STADS
NIEUWS
27ste Jaargang
ZATERDAG 28 MAART 1936
No. 8380
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Lelden 19 cent per weeki 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 1 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
V Perspectieven openen
Perspectieven openen kan op geheel
verschillende wijzen geschieden!
Er zijn politieke propagandisten, die wat
wenschelijk is den kiezers voorstellen en dat
dan beschouwen als een perspectief van
wat gebeuren zal, als zij aan het bewind
komen! De vraag over het al dan niet mo
gelijke laten zij maar gemakshalve buiten
beschouwing
Dat is een manier van perspectieven
openen, die den naam van volksbedrog
verdient.
Zulke perspectieven verwachten wij
niet van de R.-K. Staatspartij.
De Katholieken vragen van de R.-K.
Staatspartij, dat zij een verschiet opent,
maar niet wordt gevraagd de voorspiege
ling van wenschelijkheden, welke feitelijk
niet verwerkelijkt kunnen worden.
In een politieke beschouwing in het
laatst verschenen nummer van „De Nieuwe
Eeuw" lezen we:
„Het feit der falende economische poli
tiek van het Kabinet staat naast het feit
der voortdurende dulding daarvan door
de katholieke fractie. Ze is er niet ver
antwoordelijk voor, dat is zeker waar. Het
Kabinet is van extra-parlementaire struc
tuur. Maar er leeft toch groote onvoldaan
heid onder de kiezers wegens het feit, dat
door deze situatie de volksinvloed als het
ware verzandt in de parlementarie fracties
en niet, of althans hoogst onvoldoende kan
doordringen tot aan het Regeeringsbeleid.
Zeker, het Kabinet ondervond wel stu
wing en prikkeling van het Parlement. Er
zijn daarvan concrete resultaten aan te
wijzen. Doch de groote lijn van het Regee
ringsbeleid ondervond weinig verandering
en de verandering, die nog wel eens kwam,
was veelal te laat.
Deze onbehagelijke toestand, welke de
normale werking van het parlementaire
bestel gedeeltelijk lam legt, correspondeert
met een onbehagelijk gevoel der kiezers.
Dit zal in de komende verkiezings
maanden, dunkt me, de grootste-moeilijk
heden geven bij het voorlichtingswerk.
Reden te meer, om het geval onder ons
tijdig en openhartig door te discussieeren
en daaruit de richtlijnen voor de kiezers-
voorlichting samen te stellen.
Waarbij het zeker noodig zal zijn, betere
mogelijkheden en -perspectieven te openen
dan die van een gelaten afwachten."
Terecht worden „mogelijkheden" en
„perspectieven" hier „in één adem" ge
noemd. Een perspectief heeft alléén waar
de, als het reëele mogelijkheden
opent.
„De Nieuwe Euw" constateert, dat het
n o o d i g zal zijn, „betere mogelijkheden en
perspectieven te openen" dan de huidige
Regeering doet.
Inderdaad is dat noodig, doch wij
herhalen het weer inzooverre die betere
mogelijkheden kunnen worden geacht
aanwezig te zijn!
Niets is, vooral in dezen tijd, weer
zinwekkender in de politiek, dan de
kiezers, dan de slachtoffers van crisis en
malaise blij te maken met niets. Die blijd
schap zal als spoedig de waarheid voor
de oogen komt te staan keeren in groo-
tere ontevredenheid en in verbittering....
EEN TELEGRAM VAN DE NED.
AMBULANCE.
Dr. v. d. Does keert naar Nederland terug.
Het hoofdbestuur van het Nederlandsche
Roode Kruis ontving hedenochtend tele
grafisch bericht van dr. Winokel, dat de
heeren de Vries, v. d. Does, Veeneklaas en
Lampe Donderdag behouden zijn terug
gekeerd in Dessie.
In het hospitaal der Nederlandsche Am
bulance te Dessie wordt thans een 100-tal
gewonden verpleegd. Ingevolge hetgeen
met den heer v. d. Does was overeenge
komen, keert deze dokter nu weldra naar
Nederland terug.
De wereld
in vogelvlucht
Te Essen in de Krupp-fabrieken heeft
gisteren de grootste en massaalste betoo
ging der verkiezingscampagne in Duitsch-
land plaats gehad. Het sein werd gegeven,
waarop geheel Duitschland de vlag zou
hijschen en even later werd een minuut
stilte in acht genomen.
Hitier heeft daar het woord gevoerd,
waarbij hij nr ials betoogde, dat Duitsch
land baas w. -jn in eigen huis, en geen
verdragen als onaantastbaar erkent, welke
met de pistool zijn afgedwongen. Hitier
zeide, geen behoefte te hebben aan moei
lijkheden met Frankrijk, waht dat hij
daarvoor geen tijd had, daar zijn taak in
het binnenland groot genoeg is: „Ik ben
te allen tijde tot den vrede bereid", aldus
besloot Hitier zijn rede.
Intusschen is het Fransch-Russische
pact, dat de aanleiding voor Duitschland
was, om het Locarno-verdrag als opgehe-
vente beschouwen, gisteren geratificeerd
en in werking getreden.
Het Nederlandsche Roode Kruis heeft
zich telegrafisch gewend tot den gezant
van Frankrijk te Addis Abeba, den heer
Bodart, om nadere inlichtingen omtrent
het lot van onze ambulance, speciaal be
treffende het lot van de doctoren v. Schel
ven en Veeneklaas.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
HAAGSCHE BLUT.
Wij lezen in de Opmarsch:
A. P., dat is de heer mr. A. Peters, de
ongeveer dertigjarige voorzitter van de K.
D. P., vertelt in „Onze Vaan" van 20
Maart aan „De Volkskrant", dat de lei
ding van St. Adelbertvereeniging niet in
goede handen is bij Jhr. mr. Ch. Ruys de
Beerenbrouck.
„Jhr. Ruys moge een voortreffelijk Ka
tholiek zijn, mijnentwege is hij een heilige.
Maar dat alléén maakt hem niet tot een
goed leider van deze organisatie. Lees nu
goed, Volkskrant! Naast geloof of gods-
dienstzijin moet de leider van deze vereeni-
ging óók bekwaamheden, zeer groote be
kwaamheden hebban.
En ik ben zoo vrij, te meenen, dat dhr.
Ruys deze niet bezit. Is dat laster? Is dat
eerroof?"
Weineen A. P. Het is alleen maar bene
den A.P. Doodgewoon Haagsche bluf en
anders niets hoor.
Als u zestig jaar is en u zijt dan raads
lid geweest, Kamerlid, commissaris der Ko
ningin van een provincie, drie maal voor
zitter van een Kabinet, elf jaar minister,
tweemaal voorzitter der Kamer, Minister
van Staat, voorzitter van den Mijnraad,
voorzitter van den Boschraad, voorzitter
van de H. Landstichting, oprichter van een
volksblad, stuwer voor den bouw van een
abdij, leider van de drankbestrijding, cu
rator van een universiteit, stuwer van een
menigte goede werken, kortom als u dan
bent geweest, wat de heer Ruys de Bee
renbrouck was en is, nu, dan spreken we
elkaar bij leven en welzijn nader. En dan
zullen wij niet zeggen, dat u een man zon
der bekwaamheden is.
BIDDEN WIJ....
Uit een artikel in de Volkskrant
van gisteravond.
„Ook nu weer woedt de oorlogskoorts in
Europa's ingewanden; een complex van
oorzaken draagt daar toe bij: wanhopige
toestanden in het binnenland, de overwin
ningsroes van een dictator, kansen voor
het bolsjewiswe om z'n slag te slaan.
Tegen deze krachten vermag Nederland
niets.
Wij kunnen niets anders doen dan maat
regelen nemen om niet meegesleept te wor
den door de vloedgolf wanneer die zou ko
men opzetten.
Maar niemand onzer verheelt zich dat al
zou het gelukken opnieuw buiten de on
middellijke oorlogsellende te blijven, de
gevolgen van een nieuwe oorlog voor heel
Europa, ook voor ons, ontzettend zouden
zijn.
De oorlog buiten onze grenzen houden is
ongetwijfeld een lofwaardig doel, maar nog
loffelijker is de oorlog te voorkomen.
Bidden wij daartoe tot Hem, die, naar
het slotwoord van minister Colijn's indruk
wekkende rede gisteren in de Eerste Ka
mer, het lot van volkeren en vorsten be
stiert-
Menschelijke kracht alleen vermag zoo
v/einig, te minder nu allerlei tegenstrijdi-
j ge invloeden zich doen gelden en wanhoop
naar het uiterste middel redmiddel kan
j men het moeilijk noemen zou kunnen
doen grijpen".
HONDERD JAAR HARTEBRUG-KERK.
Het program van de eeuwfeest-viering
van de Hartebrug-kerk heeft vaste vormen
aangenomen.
Op een vergadering van het feest-comité
gisteravond is het met algemeene instem
ming en toejuiching goedgekeurd en aan
genomen.
Wij willen het hier den velen belangstel
lenden in 't kort mededeelen.
Kerkelijke viering. Op Zondag 10 Mei
wordt een plechtige Moogmis opgedragen
(de radio zendt deze kerkelijke plechtigheid
uit), waaronder predicatie door den Pas
toor der feestvierende parochie, 's Avonds
pontificaal Lof door Z. H. Exc. Mgr. P. J.
Huibers, Bisschop van Haarlem, waaronder
Mgr. zelf een predicatie zal houden.
Donderdag- en Vrijdagavond vóór dien
Zondag Lof, gecelebreerd door kerkelijke
hoogwaardigheidsbekleeders en predicatie
door bekende redenaars.
Het kerkgebouw zal gedurende deze da
gen op een bijzondere wijze feestelijk wor
den versierd.
Wij maken er alreeds attent op, dat bloe
men (liefst witte bloemen of roode rozen)
gaarne Dinsdag te voren aan de pastorie
zullen worden ontvangen.
Parochie-film. In de week volgend op 10
Mei zal in de Roman us-zaal worden ver
toond een film, waarin het parochieele le
ven, in verschillende zijner uitingen in
beeld zal zijn gebracht. Deze feestavonden
zijn toegankelijk voor lage entrée's, terwijl
ook gratis plaatsen beschikbaar zullen
zijn. Er zal een afzonderlijke avond worden
gegeven voor de school-vrije georganiseerde
jeugd.
Schoolfeest. Den kinderen op de parochie
scholen zal een feest worden bereid, be
staande in film-vertooning en tractatie.
Tentoonstelling. Zondag en Maandag het
feest voorafgaande, zal in de Romanus-zaal
een tentoonstelling worden gehouden van
de paramenten en sieraden der kerk. Gra
tis toegankelijk.
Boekwerk. Zooais reeds békend, zal wor
den uitgegeven „Honderd jaar Hartebrug-
Kerk". Dit interessante, geïllustreerde boek
wordt voor slechts 90 cents aangeboden
beneden den kostprijs.
Feestmaaltijd. De bedoeling van het
Feestcomité, om de hulpbehoevenden (o.w.
zoovele „stille armen") ook op stoffelijke
wijze in deze feestviering te doen deelen,
bleek moeielijk te verwezenlijken. Na ver
schillende mogelijkheden te hebben bezien,
werd besloten, Maandag of Dinsdag na Zon
dag 10 Mei in het Derde Orde-restaurant
een feestdiner aan te richten, waaraan die
parochianen kunnen deelnemen, die zich
daarvoor te voren hefbben opgegeven aan
een adres, dat nader zal worden medege
deeld.
.Ten slotte:
Geschenk der parochie. Op Zondag 10
Mei zal aan den Pastoor der honderd-jarige
kerk een feestgeschenk worden aangeboden,
bestaande in een soms gelds, die zijneerw.
naar eigen verkiezing kan besteden voor
een blijvende versiering van de kerk.
Door den voorzitter van het feestcomité
werd gisteren hartelijk dank gebracht aan
degenen, die met zooveel toewijding op zich
hebben genomen de zorg voor de inzame
ling der gelden voor de feestviering.
Met blijde gevoelens zien de parochianen
van de Hartebrug de viering van het hon
derdjarig stichtingsfeest hunner kerk tege
moet.
STICHTING NED. HISTORISCH
NATUURWETENSCHAPPELIJK
MUSEUM.
Aan het jaarverslag over 1935 van boven
genoemde stichting is het volgende ont-
ontleend:
Het beheer der geldmiddelen moest met
de uiterste omzichtigheid gevoerd worden;
het rijkssubsidie bleef wel is waar op
2015.gehandhaafd, maar de uitgaven
namen toe met premies voor ziekte- en on
gevallenverzekering. Met groote ingeno
menheid maken wij melding van een sub
sidie van 225.van het Leidsch Univer
siteitsfonds en van 100.van Mr. J. En
schedé te Haarlem. Eerstgenoemde bijdrage
zal echter in 1936 komen te vervallen en
deze omstandigheid, gepaard met bovenge
noemde vermeerdering van uitgaven,
maakte het noodzakelijk reeds in 1935 naar
een vermeerdering van inkomsten uit te
zien. Deze vermeerdering werd gezocht en
gevonden in bijdragen van particulieren;
vele belangstellenden in het museum heb
ben zich tot een jaarlijksche bijdrage ver-
VOORNAAMSTE NIEUWS
bonden. Versterking van deze bron van in
komsten blijft echter dringend noodzake
lijk.
Herhaald wordt de bemerking uit het
vorig jaarverslag, dat, door den snellen
aanwas der verschillende verzamelingen,
de beschikbare plaatsruimte te klein dreigt
te worden. De voorwerpen in een museum
en dit geldt voor elk museum en ook
de kasten kunnen ruim of dicht bijeen ge
plaatst worden. Hoe men dit zal inrichten
hangt in ieder bepaald geval af van de hoe
veelheid en de grootte der voorwerpen, die
men in een gegeven ruimte moet tentoon
stellen, maar ieder zal instemmen met de
bewering, dat een ruime plaatsing ten
zeerste aan de overzichtelijkheid ten goede
komt, het bezoek aangenamer en leerzamer
maakt en dus verre de voorkeur verdient.
Bij de inrichting van het Museum, in het
voorjaar 1931, hebben wij dit beginsel van
ruime rangschikking nog op consequente
wijze in toepassing kunnen brengen, doch
sindsdien is, vooral in 1933, 1934 en 1935,
het aantal voorwerpen in de verschillende
afdeelingen zóó sterk toegenomen, dat het
in vele lokalen reeds te vol is geworden.
Plaatsgebrek in den eigenlijken zin van het
woord is er nog niet; er kan hier en daar
door opschuiven en inschikken of door het
een en ander in het magazijn op te bergen
nog heel wat plaats gemaakt worden, doch
de overzichtelijkheid der opstelling zal er
onder lijden. Nu het meer en meer blijkt,
dat het Museum niet is gebleven wat bij
de opening grootendeels was, namelijk de
bewaarplaats van voorwerpen van histo
risch belang uit de rijkslaboratoria af
komstig, maar allengs ook van voorwerpen,
afkomstig uit particuliere collecties, de na
tionale verzamelplaats is geworden, voor
zien en vreezen wij, dat binnen niet al te
langen tijd, inderdaad plaatsgebrek zal ont
staan.
Het komt ons voor, dat er slechts één weg
openstaat om in dit dreigende plaatsgebrek
tijdig te voorzien, n.l. door beschikbaarstel
ling van de benedenverdieping van het ge
bouw van het museum. Onze hoop is ge
vestigd op de mogelijkheid, dat de collec
tie Dubois, die thans in de benedenverdie
ping gehuisvest is, mettertijd naar elders zal
verhuizen.
Het Museum werd in 1935 bezocht door
826 personen, waarvan 716 betalend en 110
n iet-betalend.
De verzamelingen verkeeren in voortref-
felijken toestand.
Onder de, aanwinsten gedurende' 1935
noemen we:
10 door aankoop:
Zonnewijzer van Pierre Dujardin (1648).
Hoekmeetinstrument van J. Ch. Wolfius
1700).
2o Door schenking:
Buitengewoon fraai en zeldzame klok van
Johannes van Ceulen eind 17de eeuw, uit
de nalatenschap F. G. Waller, Amsterdam,
van Dr. J. C. J. Bierens de Haan en eenige
belangstellenden te Amsterdam.
Zeer belangrijke verzameling Pierre
Lyonet, beroemd 18de eeuw insecten-ana
toom te 's-Gravenhage, bestaande uit:
portret geschilderd door Hendrik van
Limborgh 1742,
11 gegraveerde koperen platen,
12 kopergravures, gedeeltelijk met deze
platen afgedrukt,
7 teekeningen,
Lyoriet's Traité anatomique de la chenille
etc. 1762,
Handex. in losse vellen. Het stel van 18
koper-gravures dubbel,
een miniatuurportret van L. 25 jaar oud,
een gesneden houten basreliëf,
een blaadje papier waarop ontcijferd ge
heimschrift,
van de dames J, W., H. J. en F. E. C.
Croiset te 's-Gravenhage.
Een belangrijke collectie astronomische
en geodetische instrumenten, bestaande uit:
Planetarium, Kijker op voet, Kompas,
Hoekmeetinstrument, Geodetisch hoekmeet-
instrument, Hellingsmeter, Graadboog,
Graadboog, Boekje met Zonnewijzer, Zon
newijzer, Octant, Geodetisch hoekmeetin
strument,
van den heer A. W. M. Mensing te Am
sterdam.
Microscoop van Gorge Adams, model
Caff, van Mevrouw Sypkens geb. Van
Oosten Slingelandt te Oosterbeek.
3o in bruikleen:
Fraai en zeldzaam microscoop van Jan
Paauw, van Jhr. H. Teding van Berkhout
te Amsterdam.
Astronomische klok van Thuret, afkoms
tig van Christiaan Huygens, Tychonisch
sextant van C. Metz, Twee kometenzoekers
van Merz, Utzscheider en Fraunhofer, Uni-
versaal instrument, Passage-instrument,
Twee eentreer-instrumenten, Sextant van
Epkens Amsterdam,
van de Leidsche Sterrewaoht.
BUITENLAND.
Rede van Hitler in de Krupp-fabrieken
te Essen (2de blad).
Het FranschRussische paot geratifi
ceerd (2de blad).
Het Nederlandsche Roode Kruis vraagt
den Franschen gezant in Addis Abeba in
lichtingen omtrent het lot van de Neder
landsche ambulance (2de blad).
Verdreven kloosterlingen in Spanje (2de
blad!),
BINNENLAND.
De regeering zal herziening der jeugd
salarissen van overheidspersoneel voorloo-
pig prijsgeven. Voorloopige intrekking
van enkele der voorgestelde bezuinigingen
op de salarieering van het overheidsper
soneel. (2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Vierde Amsterdamsche Zesdaagsche
Wielerwedstrijd begonnen (4de blad).
.De Hiswa-tentoonstelling te Amsterdam
geopend (4de blad).
Het is al jaren BEWEZEN
dat U voor TROUWAUTO'S
bij DE GROOT moet wezen.
Alleen chauffeurs in beige uniform
Garage DE GROOT Beestenmarkt 28 Tel.3300
PASCHEN PONDJESDAG.
Er komt teekening in de actie voor de
.Pondjesdag", waarvan we u reeds een en
ander meedeelde, doch nu verdere bijzon
derheden kunnen melden.
Voor het afhalen der door u beschik
baar gestelde waren (we hoorden al van
huismoeders die eiken dag wat inslaan, dan
voelt men het zoo niet, en geeft toch een
mooi hoopje de volgende week) stelden een
15-tal bezitters van bestelauto's him wa
gens beschikbaar, zoodat wij meteen de
stad in 15 wijken konden ver<jeelen.
De dames van de Graal, heeren Verken
ners en Kruisvaarders, enz boden hun me
dewerking aan voor het afhalen der wa
ren.
Waar zooveel medewerking is kunt u na
tuurlijk niet achterblijven. Geeft spontaan.
TENTOONSTELLING IN DE LAKENHAL
Werken van Louis Hartz.
Gistermiddag is in tegenwoordigheid van
een zeer groot aantal belangstellenden in
het Stedelijk Museum „De Lakenhal" on
der auspiciën van de Leidsche kunstver-
eeniging, een tentoonstelling geopend van
nagelaten werk van den schilder Louis
Hartz. Onder det aanwezigen merkten wij
o.a. op den oud-burgemeester van Leiden,
jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar, die een
van hem door den heer Hartz geschilderd
portret voor de expositie had afgestaan,
voorts de professoren dr. L. van Itallie en
dr. B. G. Escher, den directeur van „De
Lakenhal", den heer A. Coert en verschil
lende leden van de Commissie voor het
Stedelijk Museum „De Lakenhal", terwijl
ook mevr. wed. Hartz bij de opening te
genwoordig was.
De voorzitter van de Leidsche Kunst-
vereeniging, mr. J. Slagter, sprak een
kort openingswoord. Het werk van Hartz,
aldus spr., is onder ons allen wel zoo goed
bekend, dat ik er hier niet veel van be
hoef te zeggen. Hartz heeft een groot werk
nagelaten en daaruit blijkt reeds genoeg
zaam hoe hard en met hoeveel toewijding
hij heeft gewerkt. Hij heeft niet behoort
tot die schilders, die de schilderkunst een
nieuwe vlucht hebben doen nemen. Maar
dit neemt niet weg, dat hij met de hem
geschonken gaven heeft gewoekerd. Hij
heeft nooit iets meer willen geven, dan hij
kon. Dat is de verdienste der eenvoudig
heid. Het is zeker de moeite waard op te
merken, dat in elke periode in de schilder
kunst, niet iedereen kan behooren tot de
genen die vooruit stormen. Hartz heeft op
zijn manier gewerkt met hetgeen in een
tijdvak bereikt was en hij heeft dat ge
daan eerlijk en eenvoudig. Spr. wenscht
mevr. Hartz toe, dat deze tentoonstelling
het hare tot de roem van haar man moge
bijdragen.
Daarna werd de tentoonstelling, die voor
een zeer groot gedeelte bestaat uit por
tretten en stillevens, bezichtigd.