27ste Jaargang
VRIJDAG 26 JUNI 1936
No. 8454
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BERICHT.
Van Zeelands regeeringsverklaring
3)e
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bg vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekS 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
V Krachtig Ingrijpen
noodzakelijk
Door het Tweede-Kamerlid Van der
Heide (S.D.A.P.) waren aan den Minister
van Justitie vragen gesteld over de hech
tenis in gemeenschap, in welke vragen
werd gewezen op de zedelijke besmetting
van bedoeld samen-zijn. De Minister heeft
in zijn antwoord op deze vragen gezegd,
dat tegen de bedoelde zedelijk besmetting
„zooveel mogelijk" moet worden gewaakt
en dat hjj daarop de betrokken autoriteiten
nog 'ns had gewezen.
De „Volkskrant" merkt naar aanleiding
van dit antwoord op:
„Hoeveel kloeker, tevens minder for
meel en zakelijk zou de minister zich
hebben betoond, indien zijn antwoord
de verklaring had ingehouden, dat ter
wille van zedelijke besmetting alle
moodige maatregelen onverwijld zullen
worden genomen en gebrek aan plaats
ruimte nooit als een verontschuldiging
mag gelden voor het bestendigen of in
het leven roepen van een zedelijk ge
vaar".
Wij sluiten ons bij deze opvatting van de
„Volkskrant" volkomen aan.
Van minister v. Schaik hadden wij op pen
dergelijke vraag in ieder geval een krach
tiger antwoord mogen verwachten.
Wij willen hopen en vertrouwen, dat het
de bedoeling van den minister is, het ant
woord op de gestelde vragen te geven in
doeltreffende daden in plaats van in krach
tige woorden!
-
V De Romeinen en wij
Wij namen gisteren over een beschou
wing uit de „Utrechtsche Courant" over
zonnebaden, waarin o.m. er op wordt ge
wezen, dat de decadentie der Romeinsche
.beschaving zich o.a. uitte in badmisbrui-
ken.
Een lezer maakt ons attent op wat H.
Leopold schrijft in het tweede deel van zyn
„Romeinsch leven" blz 99.
In kleinere plaatsen was maar één
bad, dat op verschillende tijden door
mannen en vrouwen gebruikt werd, in
grootere lagen de beide inrichtingen
vlak naast elkander om exploitatiekos
ten te sparen. Het kwam ook voor,
dat mannen en vrouwen gezamenlijk
baden, wat echter niet voor fatsoen
lijk gold. Telkens verboden de kei
zers deze combinatie, maar, wat
juist die herhaling bewijst, tevergeefs.
De Romeinsche keizers verboden tel
kens het „gemengd" baden, dat in dien
tijd „niet voor fatsoenlijk gold".
Onze regeerders en bestuurders zeggen
er ook wel 'ns wat van.
Een strooibiljet der S.D.A.P.
De S. D. A. P. en het N. V. V. versprei
den een strooibiljet, dat voor een groot deel
is gericht tegen de Tweede Kamer-fractie
der R.-K. Staatspartij.
Deze stemde op 9 Juni tegen de voorge
stelde regeringsmaatregelen inzake aan
passing aldus kunnen bedoelde voorstel
len in het kort worden aangeduid.
Zjj had o.i. ook anders kunnen stem
men!
Naar onze meening kan het voor-stem
men van S. D. A. P. en anderen heel goed
worden verdedigd, ook al zijn die voorstem
mers het niet eens met de politiek der re
geering en al bevredigde hun de bedoel
de ontwerpen niet geheel en al.
Toch kunnen ook heel goede gronden
worden aangevoerd voor de houding der
Tweede Kamerleden van de R.-K. Staats
partij. De voorzitter der fractie, mr. Go-
seling, heeft dit duidelijk aangegeven. Zij
stonden n.l. op het standpunt, dat, waar de
regeering met haar aanpassings-maatrege-
len niet verder wilde gaan, de voorgestelde
maatregelen slechts een verplaatsing
van te zwaar drukkende lasten zou
den beteekenen, geen verlichting.
Maar niet alleen de R.-K. Staatsparty
stemde tegen! Ook alle Christ.-Hist., óók
alle liberalen, óók vele anti-rev. Maar
alléén tegen de R.-K. richt zich het strooi
biljet der S. D. A. P. Met „onvriendelijk"
is deze houding der S. D. A. P. te welwil-
i nd aangeduid!
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
HET SCHOOLEXAMEN WEG?
De Volkskrant vangt een beschou
wing over de examens aldus aan:
„We zijn hhans in den examentijd of,
zooals men het wel eens met eenige
overdrijving uitdrukt, de eene helft
van Nederland examineert de andere.
Examens schijnen een noodzakelijk
kwaad.
Men zou kunnen meenen dat de on
derwijzer in zijn klas die het heele
jaar de leerlingen heeft gehad ook
zonder examen best weet welke leer
lingen wel, welke niet „over" kunnen.
En zoo weten ook de leeraren (en
leeraressen) aan kweekscholen, hoo-
gere burgerschlen en gymnasia zon
der examen, welke leerlingen tot een
hoogere klas kunnen worden bevor
derd, welke geoordeeld mogen wor
den met goed gevolg het geheele on
derwijs te hebben gevolgd en met het
einddiploma mogen worden beloond.
Maar er zijn nu eenmaal examens
en ze zullen voorloopig nog wel wor
den gehandhaafd.
De goede leerlingen moeten aan de
kwade kansen van een examen wor
den blootgesteld, de minder goede
hebben het profijt, dat ze er wellioht
kunnen „doorrollen".
Het komt voor dat goede struikelen
en minder goede boffen.
Daar is, zoo lang examens bestaan,
niets aan te doen.
De toevallige cijfers beslissen.
Toevallig, wat kan afhangen van de
oogenblikkelyke gesteltenis van de
candidaten, van hun meerdere of min
dere vrijmoedigheid, van de gekozen
examenstof, een onderdeel dat men
best, een ander dat men minder goed
kent.
Een examen houdt altijd iets van
een loterij".
En dan wijst het blad er op, dat in het
„Handelsblad", door den heer v. Raalte,
een pleidooi wordt gehouden, om de
schoolexamens te doen vervangen door
staatsexamens, met name wat de Kweek
scholen betreft.
De Volkskrant zegt daarvan:
„Bij alle kweekschoolexamens waken
gecommitteerden voor een goede en
tegen een slechte gang van zaken.
Is het met deze waarborg noodig de
leerlingen het gevoel van rust te ont
nemen, dat het examen in de eigen
omgeving, afgenomen door de eigen
leeraren, geeft?
Is het zooveel beter examen te laten
afnemen in een vreemd milieu door
personen, van methoden en leergang
op een bepaalde kweekschool niet op
de hoogte, onbekend met denk- en
geestesrichting?
De candidaten zooveel mogelijk op
hun gemak stellen is een eisch van
mensohelijkheid: voor de meeste jon
gelieden blijft het ongewone en ze
nuwachtige van het geval toch als be
lemmering over."
BEDRIJVIGHEID VAN VOVA
Wy lezen in de T y d:
„In zijn jongst verschenen nummer
constateert Vova op blz. 1: „bedrijvig
heid der R.K. Staatspartij" en geeft
dan eenige beschouwingen over.
„den kaderdag" van het R.K. Werk
liedenverbond. Waar de R.K. Staats
partij al niet goed voor is.
Blijkbaar draagt de R.K. Bouwvak-
arbeidersbond St. Joseph de onkosten
voor de afvaardiging zyner vertegen
woordigers en wel, zegge en schrijve
/2.50 per persoon als „zakgeld" en
vry reizen per spoor. Het vervolgt dan:
„Duizenden guldens contributiegeld
der arbeiders zullen worden uitgege
ven om het kader van het R.K. Werk
liedenverbond met een uitstapje naar
Amsterdam te lijmen".
Maar wij zouden Vova nu wel eens
willen vragen: „Betaalde de leider
het uitstapje naar Indië uit zijn eigen
zak?"
Betalen kameraad Van Duijl en
Hoogewind zelf de reis naar de gewes
ten Sumatra en Java, die 1.1. 17 Juni
is aangevangen?
Komt er voor kameraad Hoogewind
nog niet een verlengstuk je aan deze
reis, n.l. van Java naar Nieuw-Guinea,
voaral nu hij optreedt als hoofd van
Indische zaken?"
RECHT OP VACANTIE.
De Avondpost (lib.) herinnert er
aan, menigmaal een pleidooi te hebben
gevoerd voor het recht op vacantie voor
allen. Wij blijven het aldus het blaól
een zeer ernstige leemte virfden, dat onze
wetgeving daaromtrent geen bindende
voorschriften bevat.
Maar er is nu een lichtpunt! Het blad
vervolgt:
„Gelukkig:
Nu is men het in Genève over dat
recht eens geworden.
De correspondent van de „N. R.
Crt." telefoneerde gisteravond aan
zijn blad:
„De 20ste Intern. Arbeidsconferen-
tie is vanavond geëindigd. De con
ferentie heeft vandaag nog het ont-
werp-conventie over de betaalde va
cantie der arbeiders aangenomen, vol
gens welke aan de meeste arbeiders
het recht op ten minste zes dagen be
taalde vacantie wordt toegekend.
De aanneming geschiedde met 99
tegen 15 stemmen, zoodat de vereisch-
te 2/3 meerderheid ruimschoots ver
kregen was.
Van de Nederlandsehe gedelegeer
den stemden de regeerings-gedele-
geerden prof. Aalberse en mej. Stem
berg, en de arbeidersvertegenwoordi
ger Ameling voor, de vertegenwoordi
ger van Nederlandsehe werkgevers
Molenaar tegen".
Deze laatste mededeeling werpt
voor ons een schaduw over het geval
len besluit.
Dat Nederlandsehe werkgevers on
der de (weinig e) tegenstemmers
behoorden achten wij in hooge mate
betreurenswaardig- En dat een be
kend liberaal man deze tegen-stem
uitbracht, niet minder.
Wij hopen dat onze Regeering niet
zal nalaten, met een voorstel te ko
men. Ook in nabuur-landen heeft men
in den laatsten tijd ingezien, dat va
cantie (met handhaving van loon na
tuurlijk, anders is het geen vacantie)
een recht is, dat de wetgever dient te
erkennen.
99 tegen 15. En onder die 15 de ver
tegenwoordiger van de Nederlandsehe
werkgevers.
Mooi is anders".
De wereld
in vogelvlucht
Genève komt-dezer dagen weer in het
brandpunt der belangstelling te staan.
Vandaag begint de zitting van den Vol
kenbondsraad, welke voorafgaat aan de
Assemblée van den Volkenbond, welke
Maandag a.s. begint. Men zal zich herinne
ren, dat deze buitengewone bijeenkomst
-van den geheelen Volkenbond bijeen is
geroepen op initiatief van Argentinië in
verband met het verloop van zaken in het
Abessijnsche conflicht. Voordat de Raad
bijeen kwam hebben de zeven ex-neutrale
mogendheden (o.a. Nederland) hun stand
punt gisteren besproken in een afzonder
lijke bijeenkomst, waarbij zij tot de con
clusie zijn gekomen, dat het beter is, zich
vóór opheffing der sancties uit te spreken.
Met betrekking tot de niet-erkenning van
Abessinië's annexatie door Italië willen de
zeven landen eerst kennis nemen van de
bedoelingen van Argentinië, en over de
kwestie van de herziening van het Volken-
bondsandvest zouden zij vandaag nog
vergaderen.
In den Raad zou volgens verklaring
van senator Bérenguer in den Franschen
Senaat de Fransche regeering een voor
stel indienen tot het universeel maken
van den Volkenbond. Daar een dergelijk
voorstel tot voorwaarde heeft, dat Duitsch-
land, Japan en Amerikr. tot den Bond toe
treden resp. erin terugkeeren, iets waarop
tot nu toe nog weinig kans bestaat, spe
ciaal wat Amerika en Japan betreft, ge-
looven wij niet, dat het in deze zitting van
den Raad of van den Volkenbond tot ingrij
pende besluiten zal komen. Men zal de
sancties afschaffen; misschien zal men een
regeling treffen inzake de erkenning van
Abessynië, maar de rest zal wel worden
uitgesteld. Komt tijd komt raad.
De Negus is inmiddels ook te Genève
gearriveerd, volgens zijn zeggen met veel
goeden moed. .Wanneer hij deze illusie
werkelijk koestert, zal hij weldra een
illusie armer zijn.
BUITENLAND.
De „neutrale" mogendheden hebben hun
goedkeuring gehecht aan de opheffing der
sancties. (2de blad).
Een Fransch voorstel tot universeelma-
king van den Volkenbond. (2de blad).
Zal de opstand in Palestina overslaan
naar Transjordanië? (2de blad).
BINNENLAND.
Invoering van een nieuwe baconregeling.
(2de blad).
De jaarvergadering van den Bond van
Bedrijfsautohouders in Nederland. (2de
blad).
Zij die zich per 1 Juli a.s.
wenschen te abonneeren op „DE
LEIDSCHE COURANT", ontvan
gen de voor dien datum verschij
nende nummers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
Meeningsverschil tusschen de zuivelorga-
nisaties en den minister. Gevraagd ontslag
zal worden ingewilligd. (2de blad).
Tusschen Nederland en Hongarije is een
regeling tot uitbreiding der handelsbetrek
kingen geparafeerd. (2de blad).
Regeling inzake verplichte teruglevering
van ondermelk treedt 28 Juni in gewij-
zagden vorm in werking. (2de blad).
OMGEVING.
Aanbesteding van een nieuwe parochie
kerk te Zevenhoven. (1ste blad).
(Van onzen Correspondent).
BRUSSEL, 25 Juini
Leest men de regeeringsverklaring van
Minister-President van Zeeland aandach
tig, dan ontdekt men spoedig een eigenaar
digheid: het lijkt wel of er twee van Zee
lands aan 't woord zijn. To" i het bekend
ging worden, dat van Zeeland ook het
nieuwe kabinet weer zou gaan leiden, werd
erby verteld, dat hij met een gloednieuw
program en zeer vergaande hervormingen
voor den dag zou komen. Men kent de ge
schiedenis met de kabinetsformatie even
wel: inplaats van de sterke van Zeeland,
die de partijen zou ketenen, heeft de socia
listische partij van Zeeland in haar strik
ken gevangen. Dat beeld geeft de regee
ringsverklaring duidelijk te zien. Er is nog
wel iets overgebleven van den vooruitstre-
venden modernen staatshervormer, maar
de socialisten hebben zijn vleugels leelijk
gekortwiekt, zoodat na eenige tiraden over
de vorming van een Raad van"State en inog
enkele andere indrukwekkende besluiten,
met geen woord gerept wordt over het cor-
porativisme, dat een wettelijke regeling in
's-lands constitutie zou krijgen. Dat riekte
zeker teveel naar fascisme en dies zullen
het de roode broeders wel geeümineerd
hebben. Maar wat de regeeringsverklaring
nagenoeg heelemaal bevat: dat is het roode
partijprogram, dat zyn de tallooze eisch en
die de vakbonden hebben gesteld op
good luck en die nu ineens misschien
wel tot him eigen schrik ineens tot re-
geeringsdesiderata zyn gepromoveerd.
Dat van Zeeland mee zou gaan in billij
ke eischen van loonsverhooging, van rede
lijken arbeidstijd e.d., het ware te begrij
pen. Doch wat moet men nu ineens kwes
ties als de veertig-urige werkweek aan de
orde stellen en meer van die gevaarlijke
experimenten, die men in een tijd van eco
nomisch herstel wel het minst kan onder
nemen.
De schrik van het oogenblik zit er bij de
Regeering ongetwijfeld in. Het geweldige
succes der stakers, de bereidheid om tegen
gendarmen en bajonetten in, verbetering
van levensvoorwaarden te veroveren, de
gebleken onbetrouwbaarheid van een ge
deelte der openbare macht, dat alles heeft
de Regeering murw gemaakt en zij haastte
zich door een regen van beloften opfris-
sching te brengen in de zwaar geleden at
mosfeer.
Vergelijkt men den nuchteren rekenenden
van Zeeland van het eerste kabinet met
Sinterklaas van Zeeland van het tweede
kabinet, dan vraagt men zich toch af, hoe
iemand zoo snel in zijn opvattingen kan
veranderen.
De devaluatie in België kon plaats vin
den, omdat er een vastomlijnd herstelplan
van Zeeland was. Dit plan hield alleen re
kening met nuchtere cijfers: de bedrijvig
heid kon stijigen, wanneer de productiekos
ten slechts uiterst matig zouden oploopen,
dus wanneer de lasten, ook de loonuitkee-
ringen voor staat en particulier bedrijfs-
loon niet zouden omhoog gaan. Scherp
heeft de Regeering daarop toegekeken. Wel
wat al te rooskleurig werd soms het ver
loop van de detailprijzen voorgesteld, om
toch maar een noodzakelijke loonsverhoo
ging te ontkomen. Mocht na een jaar van
devaluatie dan ook geconstateerd worden,
dat het economische leven van België her
stellende was, dat de bedrijvigheid toenam
en de werkloosheid verminderde, dan is dit
voor een niet gering gedeelte te danken
aan de groote massa der arbeiders en an
dere loontrekkenden, die gezwegen hebben
over looneischen en het devaluatieprogram
niet in de war wilden brengen.
De socialistische kopstukken in het eer
ste kabinet-van Zeeland hebben zelf inden
verkiezingsstrijd stad en land afgeloopen
om overal te verkondigen, dat het econo
mische leven weer beter ervoor stond. Lo
gisch hebben him volgelingen dan ook ge
vraagd hen dan nu ook maar in die ver
beteringen te willen laten deelen. Het had
nu op den weg van v. Zeeland gelegen, om
met de noodige voortvarendheid, maar ze
ker niet zonder groote bezonkenheid aan
de lotsverbetering van het geheele volk te
arbeiden.
De voortvarendheid is er: afgeperst. De
bezonkenheid echter is weg. Indien van
Zeeland gaat verwezenlijken, wat de re-
geeringsverklairng opsomt, dan wordt het
bedrijfsleven met een dermate nieuwe last
gedrukt, dat de activeering van de deva
luatie practisch weg is. In sommige bran
ches heeft de thans categorisch verordon
neerde loonsverhooging reeds dergelijke
werking.
Van Zeeland is aardig op weg een zoo-
danigen blunder te slaan, dat zijn naam
als de man, die aan de crisis een halt toe
riep, weg is. Reeds staat de eene helft van
de openbare meening tegenover hem;
de domme massa, die niet verder rede
neert, beschouwt de stakingen een gevolg
der devaluatie. Zij vergeet echter, dat de
stakingen begonnen in het goudland
Frankrijk. Straks krijgt nu van Zeeland
ook de andere helft tegen zich, wanneer
het tweede kabinet van Zeeland zal heb
ben vernield, wat het eerste kabinet met
veel goeden wil en opofferingen heeft op
gebouwd.
Er wordt intusschen gemompeld, dat veel
van wat er in de Regeeringsverklaring is
gepubliceerd alleen maar ddent pour cal
mer le moment, dat er dus niets van in
huis zal komen. Men denke daarbij bijzon
der aan de veertigurige werkweek. Nie
mand minder dan de hoofdredacteur van
het socialistische hoofdorgaan „Le Peu-
ple", A. Wauter, sprak van den veertig
urige werkweek als van een opzettelijke
mystificatie alleen ten gebruike bij de ar
beiders bedoeld.
Zullen echter de communisten, die ge
bleken zijn, veel handiger te zijn in het
ontketenen van stakingen en herrie, en
die overal groot succes hebben bij de mas
sa, de heeren socialisten en hun gevangene
van Zeeland de vrijheid laten om de be
loofde punten niet uit te voeren? Geen
sprake van. Een der communistische aan
voerders van de wilde stakingen in Parijs
verklaarde in een zijner toespraken: De