DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
WOENSDAG 25 MAART 1936
No. 8377
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt b§ vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 r
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0-50
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
V Uitsluiting van katholieken
gebillijkt I
Zelden of nooit hebben wij de uitslui
ting van Katholieken van het vervullen
van vele openbare ambten zoo onomwon
den zien goedgekeurd en gebillijkt, als in
een artikel van de „Avondpost" van gis
teren, welk artikel bedoeltte betoo-
gen, „dat in ons vaderland geen enkele
richting welbewust wordt achtergesteld".
De hoofdredacteur van de „Avondpost"
formuleert zijn meening omtrent „evenre
digheid bij benoemingen" aldus:
Wjj eischen geen mathematische
evenredigheid in de overheids-betrek-
kingen, wanneer de bekwaamheid van
de benoemden maar vast staat.
Wij zijn overtuigd, dat in
ons vaderland geen enkele
richting welbewust wordt
achtergesteld.
Zelfs al zou in een bepaald geval een
bepaalde benoeming eens wat be
vreemdend zijn, uit numeriek oogpunt,
en de schaal ten onrechte eens wat naar
den verkeerden kant overslaan, wat
dan r.og? Een volgende keer is het mis
schien andersom. Wij denken dan maar
aan het rijmpje ven den Schoolmeester
over zijn eigen verzen: „Ontbreekt
aan een regel scanwijlen een voet
andere hebben er zooveel te meer, dat
is door elkandren goed!"
Wat in het citaat hierboven gespatieerd
staat, is gespatieerd door den schrijver zelf.
Wij begrijpen niet, hoe iemand, die uit
zijn oogen kijkt, die weet, wat er zich zoo-
al op het terrein van het openbare leven
afspeelt zóó kan schrijven, zulk een be
wering, als vervat in de gespatieerde ali
nea, durft doen. Wij begrijpen dat niet,
vooral als daar nog bijkomt, dat degene,
die deze feitelijke onwaarheid po
neert, een eerlijk en scherpzinnig man is
als de hoofdredacteur van de „Avondpost".
Maareven verder in het artikel
wordt ons een verklaring gegeven van dat
onbegrijpelijke een verklaring, die, zoo
als wij zeiden, ons frappeert door de open
hartigheid, waarmede de uitsluiting
van Katholieken van het vervullen van vele
openbare ambten wordt in bescherming ge
nomen!
De „Avondpost" citeert eerst het volgen
de uit een artikel in de „Maasbode".
„Kan men ons verklaren, waarom nog
nimmer, zoolang het Koninkrijk be
staat, een katholiek directeur werd van
het kabinet der Koningin, vice-presi
dent van den Raad van State, presi
dent van den Hoogen Raad, procureur-
generaal, gouverneur van Suriname of
behalve een Belg vóór 1830 gouver
neur-generaal van Indië? Kan men ons
verklaren, dat nog nimmer een katho
liek burgemeester werd van een on
zer groote gemeenten, noch commissa
ris van een in meerderheid niet-katho-
lieke provincie, uitgenomen Overijsel?"
En het liberale blad merkt dan hier
bij op:
„Wij volstaan, in hoofdzaak met de
vermelding van deze vragen, omdat
zij gesneden zijn uit een polemiek van
„De Maasbode" met een ander blad.
Maar wij zouden, voor het oogenblik,
alleen willen verzoeken te bedenken,
dat de Roomsch-Katholieken een be
ginsel, een kerkleer, tegelijk een staat
kundige overtuiging, vertegenwoordi
gen, die, alles bijeengenomen, wellicht
scherper omlijnd en gekwalificeerd is
dan welk andere ook in ons land, en
die voor de belijders er van zeer be
paalde verplichtingen en opvattingen
en voorgeschreven verhoudingen mee
brengt, zoodat voor bepaalde pos
ten, die hun eigen consequenties mee
brengen, een vertegenwoordiger van
die richting inderdaad practisch min
der gewenscht moet worden geacht.
Maar voor andere richtingen geldt dit
voor andere posten evenzeer.
Het is moeilijk, om dit delicate punt
nader te omschrijven, maar wij zijn
overtuigd, dat de Roomsch-Katholieken
zélve er toch ook wel iets van gevoe
len en zich daarom over het algemeen
bij de feiten door „De Maasbode" ge
noemd, neerleggen".
Als men, dit lezende, zich zou afvragen:
maar dan worden de Katholieken tóch uit
gesloten, de schrijver erkent het feit rond
uit; is deze erkenning niet in strijd met
zijn boven-geciteerde (gespatieerde) bewe
ring? dan voorkomt de schrijver deze
vraag met de opmerking,
„dat zij (de Katholieken) niet ver
drukt of achteruitgezet worden in ons
land en dat geen enkele richting dit
wordt, die er zélf geen aanleiding toe
geeft".
Daar zullen we 'er zijn! De Katholieken
worden van de vervulling van geen enkel
ambt uitgesloten, tenzijtenzij zij er
zélf aanleiding toe geven (krachtens hun
beginselen, hun leer)!
't Is niet waar, dat „de Roomsch-Ka
tholieken zélve er toch ook wel iets van
gevoelen", n.l. iets gevoelen van de bewe
ring, dat zij krachtens hun beginsel, hun leer
„practisch ongewenscht" moeten worden
geacht voor het vervullen van openbare
ambten, als de in het „Maasbode"-citaat
genoemde. De Roomsch-Katholieken voe
len die bewering alléén als een onrecht.
En nu behoeft de „Avondpost" niet be
vreesd te zijn om „dit delicate punt nader
te omschreven". Wü stellen er geen prijs
op, op„delicate" wijze, om onzen gods
dienst te worden uitgesloten van ambten,
die blijkbaar wél alle openstaan voor b.v.
geestverwanten van den schrijver in de
„Avondpost". De hemel beware ons voer
zulk 'n.... „delicate" bejegening! Wü
vragen den hoofdredacteur van de „Avond
post":
Op de eerste plaats, ons uiteen te zetten,
waarom een Roomsch-Katholiek voor be
noemingen als de genoemde „practisch min
der gewenscht" moet worden geacht. Men
noeme de reden onomwonden. Wij zijn wel
benieuwd, deze te vernemen. We meenen
nog altijd te kunnen volhouden de waar
heid, die er ligt in het bekende gezegde,
dat er wél even trouwe, maar géén trou
were onderdanan zijn van de Koningin dan
de Katholieken.
Op de tweede plaats zouden wij van de
„Avondpost" ook wel gaarne vernemen,
of er óók zoovele posten zijn, waarvoor een
liberaal „practisch minder gewenscht moet
worden geacht" en of het blad deze dan 'ns
zou willen noemen.
Waar 't hier betreft de rechten, de grond
wettelijke rechten van een zoo groot deel
van het Ncderlandsche volk, is, ons inziens,
vooral een duidelijk bescheid op onze eer
ste vraag van héél groot belang!
DE OHIO ZAKT NOG NIET.
Ook overstroomingen langs de Mississapi.
NEW YORK, 25 Maart (A.N.P.). Door het
water van de Ohio zijn weer groote opper
vlakten land overstroomd. Tientallen plaat
sen in het zuidwesten van Ohio, in Ken
tucky en Indiana staan blank. Door de
nieuwe overstroomingen zijn 20.000 perso
nen dakloos geworden, terwijl tien men-
schen om het leven zijn gekomen.
Men vreest, dat de rivier opnieuw zal
stijgen door den toevloed van water uit de
Mahoning en de Tuscarawas, die door
zwaren regenval gezwollen zijn. Volgens
weerkundigen is het gevaar voor nieuwen
was echter niet groot.
Ook de Mississippi stijgt snel en zonder
onderbreking. Doordat verschillende zij
rivieren huiten haar oevers zijn getreden,
zijn groote gebieden in Wisconsin over
stroomd. In de omgeving van Tyler in
Texas en in het noordelijk stroomgebied
van de Mississippi hebben cyclonen groote
schade aangericht.
De afgevaardigden van vijftien door de
overstroomingen geteisterde staten hebben
in het Huis een motie ingediend, waarin
wordt aangedrongen op de instelling van
een gemengde congrescommissie voor de
uitwerking van een omvattend plan tot
steun verleening en tot permanente bestrij
ding van het overstroomingsgevaar.
De wereld
in vogelvlucht
Von Ribbentrop heeft gisteren het voor-
loopige antwoord der Duitsche regeering
aan den Engelschen minister van. buiiten-
landsohe zaken, Eden, overhandigd. Daarin
wijst de Duitsche regeering de te Londen
geformuleerde voorstellen af, welke in staat
zijn de eer der natie wederom te diffamee-
ren of de rechtsgelijkheid in twijfel te
trekken, resp. op te heffen.
Welke punten de Duitsche regeering nu
precies onaanvaardbaar acht, wordt niet
gezegd, maar Berlijn behoudt zich voor, om
zijn afwijzend standpunt in verband te
brengen met een nieuw, diepgaand voor
stel voor de overwinning van de Europee-
sche crisis.
Deze week heeft de Duitsche regeering
nog geen tijd in verband met campagne
voor de volksstemming, maar Dinsdag 31
Maart zal von Ribbentrop nogmaals naar
Londen komen om positieve voorstellen iiit
Berlijn mede te brengen.
De Volkenbondsraad heeft daarop zijn
zitting verdaagd en zal zijn eerstvolgende
bijeenkomst te Geiiève houden. Daar
Duïtsobland weigert naar Genève te gaan,
zullen de Locarno-staten waarschijnlijk te
Lausanne bijeenkomen.
Wolde Mar jam, de Abbessijnsche minis
ter is te Londen aangekomen en heeft zich
in verbinding gesteld met de Madariaga
en Avenol, die tot opdracht hebben het
contact tusschen de oorlogvoerenden voor
te bereiden.
Hitier heeft gisteravond een groote rede
gehouden te Berlijn, waarin hij zeide, geen
vertrouwen te hébben in een vrede, die
slechts op paragrafen berustte. Hij noodig-
de het Duitsche volk uit, om op Zondag a.s.
de „geste" te stellen, waarom het buiten
land gevraagd heeft.
HET ZELF MAKEN VAN MARGARINE.
Haarlemsche kantonrechter acht het
strafbaar.
De Haarlemsche kantonrechter mr. Bijl
de Vries heeft heden uitspraak gedaan in
de zaak tegen de 39-jarige dame uit Heem
stede, die 14 dagen geleden terecht heeft
gestaan omdat zü voor huishoudelijk ge
bruik margarine had vervaardigd en daar
door de Landbouwcrisiswet zou hebben
overtreden. De kantonrechter heeft bewe
zen geacht, dat de voorschriften der Land
bouwcrisiswet zijn overtreden. Hij verwierp
het verweer van den raadsman, dat het
nimmer de bedoeling is geweest van den
wetgever de bereiding van margarine voor
eigen gebruik te verbieden en dat het ver
bod slechts betrekking zou hebben op de
economische productie van margarine. In
art. 13 van he Crisiszuivelbesluit is die
beperking echter niet opgenomen. Het laat
de vervaardiging van margarine slechts toe
aan hen, die als georganiseerde zijn aange
sloten bij de Crisiszuivel-centrale en aan
hen, die toegelaten zijn tot de groep van
margarinefabrikanten, terwijl voorts uit de
redactie van genoemd artikel en die van
art. 7 van het Crisiszuivelbesluit 1934,
krachtens welk artikel het verwerken van
vet voor huishoudelijk gebruik wel is toe
gelaten, het argument kan worden geput,
dat de wetgever het vervaardigen van mar
garine voor huishoudelijk gebruik niet lan
ger heeft willen toestaan. Daar de verd.
onzekerheid verkeerde of het feit al of niet
strafbaar was, heeft de kantonrechter de
minimum-boete van 0.50 subs. 1 dag heoh-
Jf Zij, die zich vanaf heden
abonneeren op „De Leidsche
Courant" ontvangen de num
mers tot 1 April a.s. gratis.
INBRAAK TE ADAM.
Een brutale inbraak heeft in den afge-
loopen nacht plaats gehad in de Leidsohe-
straat 43 te Amsterdam, waar de bekende
corsettenmagazijnen van de firma Hunke-
möller Lexis zyn gevestigd. De inbrekers
hebben zich toegang verschaft door open
sluiting van de straatdeur van het boven
huis. In de gang, waar zij toen kwamen be
vindt zich een luik, dat toegang geeft tot
den kelder van hét winkelhuis. Door ver
breking van eenige planken kwamen de
ongewenschte gasten in de magazijnen. Zij
hebben daar het kasregister opengebroken,
waar rij 170.in vonden. Voorts namen
zij een groote partij dameskousen mee,
waarvan de waarde nog niet geheel kon
worden vastgesteld, maar die zeker eenige
honderden guldens bedraagt.
Indische conferentie.
Van Vrijdag 20 tot Maandag 23
Maart werd op Woudsohoten onder
Zeist een Indische conferentie van
studenten gehouden, georganiseerd
door een 15-tal studentenvereeni-
gingen. Zij stond onder leiding van
mr. F. M. baron van Asbeck, vroe
ger hoogleeraar aan de Recfrtshoo-
geschool te Batavia. De Indonesi
sche, de Chineesche, de Nederland-
sche Studentenwereld waren in al
hun geledingen en groepeeringen,
zooals deze verspreid rijn over de
universiteiten en hoogesoholen, ver
tegenwoordigd; ook ouderen ont
braken niet, hetzij verlofgangers,
hetzij in Nederland gevestigden.
Een der deelnemers geeft in een
paar artikelen in ons blad zijn in
druk over het op deze conferentie
verhandelde.
Zooals in ons blad van Vrijdag 20 Maart
beloofd werd, zullen wij eenige mededeelin
gen geven over de Indische Conferentie,
die nu al weer „geschiedenis" is geworden.
..We moesten eigenlijk een week lang
zóó, op deze marnier, bij elkaar kunnen
zijn", zei mij een Javaan, de laatste avond,
of liever de laatste nacht, want 't was
ongeveer twee uur. Men denke niet dat dit
gezegde, op zoo'n vergevorderd uur, te be
schouwen is als niet volledig verantwoord.
't Is op Woudschoten zooals de leider,
mr. van Asbeck zeide: Het zwaartepunt, 't
meest belangrijke schuilt niet in de lezingen
of voqrdraohten, maar ligt in de nabespre
kingen; deze worden, zooals de ervaring
leert, om 12 uur hartelijk en om twee uur
intiem". En zoo was deze uiting de weer
gave van een intiem verlangen: konden we
op deze manier maar wat langer bijeen zijn.
De conclusie ligt voor de hand: deze con
ferentie is volledig geslaagd te noemen.
De inzet was dan ook al heel gelukkig.
De heer H. Meyerink gaf naast zijn in lan
ge ervaring gewonnen groote liefde voor
de inheemsche bevolking in Indië mede
blijk van een uitgebreide kennis der paeda-
gogiek, hetgeen aan de behandeling van een
onderwerp als „het Westersch onderwijs in
Indië" ten goede moet komen.
De economische crisis heeft stagnatie ge
bracht in de verdere uitbouw van het
schoolwezen in Indië; en daarom is bezin
ning over de doelmatige functioneering van
het sedert 1906 opgebouwde schoolsysteem
wel gewenscht.
Noemt prof. Huizinga de resultaten der
methode in Europa van het onderwijs aan
de jeugd bedroevend en beschouwt hij de
algemeene oppervlakkigheid van oordeel
als een der meest verwerpelijke gevolgen
daarvan, ook in Indië is de verbroedering
tusschen Oost en West, die men verhoopte
van een gelijkwaardig onderwijs der on
derscheiden volksgroepen, uitgebleven. Men
behoeft niet te ontkennen dat Westersch
onderwijs noodzakelijk is voor Indië; de
eeuwenlange isolatie is verbroken en Indo
nesië zal niet zyn volkeren mee moeten
doen in het groote wereldbestel, waarop de
Westersche denkwijze nu eenmaal het
stempel gedrukt heeft. Echter dient men
te zorgen dat dé eigenlijke bedoeling van
elk onderwijs tot verwezenlijking komt;
onderwijzen wil niet zeggen feiten en feit
jes bijbrengen, doch onderwijs dient te ge
ven „Bildung", vorming. Het dient aan te
sluiten aan de rielefunctie's; het moet er
naar streven functies, die in kiem aanwe
zig zijn, te ontwikkelen.
't Is een gelukkig verschijnsel, dat, nu
de Regeering niet meer in staat is, in de
behoefte aan onderwijs te voorzien, de In
donesische maatschappij actief is geworden
en er naar streeft tóch de gelegenheid tot
onderwijs te verschaffen.
Natuurlijk waren hiermede de sluizen
opengezet. Zooals de groote blokken hout
onophoudelijk verteerd werden door het
groote houtvuur waar men zich om ge
schaard had, zoo werden uiteenzettingen,
opmerkingen, en pogingen tot omschrij
ving van het stellig aanwezige, maar moei
lijk te omschrijven verschil in denkwijze
der Oostersche en' Westersche volkeren
door de aanwezigen verteerd. Botsingen,
uitingen van zeer persoonlijke, voor een
ander onaanvaardbare levensopvatting, zij
zijn onvermijdelijk. Maarze doen geen
kwaad, 't Was dan ook weer laat. En dat
beteekent daar, te midden van goedwillen
de menschen, in dat uitstekend ingericht
huis, met die prachtige natuur en last not
least 't uitgezochte weer: hartelijk en in
tiem!
We gingen in de zomersahe morgen naar
Zeist naar de kerk; en we konden daar
vragen, dat diie sfeer van broederlijkheid,
die wij te midden van zooveel niet-katho-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Het voorloopig antwoord der Duitsche
regeering te Londen overhandigd. (2de
blad).
Groote rede van Hitier te Berlijn. (2de
blad).
De as. volksstemming in Duitschland op
Zondag ajs. De houding der Katholieken.
(2de blad).
BINNENLAND.
Invoer van aardappelen in Engeland vrij
gesteld. (lete blad).
De leider van de Ned. Ambulance in
Abeseynlë, dr. van Schelven, blijkt licht
gewond te zijn. (1ste blad).
lieken aantroffen te Woudschoten, een
gunstige basis zou vormen voor verdere sa
menwerking aller leden onzer volksgemeen
schap aan het groote werk dat iedere
mensch aan zich zelf en anderen te vol
trekken heeft: God kennen en beminnen,
zooals Hij dat van ons allen vraagt. En wij
hebben gedacht aan de komende Missie-
week in Leiden; wij hebben gedacht aan de
hopelooze traagheid van zooveel Katho
lieken om eenige welmeenende belangstel
ling zich eigen te maken voor Indië
Wat doet men als het weer zomersch
is, ook al is 't dan pas Maart? Gemeten van
de buitenlucht. Zoo werd de bespreking van
dr. de Stoppelaar over het Bevolkings
vraagstuk: Kolonisatie en Transmigratie
gehouden in de koesterende zon, buiten in
hét amphitheater, dat nijvere werkelooze
jongens daar hadden gemaakt.
De conclusie worde hier medegedeeld:
Het geboorteoverschot van Java per jaar
kan onmogelijk opgevangen worden door
transmigratie. Wel kunnen plaatselijke
spanningen verzacht en soms weggenomen
worden.
De meer psychologische kant van de
zaak: hoe moet een transmigreerende groep
uit b.v. Java zich gedragen in b.v. Suma
tra, was een heele kluif, hetgeen echter niet
verhinderde, dat, toen de bel luidde en de
gong vermaande tot aanzitten aan tafel, er
nog heel wat meer gekloven werd, zij het
in stoffelijken zin.
„Gezondheid doe je hier met lepels op",
zei er een, en hij nam nog een aardappeltje.
Wij stemden'hiermee in, met woord en met
daad. G.
DE COMMUNISTISCHE ACTIE IN
BRA ZILIë
RIO DE JANEIRO, 25 Maart (A.N.P.). De
politie geeft in een officieele mededeeüng
een overzicht over de door haar getroffen
maatregelen ter bestrijding der communis
tische actie. Tot midden Maart zijn 901 bur
gers en 2146 militairen, onder wie 66 offi
cieren, gearresteerd; 586 burgers en 2058
militairen, onder wie 11 officieren, zyn
weer op vrije voeten gesteld.
Alleen de laatste dagen zijn 480 perso
nen door politie en militairen in arrest ge
steld.
STOFFELIJK OVERSCHOT VAN
VENIZELOS TE BRINDISI.
BRINDISI, 25 Maart (A.N.P.). Het stof
felijk overschot van Venizelos is heden
morgen van Parijs te Brindisi aangekomen,
tezamen met de weduwe en de zoons van
den overleden staatsman. Delegaties van de
Grieksche liberale en republikeinsche par
tijen, alsmede verschillende Venizelistische
persoonlijkheden, w.o. admiraal Demesticas,
die aan boord van de torpedojagers „Kon-
doeriotis" en „Psara" waren aangekomen,
brachten condolatiebezoeken aan de we
duwe van Venizelos. Voordat het stoffelijk
overschot aan boord van de „Kondoeriotis"
werd gebracht, werden redevoeringen ge
houden door den vroegeren voorzitter van
den senaat, Genatas, en oudminister Conoe-
donsos, die hulde brachten aan de nage
dachtenis van den overledene. Toen de kist,
die met de Grieksche vlag was bedekt, aan
boord gebracht werd, brachten de beman
ningen der oorlogsschepen de eerbewijzen.
Om half elf vertrokken de beide torpedo
jagers met de vlag halfstof naar Kreta.
