No. 8312
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
GOS US VSGSN URSNGSN VSL7AAUT
27ste Jaargang
DONDERDAG 9 JANUARI 1936
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week -• 2.60 per kwartaal
Franco per post f 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE
BLADEN.
V De vrijheid onder het
parlementaire stelsel.
Op een vergadering van de N.S.B. te
Amsterdam heeft de senator Graaf de Mar-
chant et d'Ansembourg gisteravond een
rede gehouden.
Wij antieenen een paar passage's aan
een verslag in een der ochtendbladen:
Spreker vertelde eerst, dat hij tel
kens zulke bijzondere korte vergade
ringen van de Eerste Kamer had bij te
wonen en dat hij daarvoor telkens heel
gemakkelijk ƒ20 verdiende. Op een
dier vergaderingen had hij tegen het
wetsontwerp tegen de cumulatie ge
stemd, omdat het zi. juist een wet
wordt, die de cumulatie in de hand zal
werken.
Over de korte vergaderingen, van de
Eerste Kamer hebben wij ook nog al 'ns een
opmerking gemaakt. Wij keuren, zooals
men weten kan, deze methode af! -Wij
weten wel, dat op zulke korte vergaderin
gen gewoonlijk volgen commissie-vergade
ringen (waarvoor niet verblijfkosten
20 gld. voor niet in de residentie wonende
leden wordt gehonoreerd), maar de m a -
nier, waarop de genoemde som wordt
geïncasseerd, is, naar ons inzicht en ons
gevoelen, niet voorbeeldig.
Dat de graaf tegen het wetsontwerp in
zake de cumulatie heeft gestemd, omdat de
voorgestelde en nu aangenomen wet de cu
mulatie in den hand zal werken dat is
een bewering, waarvan wij niets begrij
pen en waarop wij dus ook niet kun
nen ingaan.
Verder lezen wij in het verslag de vol-
De Katholieke Staatspartij heeft het
Ministerie Colijn niet laten vallen, om
dat zij Colijn beschouwt als laatste steun
van het parlementarisme, en, hoe mach
teloos de Staat onder het tegenwoordig
parlementair stelsel is, blijkt ai hieruit,
dat hij aan spreker, die in de Eerste
Kamer zit, om het parlementarisme te
bestrijden, een gratis spoorwegabonne
ment le klasse heeft moeten bezorgen,
met welk biljet hij ook dezen avond
van Den Haag naar Amsterdam is ge
reisd. (Stormachtige toejuichingen).
Als aan de leden van de N.S.B. de vrij
heid van bewegen op politiek gebied ge
heel zou worden ontnomen zouden zij
dan kunnen beweren, een dergelijk optre
den heelemaal niet te hebben uitgelokt?
Neen, wij zouden die vr ij heidsbe-
lemmering niet wenschen. V/ij
hebben ook nooit kunnen bewonderen het
bekende „ambtenaren-verbod" in zijn fei
te 1 ij k e n vorm. Maar in gemoede: is het
niet.... allerzonderlingst, om van de vrij
heid, die men als tegenstander van het par
lementairisme, van een parlementaire re
geering geniet, tartend en sarrend een ver
wijt te maken aan die parlementaire regee
ring!
Wil de graaf dan, dat men hem als N.S.
B.'er uitsluit van het gratis spoorwegabon
nement? Dan zou hij gaan protesteeren
en aldus o o k de stormachtige toejuichingen
verkrijgen, die hij nu ontvangt voor zijn
spot en hoon over het feit, dat men hem
gelijkelijk moet behandelen als ande-
Men praat in kringen van de N.S.B. veel
over het demo-liberale stelsel, altijd met af
schuw en weerzin. Hadde men daar diezelf
de afschuw en weerzin voor: wat demagogie
heet en is!
Een paterpraatje over
de film.
Katholieken van Leiden en Omstreken.
De film is in onze maatschappij een gewel
dig propagandamiddel, zoowel ten goede als
ten kwade. Dieper dan de zwarte letter van
de krant, suggestiever dan de stem voor de
microfoon, grijpt en spreekt het levende
beeld op het witte doek. Plaatjes kijken
hebben de menschen dan ook altijd graag
gedaan. O. L. Heer hield er al rekening
mee in Zijn parabels en gelijkenissen. Want
deze zijn eigenlijk niets anders dan korte
filmjes, welke Hij voor de oogen van Zijn
toehoorders afdraaide. Ja, als men het
Evangelie goed leest mag men zonder over
drijving zeggen, dat Christus de menschen
meer liet „kijken" dan „luisteren". Hij,
de groote menschenkenner, wist, dat plaat
jes kijken voor groote en kleine menschen
altijd iets aanlokkelijks heeft.
Ook wij moeten er dus rekening mee
houden. Velen vóór ons hebben dat inder
daad gedaan, hebben het als een plicht be
schouwd de film in dienst te stellen van
de katholieke waarheid. Zij hebben gestre
den, geofferd en wij brengen hun onze
hulde voor wat zij in zware kamp, ondanks
vele ontgoochelingen en teleurstellingen,
ondanks de tegenwerking, zelfs van ge-
loofsgenooten, tot stand hebben gebracht.
Indirect hebben zij ongetwijfeld ook een
groote invloed gehad op het toezicht dat op
de film wordt uitgeoefend. Doch we moe
ten verder!
Wij, Katholieken, hebben in het groote
filmbedrijf nog maar weinig in de melk te
brokkelen. Daar is wel een Rijkskeurings
commissie en een Zuidelijke nakeuring,
maar in de eerste zijn wij, Katholieken,
slechts schaarsch vertegenwoordigd en de
laatste is vrijwel aan handen en voeten ge
bonden, omdat de films, die het noodig
hebben, niet onder haar censuur vallen.
Kan en moet dat nu eindelijk eens niet
veranderen?
&Want wat baten ons R.-K. Volksuniver
siteiten, Geloof en Wetenschap, ontwikke
lingscursussen, goede romans, wanneer we
dat geweldige euvel, de verkeerde of min
der goede bioscoop, niet bestrijden en niet
een goede helpen vestigen? Wat baat het
aan den voorkant 'n brandend gebouw met
een straal water te bewerken, wanneer aan
de zij- en achterkant aan de vlammen
voortdurend nieuw voedsel wordt gegeven?
Wat baat 't den chirurg aan den eenen kant
't kankergezwel uit te snijden, wanneer
aan den anderen kant van de wonde de ba
cillen in gesloten gelederen kunnen binnen
rukken?
Daarom zullen wij, Katholieken, daarin
verandering moeten brengen. Naast onze
R.-K. Pers en R.-K. Radio moeten wij be
zitten een eigen onafhankelijke Katholie
ke filmcultuur. Wij wenschen een film die
goed doet, die veredelt, die werkelijk te
genieten geeft. Geen film a la „Ontbladerde
Roos", geen suikergoed en marsepein, geen
duf, muf, drakerig, sentimenteel niets
zeggend product, geen film kleverig van
kaarsvet of dik onder de wierook, geen
zielig heiligenleven, maar een film vitaal,
boeiend, spannend en berstensvol leven,
dat leven uitbeeldend met zijn hoogten en
diepten, zijn strijd en zijn lijden, doch door
de katholieke gedachte verdiept en ge
adeld.
Wij voldoen,daardoor ook aan den wensch
van Z. H. den Paus, die onlangs in een
schrijven de Katholieken heeft aange
spoord om te ijveren voor een betere film.
De film, zoo zegt de Heilige Vader, is en
blijft hèt groote propagandamiddel zoo
wel ten goede als ten kwade en de arbeid
aan haar verheffing en veredeling is daar
om hèt Apostolaat van onzen modernen
tijd.
Welnu! De Stichting Gezinsfilm „Roma"
wil aan die opriep van den Paus gehoor
geven. En om haar actie ook in uw mid
den te propageeren zal ondergeteekende
in enkele artikelen een nadere uiteenzet
ting hiervan geven en bovendien op 26 Jan.
2, 9 en 16 Febr. in de kerken van Leiden
onder alle H.H. Mlissen, geen liefdadigheids-
predikatie houden, doch een opwekkend
woord spreken, om ook uw interesse voor
hare actie op te wekken.
PATER AUX. VAN SCHALEN, O.F.M.,
Voorzitter van Gezinsfilm „Ro
ma", Fransciscanerklooster Woer
den.
Opleving op inter
nationaal gebied
SNELLE HTJLP VOOR ROTTERDAM
NOODZAKELIJK
Nieuwjaarsrede van den burgemeester
Bij den aanvang van de hedenmiddag
gehouden vergadering van den gemeente
raad van Rotterdam heeft de burgemeester
mr. P. Droogleever Fortuin een rede uit
gesproken, waarin hij allereerst een be
knopt overzicht gaf over het afgeloopen
jaar en een beeld van den toestand, waar
in Rotterdam zich bij den aanvang van
1936 bevindt. Het jaar 1935 was een jaar
van veel zorgen en groote inspanning. In
Nederland mochten wij nog geen teeke
nen van herstel waarnemen, aldus spr.,
toch mag men aannemen, dat, als de op
leving op internationaal gebied van blij-
venden aard is, Rotterdam als internatio
naal scheepvaartcentrum deze opleving
op den duur wel zal volgen, al moge de
weg opwaarts nog lang en moeilijk zijn.
Het aantal werkloozen, aan wie uitkeerin-
gen werden verstrekt, bedroeg aan het
einde van 1935 ruim 4.000 meer dan in 1934
Het is de vaart op Azië, die te Rotterdam
het sterkst is getroffen en te Antwerpen
de gunstigste cijfers aanwees. Wat de aan
voeren betreft ter zee, alleen Antwerpen
bleef voortuitgang boeken. Het verlies
kwam ten laste van de Nederlandsche zee
havens. Te Rotterdam en Amsterdam ver
minderden de aanvoeren ieder met onge
veer een half mililoen ton. Werd een jaar
geleden vastgesteld, dat Rotterdams domi-
neerende positie als massa-goedhaven, met
name voor erts en kolen, meer en meer
werd aangetast, thans valt het niet meer
te loochenen: Dotterdam eertijds vooraan
staande positie als zoodanig is ernstig be
dreigd. Voorzieningen tot vrijwaring van
wat nog kan blijven behouden en zou kun
nen worden herwonnen, dienen onverwijld
getroffen, wil het afbrokkelingsproces niet
verder voortgang vinden. Hetzelfde moet
met allen nadruk worden bepleit voor het
uitgaande verkeer van stukgoed en mas-
saal-stukgoed.
Rotterdam wenscht niet ten koste van
anderen en ter bevordering van eigen be
langen de instelling van beschermende
maatregelen. Rotterdam wenscht alleen, dat
het verkeer wordt geleid langs de meest
economische wegen èn in het belang van
den vervoerder èn in dat van verzender en
ontvanger. Het vraagstuk van de Rijn
vaartpremie ligt buiten de machtssfeer van
de gemeente. Het terugbrengen van de
havenrechten op lager niveau kan door de
gemeente slechts met krachtige steun van
de regeering geschieden. Moge het inzicht
veld winnen, dat ook te dien aanzien ni
velleering nog uitsluitend op het voor de
concurreerende havens meest ongunstige
peil mogelijk is, maar dat deze ook op een
ander niveau kan geschieden zonder daar
mede te kort te doen aan de rechtmatige
verlangens van het betdrijsfleven in de
betrokken havensteden en van de belang
hebbenden in het achterland. Moge de Ne
derlandsche regeering handelen naar de
oude waarheid, dat snelle hulp dubbele
hulp beteekent. De haven van Rotterdam
dient èn om haar nationale beteekenis èn
om de mate, waarin zij is getroffen, snel
te worden geholpen.
BINNENLAND
DE BOUWBEDRIJVEN.
Onderhandelingen over de CA.O.
voortgezet.
Nadat aanvankelijk de onderhandelingen
over de C.A.O. in de bouwbedrijven waren
vastgeloopen, zijn deze hervat, toen de ar-
beidersbesturen een clausule aanvaard had
den, dat elke gecontracteerde partij na ge
pleegd overleg met inachtneming van een
termijn van 14 dagen, voor bepaalde plaat
sen, gewesten of groepen het contract zou
kunnen opzeggen bij onvoldoende naleving
of beteekenis daarvan.
De werkgevers hebben thans, naar het
„Hbld." verneemt, hun nadere voorstellen
bekend gemaakt, welke neerkomen op 5-ct.
uurloonverlaging voor de grootere en 4 cent
voor de kleinere gemeenten.
Vrijdag worden de onderhandelingen
voortgezet.
DE MINIMUMPRIJS VOOR
BLOEMBOLLEN.
Adres aan den Minister.
De Westlandsche Bloembollenkweekers-
vereeniging „Floralia" heeft aan den Mi
nister van Landbouw en Visscherij een
adres gezonden, waarin er de aandacht op
wordt gevestigd, dat zij haar leden steeds
geadviseerd heeft zich te houden aan de
minimumprijzen door de Ned. Sierteelt-
centrale geseld. Dit advies hebben de leden
unaniem opgevolgd, tengevolge waarvan
juist in deze streek een groot deel van den
oogst onverkocht bleef en moest worden
overgedragen aan het Fonds „Bloembollen-
Surplusfonds oogst 1935".
Met ontsteltenis is nu dezer dagen verno
men, dat de in uitzicht gestelde 85 pet. van
den minimumprijs waarschijnlijk niet kan
worden uitgekeerd, door de onverwacht
groote vermindering van den afzet in
Duitschland en Denemarken.
Ten volle wordt dan ook adhaesie betuigd
aan het verzoek van genoemd Surplusfonds
om een middel te zoeken, waardoor het mo
gelijk zal zijn per Mei a.s. alsnog 85 pet.
van den minimumprijs uit te keeren.
De vereeniging „Floralia" omvat 875 van
de voornaamste boHenkweekers in het
West/land en in het afgeloopen seizoen zijn
pl.m. 16 millioen bloembollen van deze vei
lingvereniging onverkocht gebleven.
WERKLOOZENKAS SEN.
De Minister van Sociale Zaken heeft op
een daartoe strekkend verzoekschrift van
het Bestuur van den Ned. R.K. Metaalbe-
werkersbond besloten, tot wijziging van
een reeks artikelen van het reglement voor
de werkloozenkas. Deze komen in hoofd
zaak hierop neer, dat de bijdrage voor de
kas zal bedragen per lid en per week: voor
leden van 14 t/m 17 jaren, 10 ets.; voor
vrouwelijke leden van 18 jaren en ouder 12
ets.; voor mannelijke leden van 18 jaren
en ouder 30 ets. Vrijstelling van de beta
ling der bijdragen over een kalenderweek
bestaat als men gedurende die volle kalen
derweek: in militairen dienst is; werkloos
is; ten gevolge van ziekte of ongeval ver
hinderd is te werken. Deze vrijstelling geldt
niet, wanneer men over die kalenderweek
eenig loon, eenige vergoeding of eenige
uitkeering geniet, uit welken hoofde ook.
WANNEER IR. FEBER GAAT AFTREDEN.
Prof. Romme zal lidmaatschap van de
Tweede Kamer niet aanvaarden.
Zooals bekend, ligt het in het voornemen
van ir. L. J. M. Feber, wethouder van Den
Haag, na de behandeling van de Indische
Begrooting, af te treden als lid van de
Tweede Kamer.
Zijn opvolger op de lijst der R.K. Staats
partij is prof. mr. C. P. M. Romme te Am
sterdam. Naar prof. Romme ons echter me
dedeelde, ligt het niet in zijn voornemen,
de benoeming tot Tweede Kamerlid te aan
vaarden.
De heer H. E. v. d. Brule, lid van den
gemeenteraad van Rotterdam, zal dan voor
deze benoeming in aanmerking komen.
20.000 MIJLEN OVER ZEE.
De Wereldreis van de K XVHI.
Binnenkort zal door de filmfabriek „Po
lygoon" te Haarlem, de film worden uitge
bracht over de wereldreis der K. XVIII,
welke film tijdens de reis werd opgenomen
door den Luitenant ter zee 2e klasse M. S.
Wytema, oudste officier aan boord van de
K XVIII. De film is na de reis gemonteerd
door den bekenden operateur B. D. Ochse,
terwijl Max Tak de muzikale illustratie
verzorgde. De toelichting bij de film is van
M. S. Wytema. En verder vermeldt de aan
kondiging: Ten behoeve van de zwaarte-
krachmetingen van prof. F. A. Vening Mei-
nesz werd 238 maal gedoken en.... weer
boven gekomen.
Onder den titel: „20.000 mijlen over zee"
zal de film binnenkort in roulatie komen.
Het ons voor deze film toegezonden affi
che, ontworpen door den heer F. Mettes,
beeldt de geweldige reis van den onder
zeeër in 't oog loopend uit. Boven de onder
zeeër, over de geheele breedte geteekend,
ziet men de schaduwen der werelddeelen,
waarop een dikke zwarte lijn de route aan
geeft, onderbroken door witte rustpunten.
Onder het geheel in groote in 't oog
springende letters den titel en dit alles op
een ondergrond van rood-wit-blauw.
Ongetwijfeld zal men binnenkort dit af
fiche in ons land wel overal zien prijken.
Architect Dudok naar Calcutta.
Gistermorgen is de bekende Hilversum-
sche architect W. M. Dudok per vliegtuig
„Nachtegaal" van de K. L. M. van Schiphol
naar Calcutta vertrokken.
Zijn wij goed ingelicht dan staat deze
reis in verband met een opdracht van een
Britsche onderneming die den Nederland
sehen architect gevraagd heeft in Calcutta
een bouwontwerp voor een groot theater
en een cinema te maken. „Hbld".
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Belgische belastingen worden verhoogd.
(2de blad).
De vlootconferentie te Londen dreigt te
worden afgebroken. (2de blad).
Stakingsonlusten in Argentinië. (2de
blad).
Een opstand onder de stamhoofden in de
Abessijnsche provincie Godjam onderdrukt.
Nieuwe Abessijnsche overwinningen ge
meld. (2de blad).
SPORT EK WEDSTRIJDEN.
De zesde partij om het werelddamkam
pioenschap door Raichenbach gewonnen.
(3de blad).
Het Ned. B-elftal won met 42 van Lin
coln City. (3de blad).
LEIDEN.
Nieuwjaarsrede van den voorzitter der
Kamer van Koopahndel en Fabrieken voor
Rijnland. (Prag. 6).
PATER HYACINTH HERMANS.
Zondag a.s. 12 Januari, viert de bekende
Maasbode-redacteur pater Hyacinth Her
mans O.P. zijn zestigsten verjaardag.
De „Maasbode", die dit gisteravond
mededeelde, schreef er o.m. bij:
„Ongelooflijk is het inderdaad. Wie den
„père" vief en kwiek nog stappen ziet met
de levendige oogen achter de glinsterende
brilleglazen, die hem in persoonlijken om
gang kent, altijd nog slagvaardig, altijd
actief, altijd frisch en geestig van tong en
pen, zou hem nauwelijks de vijf kruisjes
geven.
Maar een feit is het:
Zondag a.s. 12 Januari viert pater Hya
cinth Hermans zijn zestigsten verjaardag.
En aan belangstelling zal het hem niet ont
breken. De receptie zal worden gehouden
van 3 tot 5 uur aan de pastorie van Olden-
bameveltstraat 91, Rotterdam".
Ondergrondsche opslag van benzine
Bij het verleenen van Hinderwetvergun
ningen voor de oprichting van benzine
bewaarplaatsen plegen de gemeentebestu
ren een aantal voorwaarden te stellen strek
kende ter voorkoming van brand en ont
ploffingsgevaar. Zoodanige voorwaarden
zijn vervat in het rapport der Benzine
commissie 1923. Intusschen is gebleken,
dat de daarin vervatte voorwaarden wij-
zigng en aanvulling behoeven. In verband
daarmede zijn thans door de Benzinecom
missie 1927 nieuwe voorschriften opge
steld. De nieuwe voorwaarden zijn opgeno
men in het dezer dagen verschenen rap
port der Benzinecommissie 1927.
In een circulaire aan de gemeentebestu
ren heeft de minister van Binnenlandsche -
Zaken de aandacht op dit laatste rapport
gevestigd.
Protestvergadering tegen de N.S.B. door
regeeringspartijen te Franeker
In verband met het feit, dat op de bij
eenkomst van de N.S.B. onlangs te Frane
ker gehouden, waarin ir. Mussert als
spreker optrad, geen gelegenheid werd ge
geven tot debat, werd gisteravond te Fra
neker, op initiatief van de Anti-Revolu
tionaire, Christelijk-Historisch, Vrijzinnig-
Democratische, Liberale en koomsch-Ka-
tholieke Kiesvereenigingen, een openbare
vergadering gehouden, om getuigenis af
te leggen van den zin voor recht, orde en
vrijheid en om een kradhtig protest te
laten hooren tegen de Nationaal Socialis
tische Beweging, wier wezen in strijd is
met de vaderlandsche historie.
Deze zeer druk bezochte vergadering
werd voorgezeten door den heer G. van
der Valk, voorzitter van de Anti-Revo
lutionaire Kiesvereeniging.
Als sprekers traden op mr. K. Bijlsma
te Franeker, namens de Vrijzinnig Demo
cratische Kiesvereeniging, mr. J. W. Tijs-
ma van Leeuwarden, namens de Anti-Re
volutionairen, de heer H. D. Louwes, lid
der Tdweede Kamerfractise der Liberale
Staatspartij uit Ulrum en tenslotte ds.
Groenwoud van Balk namens de Christe
lijk Historischen.
Nadat vervolgens een telegram aan de
regeering was gezonden waarin haar
kracht en bekwaamheid wordt toege-
wenscht om het regeeringsbeleid, tot heil
van het volk te blijven voeren, volgde nog
een korte gedachtenwisseling
