gg RADIOPROGRAMMA'S Wm LIED VAN DEZEN TIJD ZATERDAG 18 JANUARI 1936 DE LEIDSCHE COURANT VIERDE BLAD - PAG. 15 CULTUUR Arthur van Schendel. Een Hol- landsch drama. J. M. Meulenhoff Amsterdam. KEERT DE WINTER IN ONS LAND TERUG? De weersversohijnselen der laatste dagen schijnen deze vraag bevestigend te beant woorden. De sterke daling der temperatuur sedert bet zachte weer in de eerste helft der maand en de sneeuwval van gisteren zijn verschijnselen, die niet tot ons land beperkt bleven, zoodat wij den indruk krij gen, dat de winter in Europa is terugge keerd. De laatste dagen kwamen trouwens uit andere landen heel wat berichten over sneeuw en vorst. Vooralsnog moeten wij niet te veel waar de hechten aan deze waterverschijnselen. Een echte vrieswinter, die ijs geeft, is ge kenmerkt door een geheel anderen alge- meenen weers toestand dan wij nu hebben. De koude komt dan uit het Oosten, vanwaar een krachtige Oostelijke luchtstrooming de zeer koude lucht uit het binnenland van Europa en Rusland naar het Westen over brengt. Thans is de afkoeling een gevolg van den aanvoer van koude lucht uit het hooge Noorden, waar den laatsten tijd zeer lage temperaturen hebben geheerscht. Men zou kunnen vragen: maakt het dan uit waar de koude lucht vandaan komt? Inderdaad maakt dit in zooverre een groot verschil, dat de weerstoestand, waarbij de wind over Midden-Europa Oostelijk is, veel stabieler is dan die, waarbij de wind Noordelijk is. Wel is op het oogenblik de toestand zoo, dat over den Oceaan in het Westen de lucht druk het hoogst is, zoodat de Noordelijke luchtstrooming, onder welks invloed in West-Europa algemeen afkoeling is ingetre den en veel sneeuw is gevallen, nog ten minste eenige dagen kan aanhouden, maar over een zeer breede streek, die zich van Noord naar Zuid-Europa uitstrekt, liggen onregelmatig gevormde depressies, en het is moeilijk te voorzien wat deze zullen doen. Zij vei*plaatsen zich onophoudelijk, vullen op of ontwikkelen zich opnieuw en dit ver oorzaakt voortdurende sterke veranderin gen. Zoo trok de depressie, welke de laatste dagen boven de Golf van Biskaye lag, N.O.- waarts op en veroorzaakte over Engeland en de Noordzee en omgeving veel sneeuw val. Wellicht zullen wij van sneeuwstor men uit Duitschland hooren, daar deze de pressie sedert Donderdag zeer actief is ge worden. Dit alles is niet bevorderlijk aan de ont wikkeling van een rustigen toestand van helder vriezend weer en wij zullen daarom eerst eenige dagen moeten afwachten eer dat het duidelijk zal blijken in welke rich ting de weerstoestand zich verder zal ont wikkelen, of het kouder of warmer zal wor den. WEEK-END als men sommige dezer verhalen leest, vraagt men zich af, of zij niet even goed een plaats konden krijgen in een socialis tisch orgaan. Maar men moet het boekje nemen als een geheel en dan blijkt te dui delijk, dat Van Oosten ons geen socialisme wil prediken, integendeel. Hij wil de men- schen wakker maken voor een hoogere, betere wereld, maar die niet komen kan, als niet ieder mensch zich bewust wordt van de groote plichten, die het leven ook hem heeft gesteld. Plichten als eenling, zeker, maar plichten ook als levend lidmaat van een groot organische geheel. Eerst dan zal het geheel bevredigend functioneeren, als ieder deel z'n plaats en taak erkent. Er zijn ook enkele verhalen bij. waarin de schrijver met goedmoedige ironie ons attent wil maken op het leege, het bedrie- gelyke van onze cultuur. De schets „Kleine aanrijding" samengesteld uit een politie- en een verpleegstersrapport, een kranten bericht, een paar gesprekken, doen ons ont stellend duideiijk zien, hoe vlak en zonder eenige diepere achtergrond dit menschen- leven zijn kan, zelfs dan als het ongeluk daar binnendringt. Salabert en de Licht- week geven iets in dienzelfden geest. Het laatste verhaal geeft plots aan het geheel een andere wending: Het Heilig Bloed ter zee, de wonderbare redding van een vis- schersdorp door de macht van het Heilig Sacrament. Hier klinkt de stem der Hoop, door alle ontreddering heen: omdat God nog altijd met ons is! Dr. HENRI VAN ROOIJEN. Kruisheer. KERMIS DER IJDELHEID. De wereld is een kermis en wij ztfn de kermisgasten. Daar is niets aan te doen. Wij staan iederen dag aan de kramen des levens en vechten om een prijs. Wij lachen om de grimassen van een ander, om eens anders wanbofferij, en om eens anders mislukkingen. Daarna wagen wij zelf onze kans en juichen als zij raak, en grijnzen als zij mis is. Zoo nu en dan slaat er een op het hoofd van Jut, dat wil zeggen: met een stuk hout op het hoofd van zijn naasten buur, gedachtig de schoo- ne spreuke: een goede buur is beter dan een verre vriend, en na al deze vóór- en tegen- en raakslagen verlaten wij de ijdele kermis dezer wereld om uit te rusten van derzelver vermoeienissen en den volgen den dag weer onvermoeid en met fris- schen moed opnieuw kermis te gaan vie ren. Juist als de kermis is ae wereld vol klatergoud. Wij zijn allemaal schoon op getuigd met een schoon kleed dat vele zwakheden bedekt. Wij lachen, ieder in ons eigen milieu, juist als clowns, met droefheid in het hart, wij verbergen al onze innerlijkheden voor de oogen der wereld en zoo stappen wij iederen morgen opnieuw met een opgewekt gezicht de we reld in. Zeg nu maar, dat de wereld geen kermis is. Maar van een echte kermis, die echt is, omdat zij een onecht leven geeft van schijn, maar echt van eerlyke vreugde, van zoo'n kermis hebben wij soms een af schuw. Dat kan alleen zijn, omdat wij aan de kermis van het dagelijksche leven on zen buik al meer dan vol hebben. Maar nu op het oogenblik is er een an dere kermis te zien. Een historische kernjis. Een kermis, die geen afbeelding, geen afspiegeling is van onze dagelijksche levenskennis, maar van die van onze voorouders. Wij vermeien ons graag in het verleden en als wij het verle den voor ons zien herrijzen kunnen wy soms zoo spijtig zeggen: wat was dat vroe ger toch allemaal mooier dan nu. Dat zal de kermis in het Sint Antonius- clubhuis, die daar dezer dagen gehouden wordt ons ook doen zeggen. Want wij hebben toch nog wel smaak voor keurslijfjes, neepjesmutsen en breed-uit- staande geplooide rokken, voor kuitbroe ken, Goudsche pijpen en malle hoeden. Het is de kermis onzer voorouders, die daar te zien zal zijn. Een ouderwetsche kermis met moderne attracties. Onze jeugd van thans zal een paar hon derd jaar terugtreden in de historie en u op nemen in een anderen tijd. U zult uw eigen kermisrol een oogenblik mogen ver geten en uit dit kermisleven wegstappen in een wereld, die achter ons ligt, maar nu is teruggekeerd. De kermis „Oud Leiden" in het Sint Antoniusclubhuis in de Hazewindsteeg vraagt uw belangstelling. Gij zult die geven, niet alleen ten bate der jeugd daarvoor wilt gij uw dub beltje entree nog wel gaarne geven -1 u.<: de kermis dezer wereld een oogenblik te kunnen wegstappen en te zien, hoe onze voorouders, die troost U even ernstig kermis vierden als wij nu, de rollen van hun leven speelden. Dat te zien, zal U troosten in uw kermislot. Ga deze kennis eens zien enlach dan, Paljasso! DANIEL. BELEEFDHEID ZONDAG 19 JANUARI. H'lversum II. 301 M. 8.30 KRO. 9.30 NCRV. 12.15 KRO. 5.00 NCRV. 7.45—11.00 KRO. 8.30 Hoogmis uit de kerk van St. Jan den Dooper te Keyenburg (Hengelo). 9.30 Gewijde muziek. 9.50 Geref. Kerkdienst. Orgelspel. 12.00 Gewijde muziek. Gram.pl. 1.00 Lezingen en Orkestconcert. 3.00 Causerie. Kamermuziek en Gram.pl. 4.30 Ziekenhalfuur. 5.00 Gewijde muziek. 5.30 Orgelspel. 6.00 Ned. Herv. Kerkdienst. Gewyde mu ziek. 7.45 Sport en Causerie. 8.10 Berichten, waarna KRO-Melodisten. 9.00 Lezing. 9.15 Gram.pl. 9.30 Symphonieconcert. 10.30 Berichten. Gram.pl. 10.4011.00 Epiloog. Hilversum I, 1875 M. 8.55 VARA. 10.00 VPRO. 12.00 AVRO. 5.00 VARA. 8.00—12.00 AVRO. 8.55 Orgelspel. Sportnieuws. Tuinbouw- causerie en Lezing. 10.00 Voor kinderen. 10.30 Ned. Herv. Kerkdienst. 12.00 Filmpraatje. 12.30 Omroeporkest. I.15. Jodelzang. Zang en orgel. 2.00 Boekbespreking. 2.35 Concertgebouworkest en solist. 4.10 Causerie. 4.30 De AVRO-Decibels. 4.55 Sportnieuws. Gram.pl. 5.30 Sportnieuws, Gram.pl. 6.00 Orgelspel en voordracht. 6.30 Hoorspel. 7.00 De Flierefluiters en solisten. 8.00 Berichten. Omroeporkest en solisten. 9.00 Radio-Journaal. Gram.pl. 9.45 Zang en Dansmuziek. 10.15 Hoorspel. 10.40 Kovacs Lajos'orkest. II.00 Berichten. Gram.pl. 11.1512.00 Kovacs Lajoséorkest. Droit wich. 1500 M. 12.50 Orkestconcert m. m. v. solist. I.50 Piano-recitaL 2.20 Mantovani's orkest. 3.05 BBC-Northern-orkest m. m. v. so list. 4.50 Voor de kinderen. 5.50 Z gnaen strijkkwartet. 7.20 Cello en piano. 8.20 Kerkdienst. 9.20 Sted. orkest Torquay en solisten. 10.35 Trio-oncert. II.05 Epiloog. Radio-Paris, 1648 M. 11.20 Orkestconcert. 12.20 Orgelooncert. I.20 Orkestconcert. 2.35 Zang en concert. 5.20 Goldy-orkest. 7.20 Zang. 9.05 Hoorspel. 31.0512.35 Populair concert en dansmu ziek. K e u 1 e n. 456 M. 8.359.05 Koorconcert. II.20 Populair concert. I.55 Gevar. programma. 3.20 Concert m. m. v. solisten en orkest. 7.20 Operaconcert m. m. v. solisten, koren en orkest. 9.5011.20 Dansmuziek. B r u s s e 1, 322 en 484 M 322 M.: 9.20 Gram.pl. 10.05 Piano-recital. 10.35 Gram.pl. II.35 Salon-orkest. 12.20 Gram.pl. ey Zang. I.30 Max Alexys' orkest. 2.20 Gram.pl. 3.20 Dansmuziek. 4.20 Populair concert. 5.20 en 6.20 Gram.pl. 7.20 Zang. 7.35 Gram.pl. 8.20 Opera-uitzending. I. d. pauze's: Hoor spel en Gram.pl. II.40—12.20 Gram.pl. 484 M.: 9.20 Gram.pl. 10.20 Salon-orkest. 11.20 Accordeonmuziek. 11.35 Gram.pl. 12.20 Max Alexys' orkest en Radio-too- neel. I.30 Orgelconcert. 2.05 Gram.pl. 2.50 Symphonieconcert. 4.05 Gram.pl. 4.25 Vervolg concert. 5.05 Gram.pl. 5.20 Populair concert. 6.20 Zang en piano. 6.50 Hoorspel. 8.20 Dansmuziek. 9.20 Debat. 9.50 Salon-orkest. 10.55 dito. II.45—12.20 Gram.pl. Deutschla ndsender, 1571 M. 7.20 Operaconcert uit Keulen. 9.30 Berichten. 9.50 Zang en piano. 10.2012.15 Dansmuziek. Denkt u eraan, dat stilstaande auto's tegenwoordig weder verlicht moeten zijn? Gemeentelijk Radio Distributiebedrijf te Leiden. 3e Programma. 8.30 Parys Radio. 9.20 diversen. 10.20 Brussel Fr. 11.20 Keulen. Pl.m. 13.15 Brussel VI. 15.20 Keulen. 17.20 Parijs Radio. '10.20 Leipzig. 21.20 diversen. 21.40 Weenen of div. 22.20 Berlijn. 4e Programma. 8.30 Brussel VI. 12.50 Droitwich. 16.50 London Reg. 17.50 Droitwich. 19.05 London Reg. 21.05 Droitwich. Pl.m. 23.15 Weenen of div. MAANDAG 20 JANUARI. Hilversum II. 301 M. N.C.R.V.-Uitzending. 8.00 Schriftlezing. 8.15—9.30 Gram.pl. 10.30 Morgendienst. 11.00 Chr. Lectuur. 11.30—12.00 en 12.15 Gram.pl 12.30 Orgelconcert. 2 00 Voor de scholen. 2.353.15 Lezing. 3.30 Gram.pl. 4.00 Bijbellezing. Gram.pl. 5.00 De Gooilanders. 6.30 Vragenuur. 7.00 Berichten, reportage en Vervolg vra genuur. 8.00 Berichten. NCRV-Orkest (9.00 Cau serie). Om 10.05 Berichten. 10.30—11.30 Gram.pl. Hilversum 1, 1875 M. Algemeen Programma verzorgd door de VARA. 8.00 Gram.pl. 10.00 Morgenwijding VPRO. 10.15 Voordracht en Gram.pl. 11.15 Orgel en cymbaal. 12.00 Ensemble Jacques van Kinsbergen en Gram.pl. 3.05 Voor de vrouw. 3.35 Pianorecital. Gram.pl. 4.30 Voor de kinderen. 5.00 Gevar. concert 6.20 Muzikale lezing. 7.00 Lezing over Suriname, met gram.pl. 7.30 Viool, hobo, en piano. 8.00 Berichten, waarna Oratorium-uitzen ding, m. m. v. „De Stem des Volks", het Re sidentie-orkest en solisten. 10.00 Radiotooneel. 11.00 Berichten. 11.0512.00 Gram.pl. Droitwich 1500 M 12.45 Sextet-concert. I.352.20 Orgelconcert. 4.20 Cello en piano. 4.50 Orkestconcert. 5.35 Dansmuziek. 6.50 Zang. 8.20 Populair concert. 10.20 Trioconcert en solisten. II.3512.20 Dansmuziek. Radio-Paris 1648 M 11.20 Orkestconcert. 12.35 Vervolg concert. 4.20 Orkestconcert. 8.20 Operette-uitzending. 9.05 Kwartetconcert, cello en voordracht. 9.50 Gevar. concert. 11.0512.35 Dansmuziek. K e u 1 e n. 456 M. 11.202.05 Gevar. concert. 3.20 Voordracht en concert. 5.20 Orkestconcert m. m. v. solisten. 7.30 Omroepkleinorkest en solisten. 9.50 Radiotooneel. 10.20—11.20 Concert. Brussel, 322 en 8484 m. 322 M.: 12 20 Gram.pl. 12.50 Salonorkest. I.50—2.20 Gram.pl-. 5.20 Omroeporkest en solisten. 10.30—11.20 Gram.pl. Deutschlandsender, 1571 m. 7.30 Radiotooneel. 8.30 Gevar. programma. 9.20 Berichten. 9.50 Schubertconcert. 10.2011.20 Dansmuziek. Gemeentelijk Radio Distributiebedrijf te Leiden 3e Programma. 8.00 Brussel VI. 9.20 Keulen. II.20 Kalundborg. Pl.m. 12.15 Brussel VI. 14.20 Parijs Radio. 17.20 Brussel VI. 17.50 Parijs Radio. 18.20 Deutschl.sender. 19.05 Brussel VI. 19.20 Weenen of div. 22.50 Boedapest of div. Pl.m. 23.20 Weenen of div. 4e Programma. 8.05 Parijs Radio. 9.3510.05 Deutschhsender. 10.35 London Reg. 17.05 Droitwich. - 18.20 diversen. 18.50 Droitwich. 19.10 London Reg. 20.20 Droitwich. 20.50 London Reg. 22.20 Brussel VI. 22.30 London Reg. Het is deze keer geen Katholiek boek, dat onder de aandacht der lezers wordt ge bracht. I'k meen, dat ik het ergens betiteld zag als een „roman van het Calvinisme", en hiermee is het volkomen gekarakteri- zeerd. Maar het is zoo'n edel, fijnzinnig boek, dat het mij toch ten volle de moeite waard lijkt, het hier bijzonder naar voren te schuiven. Ik geloof, dat ik niet te veel zeg, wanneer ik het een der prachtigste boeken noem, die ons het vorig jaar ge schonken zijn. Roman van het Calvinisme, roman van het zondebesef! De schrijver heeft nergens ronduit gezegd, welke zijn persoonlijke verhouding is ten opzichte van de geestesgesteldheid, die hij ons in dit boek voor oogen voert, maar hij heeft deze ge steldheid met zooveel voorname reserve, zooveel nobele deernis beschreven, dat hij vanzelf sympathie wekt voor de menschen, die hij hier doet leven en medelijden met hun verschrikkelijke strijd. Het verheffende van dit boek ligt vooral in de zuivere men- schelijkheid van deze figuren. Dit zijn men schen, die niet tot de „horde" behooren. De hoofdfiguur is eeni droevige zwakkeling, die telkens opnieuw in het oude gebrek hervalt, maar die zich toch nimmer geheel met de zonde verzoent, die opgejaagd en verdwaasd een uitweg blijft zoeken, totdat zijn laaiste krankzinnige wanhoopsdaad aan alles een einde maakt. En dan de prachtfiguur van de oude Werendonk, het beeld van wat men vroeger zoo graag „on kreukbaarheid" noemde, met zooveel eigen innerlijk leed en toch tot het laatste toe slechts bekommerd om het heil van „het kind". En daarnaast ietwat onnoozel, kin derlijke Frans, de zuiver aangevoelde vrouwefiguren, Stien en Jansje, met hun moederlijk begrijpen voor den „stak kerd", die er zelf zoo voor tobben moet, en Wijntje, het dienstmeisje, met dat wonder lijke harmonische vrouwenhart, dat alles zuo direct verstaat en voor alles zoo'n een voudige oplossing ziet. Zeker, als Katholieken zullen wij aan de kwellende vragen, die dit boek beheerschen een andere oplossing geven. Dat neemt niet weg, dat we de geeslesgestledheid van deze menschen toch begrijpen kunnen: we zul len hier iets leeren beseffen van de mar telende strijd, die door zoovelen moet wor den uitgevochten; het zal ons dichter bij medemenschen brengen. Het boek is zonder eenige gezochte op smuk geschreven, maar de sobere beelding roept altijd onfeilbaar een andere wereld in den geest van den lezer op. Ja waarlijk, een fijn en een edel boek! Een heilzame ergernis. A. J. D. van Oosten. Slagen op de ruit. Vertel lingen rond het vuur. Teuling's Uitgeversmaatschappij, 's-Hertogen- bosch. Laat ons eerst iets zeggen over de stijl van dit boek. Het bevat zestien korte ver halen, die met bewuste soberheid werden neergeschreven. Van Oosten tracht ons niet te koozen met een welluidende woorden stroom: hij wil ons vooral wekken en noemde zijn bundel daarom teekenend: Slagen op de ruit. Het is niet zelden de soberheid der verbetenheid, die ons hier tegemoet komt grimmig soms, maar altijd met den ondertoon van ingehouden wee moed om de schreeuwende onrechtvaardig heid, die zooveel zinneloos menschenleed in de wereld brengt. Het is daarbij een sober heid, die niet schaadt, integendeel, ze maakt de aanklacht feller en directer. Ook is van Oosten te zeer kunstenaar, om niet voortdurend op goede zinsbouw en zuiver evenwicht bedacht te zijn: ieder verhaal is vloeiend geschreven en kundig gecompo neerd. Het is vooral de sociale ontreddering van de huidige maatschappij, die de schrijver ons voor oogen voert. Nietwaar, we hebben daar honderden malen over gehoord, onze bladen schiijven erover, de Paus zond zijn encyclieken, de bisschoppen hun mande menten, we hebben meetings bijgewoond en sociale avonden, waarop ons Roomsche hart getrild heeft van verontwaardiging en na afloop van dit allesslapen we tel kens weer rustig in. Er zyn nog Katholie ken, die zoodra ze over sociale rechtvaar digheid, sociale actie, sociale wetten hooren spreken, terstond aan socialisme denken („Leo XIII, met z'n Rerum Novarum, die was rood, maar deze Paus met z'n Quadra- gesimo Anno is nog veel rooder", aldus de leden van een eerzame Katholieke stands- organisatie, van waar ook weer?) Andere Katholieken hebben er iets meer van be grepen, ze weten nu wel ongeveer, dat onze maatschappij nog lang geen heilstaat be- teekent en wie wat dieper heeft nagedacht en wat scherper om zich heen gekeken heeft, dien kan het niet ontgaan zijn, hoe veel mateloos onrecht dag-in.dag-uit als de noodzakelijke vrucht van een heilloos sys teem over de aarde waart. Maar wat zullen we er immers aan doen? Zoolang we onze gezellige huiskamer nog hebben, zoolang we het zelf niet schrijnend dichtbij aan den lijve ondervinden, zijn we het zoo uiterst gauw vergeten. Het is zoo genoegelijk, niet waar, de milde schijn van een rozige lam- pekap en een snorrende haard, als wind en regen tegen de ruiten slaan. En dan is het heelemaal geen tijd om te denken aan die armen, onterfden, die er nu „door" moeten, die vanavond slapen gaan in een gammel bed, met onvoldoende dekking en een maar half gevulde maag. Neen, het is dan heele maal geen tijd, om aan den kleinen, vrien delijken Pinda-chinees te denken, die hoes tend zijn trommel door de koude sleept, of aan den woonwagenman, die als een stuk vee omvergereden wordt. En toch wil Van Oosten ons daaraan doen denken. Daar, rond het vuur, wil hij ons herinneren aan wat er te doen is, buiten ons eigen gezellig huis. Hij klöpt op de ruiten om ons wak ker te maken en bewust. Hij wil ons mee- doogenloos laten zien, hoe harteloos er met „menschen" wordt omgesprongen. Zeker, Weg is de zoete romantiek Van jammerlijk voorbije tijden, Toen een gekeurste dame chicque En in een vierspan voor kwam rijden, Als het portier geopend was Dan hielp een heer, zeer diep genegen En met een schoone reverence, De dame, die kwam uitgestegen. Nu gaat dat anders. Pa en Moe Staan samen op de tram te wachten. Zij staan er zielig bij elkaar En elk verdiept in zijn gedachten. Daar komt de tram, zij stappen in En Pa staat rustig toe te kijken Hoe Moe, de trede is wat hoog, 't Balcon der tram wel zal bereiken. Dan wórdt Moe door den conducteur Met mannenkracht erin getrokken, Pa trekt zich van 't geval -niets in, Hij is de heer, want hij moet dokken. En terwijl Moe stil in een hoek En eenzaam zit ineengedoken, Staat hij op het balcon der tram Manmoedig een sigaar te rooken. In een rechtszaak zelde een der getuigen dezer dagen: „Mijnheer was bespottelijk lief tegen zijn vrouw en dat doe je onder nor male omstandigheden niet". Daar uit concludeerde getuige, dat de verdachte beschonken was. Zie, dat getuigt van manlijkheid, Van flinke huw'lijks-eigenschappen, De dame moet dus zelve maar De tram in- en de tram uitstappen. De zaak is: niet galant te zijn, Opdat toch niemand maar zou denken, Dat je verplicht bent al te veel Je aandacht aan je vrouw te schenken. Wel is 't verschil met vroeger groot, Maar nu, zoo willen Het de horden, Is het verschil met vroeger tijd Wel onafzienbaar groot geworden. Galanterie heeft afgedaan. Zooals dit feit alweer doet blijken. Men ziet het woord: galanterie Nog slechts op oude winkels prijken. En nu is het dus al zoover. Dat iemand, zooals wij nu lezen. Die werkelijk een heer ontmoet Verklaart: die man moet dronken wezen. Da's onze nieuwe zaak'lijkheid, Ons wien geen romantiek kan boeien, En bijna zijn w' erin geslaagd Om de beleefdheid uit te roeien. TROUBADOUR.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1936 | | pagina 15