegenheid van zijn
25-jarig bestaan.
UITKEERING INGELEVERDE
HYACINTHEN
Het bestuur van het bloembollensurplus-
fonds heeft besloten voor de in 1935 ver
plicht ingeleverde hyacinthen uit te keeren
25 pet. van de toen geldende binnenland-
sche minimum-prijzen.
Overgang naar een nieuwe, betere, chris-
telijk-sociaale-economische maatschappij.
De laatste nieuwlichters, die geen goed
woord weten te spreken van de leiders der
politieke- en sociale organisaties, weten
geen raad met de toekomst dan wel zij
praten ons na, zij het stuntelig en fout.
Met voldoening constateeren we: ondanks,
misschien juist tengevolge van de crisis,
marcheert de sociaal-economische toe
komst-gedachte, waarvoor de Katholieke
Arbeidersbeweging, gesteund door de Kerk
zich enken dag uitefmate sterk interes
seert.
De wereld, ook Nederland roept om or
de en ordening.
Dat zij er kome!
Deze Kaderdag wil opnieuw een forschen
stoot geven en bij ons, met ruim tiendui
zend katholiek georganiseerde mannen ook
jonge mannen en vrouwen uit heel het
land bijeen, versterken het vertrouwen in
het nu en de toekmst hetgeen we willen
en het geen we zullen. Dat ver
trouwen geschraagd door vriend
schap en begrijpen van organisaties
en personen ook buiten den kring onzer
arbeiders, zal, ook zonder dat we al dan
niet verboden weerafdeelingen hebben, de
kracht geven oude en nieuwe vijanden niet
enkel te weerstaan, doch te overwinnen.
Dat deze ordening kome onder het eerst
volgende kabinet, ondanks den tegenstand
van die betrekkelijk weinigen, waarop
ook Leo Xin het niet begrepen had.
Met een beroep op het zelfvertrouwen
dr katholieke arbeiders besloot de heer
De Bruyn zijn rede, waarna hij de aanwe
zige prominenten begroette.
Een luid applaus brak los, toen spr.,
mr. Goseling begroetend, zeide, dat de
hoop van een groot deel van het Neder-
landsche volk gevestigd is op den jongen
partijleider.
De geestelijk adviseur van 't R.K. Wei-k-
liedenverbond, Mgr. J. G. van Schaik,
hield hierop een rede over: „Onze gods-
dienstig-zedelijke taak in dezen tijd".
REDE MGR. VAN SCHAIK
Spreker viel de taak te beurt uit te
doen komen de beteekenis van onze katho
liek georganiseerden arbeidersstand in
godsdienstig-zedelijk opzicht. Herinnerend
aan den opbloei van het kerkelijk gods
dienstig leven, wees hij er op, dat vooruit
ziende mannen, daarmee echter niet te
vreden waren. Zij zagen een hoogere roe
ping weggelegd voor de zich bewust wor
dende katholieken met hun een-derde der
Nederlandsche bevolking De gedwongen
teruggetrokkenheid van onze katholieke
leeken uit het openbaar maatschappelijk en
staatkundig leven, en daarmee de uitscha
keling van georganiseerden invloed op die
terreinen mocht niet voortduren.
De groote, noodlottige dwaling, die groote
massa's menschen in christelijke landen
heeft aangetast, is de scheiding in den
mensch in natuur en bovennatuur, van tij
delijke en godsdienstige belangen, van zie-
leleven en lichamelijk leven. Hiertegen ne
men wij principieel en onverzettelijk stel
ling.
Op den samenhang, den onverbrekelijken
samenhang en harmonie van natuur en bo
vennatuur in Gods schepping en Verlossing
leggen wij den nadruk, omdat een bedrie-
gelijke schijn van godsdienst-vrijheid in
een kerkgebouw en in de intimiteit van
een gezin ook brave katholieken kan mis
leiden, en omdat jongen, in de wereld le
vende, zich aan God toegewijde personen,
zouden kunnen meenen, dat een afschud
ding van al het wereldlijk en stoffelijk
gedoe een aan God welgevallig werk is.
Wanneer werkelijk jongeren onder ons,
priesters en leeken, ofschoon in het volle
leven geplaatst, onverschillig en terughou
dend zouden gaan staan ten overstaan van
den harden en onverbiddelijken strijd om
de souvereiniteit Gods in het maatschap
pelijk en staatkundig leven, dan zouden zij
zich medeplichtig maken aan het welslagen
van den opzet dergenen, die het christen
dom van den Zoon Gods terug willen drin
gen uit heel de samenleving.
Gij, katholieke arbeiders, hebt, juist op
titel van volwaardig katholiek te zijn, het
breede terrein van uw belangen-beharti-
ging niet willen overlaten aan organisa
ties, die met Gods wetten geen rekening
houden en die zich het monopolie wilden
verzekeren van cultureele opvoeding en van
welstand- en welvaartbrengers. Voor u was
van de aanvang uwer organisatorische
werkzaamheid af de souvereiniteit Gods
algemeen en volstrekt.
Spr. aarzelde niet als zijn overtuiging
uit te spreken, dat de arbeiders door met
al hun bekwaamheid en activiteit en met
geheel hun offervaardige volharding hun
organisatie van den katholieken arbeiders
stand cultureel, technisch en financieel tot
een model uitgeruste te maken, een werk
tot stand hebben gebracht van machtig gods
dienstig-zedelijk belang.
In volkomen eenheid en met trouwen
handslag verklaren wij, dat de aan het ge
openbaarde christendom vijandige mach
ten, voorzoover het van ons kan afhangen,
er niet in zullen slagen onzen strijd voor
de christelijke levensbeschouwing te bre
ken.
Tegenover het rampzalig Marxisme, dat
de volksmassa wil opvoeden tot stofver-
goding en bijgevolg tot practische gods
dienstloosheid, zullen wij met al onze hulp
middelen den arbeider leeren te blijven
knielen voor den hemelschen Vader, den
Schepper en Beheerscher van alle stof en
alle elementen.
Als datzelfde Marxisme den vloekwaar-
digen klassenstrijd blijft prediken als al
leen-zaligmakend heilmiddel voor de
menschheid, zetten wij daar tegenover on
zen Heer Jezus Christus met Zijn red
dende, barmhartige, alle menschen om
vattende naastenliefde, kern en glanspunt
van het christendom.
Als men ons zou willen neerbuigen in
aanbidding voor een stamboek van ras en
bloed, spannen wij den fieren nek en zeg
gen, dat wij, den fieren nek alleen zullefi
krommen voor het reinigende en verlossen
de Bloed, dat eens van het Kruishout vloei
de op Calvarië.
In naam van het christendom zullen wij
maar één voorkeur hebben bij onzen ar
beid: de voorkeur, die de Goddelijke Mees
ter Zelf had, voor armen en ongelukkigen,
en in onzen tijd vor werkloozen en jeug
dige werklozen. Doet voor hen wat gij doen
kunt met uw invloed en met uw eigen
middelen.
De kracht en de toekomst van onzen
georganiseerden arbeidersstand ligt in het
katholiek gehalte van ons en onze leden.
Ons Werkliedenverbond dat mag spr.
zeggen zonder een heiligverklaring te
doen mag er in dit opzicht zijn.
Spr. kan de gedachte niet van zich afzet
ten, dat zijn onvergetelijke leermeester, de
groote dr. Schaepman, dezen Kaderdag
eens had moeten beleven, en dan hier met
zijn breeden kop op de stoere schouders en
met zijn metalen stem en de kracht van
zijn vuist en met zijn Roomsche hart op
den katheder moest staan. Hij, die heele-
maal nog geen kader heeflt gekend, doch
slechts een handvol geschoolde arbeiders
om zich heen had, dit kader van 10.000
man aanschouwende, zou dan met meer
recht de profetische woorden kunnen spre
ken, die hij in 1891, nu 45 jaar geleden, te
Vlissingen sprak in zijn Rerum Novarum-
rede, woorden, die spr. thans met een klei
ne wijziging, tot de zijne maakt: „Vader
der Christenheid in Rome, hier staat de ge
organiseerde katholieke arbeidersstand van
Nederland voor u met het zweet van den
heeten arbeid en den harden strijd op 't
voorhoofd; wij kunnen u naar waarheid ge
tuigen, dat wij naar best vermogen in Ne
derland de vrijheid hielpen verzekeren, het
recht handhaven, en vrede bevorderen, om
boven alles de liefde te doen triomfeeren."
De jeugd in actie
Jongens van „De Jonge Werkman" en
mensjes van de K.J.V. uit Nijmegen, ver-
eenigd in gezelschap „De Brug", vertoon
den, na de rede van Mgr. van Schaik,
eenige volksdansen en zongen oude volks
wijsjes.
Na „De Brug" traden de meisjes van
„De Graal" op met haar kleurige vaan
dels en brachten eenige liederen ten ge-
hoore. Haar groepsdansen en spreekkoren
oogstten veel bijval.
Nadat aldus ruim een uur met zang en
spel was gevuld, sprak de heer Henri
Hermans, lid van het dagelijksch bestuur
van het R.K. Werkliedenverbond, een rede
uit over het onderwerp: „De Katholieke
Arbeidersbeweging en de sociaal-economi
sche positie van ons land in dezen tijd".
REDE HENRI HERMANS
Het gaat in den geweldigen strijd onzer
dagen niet in de eerste plaats om een of
anderen vorm van sociale of staatkundige
vernieuwing, maar om de beginselen van
het leven zelf.
Het gaat vóór of tegen het Christendom,
den grondslag onzer geheele beschaving,
het beginsel van elke orde, het uitgangs
punt van den vrede onder menschen en
volken, de kracht van de liefde, de maat
staf van het recht, het symbool der vrijheid,
de bron van ons geluk.
Ook in Nederland woelen en wroeten,
stoken en intrigeeren vernielende elemen
ten van vreemden oorsprong. Wanneer hun
opzet nog niet is geslaagd, getuigt dit van
gezonde weerkracht bij ons volk. Die ge
zonde weerstandskracht bezit ook onze
katholieke arbeidersbeweging. Hare leiders
kunnen verantwoordelijkheid dragen, om
dat zij vertrouwen genieten. Dit vertrou
wen mag niet worden geschokt.
Wij zullen het is onze eerste plicht
blijven opkomen voor de rechten en be-
.langen van den arbeid.
Wij kiezen den weg der hervorming. Wij
beschouwen de maatschappelijke orde als
voorwaarde van vrede en welvaart, van
vrijheid en democratie.
Met evenveel kracht als wij de wanorde
verwerpen van het communisme en ons
vrije volk willen helpen beschermen tegen
de tuchthuisorde van het nationaal socia
lisme, verwerpen wij den chaos van het
kapitalisme. Wie in dezen chaos wil voort-
werken, hij rekene niet op ons!
Wanneer wij het opnemen voor de socia
le rechtvaardigheid van de orde, dan be
doelen wij de orde der sociale rechtvaar
digheid.
Thans, nu wij herdenken het eerste lus
trum van „Quadragesimo Anno" verlangen
wij een orde, die rechtsherstel van den ar
beid is.
Spr. behandelde vervolgens de twee
hoofdlijnen van het program afgedrukt in
het manifest van het R. K. Werklieden
verbond.
Daarin wordt gevraagd in de eerste
plaats:
Arbeid, arbeid voor ieder, die werken
wil en werken kan.
Men moet aanvoelen, wat door het
kwaad der werkloosheid, nu en voor de
toekomst, in mensch en maatschappij wordt
kapot geslagen. Dan eerste kan men er diep
genoeg van overtuigd zijn, dat een politiek,
die thans niet allereerst en allermeest is
gericht op bestrijding van dit kwaad, moet
worden veroordeeld als een onverant
woordelijke, verkeerde politiek.
Economische toestanden, die tot werk
loosheid moeten leiden, en economische of
politieke machten, die zulke toestanden
doen ontstaan of doen voortduren, roepen
om wraak te hemel.
Maar zij eischen ook een krachtig en
moedig regeerbeleid. Hier is een pijnlijk
tekort.
Geen devaluatie.... van onze
volkskracht.
Er kan en moet meer gedaan worden
tegen de werkloosheid, die de volksgemeen
schap èn economisch èn moreel met onder
gang 'bedreigt. Wij wijzen de middelen.
Eerst en vooral moet er komen een al
gemeen rendabele grondslag voor de pro
ductie. Men kan niet werken met verlies.
Zijn de kosten te hoog, de lasten te zwaar
of de prijzen te laag, dan loopt het vast met
alle plannen van den arbeid.
Nieuwe loonsverlaging is in de meeste
bedrijven, ook volgens de meening der
werkgevers, niet meer mogelijk. Hier zijn
reeds zware offers gebracht.
Is desondanks geen rendabele basis ver
kregen, dan moeten andere lasten en kos
ten omlaag.
In elk geval willen wij geen devaluatie.
van onze volkskracht!
Ook geen politiek, die bij dalende in
komsten de prijzen doet stijgen en de las
ten verzwaart, dus de koopkracht vernie
tigt; die met subsidies moet aanvullen, wat
ontbreekt aan rentabiliteit, en aan het bui
tenland ver beneden kostprijs doet ver-
koopen, wat de Nederlandsche verbruiker
zeer duur moet betalen.
Dit is devaluatie met een blinddoek.
De economische politiek moet veranderen
van koers.
Oudere bronnen van bestaan zullen wel
licht moeten verdwijnen of niet meer op-
beperkt te handhaven zijn. Nieuwe zijn
mogelijk. Ruime werkgelegenheid en meer
zekerheid van bestaan moeten hierbij maat
staf zijn. Daarom is van meer belang het
moderne, arbeidsintensieve kleinbedrijf dan
het speculatieve grootbedrijf.
Mogelijk is ook een betere samenwerking
met Indië, dat in het verleden teveel aan
het kapitaal, te weinig aan den arbeid werd
dienstbaar gemaakt.
De machine mag niet misbruikt
worden.
Rationalisatie, zooals men dat noemt,
moet niet alleen privaat-economisch, maar
ook maatschappelijk rationeel zijn. En zij
mag vooral niet in strijd komen met den
wil van God. De machine mag niet zoodanig
worden misbruikt, dat zij niet meer is het
goede, door God geschonken hulpmiddel,
maar de vloekwaardige guillotine van den
menschelij ken arbeid.
Het is onverantwoordelijk, wanneer door
zoogenaamde rationalisatie duizenden men
schen van hun bestaansmiddel worden be
roofd en andere duizenden in 48 uren per
week, dikwijls nog vóór den 48-jarigen
leeftijd tot wrakken worden gemaakt. Hier
kan uitsluitend winstberekenende leiding
zijn, en dan kan men spreken van een mis
daad. Hier kan ook dwang van omstandig
heden zijn, maar dan moeten die omstan
digheden worden gewijzigd.
Dit zal in dezen tijd moeten leiden tot
verdere verkorting van arbeidsduur, vooral
1 in de grootindustrie.
Spr. beval aan het geleidelijk en volgens
redelijkheid plaats maken van vrouwen,
meisjes, en ouden van dagen in fabrieken
en het twee voor één-systeem van jonge
mannen.
Koopkracht ontstaat uit de bron van
het program.
Koopkracht ontstaat uit de brand van
arbeid, zooals het zaad uit de vrucht. Maar
•het zaad brengt weer nieuwe vruchten
voort. Waar koopkracht is, komt weer
nieuwe arbeid. Zoolang dus het normale
bedrijfsleven niet alle werkloozen kan op
nemen, moet de overheid ingrijpen door
productieve, nu of later loonende werkver
ruiming.
Bewonderenswaardig werk is
door de overheid verricht.
Bewonderenswaardig werk is op dit ge
bied reeds verricht. Het mag aan alle an
dere landen tot voorbeeld worden gesteld.
Maar er valt meer te doen. Millioenen aan
geldelijken steun kunnen voor de gemeen
schap èn moreel èn materieel beter worden
besteed. De millioenen van het Werkfonds
hebben nog slechts aan enkele duizenden
werk verschaft.
Maar wij vragen meer dan arbeid. Wij
willen ook redelijke zekerheid van bestaan.
Wij willen een duurzaam economisch
herstel, geen oplossing van deze crisis, om,
volgens het oude systeem, weer voort te
jagen naar een nieuwe crisis, maar zeker
heid van ordening.
Overmacht van kapitalistische speculatie
moet worden gebroken. Dan is reeds weg
genomen het voornaamste element van on
zekerheid. De kapitalistische dictatuur,
waarover in „Quadragesimo Anno" gespro
ken wordt, moet verdwijnen, om den arbeid
te herstellen op zijn rechtmatige plaats, om
bij de productie redelijke behoeften voor
ziening weer vooral te stellen als het zui
vere doel. Dit moet geschieden door gere
gelde samenwerking van alle bedrijfsge-
nooten, onder leiding van de overheid.
De overheid geve er zich rekenschap van
dat de ordeningsgedachte diep doordrongen
I is. Overheid! riep spr. uit, laat het goede
zaad niet verstikken. Sla de woekerplanten
weg en roei ze uit. Maak ruimte voor de
vrucht uit dat zaad en bevorder den groei
van die vrucht, 't Is uw taak, hier leiding
te geven.
Rekenen wij op de overheid, de overheid,
die in dezen hervormingstijd voor ontzet
tende moeilijkheden is geplaatst, moet kun
nen rekenen op ons.
Het herstel der maatschappelijke orde,
volgens de richtlijnen van „Quadragesimo
Anno" is een eisch van natuurrecht en
moet dus met natuurlijke hulpmiddelen
worden verkregen.
Leven en groei van maatschappelijke or
dening ontstaan uit de bovennatuurlijke
krachten van het christendom. Samenwer
king is de hoofdgedachte en samenwerking
kan niet vruchtbaar zijn zonder de geest
van solidariteit, die in de christelijke begin
selen zijn sterkste stuwkracht vindt.
De heer De Bruyn sloot de vergadering
met eer. kort slotwoord waarna de aan
wezigen onder het zingen van het strijd
lied „De nieuwe dag" uiteen gingen.
