DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
WOENSDAG 13 MEI 1936
No. 8418
3)e £eid4ehe6ou/fco/fit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
bet dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V Het groote gevaar van het
Communisme
In een toespraak, die de Paus heeft ge
houden bij de opening van de Katholieke
Perstentoonstelling te Rome, heeft Z. H. er
niet den grootsten nadruk op gewezen, dat
het eerste en meest algemeene gevaar, dat
bestaat, is: het communisme?
Staande in de wereld-centrale, die het
Vaticaan is, kennis nemend van uit de
best-ingelichte bronnen van alles, wat er
over heel de wereld gebeurt, zeide de Hei
lige Vader, dat Hij buitengewoon bezorgd
is om het ernstige gevaar van het de we
reld bedreigende communisme.
Misschien hebben velen onzer, betrek
kelijk rustig levend in ons Nederland,
zich eigenlijk nooit bevreesd gemaakt voor
het communisme. Maar wèl erkennen
dat groote en dreigende gevaar allen, die
over de grenzen van ons eigen land heen
zien naar Rusland, Spanje, Mexico, Uru
guay, Brazilië.
Aller grootste zorg moet zijn de afweer
van het Communisme „in al zijn vormen en
gradaties", zooals de Heilige Vader het uit
drukte....
Dit wil, natuurlijk, niet zeggen, dat er
geen ander groot en dreigend gevaar
bestaat, dan het Communisme al is het
Communisme dan ook het ernstigste ge
vaar!
De Paus wees ook duidelijk een ander
gevaar aan, als Hij zeide:
Helaas moeten Wij de afwezigheid
constateeren van twee groote volken,
namelijk Rusland, welks godshaat alle
religie vernietigd heeft, en Duitsch-
land, waar tegen alle recht in als ge
volg van politieke en nieuw-heiden-
sche misvattingen, geen Katholieke
pers geduld wordt. Naar beide volken
gaat in dit moment Onze groet en On
ze herinnering.
En verder:
Het is zeker geen goede politiek om
het leven en de actie der Kerk in deze
dagen te belemmeren, want degene,
die ook mam: de volle en vrije ontwik
keling daarvan verhindert, wijst daar
mede den daadkrachtigen en waarde-
vollen steun af, dien de Kerk en de
Kerk alleen verleen en kan aan de
openbare veiligheid, aan den waren
vrede en het algemeen welzijn.
Door dezen steun wil de Kerk niets'
aan zich trekken, dat aan de politiek
behoort. Wie de Kerk van zulk een
usurpatie beschuldigt, doet dit om de
Katholieke Kerk moeilijkheden in den
weg te leggen en haar weldadige ac
tie op het gebied der jeugd, der fami
lie enz. uit te sluiten.
De Kerk kent den staat zijn actiesfeer
toe en leert die te respecteeren, maar
kan niet toestaan, dat de politiek de
moraal buitensluit.
Mochten de Katholieken alle Katho
lieken deze zoo ernstige vermaningen
van den Heiligen Vader verstaan!
V „Trap dien man er uit"
Gisteren heeft ir. Mussert in Den Haag
gesproken. En hij kwam in zijn rede ook
op Italië en zeide wij nemen nu over
uit een verslag van de vergadering in de
Dierentuin (er was een parallel-vergade
ring in het Gebouw van Kunsten en We
tenschappen)
Onverschillig hoe men hierover
denkt, één ding staat als een paal bo
ven water: terwijl honderden zooge
naamde wijze en geleerde staatslieden
in Genève en thuis kletsten, zwetsten
en hetsten, speelde Mussolini het klaar
om in eenige maanden tijd de Italiaan-
sche vlag in Addis Abeba te planten.
(Luid applaus). Iemand roept: Daar
klappen ze nu voor. Deze persoon
wordt uit de vergadering verwijderd.
Achter in de zaal protesteerde nog
iemand.
De heer Mussert: Trap dien man
eruit!
Trap dien man er uit. Zoo is het
systeem van den dictator. Schiet ze dood
zoo ver gaat heer Mussert niet. Trap ze er
uit is de door hem geadviseerde medi
cijn, als iemand, tegen de leiding in, het
waagt, zijn mond ópen te doen.
Ernstige fabrieksbrand
te Nijmegen.
Er wordt aan brandstichting
gedacht.
Schade van f 150.000.
Gisteravond omstreeks zes uur werd
brand ontdekt op den cellulosezolder van
de papierfabriek Schuller en Co. aan de
Nieuwe Marktstraat te Nijmegen.
De fabriek was beneden in vol bedrijf,
toen op een der verdiepingen brand werd
waargenomen door de vrouw van den werk
meester, die nabij de fabriek woont.
De brandweer werd onmiddellijk geal
armeerd en was spoedig met groot mate
riaal aanwezig. Het duurde niet lang of
de vuurzee welke binnen hevig woedde,
werd met acht stralen bestreden. Doordat
de fabriek vlak bij de Waal ligt, kon de
nieuwe mot or Lr andspuit op volle kracht
werken.
Het blusschingswerk werd zeer bemoei
lijkt., doordat de cellulosezolder volgepakt
lag met een voorraad van 250 ton cellu
lose, partijen hars, lijm en andere chemi
sche producten. De fabriek is zeer stevig
gebouwd.
Een gevolg hiervan was, dat de vlam
men niet gemakkelijk uitslaan en de brand
weer zag zich dan ook genoodzaakt de
slangen binnendoor te leggen en langs de
hooge brandladders te leiden.
Omstreeks half acht was het gevaar voor
uitbreiding van den brand vrijwel geweken
maar telkens vlamde het vuur dan hier,
dan daar weer op. Wel beschouwd is de
waterschade grooter dan de brandschade.
De cellulose zoog groote hoeveelheden wa
ter op en men vreesde, dat de betonnen
vloer, welke de cellulosezolder scheidt van
de er onder gelegen maohine-afdeeling, de
zg. Hollanderafdeeling, zou bezwijken. De
schade, alleen op den cellulosezolder aan
gericht, wordt geschat op omstreeks vijftig
duizend gulden.
Om acht uur was de zolderverdieping
reeds geheel uitgebrand. Het uit hout en
mastiek bestaande dak heeft het uitgehou
den, door den hevigen regen welke viel.
Het rust thans, doorgezakt, op de smeulen
de balen cellulose.
De machine-afdeeling op de eerste en
tweede verdieping hebben tamelijk veel
waterschade gekregen. Groote partijen af
gewerkt papier, welke voor verzending
gereed lagen, hebben door het water zeer
veel geleden. De totale schade wordt ge
schat op honderd duizend gulden. De fa
briek is verzekerd tegen brand- en be
drijfsschade.
Het onderzoek naar de oorzaak van den
brand is nog gaande. Twee maanden gele
den heeft in een andere afdeeling van deze
fabriek, op den voorraadzolder van oud
papier eveneens een brand gewoed, welke
een minder ernstig karakter had. Deze zol
der is toen uitgebrand.
Om half elf was de brand op den cellu
losezolder nog niet gebluscht. De brand
weer was den toestand op dat oogenblik
echter meester, al had zij veel moeite met
het dooven van de pluizige cellulose. Er
werd nog met acht stralen water gegeven.
De brandweer is er in geslaagd een hoek
van den zolder, waar hars log opgesla
gen, voldoende nat te houden, een stevige
brandmuur voorkwam, dat het vuur zich
naar een tusschenzolder voortplantte. Het
dak is doorgebrand. De totale schade werd
op het eind van den avond op ruim 150.000
gulden geschat. Alleen aan cellulose is voor
30.000 gulden \erloren gegaan en aan af
gewerkt papier voor ongeveer 100.000 gul
den. Vele machines hebben sterke water
schade geleden. De directie hoopt echter
een deel van het bedrijf in gang te kunnen
houden, zoodat, zij het met vertraging, be
stellingen kunnen worden uitgevoerd.
De verdenKing, dat de brand gesticht is,
blijft sterk. De politie zet haar onderzoek
voort. De cellulosezolder, waar de brand
is ontstaan, was zoodanig ingericht en van
zoodanige electrische geleidingen voorzien,
dat brandgevaar practisch uitgesloten was.
De beide brandweerlieden, die bij het
begin van den brand door den hevigen
walm bewusteloos waren geworden en voor
wie geneeskundige hulp moest worden in
geroepen, zyn naar huis gebracht en ma
ken het naar omstandigheden wel.
Omstreeks elf uur heeft men een aan
vang gemaakt met het nablusschen, dat ge-
ruimen tijd vorderde.
De loonbijslag in het
bloembollenbedrijf
Op 2 Mei j.l. is de 29 December 1935 in
gevoerde regeling van den loonbijslag in
het bloembollenbedrijf beëindigd en met
4 Mei j.l. is de nieuwe regeling in werking
getreden. Aan die nieuwe regeling wijdde
ik in de Leidsche Courant van 10 April j.l.
eenige beschouwingen. Volledig kon ik
toen den lezer ter zake nog niet inlichten,
omdat eenige vraagpunten open bleven.
Die vraagpunten zijn thans opgelost. Ter
aanvulling mijner voormelde beschouwin
gen diene daarom het volgende.
De nieuwe regeling gaat in op 2 Mei 1936
en eindigt den 26sten December d.a.v.
Voor de berekening van de minimum en
maximum weekloonbedragen per gewas
en per periode kunnen de volgende cijfers
voor de Plaatselijke Commissies als leid
draad dienen, welke cijfers gelden per
H.A. beteelde oppervlakte.
Perioden Tulpen Narcissen
min. max. min. max.
4 Mei—30 Mei 20.— 30.— 18.— 25.—
31 Mei—1 Aug. 30.— 40.— 23.— 30.—
2 Aug.—31 Oct. 25.— 35.— 23.— 35.—
1 Nov.-26 Dec. 20.— 35.— 18.— 30.—
Bij aandachtige beschouwing zal blijken
dat zoowel de perioden als de minimum
weekloonbedragen vrijwel geheel overeen
stemmen met het destijds door de toenma
lige Intercommunale Commissie aan den
Inspecteur te Noordwijk uitgebracht ad
vies. (Zie de Leidsche Courant van 6 Maart
1936). Er is slechts één enkele uitzondering
en wel deze, dat in de periode van 31 Mei
1 Aug. voor tulpen een minimum week
loon van 30.per H.A. is bepaald ter
wijl de Intercommunale Commissie des
tijds 25.per H.A. adviseerde. Het wil
mij voorkomen, dat deze wijziging is aan
gebracht, omdat in gemelde periode de tul
pen worden gepeld en het pelloon der tul
pen ook onder de uitbetaalde loonen mag
worden opgenomen.
Uitdrukkelijk moet ik er de aandacht op
vestigen, dat bovenstaande cijfers slechts
bestemd zijn om voor de Plaatselijke Com
missie als leiddraad te dienen, zoodat die
Commissies die voor elk bedrijf afzonder
lijk de minimum en maximum loonbedra
gen vaststellen, van die cijfers kunnen af
wijken.
Verder is bepaald, dat voor den export
als regel een minimum van 70 cent per
100 K.G. te exporteeren bollen kan wor
den aangehouden. Het vast te stellen mi
nimum loon zal dus voor den kweeker-
exporteur met een bedrag van 70 cent per
K.G. export worden verhoogd. Deze ver
hooging zal uiteraard niet wekelijks wor
den toegepast doch worden verdeeld over
die weken, waarin de export wordt geacht
plaats te vinden.
Ofschoon de bijslagregeling met geen
enkel woord rept over het loon, dat de zelf
arbeidende kweeker of diens gezinsleden
worden geacht te verdienen, verneem ik
van zeer bevoegde zijde, dat er geen be
zwaar tegen bestaat, dat de Plaatselijke
Commissie het overeenkomstig bovenstaan
de normen vast te stellen loonbedrag ver
minderen met hetgeen de kweeker of zijn
gezinsleden worden geacht met eigen ar
beid te verdienen. Zoo kan het ook thans
in de praktijk voorkomen, dat het mini
mumloon op 0 wordt gesteld. Bij informa
tie te bevoegder plaatse is mij gebleken,
dat het geen bezwaar ontmoet, indien ten
aanzien van de vermindering van het vast
te stellen minimum loon ter zake van
werkkrachten uit het eigen gezin van den
kweeker, dezelfde bedragen worden toe
gepast, die onder de vorige regeling ge
bruikelijk waren. Gemakshalve laat ik die
bedragen hier nog even volgen.
Personen beneden de 15 jaren 4.per
week.
Personen van 15 en 16 jaren f 7.per
week.
Personen van 17 en 18 jaren 11.per
week.
Personen van 19 en 20 jaren f 15.per
week.
Personen van 21 jaren en ouder 19.
per week.
Zooals ik reeds vroeger vermeldde is in
de nieuwe regeling bepaald, dat de loon-
bijslagregeling alleen dan mag worden
toegepast, indien de gemeentbesturen ten
volle overtuigd zijn, dat de op de begroo
ting uitgetrokken en toegestane gelden
voor werkverschaffing en steunverleening
onder invloed van de toepassing der loon-
bijslagregeling niet zullen worden over
schreden. Niet zonder reden zijn diverse
gemeentebesturen huiverig onder dergelijk
beding tot de loonbijslagregeling toe te
treden. ïntusschen moet deze bepaling niet
al te tragisch worden opgenomen. Indien
B. en W. in gemoede van oordeel zijn, dat
de nieuwe bijslagregeling geen meerdere
kosten, dan op de begrooting uitgetrokken
en toegestaan, zal medebrengen, kunnen
zij tot de regeling toetreden onder voor
behoud, dat zij ter zake geen enkele ga
rantie op zich nemen. Voor zoover mijn
inlichtingen juist zijn, wordt op het De
partement tegen dergelijk voorbehoud
geen bezwaar gemaakt.
Resumeerende kan worden gezegd, dat
de nieuwe regeling van de laatstelijk gel
dende regeling afwijkt op de volgende
punten:
a. de gemeentbesturen moeten overtuigd
zijn, dat de gezamenlijke uitgaven voor
steunverleening, werkverschaffing en bij
slag op de loonen, thans op de begrooting
uitgetrokken en toegestaan niet zullen wor
den overschreden. Met die woorden „en
toegestaan" zullen vele gemeentebesturen
wel moeilijkheden hebben, want verreweg
de meeste begrootingen van 1936 zijn nog
niet goedgekeurd. Er zou hier nog heel
wat over te zeggen zijn, maar dit leent zich
niet voor een dagbladartikel. Mijn alge
meene indruk is, dat de gemeentebesturen
in de bollenstreek over de bezwaren van
Crocussen Irissen en
andere bol-
Gladiolen gewassen Hyacinthen
min. max. min. max. min. max.
18.— 25.— 18.— 25.— 22.— 35.—
23.— 30.— 23.— 30.— 27.— 35.—
23.— 30.— 23.— 30.— 27.— 40.—
18— 25.— 18.— 30.— 22.— 35.—
de betrekkelijke bepaling wel zullen heen
stappen en tot de regeling toetreden.
b. in de periode van 31 Mei tot 1 Aug. is
het minimum loon voor tulpen verhoogd
van 25.op 30.per H.A. en per
week.
c. er is naast een minimum loon een
maximum loon, waarboven geen toeslag
wordt verleend, vastgesteld.
d. uitsluitend wordt bijslag verleend
voor arbeiders, die uit de steunregeling in
de bijslagregeling overgaan. Deze laatste
bepaling is m.i. het groote bezwaar tegen
de nieuwe regeling. Een deel van het doel
der nieuwe regeling de werkverrui
ming zal er ongetwijfeld door worden
te niet gedaan. De vrees is niet denkbeel
dig, dat thans werkgevers hun personeel,
dat zij anders wellicht nog in dienst zouden
houden, zullen ontslaan, zoodra zij het
maar eenigzins kunnen missen en bij op
nieuw optredende behoefte aan personeel
een of meer steuntrekkers zullen in dienst
nemen. Nu weet ik wel, dat men de be
trekkelijke bepaling uitsluitend heeft in
gevoerd om de kosten van de bijslagrege
ling te beperken en deze maatregel dus
volkomen past in het kader van de finan
cieel economische politiek, die de Regee
ring voorstaat, Ik geef verder volkomen
toe, dat de slechte gevolgen van den ge-
wraakten maatregel zullen worden beperkt
door het feit, dat als in een bepaalde pe
riode minder is verloond dan het voor die
periode vastgestelde minimum loonbedrag,
het te weinig verloonde bij een volgende
periode zal worden verrekend. Maar toch
blijf ik het een maatregel noemen, die in
wezen a-sociaal en daarom te betreuren is.
Ten slotte meen ik er nadrukkelijk de
aandacht op te moeten vestigen, dat werk
gevers, die arbeiders met bijslag op 2 Mei
in dienst hadden, niet zonder meer voor
deze arbeiders loonbijslag volgens de nieu
we regeling kunnen krijgen, immers de
nieuwe regeling geldt alleen voor arbeiders,
die uit de steunregeling wor
den opgenomen, dat wil dus zeggen
arbeiders, die op 2 Mei 1936 steun trokken
of na dien datum steun getrokken hebben.
Alleen wanneer het betreft een tijdelijk
speciaal werk, dat door arbeiders met bij
slag werd uitgevoerd en op 2 Mei moeilijk
kon worden beëindigd, is er aanleiding tot
de onderstelling, dat Plaatselijke Commis
sie en Inspecteur zullen goedvinden, dat
de betrekkelijke arbeiders met bijslag te
werk blijven gesteld.
VAN IERSEL.
Noordwijkerhout.
(Nadruk verboden).
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
De wereld
in vogelvlucht
Wat gisteren verwacht werd, is gebeurd.
De Volkenbondsraad heeft de behandeling
van de Italiaansch-Abessijnsche kwestie
uitgesteld tot aan de buitengewone zitting
van den Volkenbondsraad op 15 Juni a.s.
Daarmee is de kwestie voor een maand
van de baan maar tot aan dien datum blij
ven de sancties tegen Italië gehandhaafd.
Rome ziet in de handhaving van de sanc
ties een represaille tegen de afkondiging
van het Keizerrijk, op Zaterdagavond j.l.
en misschien heeft het daarin wel gelijk.
In ieder geval is het besluit van den Raad
een bewijs, dat men zich niet maar zonder
meer bij het fait accompli wenscht neer te
leggen, en de annexatie van Abessynië
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Volkenbondsraad handhaaft de sanc
ties tegen Italië. De kwestie uitgesteld tot
de buitengewone Raadzitting van 15 Juni
a.s. (2de blad).
Zal Italië thans uit den Volkenbond tre
den? (2de blad).
Locarno-mogendheden stellen bespreking
van het conflict uit. (2de blad).
Het geheim van het „thee-lek" nog niet
opgelost. (2de blad).
De „Hindenburg" weer boven den Atlan
tische Oceaan. (Luchtv. 2e blad).
BINNENLAND.
Commissie zal een onderzoek instellen
naar den gezondheids- en voedingstoestand
der werkloozen. (1ste blad).
De contingenteering van koffie is opge
heven. (2de blad).
In de papierfabriek Schuller en Co te
Nijmegen heeft gisteren een zware brand
gewoed. (1ste blad).
De goud-voorraad van de Nederlandsche
Bank. (2de blad).
Zware fabrieksbrand te Nijmegen en
Rotterdam. (Gem. Ber., 3de blad en 1ste
blad).
Autobotsong te Lichtenvoorde eischt een
doode. (Gem. Ber,. 3de blad).
Twee botsingen tusschen trein en auto.
(Gem. Ber., 3de blad).
BEGIN VAN DEN ZOMERTIJD.
Voor zooveel noodig wordt eraan herin
nerd dat de zomertijd aanvangt den 15den
Mei a.s.
De overgang geschiedt in dier voege, dat
wanneer de middelbare zonnetijd van Am
sterdam op den dag, waarop de zomertijd
aanvangt, 2 uur aanwijst in den voormid
dag, het wordt geacht te zijn 3 uur in dien
voormiddag.
De overgang dit jaar naar den zomertijd
•geschiedt met andere woorden d-us in den
nacht van Donderdag 14 Mei op Vrijdag
15 Mei ten 2 uur.
vooralsnog niet wenscht te erkennen. Dat
is Mussolini sterk tegengevallen. Hij
meende uit onderhandsche inlichtingen te
Parijs en Londen te mogen opmaken dat
men zich niet langer zou verzetten tegen
het verloop van zaken, zooals dit nu een
maal had plaats gevonden, en een zoo stug
ge en onvriendelijke houding had hij te
Genève niet verwacht. Toen baron Aloisi
dan ook bemerkte, dat de mogendheden van
den Volkenbondsraad niet geneigd waren
om de sancties in te trekken, stelde hij zich
met Mussolini in verbinding en deze seinde
onmiddellijk terug: Terugkomen.
Of dit terugroepen van de Italiaansche
delegatie beteekent, dat Italië zich nu ook
binnenkort uit den Volkenbond zal terug
trekken, is nog een open vraag. Uit sommige
uitlatingen zou dit op te maken zijn, maar
volgens de „Tribuna" is daar geen sprake
van.
ïntusschen is het uitstel te Genève, hoe
wel het wijst op een neiging om zich maar
niet zonder meer bij de feiten neer te leg
gen, toch een weinig bevredigend slot van
de Raadszitting. De handhaving der sanc
ties is een uiting van misnoegen, maar
overigens ziet het er niet naar uit, dat
men met uitstel iets bereiken zal. Daden
worden niet gesteld en zullen ook wel niet
gesteld worden. De Volkenbond kan mop
peren, maar veel meer dan dat kan hy
niet.
Ook de Locarno-mogendheden hebben
de behandeling van het Locarno-conflict
uitgesteld (Italië was niet aanwezig), om
dat het Duitsche antwoord op de vragen
van Engeland nog niet was binnengeko
men. Ook deze soep is door het lange
uitstel koud geworden.
