27ste Jaargang
DONDERDAG 30 JANUARI 1936
No. 8330
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Vooi Leiden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij mze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Hei GeïliusL eera Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentien 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
V De Reisbelasting
Wij deelen in dit nummer iets mede over
den inhoud van het ontwerp-reisbelasting,
dat door de Regeering zal worden ingediend.
Onze eerste indruk is niet ongunstig.
Er kunnen bezwaren tegen worden ge
maakt. En zelfs ernstige.
Maar welke heffing van indirecte be
lasting brengt geen ernstige bezwaren met
zich mede?
En, een wetsontwerp is nog geen wet. Er
kan, voordat het zoo ver is, nog aan ge
schaafd worden.
Het bedoelde wetsontwerp beoogt niet,
zeker niet allereerst, om reizen naar het
buitenland te verhinderen of te bemoeielij-
ken. Trouwens, om dat doel te bereiken, zou
er heel wat meer belasting moeten worden
geheven, dan nu wordt voorgesteld.
De reisbelasting heeft als eerste doel, om
hen, die voor pleizier naar het buitenland
gaan, ook tegeUjkertijd wat te laten mee
betalen in de belasting. Nu treft zij ook
degenen, die voor zaken naar het buiten
land reizen, maar heel zwaar is die druk
niet! En het treft ook hen, die om familie
omstandigheden een buitenlandsche reis
maken, om ouders of om kinderen- te be
zoeken b.v. Dat is wel iets, wat in de reis
belasting min of meer schrijnt. Als daarop
iets kan worden gevonden, zouden wij het
toejuichen.
«Met dit al vergete men niet:
Ten eerste, dat de schatkist in nood is;
ten tweede, dat niet al het benoodigde geld
kan worden gehaald uit de directe belas
ting;
ten derde, dat onder de vormen van indi
recte belasting een reisbelasting, ongetwij
feld, een der meest sympathieke of wilt ge:
een der minst onsympathieke is.
i. i
V De macht van de Beurs
Een wangedrocht is de dictatuur van het
Beurskapitaal dat, zooals bekend, de
rechtvaardigheid en de liefde niet zoo héél
conscienteus opvat!
Zulk een dictatuur moeten wy niet kun
nen en niet willen verdragen; tegen zulk
een dictatuur moeten wij ons met alle macht
verzetten.
In dit verband willen wij hier citeeren
den aanhei van een driestar in de „Volks
krant" van gisteren:
Moet de Beurs over het leven van
een kabinet beslissen en bijgevolg fei
telijk een land regeeren?
Dit schijn,, ook de meening van mr.
Joekes, den voorzitter der vrijzinnig-
democratische Kamerfractie, te zijn
In een rede te Amsterdam heeft hij
gewaaischuwd over een kabintscrisis
thans niet te licht te denken.
Ware in December over de kwestie
der concentratie van bijzondere scho
len een kabinetscrisis uitgebroken
(doordat de vrijzinnige ministers by
verwerping van paragraaf 12 zouden
zijn opgestapt), dan zou wellicht het
vertrouwen op de Beurs zyn onder
mijnd en was misschien de gulden ge
kelderd.
't Is natuurlijk verkeerd, als de vraag,
of 's lands belang een kabinetscrisis al dan
niet wenschelijk maakt, afhangt van de
houding, die de Beurs daartegenover zal
aannemen: van deze wyze, waarop de Beurs
daarop zal reageeren.
Mr Joekes, het feit van den Beurs in
vloed constateerend, had dit feit niet mo
gen aanvaarden als ware het de eenvou
digste en dood-gewoonste zaak ter wereld,
waartegen niemand eenig bezwaar zou kun
nen inbrengen!
AUTOBUS MET SCHOOLKINDEREN
VERONGELUKT.
Drie scholieren en conducteur gedood.
Twaalf kinderen zwaar gewond.
COALGATE, 30 Januari. (A.N.P.) Een
geheel met schoolkinderen bezette autobus
is op een door de vorst gladgeworden land
weg gaan slingeren en over den kop gesla
gen. Drie kinderen en de conducteur kwa
men om het leven. Twaalf andere kinderen
werden zwaar gewond.
DE REISBELASTING WET.
Een „abonnement" voor 25 per jaar.
Het ontwerp tot heffing van een reisbelas
ting heeft thans, aldus de Telegraaf, den
Raad van State /erlaten, zoodat verwacht
kan worden, dat het binnenkort bij de
Tweede Kamer zal worden ingediend, ten
einde nog voor den aanvang van het nieuwe
seizoen in werking te kunnen treden.
Bij de samenstelling is de minister er van
uitgegaan, dat de kleine man minder zwaar
belast moest worden; vandaar het voorstel
om een tarief te heffen van 50 cent per dag
voor de eerste vijf dagen, 75 cent per dag
voor de volgende vier dagen en 1 per dag
voor alle volgende dagen tot een maximum
van 25. Men kan zich voor 25 een „abon
nement" voor het geheele jaar nemen, zoo
dat zakenmenschen er betrekkelijk weinig
last van zullen ondervinden.
Wie voornemens is naar het buitenland
te gaan, moet daarvan den dag te voren
mededeeiing doen aan het plaatselijk be- i
lastingkantoor in zijn gemeente. Het wordt
dan aangeteekend in zijn pas. Zoodra hij
terug is en de grens passeert zullen de con- I
troleerende ambtenaren door een stempel
aantoonen, dat hij in het land is terugge-
keerd. Het verschuldigde bedrag kan hy
dan voldoen aan het plaatselijk belasting-
kantoor en daarvan wordt aantéekening ge
houden in den pas.
HET MOTORRIJTUIG
„LITTORINA"
De Fiatfabrieken te Turijn hebben een
motorrijtuig „Littorina" een maand ter be
schikking gesteld tot het houden van de-
monstraue-ritten van de Nederlandsche
Spoorwegen.
Deze laatsten waren zoo vriendelijk ons
kennis te laten maken met dit Fiat-motor
rijtuig, door ons in de gelegenheid te stel
len een proefrit mee te maken van Utrecht
via Gouda naar Den Haag en terug, onder
leiding van ir. W. Hupkes, hoofdingenieur,
chef van den Dienst van Tractie en Mate
riaal, ir. 7. Bolleman Kijlstra, hoofdinge
nieur chef van den Rijtuig- en Wagenbouw
en den heer J. D. Evers, chef van den
Dienst van Exploitatie.
De „Littorina" is een motorrijtuig op twee
draaistellen, hetwelk in serie wordt ge
bouwd door de Fiat-fabrieken. Van der
gelijke motorijtuigen zijn er in Italië on
geveer 150 in gebruik in verschillende
lengten en zoowel van Diesel- als benzine
motoren voorzien. Het rijtuig, dat ons van
Utrecht van Gouda naar Den Haag en te
rug voerde, maakt van binnen een vrien
delijken indruk. Het wijkt echter op ver
schillende puiten af van de gebruikelijke
inrichting van het ons zoo bekende Neder
landsche scpoorwegmateriaal. Er zijn geen
afzonderlijke ruimten voor „rooken" en
„niet rooken" beschikbaar, een ruimte voor
bagage of bagenetten ontbreken.
De bestuurder heeft geen van het pu
bliek afgeescheiden ruimte en hij kan vol
komen vrij, de ruimte, die we de cabine
zouden kunnen noemen, betreden.
Wanneer dat gebeurde zou het geen ver
wondering baren, want men heeft daar een
pracht uitzicht op den nog af te leggen
weg, een panorama, dat men als gewoon
treinreiziger niet te zien krijgt. De wagen
is dan ook het best te vergelijken met een
touringcar op rails. Voor en achter staat
een Fiat-Diesel-motor van 110 P.K., die be
diend wordt door een gas- en rempedaal.
De krachtoverbrenging geschiedt door
tandraderen, alles geheel als bij automobie
len gebruikelijk.
Wanneer de motor zijn 1800 toeren draait
en aan den wagen een snelheid heeft ge
geven van circa 100 K.M., schudt en schom
melt hij tamelijk sterk en is het leven
van dien aard, dat men met eenige stem
verheffing moet spreken om zich verstaan
baar te maken. Het schudden van den wa
gen, sproot, naar men ons mededeelde,
voort uit de stijfheid van de veeren. Wan
neer slapper veeren zouden gebruikt wor
den, zou dat zeker tot een aanmerkelijke
verbetering leiden. Het rijtuig biedt voorts
plaats voor 80 reizigers tweede en derde
klasse; de plaatsen zelf zijn kleiner dan die
van de Dieseltreinen der Nederlandsche
Spoorwegen. Ook is de wagen 40 cM. la
ger dan de Dieseltreinen hier te lande in
gebruik.
De verwarming is alleen werkzaam ge
durende het rijden. Er wordt dan buiten
lucht langs de uitlaatleidingen van den
motor gevoerd en toegelaten in het voer
tuig.
De „Littorina" die min of meer in stroom
lijn is gebouwd, is zeer licht uitgevoerd,
Het totaal gewicht bedraagt 24 ton. Men
deelde ons mede, dat dit materiaal goed
koop in gebruik is, qok al omdat een man
het geheel kan bedienen, maar het is niet
in staat de Nederlandsche Diesels of elec-
trische treinen te vervangen. Het zou al
leen bruikbaar zijn op minder drukke ba
nen. Op de verschillende stations, waar
een oogenblik werd stilgehouden, trok
deze Italiaan veel belangstellling.
De bankfraude te Wormerveer
BANKIER STAAT HEDEN TERECHT.
De zaak kwam uit, toen uit een safe van
„Zaanland" voor ƒ200.000 effecten
verdwenen bleken te zijn.
Gisteren diende voor de arr. rechtbank
te Haarlem de geruchtmakende strafzaak
tegen den Wormerveerschen bankier L.
Schaap, verdacht van diefstal en vérduis-
tering van ongeveer een millioen gulden.
V oor geschiedenis.
Midden Juni van het vorige jaar is de
Zaanstreek in opschudding gebracht door
een financieele debacle, zooals in een
kleine gemeente nog slechts zelden is voor
gekomen. De directeur van het oude en
goed bekend staande kassierskantoor J.
Schaap, de heer L. Schaap, had zich ver
grepen aan de bezittingen van zyn cliën
ten. Menschen, die in goed vertrouwen
meenden, dat hun effecten in de safe van
het kassierskantoor veilig waren opgebor
gen, moesten tot de ontstellende ervaring
komen, dat hun geheele Öezit was verdwe
nen. De kassier had op groote schaal mis
bruik van het in hein gestelde vertrouwen
gestéld.
Voor ruim zeven ton aan effecten had
Schaap door middel van valsche- en achter
gehouden duplicaatsleutels uit de verschil
lende safe-loketten van zijn eigen cliënten
gestolen en bij verschillende banken op
prolongatie beleend; met de gelden, die hy
op deze wijze van Amsterdamsche banken
kreeg, dreef hij zijn andere bankzaken.
Deze diefstal, of verduistering de juri
dische qualificatie zal de rechtbank te Haar
lem aan dit uitgebreide fraudegeval geven
is natuurlijk niet in eens gepleegd.
De zaken gingen sedert eenige jaren
slecht; Schaap trachtte het eene gat met
het andere te stoppen. Hij beleende ander
mans effecten, loste ze weer in tegen den
tijd, dat er door zijn cliënten couponnetjes
moesten worden geknipt, beleende andere
effecten, enwerkte zich steeds dieper
in de misère.
De effecten konden vrijwel alle bij de
Amsterdamsche banken worden achter
haald en den dag vóór zij executoriaal zou
den worden verkocht, legde de Worm er-
veersche politie er beslag op.
Ontdekking.
De eerste, die tot de ontdekking kwam,
dat er iets niet in de haak was met de za
ken van den verdachte, was de heer J. Dek
ker, president-commissaris van de Stroom-
verkoop Mij. „Zaanland". Hij was de eerste,
die de pijnlijke ontdekking deed, dat zijn
safe..léég was. Meer dan een maand had
Schaap hem aan de praat gehouden; wan
neer hij in zijn safe wilde, wist de ban
kier steeds uitvluchten te bedenken. Op ze
ker oogenblik waren de meer voor de hand
liggende voorwendsels uitgeput en kwam
S. met het verhaal, dat het slot stuk was. De
schuld werd toen met succes zelfs op
Lips geschoven, die „maar geen monteur
stuurde". Van dag tot dag werd het openen
van de safe en de daaruit voortvloeiende
ontdekking van de fraude verschoven. Ein
delijk werd het den heer Dekker te bar en
in het bijzijn van den burgemeester als
hulp-officier van Justitie werd tenslotte de
safe geopend.
Het resultaat was bedroevend; het loket
was leeggeplunderd.In weerwil van deze
ontdekking wist de bankier zijn vrijheid
te behouden; hij werd niet onmiddellijk ge
arresteerd, doch kreeg een respijt van
tweemaal 24 uur om het vermiste geld bij
een te brengen.
Schaap vlucht
Schaap maakte van de gelegenheid ge
bruik, hij verdween spoorloos. Zijn auto
werd in een garage te Den Haag gevon
den. Intusschen bleek, dat een groot ge
deelte van de safe's ledig waren; het gat
was niet meer te stoppen geweest.
Op 12 Juli gelukte het den Commissa
ris van Politie van Wormerveer, de heer
de Groot, den voortvluchtigen bankier te
Parijs aan het Gare du Nord te arresteeren.
Hij ging gewillig mee naar Nederland, zoo
dat geen uitleveringsformaliteiten werden
vereischt.
Crediteuren vroegen surseance van beta
ling aan; het totaal aantal schulden bedroeg
1.263.504 en het totaal actief ca. 141.000.
De familie van S. sprong bij en op 11 Ja
nuari is een accoord van 20 percent aan
vaard.
De instructie van deze geruchtmakende
zaak leverde weinig moeilijkheden op:
Schaap legde een vrijwel volledige beken-
tensi af.
De Officier van Justirie mr. W. M. Paar-
dekooper Overman heeft de dagvaarding
zeer beknopt gehouden en slechts ten laste
gelegd wat Schaap volledig bekent.
Dagvaarding.
Primair is diefstal ten laste gelegd en
wel dat hij in den loop van de jaren 1932
tot en met het eerste halfjaar 1935 op ver
schillende tijdstippen te Wormerveer tel
kens met het oogmerk van wederrechtelij
ke toeëigening uit verschillende verhuur
de safeloketten van de in zyn kantoor aan-
wezige kluiskast heeft weggenomen effec
ten, obligaties of waardepapieren tot een
gezamenlijke waarde van ongeveer zeven
honderd-duizend gulden, toebehoorende aan
safehouders, welke effecten hij telkens on
der zijn bereik had gebracht door die lo
ketten te openen óf door middel en met
behulp van sleutels, die hy tot dat doel had
laten maken, óf door middel en met be
hulp van een sleutel, die hij aan de respec
tievelijke huurders van de betreffende
safeloketten had dienen af te geven, doch
met voormeld doel had achtergehouden;
subsidiair is de verduistering van deze
stukken ten laste gelegd.
Vervolgens is hem nog een verduistering
ten laste gelegd, en wel dat hij ongeveer
in de maand Juni 1935 te Wormerveer, al
thans te Amsterdam of elders in Nederland,
opzettelijk zich wederrechtelijk heeft toe
geëigend effecten, obligaties of waardepa
pieren, toebehoorende aan de Vereeniging
„Het Wilhelminapark" te Wormerveer, al
thans aan een ander dan aan hem, ver
dachte, welke effecten hij, als pen
ningmeester der propaganda-commissie,
voor het Wilhelminapark en uit dien hoof
de, althans anders dan door misdrijf, onder
zich had. Evenals bij het eerste geval somt
de dagvaarding de effecten op.
Door het O.M. zijn 24 getuigen gedag
vaard, w.o. de deskundigen W. H. v. d.
Horst en J. v. d. Kreeke, accountants. De
verdachte wordt verdedigd door mr. Th.
Muller Massis te Amsterdam.
De belangstelling voor deze zaak was
buitengewoon groot. President van de
rechtbank is mr. Th. Maassen, rechters mrs.
Jhr. Strick van Linschoten en Ferwerda,
griffier mr. Th. de Jong.
Mr. W. M. Paardeköoper Overman deel
de mede, na het voorlezen der dagvaar
ding, dat hij een der getuigen terugtrok. Op
zijn verzoek werden eenige wijzigingen van
ondergeschikt belang in de dagvaarding
aangebracht.
Eerste getuige is de commissaris van po
litie te Warmerveer. Hij was op 14 Juni
1934 op het kantoor der firma Schaap, om
dat het vermoeden bestond, dat effecten der
N.V. „Zaanland" verduisterd waren. Na
opening van het safeloket bleek, dat dit in
derdaad totaal leeg was. De waarde der ef
fecten bedroeg ƒ80.000.Een paar dagen
later was verdachte'verdwenen.
Vervolgens wordt gehoord de Rijks-ac
countant J. van de Kreeke, die verklaart,
dat in 1925 de toestand der firma Schaap
reeds precair was. Het deficit bedroeg toen
ongeveer 11/4 millioen. Getuige had voorts
geconstateerd, dat uit de safeloketten effec
ten, met een totale waarde van ongeveer
zeven ton, waren verdwenen.
De Rijks-accountant W. H. van der Horst,
die met den vorigen getuige een onderzoek
had ingesteld, verklaarde nog, dat in de
administratie fictieve rekeningen voorkwa
men, om tekorten te dekken.
Verhoor van den verdachte.
Verdachte Schaap wordt hierna onder
vraagd. Hij geeft toe, dat hij ongeveer drie
jaar geleden begonnen was met effecten uit
de safeloketten te nemen. Eerst heeft hij de
effecten uit de safe van de N.V. „Zaanland"
genomen en daarna die van andere cliën
ten. Hij kon dit doen door de goede reser
vesleutels niet af te dragen, maar aan de
cliënten verkeerde sleutels te geven. Ook
heeft hy sleutels laten bijmaken.
Verdachte erkende ook beschikt te heb
ben over obligaties van „Het Wilhelmina
park" te Wormerveer. Hij was penning
meester van de propaganda-commissie de
zer instelling.
Op een vraag van den verdediger ver-
klaarde verdachte, dat de banken herhaal
delijk hadden aangedrongen op voldoende
dekking der beleende effecten.
Hierna werd een aantal safehouders ge
hoord.
De eerste, de heer H. B. H. uit Koog a. d.
Zaan, zeide, dat hij op verzoek van verdach
te tweemaal van safeloket heeft verwisseld.
De eerste ma&l omdat een andere cliënt
graag twee loketten naast elkaar wilde
hebben, de tweede maal omdat het slot niet
in orde was. Verdachte zeide, dat hij een
paar maal de sloten van de loketten had
verwisseld, opdat bij zyn afwezigheid nie
mand erin kon komen.
In het voorjaar had H. nog al zijn effec
ten in goede orde aangetroffen. Verdachte
had ze zooals later bleek daarvoor
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Men maakt zich te Addis Abeba bezorgd
over het voortdringen der Italianen naar het
gebied der groote meren. (2de blad).
Koning Eduard VIII ontvangt Litwinof.
(2de blad).
BINNENLAND.
De benarde financieele toestand van Rot
terdam. (2de blad).
De bankfraude te Wormerveer. (Rechtz.,
lste blad).
Ernstige dijkverzakking langs het
Noordzeekanaal bij Velsen. (Gem. Ber., 3de
blad en lste blad).
Mislukte inbraakpoging in goudsmids
winkel te Utrecht; drie daders, die de
dienstbode bewusteloos hadden geslagen,
gearresteerd (lste blad).
Diefstal bij 's Rijksmunt te Utrecht tot
klaarheid gebracht; oud-employé gearres
teerd. (lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De 25ste RAI-Tentoonstelling. (3de blad).
Het resultaat van de Rallye naar Monte
Carlo. (3de blad).
Ernstig voetbalschandaal bij P. E. C. te
Zwolle. (3de blad(.
van de bank in Amsterdam gehaald, hetgeen
hij trouwens in alle gevallen, dat de loket-
houders op zijn-"Verzoek kwamen contro
leeren, had gedaan. Het was altijd moge
lijk om bij de bank te Amsterdam, waar
hij de effecten had beleend, dezelfde num
mers weer terug te krijgen. De meeste safe-
houders hadden een of meermalen van lo
ket verwisseld. Daarna kwamen zij gewoon
lijk tot de ontdekking, dat hun sleutels niet
pasten, zoodat dan de hulp van den heer
Schaap werd ingeroepen. Deze beloofde, het
slot te zullen laten nazien. Den volgenden
dag werden de cliënten opgebeld en werd
hun medegedeeld, dat het slot in orde was.
Inderdaad pasten de sleutels dan en ook de
effecten bleken aanwezig te zijn, daar ver
dachte ze intusschen van Amsterdam had
gehaald.
De meeste safe-houders hebben nooit
bemerkt, dat hun reserve-sleutel niet paste.
Tijdens het verhoor van een der laatste ge
tuigen, den heer J. W. Dekker, president
commissaris van de N.V. „Zaanland", geel
de verd. mede, dat een der sleutels van de
safe der N.V. was zoek geraakt. Eerst later
vond verd. den verloren sleutel terug en
daardoor is hij op de gedachte gekomen de
effecten uit de safe te verduisteren.
Nadat uitvoerig was stil gestaan bij de
verduisteringen ten bedrage van ongeveer
ƒ6000, die verd. ten nadeele van de ver
eeniging „Het Wilhelminapark" te Wor
merveer had gepleegd werd gepauzeerd.
MINISTERIEELE GOEDKEURING
ONTHOUDEN AAN PROV. BEGROOTING
VAN LIMBURG.
Naar wij vernemen heeft de minister van
binnenlandsche zaken geweigerd de Ko
ninklijke goedkeuring op de provinciale be
grooting van Limburg te bevorderen. De
regeering is blijkbaar met het College van
Gedeputeerde Staten van oordeel, dat het
beter zal zyn tot een belastingverhooging
over te gaan, in plaats van een al te groot
bedrag voor 1936 te putten uit het batig
saldo van den dienst 1933. Een wijs finan
cieel beleid gebiedt, naar het oordeel van de
regeering óf het aantal opcenten op de
hoofdsom der vermogensbelasting en Rijks
inkomstenbelasting te verhoogen, óf en
daaraan geeft de minister den voorkeur
zoodanige bezuinigingsmaatregelen te tref
fen, dat de belastingverhooging daardoor
achterwege zal kunnen blijven.
