DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
VRIJDAG 7 FEBRUARI 1936 -
No. 8337
S)e £eid&eli£6oti/ftMit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week1 2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post i 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V Een uiting van het Liberalisme
Het Verbond van Nederlandsche Werk
gevers heeft vanmidag in „Pulchri Studio"
te 'sGravenhage zijn algemeene vergade
ring gehouden ter viering van het 10-jarig
bestaan der organisatie.
De algemeen-voorzitter van het Verbond,
ée heer H. P. Gelderman, heeft in een rede
een kort overzicht gegeven van de geschie
denis der organisatie. Hierbij voegde de
spreker eenige opmerkingen van algemee-
men aard. Zoo zeide hij ojïi. het vol
gende:
,,'s Werelds bestel is naar myn diepe
overtuiging naar geen vaste schamata te
leiden. Veel, zoo niet alles, zal afhan
gen van de kracht, die aan de samen
stellende deelen wordt gegeven om
naar eigen overtuiging en met eigen
verantwoordelijkheid de taak, die voor
hen bestemd is, te vervullen.
De overtuiging, dat er in elke sa
menleving voor de ondernemers een
gewichtige taak is weggelegd, geeft de
kracht, de onderlinge samenwerking
zooveel mogelijk te bevorderen en al
les af te wijzen, wat een gezonde ont
wikkeling zou kunnen belemmeren".
Dat is heel vaag gezegd. Maar, als het
begrepen wordt, zooals het tot nu toe in
de practijk begrepen is, dan wordt hier
precies aangegeven, hoe men de maat
schappij nog dieper in de chaos kan stor
ten!
Tot nu toe hebben de „samenstellende
deelen" hun taak vervuld „naar eigen
overtuiging" (welke overtuiging in zeer
vele gevallen werd gevormd, los van de
„vaste schemata" der moraal), „met eigen
verantwoordelijkheid" (welke verantwoor
delijkheid in zeer vele gevallen zich niet
plaatste onder de verantwoordelijkheid
tegenover God); die „samenstellenden dee
len" hebben zich geplaatst naast el
kaar en heel vaak tegenover el
kaar, en: geschapen is de slechtste, de
allerdroevigste wereld-toestand, dien wij
kennen!
V De toestand kan erger
worden
De menschheid gaat haar weg, badend
door een zee van rampen, maar toch nog
met een uitkomst, mét het vaste land in
het verschiet.
Doch, 't kan erger worden! En 't zal
erger worden, a 1 s de reeds zoo kritieke
Europeesche toestand nog verwarder wordt,
en er zóó door ondergrondsche campagnes
gedreven wordt naar een catastrofe en....
tenslotte naar een wereldoorlog, die de
volken geheel en al zal onderdompe
len in een oceaan van ellende!
Ja een wereld-oorlog is al haast het
aller-ergste, wat zelfs de stoutste mensche-
lijke phantasie zich kan voorstellen.
En: de verwerkelijking van die phanta
sie bedreigt ons, zelfs al schrikbarend
dichtbij
Als wij dit overdenken en ons realisee-
ren, dan gaat onze hoop uit naar hen, die
de wereld voor die allerverschrikkelijkste
ramp kunnen behoeden.
Niet allereerst naar de diplomaten, niet
allereerst naar de regeerders, niet aller
eerst naar de mannen van wereld-invloed.
Naar hen allen niet op de eerste plaats.
Op de eerste plaats naar hen, van wie
de groote meerderheid door de wereld
ook door ons, Katholieken! weinig en
heelemaal niet geacht en gewaardeerd
wordt.
Onze hoop gaat uit naar de eenvoudigen,
de braven, de onbaatzuchtigen, de recht
vaardigen onder ons, die bidden en
wier leven een gebed is.
Op dezulken, van wie velen weinig of
niets aan stoffelijke goederen, weinig of
niets aan v."f?nschap bezitten, moet de
hoop c' d in dezen hangen tyd
ger:
Commissie grondwets
herziening
WAT ZAL BAAR TAAK ZIJN?
De minister van Binnenlandsche Zaken,
mr. J. A. de Wilde, voorzitter van de
Staatscommissie voor de Grondwetsherzie
ning, heeft de Staatscommissie hedenmid
dag half vier in de groote zaal van het
departement van Binnenlandsche Zaken
geinstalleerd.
Naar wij vernemen zal de Staatscom
missie haar herzieningsarbeid in het bij
zonder richten op de volgende onderwer
pen:
Het recht van de vTijheid van de druk
pers;
het inkomen der Kroon;
de schadeloosstelling en het pensioen van
de leden van de Tweede Kamer der Sta-
ten-Generaal;
de regeling van de gevallen, waarin de
Raad van State wordt gehoord;
de mogelijkheid ministers te benoemen
zonder ministerieel departement;
de mogelijkheid om, met behoud van de
grondslagen van het bestaande stelsel, het
kiesrecht te wijzigen ter bevordering van
een gezonde werking van het parlementai
re stelsel;
de mogelijkheid aan de Staten-Generaal
een Kamer toe te voegen, welke het be
drijfsleven vertegenwoordigt;
het lidmaatschap van vertegenwoordi
gende lichamen van personen, die een
streven tot uitdrukking brengen, gericht
op verandering van de bestaande rechts
orde met toepassing of bevordering van
onwettige middelen;
de mogelijkheid voor bepaalde bedrijfs
takken lichamen in te stellen, teneinde lei
dend en regelend op te treden;
de Algemeene Rekenkamer;
de procedure van Grondwetswijziging.
Daarnaast staat het der Commissie vrij,
ook andere onderwerpen in haar arbeid
te betrekken.
Eerste Kamer
ALGEMEENE BESCHOUWINGEN OVER
DE BEGROOTING.
Bij de olgemeene beschouwingen over de
Ryksbegrooting heeft gisteren na de pauze
het woord gevoerd de heer Gelderman
(Lib.), die zeide geen behoefte te gevoelen
aan critiek op de Regeering: De liberalen
zullen meewerken aan versterking van de
weermacht.
De heer De ia Bella (Soc. dem.) be
perkte zich tot de economische politiek der
regeering en hetgeen de soc. dem. daar
tegenover stellen.
De heer De Marchant (Nat. Soc.) zet
uiteen dat er slechts gradueel verschil is
tusschen spr's beweging en de R. K. Staats
partij, de A.R. en de C.H. maar een diepe
kloof scheidt de N.S.B. van die partijen.
Het democratisch systeem heeft geleid tot
de crisis, wegnemen van de democratie zal
de crisis opheffen. Als spr. de partijen in
dit opzicht beschuldigt roept de voorzit
ter hem tot de orde.
Spr. zegt dat een quantitatieve, ondes
kundige meerderheid in het parlement im
moreel is. Het demo-liberale systeem moet
tot slapheid leiden. Hoe kan iemand regee-
rèn als hij met 150 afgevaardigden heeft te
rekenen, of minstens de helft plus 1, dus
76?
Het kapitaal maakt de gemeenschap tot
een groote N.V met een klein aantal com
missarissen en een groot aantal geëmploy
eerden. De sterke man kan niet met de par
tyen regeeren, een werkelijke regeering zal
er eerst komen wanneer het parlement heeft
afgedaan.
Reeds schynt het goddelyk licht in de
duisternis, maar als zoo dikwijls wordt het
niet begrepen Toch zijn er in dit college
en zelfs onder de ministers personen, die
het in hun hart met het nieuwe, met het
nationaal-socialisme eens zyn (gelach), zij
durven er alleen niet voor uitkomen.
Inzake de inbeslagneming van Volk en
Vaderland herinnert spr. aan het woord van
den heer Albarda, die zei, dat de democra
tie, die onwettige middelen toepast, zelf
moord pleegt. Met belangstelling ziet spr.
dien zelfmoord tegemoet.
Als de N.S.B niet tegen de vertooning
van De Beul ware opgetreden, zou het stuk
niet zijn verboden. Met echte democratie
heeft het huidige stelsel niet te maken. Haat
angst, vormen de basis, waarop strijd
tegen ons wordt gevoerd, aldus spr., en zoo
is de N.S.B. gekomen op de lijst der staats
gevaarlijke vereenigingen.
In de gistermiddag voortgezette verga
dering van de Eerste Kamer betoogde de
heer De Bruijn (R.K.) de noodzakelyk-
heid voor deze regeering, om onder het volk
vertrouwen te wekken voor haar sociaal-
economisch beieid. Tot dusver is haar dat
niet gelukt.
Er is eenzijdig aangepast. De loonen van
het overheidspersoneel b.v. iyn schrikba
rend aangetast. Men moet by de aanpas
singspolitiek consequent zijn, niet alleen de
loonen ervoor in aanmerking doen komen,
maai ook de vaste lasten verlagen. Is dit
laatste niet mogelijk en er zijn er die
dit beweren dar. loopt de aanpassings
politiek klem. Tot dusver zijn de goede be
doelingen van de regeering niet gereali
seerd, het aantal werkloozen is tot boven
de 470.000 gestegen.
De aanpassing heeft niet geleid tot ver
laging van de prijzen en loonen, er is geen
grond voor eenige optimisme. Spr. waar
deert kennis en toewijding van de leden
van dit kabinet, maar het gaat om de re
sultaten van de regeeringspolitiek. De huren
der arbeiderswoningen zijn practisch niet
verlaagd. De prijzen der levensmiddelen heb
ben een stijgende tendens, de belastingen
zijn hoogar geworden. De regeering over-
wege ernstig of haar politiek geen gron
dige herziening behoeft.
Spr. ontzegt aen heer De Marchant, die
het kerkelijk gezag van zyn eigen land niet
respecteert, zich te beroepen op Paus Leo
XHL
De voorzitter verdaagt te 4 uur de
vergadering tot hedenmorgen 11 uur. Dan
komt minister Colijn aan het woord.
Heden werden voortgezet de algemeene
beschouwingen over de Rijksbegrooting
1936.
De minister-president, de heer C o 1 y n,
behandelt de politieke positie van het ka
binet. Het is hier te lande geen gebruik
dat een nieuw kabinet dadelijk een votum
van vertrouwen van het parlement vraagt.
Spr. komt tot de sociaal-economische po
sitie en de gezagshandhaving. De kwestie
der devaluatie kan beter bij de desbetref
fende hoofdstukken aan de orde komen.
Indien er dezer dagen een commissie
wordt ingesteld inzake het onderwys-strui-
kelblok, is het beter daarover thans niet
veel te zeggen. Spr. hoopte, dat ze er in
slagen zal, het struikelblok te verwijde
ren, ook in verband met de verkiezingen
in 1937; dan zal de breede basis voor sa
menwerking van Kamers en Kabinet nog
noodiger zyn dan in 1933; zulke kwesties
kunnen we dan missen als kiespijn.
In het Plan van den Arbeid werden de
economische problemen beschouwd uit
een socialistisch gezichtspunt.
De regeering kan het Plan ook om za
kelijke gronden niet aanvaarden. Wat er
bruikbaar van is, doet de regeering reeds.
T.a.v. het vraagstuk der industrialisatie
is er geen verschil tusschen minister Ge-
lissen en het kabinet.
Spr. wijst er op dat menig bedrijf staan
de bleef dank zy den steun der regeering.
In de metaalnijverheid werken 7500 man
meer dan 3 jaar geleden.
Relatief is becijfert spr. het werk
loosheidspercentage van Nederland niet
ongunstig, vergeleken met andere landen.
De kostprijs onzer productie moet zoo
verlaagd worden dat uitvoer en concurren
tie mogelyk zijn.
Devaluatie is een slinksche loonsverla
ging onzer arbeidende bevolking, en van
deze regeering niet te verwachten.
We kunnen er komen in ons land,
als we de werkelijkheid onder de oogen
durven zien.
Over haar standpunt t.a.v. gezagshand
having meent de regeering wel tevreden
te mogen zijn.
Het rood-wit-blauw is reeds 3 eeuwen
de officieele vlag en behoort dat te blijven.
Spr. is overtuigd dat het gevaar van
versplintering der partijen door ons even
redig kiesrecht bevorderd wordt.
De Staat als zoodanig heeft geen be
moeienis met het godsdienstige, doch is
daardoor niet atheistisch; in godsdienstig
opzicht zelfs het tegendeel.
Eendrachtig en in geloovig Godsver
trouwen kan ons volk door de tegenwoor
dige moeilijkheden heenkomen.
EEN POLITIEKE REDE VAN HET
TWEEDE KAMERLID VAN POLL.
In een bijeenkomst van den Central en
Raad van den kring Den Haag van de
R-K. Staatsparty heeft de heer Max van
Poll een rede gehouden, waaraaan wij het
volgende ontleenen.
De heer Van Poll vroeg zich af, of de
doelstelling van het kabinet-Colijn wel be
reikbaar is. Naar spr.'s meening is dat uit
gesloten.
De heer Colijn zegt, dat de wereld wel
ééns van haar dwaasheid zal terugkeeren.
De heer Aalberse meent echter, dat het
buitenland zijn opzettelijk uitgebreide land
bouw en industrie niet zoo gemakkelijk teni
ondergang zal doemen, door de grenzen
weer open te stellen. De economie in het
buitenland is in dienst gesteld van de na
tionale zelfvoorziening. Dat een dergelijke
beweging, die zich over heel de wereld de
monstreert en waarvan wy pas het begin
beleven, plotseling zou worden afgebroken,
is niet te verwachten.
Spr. herinnerde in dit verband aan de Ja-
pansche, Russische, Turksche, Duitsche,
Zuid-Amerikaansche en Engelsche indus
trialisatie-uitbreiding.
Ais wij zouden wachten op een stijging
van onze export, totdat ales, wat wy ver
loren hebben, zou zijn herwonnen, zouden
wij zoo lang wachten, totdat wij in een ca-
tastrophalen toestand zijn geraakt.
Spr. gelooft daarom, dat de economische
politiek van 't kabinet-Colyn moet vast-
loopen.
Wat de politieke toekomst betreft, con
stateerde spr. dat de Katholieke Kamer
fractie de toekomst in gaat met schoone
handen. Zij heeft verklaard geen vertrou
wen te stellen in deze politiek. Zij heeft
de verantwoordelijkheid daarvoor ook aan
vaard.
De Katholieke fractie is eenstemmig van
oordeel dat handhaving van de huidige
economische politiek onvermijdelijk moet
leiden tot devaluatie.
Er werden den heer Van Poll verschil
lende vragen gesteld.
In antwoord daarop merkte de heer v.
Poll o.a. op, dat we er met ordening en
bedrijfsorganisatie alleen niet zijn, wat be
treft de oplossing van het welvaartspro
bleem.
Het zyn geen booze tongen, die bewe
ren, dat niemand in de staatscommissie
voor de onderwijsconcentratie wil zitting
nemen, luidde zijn antwoord op een andere
vraag.
Dat de heer Aalberse, ofschoon hij het
met het beleid van het kabinet-Colijn niet
eens was, zich niet eerder zoo pertinent
heeft uitgesproken dan toen hy daartoe ge
sommeerd werd, .moet men zoo bezien, dat
hij eerst getracht heeft het beleid van het
kabinet om te buigen. Dat is in verschil
lende gevallen ook gelukt en zoo heeft de
heer Colijn op aandrang der katholieke
fractie dingen gedaan, die hy anders niet
wilde doen.
Wat het niet vormen van een kabinet
door de katholieken mét de sociaa-demo-
craten alleen betreft, dit standpunt moet
men in zijn geheel bezien. Op dat moment
lag het geval met de „Zeven Provinciën,,
nog niet zoo ver achter den rug. En tot dan
toe had de S. D. A. P. ook steeds tegen de
begrooting van Defensie gestemd.
Er grypt thans een verandering in de
geesten en gemoederen der sociaal-demo
craten plaats. Zoo zien wij door Koos Vor-
rink de hooge waarde van het christendom
erkend en dringt het o.a. tot de sociaal-de
mocraten door, dat de herbewapening van
Duitschland den ondergang van Neder
land en daarmee ook van de sociaal-demo
cratie in ons land zou kunnen beteekenen.
De heer J. ter Laan heeft dan ook ver
klaard, dat hij het oogenblik gekomen
achtte om vóór de Defensie-begrooting te
stemmen. Maar daarnaast zullen zy weer
tegen het Weerfonds zijn.
Het samengaan met de sociaal-democra
ten hangt alzoo van verschillende factoren
af. De keuze van het juiste oogenblik moe
ten wij overlaten aan onze vertrouwens
mannen, die het geheel van de veranderin
gen, die zich voltrekken, kunnen overzien.
Op de vraag, of de katholieke fractie het
eens is over devaluatie, antwoordde de
heer v. Poll: Daarover zijn wij het nog
niet eens. Er zijn by ons velen, die aan
muntcorrectie de voorkeur geven boven
devalutatie. Ook in andere fracties bestaat
geen eenstemmigheid over het devaluatie-
vraagstuk.
Wel is de katholieke fractie het hier
over eens, dat handhaving van de huidige
economische politiek onvermijdelijk moet
leiden "tot devaluatie.
De mogelijkheid van een consequente de
flatie is zoo sterk afgenomen, dat zij zeer
twijfelachtig is geworden.
De heer van Poll erkende, dat bij verla
ging van het prijsniveau voldoende uitvoer
naar het buitenland nog niet mogelyk zal
zijn, maar hij zag een anderen uitweg,
n.l. een economische politiek op binnenland
sche en imperiale mogelijkheden gericht.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een geheimzinnige geschiedenis te Leu
ven. Een baby spoorloos verdwenen. Ont
voering door Nederlanders? (2de blad).
Verweer-actie in Zuid-Amerika tegen de
communistische agitatie. (2de blad).
Vliegtuigen vallen in Munchens straten.
Dooden en gewonden. (Luchtvaart, 4de
blad).
Ontzettende konde in de V. S. van Ame
rika. (Buitenl. Ber., 2de blad).
-BINNENLAND.
Tumult bij de vertooning van de film
„Heldenkermis" te Amsterdam. (3de blad).
Installatie Commissie Grondwetsherzie
ning. (1ste blad).
De algemeene beschouwingen over de
Staatsbegrooting in de Eerste Kamer. (1ste
blad).
Credietverleening aan exporteurs van
pekel- en steurharing. (1ste blad).
LEIDEN.
Begrafenis van prof. Hugo Krabbe. (1ste
blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De Olympische Winterspelen te Gar-
masch-Partenkirchen. De Ned. bob-ploeg
heeft pech. (3de en 1ste blad).
Ook daarvoor kan ales aanloop devaluatie
noodig zijn, teneinde kapitaal vrij te ma
ken om den toestand te verwezenlijken.
CREDIETVERLEENING.
Aan exporteurs van pekel- en steurharing.
In de Staatscourant van Donderdagavond
is opgenomen de „Exporteurscredietbesohik-
king 1936 (pekel- en steunharing).
De Minister heeft in deze beschikking be
paald, dat uit het Landbouwcrisisfonds voor
oredietverleening aan exporteurs van pekel
en steurharing een crediet beschikbaar
wordt gesteld van ten hoogste 250.000.
Crediet wordt slechts verleend op grond
van een daartoe strekkend schriftelijk ver
zoek, tot ten hoogste 75 pCt. van het bedrag
der vorderingen uit hoofde van na 30 Sep
tember 1935 plaats gehad hebbenden ver
koop naar Duitschland van pekel- en steur
haring, waarvan de uitbetaling door het
NecL Clearing Instituut krachtens de des
betreffende bepalingen kan geschieden en
nadat van dit Ininstituut advies is ontvan
gen van de betrekkelijke storting bij de
Deutsche Verrechnungskasse.
SPELLINGVREDE?
Herstel spelling De Vries en te Winkel?
Gisteren heeft de Vereeniging „Spelling-
vrede" <Lw.z. de vereeniging, die de spel-
ling-Marchant propageert, een vergadering
gehouden te Delft. Op deze vergadering
hebben mr. dr. E. W. Catz uit Amsterdam
en prof. dr. Gerlach Royen O.F.M. uit
Utrecht het woord gevoerd. De laatste spr.
zei o.a., volgens het verslag van de „N.
Rott. Crt." en het „Handelsblad", dat minis
ter Slotemaker de Bruine t.z.t. de spelling-
De Vries en te Winkel herstellen wil.
Volgens de „Tel." verdacht prof. dr. Ger
lach Royen den minister ervan, dat hij de
gelegenheid zal afwachten aan de spelling-
De Vries en te Winkel eenige concessies te
doen.
PRINSES JULIANA NAAR WEENEN
EN BUDAPEST.
Naar de „Peste Hirlap" bericht, zal
Prinses Juliana eenige dagen Igls verlaten
om incognito met twee harer vriendinnen
haar hofdame en haar kamerheer een be
zoek te brengen aan Weenen en Budapest.
De Koningin zal te Igls biijven, totdat
Prinses Juliana daar is teruggekeerd.
DE NIEUWE C.A.O. IN HET
BOUWBEDRIJF.
De commissie, die een onderzoek instelt
naar de klasse-indeeling in de bouwbedrij
ven, in verband met een nieuwe C.A.O., is
thans, nu de Werkgevers vereenigingen met
de werknemersbonden tot een accoord zijn
gekomen, met haar besprekingen bsgc-—n.
