Een ommekeer in de berichtgeving
DONDERDAG 26 MAART 1936
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
„Hier Alg. Ned. Persbureau
A. N. P. te Amsterdam 1"
EEN ROEP, DIE UIT DEN AETHER VERDWIJNT.
De verre-schrijver doet z'n entree.
Permanente telex-verbinding.
76 DAGBLADEN VERBONDEN DOOR
ééN NET.
Een blik in eigen keuken.
De krant, die haar lezers snel en betrouw
baar wil voorlichten en geen hulpmiddel
der techniek ongebruikt laat om het be
trouwbaarste nieuws op de snelste wijze te
verkrijgen, heeft nauwelijks tijd om haar
lezers eens een blik in de keuken van het
eigen bedrijf te gunnen en bovendien is
het haar taak, te schrijven over wat ande
ren doen en zeggen. Slechts in bijzondere
gevallen vraagt de krant even aandacht
voor zichzelf. Indien zoo'n geval bovendien
een algemeen belang betreft, is het zelfs
haar plicht, alle bescheidenheid een oogen-
blik op zij te zetten en haar lezers volledig
in te lichten.
Als een zeer bijzondere zaak voor het
dagbladwezen in Nederland en daarom te
vens als een algemeen belang, moet onge
twijfeld beschouwd worden de officieele
iindienststelling op 6 April a.s. van het
eigen Telexnet van het Algemeen Neder-
landsdh Persbureau A.N.P. te Amsterdam
en zijn bijkantoor te 's Gravenhage met zoo
goed als alle Nederlandsche dagbladen.
Hierdoor zullen 76 dagbladen direct en
permanent verbonden zijn met het A.N.P.,
dat al het binnenlandsche en buitenlandsche
nieuws uit de geheele wereld kan distri-
bueeren op de snelste en meest ideale ma
nier, die de moderne techniek toelaat. Dank
zij het eigen Telexnet wordt de kopij, die
het A.N.P. naar de bladen seint, op hetzelf
de moment in persklaren vorm in duidelijk
machineschrift op papier van normale
breedte op 76 redactie-bureaux in alle dee-
len van Nederland ontvangen.
De wonder machine.
Het initiatief van het A.N.P. en de me
dewerking van het hoofdbestuur van P.T.T.
hébben het mogelijk gemaakt, dat slechts
enkele jaren, nadat de Telex of verreschrij
ver zijn intrede in het particuliere bedrijfs
leven heeft gedaan; deze wonderlijke ma
chine voor het dagbladwezen kan worden
toegepast op zoo groote schaal als nog ner
gens in Europa het geval is.
Reeds kort nadat het hoofdbestuur van
de P.T.T. de Telex in Nederland introdu
ceerde, zagen sommige particuliere onder
nemingen het groote belang in van de mo
gelijkheid, bepaalde mededeelingen niet
slechts telefonisch, doch terstond schrifte
lijk te kunnen overbrengen. Met de Telex
kreeg men practisch zijn eigen telegraaf in
huis, maar dan een telegraaf, die het
nieuws overbrengt in idealen vorm en bo
vendien door iedereen kan worden bediend,
die het machineschrij ven machtig is.
Het zend-appanaat is tegelijkertijd ont
vanger. En het is vooral bij het ontvangen,
dat men zich bewust wordt van het wonder,
dat voor onze oogen geschiedt. Want, ter
wijl niemand het apparaat bedient en het
toetsenbord onberoerd blijft, slaan de let
tertypen der ontvang-Telex in snel tempo
tegen het papier, verspringt de wagen als
de regel vol is en verschijnt op de papier-
rol, als door geestenhand geschreven, woord
voor woord, regel na regel, de tekst, die
ergens ver weg de typiste op precies hetzelf
de oogenblik op, de zend-Telex tikt.
Als de typiste een regelruimte overslaat,
als zij een zin midden op den regel af
breekt om op den volgenden regel verder
te gaan, ook als zij een vergissing begaat
en een verkeerden letter aanslaat....
trouw volgt de ontvangende machine elke
beweging van het zend-apparaat en het
DE OMROEPSTER in de spreekcel in het
hoofdkantoor van het A. N. P. te
Amsterdam.
papier met den ontvangen tekst toont pre
cies hetzelfde beeld als het blad, dat de ty
piste voor zich heeft.
Een eigen net.
In Nederland worden Telex-verbindingen
tot stand gebracht via het gewone telefoon
net. Abonné's, die over een Telex beschik
ken, hebben die geschakeld op dezelfde
verbinding, waarop ook him telefoon ge
schakeld is.
Doch het Algem. Nederlandsch Persbu
reau heeft door de medewerking van den
P.T.T. een eigen Telex-net beschikbaar ge
kregen, met een totale kabellengte van
meer dan 1400 kilometer, dat uitsluitend
voor dit doel gereserveerd is en buiten het
gewone telefoonverkeer valt. Derhalve be
hoeven de verbindingen tusschen het A.N.
P. en de aangesloten dagbladen niet inci
denteel tot stand te worden gebracht, maar
staan de ontvang-machines bij de dagblad-
bureaux permanent op het A.N.P.-net ge
schakeld en kan het A.N.P. op elk willekeu
rig uur van den dag of den nacht zonder
tusschenkomst van wie dan ook terstond
elk bericht over de Telex verzenden, dat
dan op hetzelfde oogenblik op de ontvang-
machine wordt getypt, ook als op het be
trokken redactie-bureau niemand aanwe
zig is.
Na 6 April as. is dus in Nederland de
unieke toestand ontstaan, dat het centrale
persbureau en 76 dagbladen practisch ge
sproken de beschikking hebben over een
eigen, geheel afzonderlijk Telex-telegraaf-
net, waardoor de snelste en meest ideale
vorm van nieuws-overbrenging gewaar
borgd is.
De strijd om snelheid.
Wat dat beteekent kan ieder beseffen,
die eenig idee heeft van den strijd om snel
heid, dien het dagbladbedrijf sedert zijn
ontstaan heeft gevoerd. De moderne tech
niek heeft het mogelijk gemaakt, dat het
nieuws, als het eenmaal binnen was, op de
snelste wijze voor de pers gereed kon wor
den gemaakt, dank zij de moderne zetma
chine en de moderne rotatiepers.
Het verkrijgen van het nieuws bracht tot
nog toe altijd nog het grootste oponthoud,
waar vooral de bladen buiten de hoofdstad
van weten mee te praten.
De telefoon was natuurlijk een veel ge
bruikt hulpmiddel, doch kon door het pers
bureau nauwelijks als een oplossing wor
den beschouwd. Het aanvragen van onge
veer 80 verbindingen voor een belangrijk
bericht brengt, zelfs indien de aanvrager
over verscheidene telefoonlijnen beschikt,
enorme moeilijkheden en groot tijdverlies
met zich mee.
Een groote verbetering, die jaren stand
beeft gehouden, bracht hierin de radio.
De draadlooze omroep maakte het mogelijk,
van het persbureau uit den geheelen dag
door berichten te dicteeren aan alle bladen
tegelijk, die slechts iemand noodig hadden
om deze berichten op te nemen en uit te
werken, zoodat zij geschikt waren voor de
zetterij.
Het grootste bezwaar van de radio
nieuws verspreid ing was echter, dat er altijd
iemand aan het ontvangtoestel moest zijn
om het nieuws te kunnen: opvangen, en dat
na het beëindigen van den zendtijd dit
communicatie-middel niet meer werkte,
zoodat men dan toch was aangewezen op
de telefoon indien er zeer belangrijke be
richten waren.
Het alarm in den nacht!
De Telex en vooral het Telex-net van het
A.N.P. maakt aan dit alles een einde. In
Amsterdam of op het bijkantoor te Den
Haag wordt de kopij getikt en op 76 re-
dactiebureaux behoeft men het papier
slechts langs den snijliniaal van de rol te
scheuren en het bericht is gereed voor de
zetterij. De redacteuren behoeven niet bij
de machine te blijven zitten, want tijdens
him afwezigheid wordt alles trouw opge-
teekend, zwart op wit, zoodat misverstan
den uitgesloten zijn.
Ook in de eenzaamheid van den nacht,
als vele redactiebureaux duister en verla
ten zullen zijn, zal ergens in een hoek van
een der kamers het geratel klinken der
spookachtige machine, die trouw opteekent
wat duizenden gecompliceerde electrische
str oomimpuls en, bestuurd door de ruste-
looze zend-machine in het verwijderde Am
sterdam, haar dicteeren.
Mocht er bij deze nachtelijke berichten een
zijn van zóó groote beteekenis, dat het noo
dig kan zijn, dat een der verantwoorde
lijke redactie-leden van elk der aangesloten
bladen terstond gewaarschuwd wordt, dan
beschikt het A.N.P. ook daartoe over de
noodige middelen. Elke krant kan n.l. een
redacteur aan wij zen,-in-wiens woning een
alarmschei is aangebracht, die bij het slui
ten van de redactie-bureaux wordt inge
schakeld. Bij belangrijke gebeurtenissen
behoeft de dienstdoende redacteur bij het
A.N.P. slechts op een knop te drukken en
in 76 woonhuizen van journalisten in alle
deelen van het land ratelen de alarmschel-
len door den nacht, ter waarschuwing dat
op den Telex-ontvanger in de nabije redac
tie-bureaux een zeer belangrijk, dringend
bericht de onmiddellijke aanwezigheid van
den verantwoordelijken redacteur eischt.
De radio verdwijnt uit
de dagblad-bureaux
Het afscheid van
Scheveningen-Haven
Das Alte stürzt, es andert sich
die Zeit,
Und neues Leben blüht auf den
Ruinen.
Is het niet eenigszins voorbarig, boven
staand citaat van Schiller te willen aanha
len met betrekking tot den draadloozen
omroep? De radio is nog altijd een van de
wonderlijkste technische verworvenheden
van onzen tijd en verkeert nog steeds in
een stadium van ontwikkeling, waardoor
zij waarschijnlijk nog ongekende moge
lijkheden in zich bergt.
Doch zóó snel is hëlTfempo, waarin we
leven, dat op een oogenblik, waarop nog
zeer veel van de radio verwacht mag wor
den, er reeds gebieden zijn, waar men
zij het ook bezield door dankbare herin
neringen van haar diensten geen ge
bruik meer kan maken omdat de voort
schrijdende techniek er al weer iets beter
voor in de plaats heeft gesteld.
Dit is thans het geval met de nieuws-
verspreiding voor de Nederlandsche dag
bladen. Op 6 April as., als de toetsen der
Telex-ontvangers op 76 dagbladbureaux
tegelijk het nieuws _op het papier ratelen,
dat het A. N. P. zaL seinen, zullen 76 re
dacteuren of redactie-stenografen voor de
laatste maal de stem hooren van de om-
roepster van het persbureau, de heldere,
sterk beklemtoonde stem, die dag in dag
uit door luidspreker of koptelefoon het
nieuws discteerde en die vertrouwd is ge
worden aan een ieder, die dagelijks deze
berichten moest opnemen om ze daarna in
snel tempo te bewerken voor het avond
blad.
Het is gemakkelijk om thans, nu we het
nieuwste en meest perfecte middel voor de
nieuwsontvangst in huis hebben, vergelij
kingen te maken en te wijzen op het on
volmaakte van de radio-ontvangst, die toch
jarenlang op zoo uistekende wijze haar taak
heeft vervuld. We herinneren ons de lucht-
storingen, die vaak elke ontvangst onmo
gelijk maakten of toevallig juist den naam
of het cijfer, waar het in het bericht op
aan kwam, onverstaanbaar deden doorko
men.
We herinneren ons het vermoeiende spel
len van vreemde eigennamen, die letter
voor letter gedicteerd moesten worden, een
euvel dat zijn toppunt bereikte wanneer
het berichten inzake Chineesche generaals
die Chineesche steden veroverden, betrof.
We herinneren ons nog allerlei andere onr
volmóaktheden van de radio, maar boven
al herinneren we ons den tijd, toen de ra
dio er nog niet was, en hoe het nieuws toen
met zeer veel vertraging en toch nog met
zeer hooge kosten zijn bestemming bereik
te, waardoor het dikwijls precies een dag
later in de krant kon komen dan tegen
woordig.
Toen op 21 Februari 1922 het Persbureau
Vaz Dias zijn Draadoos-Telefondschen
Persdienst opende beteekende dat een re
volutioneer ende daad voor de Nederland
sche dagbladpers, die een aanzienlijke ver
betering in de nieuwsverspreiding bracht.
Het was de eerste dienst van dezen aard
in Europa, en zoowel in binnen- als in bui
tenland ging deze gebeurtenis dan ook niet
onopgemerkt voorbij. Vele vooraanstaande
personen gaven' van hun belangstelling
blijk.
De radio-ontvangtoestellen waren toen
nauwelijks het stadium der proefnemingen
ontwassen, en ook de in het begin gebruik
te zender van de Amsterdamsche Effecten
beurs werkte alles behalve perfect, zoo
dat er in die prillie dagen aan de ont
vangst nog wel eens iets ontbroken zal heb
ben.
Inmiddels zijn echter radiotoestellen ge
bruiksvoorwerpen in elke huiskamer ge
worden, en toen eenige jaren na opening
van den radiopersdienst het Rijk den zen
der Scheveningen-Haven liet bouwen en
beschikbaar stelde voor den Zakelijken
Omroep, waardoor de zender met enkele
onderbrekingen van 8 uur 's morgens tot
5 uur 's avonds voor het persbureau be
schikbaar kwam, werkte dit systeem van
nieuwsverspreiding met een zoodanigen
graad van volmaaktheid, dat tot voor kort
VAN ONZE ADVERTEERDERS.
HAAGSCH MODEHUIS.
Voorjaarsmodeshow 1936.
Met de lente heeft ook de nieuwe mo
de haar intrede gedaan. En het is verwon
derlijk hoe op iedere nieuwe mode toch
weer een geheel eigen cachet ligt. Ook met
de nieuwe voorjaarsmode is dit weer het
geval. Weer nieuwe kleuren, weer nieuwe
vormen, de laatste meestal in details, nieu
we ooupe, nieuwe garneering zien wij in
het komende seizoen. Maar het geheel geeft
een zeldzaam zonnigen indruk. Merkwaar
dig is ook de oorsprong van iedere mode.
Het zijn soms vreemde invloeden, die de
mode beheerschen en zoo zien wij dezen
keer sterk Chineesche invloeden niet alleen
in sommige ex-chineesche modellen, maar
ook in motieven als ceintuurs met Chinee
sche draken en de karakteristieke groote
ronde koeliehoed.
In de hoedencreaties valt nog een merk
waardige invloed te constateeren n.l. een
kapje achter op het hoofd over beide
ooren gedragen met een naar voren spits
uitloopend middenstuk. Dit hoedje heet:
„Marguerite de Valois" naar het gelijk
namige stuk van Bourdet in een der Bou
levard-theaters te Parijs gespeeld.
Voorts memoreeren wij de hoedencrea-
tie „Mary Stuart", de „Rose Valois", ge
ïnspireerd qp een heeranhoed en zelfs
de Tirolerdracht is in de komende mode
geinspireerd.
Maar het meest „en vogue" is wel de
„Chineesche stijl" en 1936 wordt dan ook
al „het Chineesche tijdperk" genoemd.
De mode-uitingen nader beschouwend
zien wij vaak nog hoog gesloten japonnen,
met garneering aan de hals, ook wel met
van onder tot boven geplisseerde voor- of
achterbanen. De schouders zijn meestal
markant, de mouwen stervormig of vier
kant ingezet. Complets zoowel rok met
mantel, als japon met mantel, voorspelt
men als de dracht bij uitnemendheid voor
het komende seizoen. Vooral bloemen als
corsage spelen als garneering een voor
name rol.
De kleuren zijn weer geheel nieuw, als
geheel nieuwe kunnen wij noemen Vieux
rose, Camel, Agave, een turkoois-kleur en
Tonkin, d.i. een maiskleur. Met andere
kleuren als cobaltblauw en tête de nègre
vormen deze modekleuren alleraardigste
combinaties.
Het mantelcostuum of tailleur mag zich
in groote belangstelling verheugen. Er zijn
echter tal van variaties met vroeger in
taillelij n, lengte en mouwen. Deze varia-
niemand zou hebben vermoed, dat ook de
draadlooze verspreiding van persberichten
voor de dagbladen weldra tot het verleden
zou behooren.
Hoe vele particulieren, die in den loop
van den dag aan hun radio-toestel draai
den en daarbij toevallig afstemden op de
1204-rneter golf hebben niet de stem van
de omroepster gehoord, die in langzaam
tempo, elk zinsdeel herhalend en elk
vreemd woord spellend, haar berichten
voorlas.
„Hoe vervelend", zei men dan dikwijls,
zonder te bedenken, dat men naar iets ge
luisterd had, dat voor andere ooren be
stemd was, n.l. voor de redacties van een
groot aantal dagbladen, die het tempo lang
niet altijd zoo langzaam vonden en wel
dikwijls op veel kernachtiger wijze „hoe
vervelend" gedacht zullen hebben als een
gekraak in den luidspreker hun precies
het woord of de zinsnede deed missen, die
essentieel waren voor het bericht, dat zy
opnamen.
Thans is dat alles voorbij. En met ge
mengde gevoelens zullen aanstonds vele
journalisten in Nederland den zesden
April, des namiddags omstreeks vier uren,
afscheid nemen, als van een trouwe mede
werkster, van Scheveningen-Haven en van
de stem van de omroepster, die zal ver
drongen worden door het koude, mechani
sche geratel van de nieuwste technische
aanwinst voor het dagbladbedrijf: de Telex.
ties doen ons denken aan de bolero. Een
zwart imprimé bolero op een Tonkin of
Agave-kleurige japon behoort tot de der-
nier cri dezer voorjaarsmode.
In deze dracht is er een rijke verschei
denheid van wollen-, tricot- en angoro-
stoffen.
Resumeerend kunnen wij zeggen, dat deze
mode 'n persoonlijke mode is, waarin ieder
naar haar eigen smaak en overeenkomstig
haar eigen karakter keuze kan doen. In
deze kleuren en vormen heeft het Haagsch
Modehuis een schat van nieuwe model
len voorgedragen, welke werden ingeleid
door de maanden April tot en met Augus
tus. Hierin werden vooral japonnen en
mantels getoond voor elk dier maanden.
Achtereenvolgens werden getoond voor
jaarsmantels, tailleurs, complets, ensem
bles, wollen- en angora-japonnen. Al deze
werden getoond in zeer frissche kleuren
en kleurencombinaties.
Tijdens de pauze werd de vacantie in
beeld gebracht en de zomersporten, tel
kens door een groep van 3 mannequins.
Bijzonder aandacht verdiende hier de
tailleur ottomanne pointe, een rok en
jasje van blauwe zijde met groote witte
punten, de jas in den vorrm van een smo
king. Tevens werd nog door vier manne
quins een vacantie-verrassing gepresen
teerd in den vorm van waardebons. Hier
bij werden aardige impressies uit diverse
landen, ook uit Holland gegeven.
Daarna werden in alle genoemde kleu
ren zijden tricot-japonnen, deux en trois
pièces, imprimé-japonnen hoog-zomer-
toiletten en middag- en avondtoiletten.
Als bewijs van haar devies: „Voor de
practijk" toonde het Haagsche Modehuis
een modieuse imprimé-japon in diverse
maten en kleuren, tegelijk door een groep
mannequins voorgedragen.
Het slot der zeer interessante show gaf
een alleraardigste „lente-groet" te zien,
een fantasie, getiteld „Blossom Time" ge
maakt uit 1400 bloemen en door alle man
nequins gedragen.
De show gaf een prachtig beeld van het
komende seizoen, en dank zij de keurig in
gerichte perstafel konden wij ons van de
komende mode-uitingen volledig op de
hoogte stellen. Reeds in de morgenuren
waren in een conferentie, over de dingen
die komen zouden, gegevens aan de Pers
verstrekt. Er bestond zeer veel be
langstelling voor deze interessante show,
zóóveel, dat zij des avonds moest worden
herhaald.
LEEST DE ADVERTENTIE
IN UW DAGBLAD.
EEN HOEKJE VAN DE A. N. P.-TELEXKAMER. De typiste zit voor den telex
zender. Links van haar, met de lange papierstrook, de automatische zender, en
daarnaast een controle-ontvanger, die eveneens als zender gebruikt kan worden.
