MAANDAG 9 DECEMBER 1935 No. 8288 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN 27ste Jaargang £eidóeheSoti/fcci/til: DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week t 2.50 pei kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal Franco per post 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone Advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be- betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, I'oop en verkoop, f 0.50 DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN. i V „Nationaal Herstelden N.S.B. De Centrale Baad van het Verbond van Nationaal Herstel heeft een vergadering gehouden, waarop de eere-voorzitter ge neraal Snijders enkele opmerkingen heeft gemaakt, welke in wijderen kring bekend moeten worden, omdat het goed is, dat men weet, wat „Nationaal Herstel" wel wil en wat het niet wil. Wat het niet wil. „Nationaal Herstel" wil niet zijn een organisatie van verkapte of driekwart N. S. B.'ers, aldus generaal Snijders, 't Is een feit, dat „Nationaal Her stel" wèl daarvoor door zeer velen wordt aangezien! Maar 't is niet waar, aldus ge noemde Nationaal Hersteller. Er zijn wel punten van overeenstemming met de N. S. B., zoo zeide hij hierop komen we nog terug maar daarnaast staan „groote en ingrijpende verschillen". Vooreerst, aldus de generaal, in uiter lijkheden, manieren en methoden der N. S. B., welke het Verbond verwerpt, als een oorspronkelijk Nederlandsch karakter missende. Ook in de wijze van propaganda loopen de beide bewegingen verre uiteen. Het weekblad „Volk en Vaderland" noem de spr. een strijdschrift in den slechtsten zin, waarop communisten jaloersch zouden kunnen worden. (Wij citeeren hier gene raal Snijders, geen Marxist!). Spr. keurde verder af de in geschriften der N. S. B. voorkomende pogingen om de arbeidersklasse door onvervulbare voor spiegelingen in het gevlei te komen. Veel ernstiger echter achtte spr. een voor het Verbond onoverkomelijk verschilpunt: het Leidersbeginsel. Spr. toonde aan, dat in een toekomststaat der N. S. B. de Leider zal zijn: dictator, met al de nadeelen en gevaren, welke deze positie onontkomelijk in zich sluit. Het is historisch bewezen en psychologisch verklaarbaar, aldus spr., dat elk gezag zonder afgepaalde begrenzing en effectieve controle onverbiddelijk leidt tot excessen. Weerstanden en verzet tegen zulk gezag kunnen niet uitblijven enmoe- ten, naar den geest van het stelsel en op straffe van ondermijning daarvan, gebro ken worden. En al ware de Leider zelf geniegd tot matiging en tot erkenning van de hoogheid van het recht, dan nog leiden zijn onmisbare medewerkers hem, wellicht onbewust, naar despotisme en geweld. Het is nog al duidelijk 'gezegd! Wij mo gen niet constateeren, dat generaal Snij ders niet positief, vierkant stelling heeft genomen èn tegen het grondbeginsel van de N. S. B. het leidersschap èn tegen haar tactiek en propaganda; integendeel! Maar: wat zijn dan de punten van over eenstemming tusschen „Nationaal Herstel" en N. S. B? Spr. zette (wij ontleenen onze citaten aan een verslag in de „Avondpost") voorts een aantal beginselen van nationale ethiek en politiek uiteen, welke het Ver bond en de N. S. B. gemeen hebben als: „Trouw aan het Oranjehuis; streven naar eenheid en krachtig gezag; herleving van arbeidsvreugde en gemeenschapszin; strijd tegen machtsmisbruik, eigenbelang en cor ruptie; bestrijding van het ontaarde partij wezen, in het bijzonder van het Marxis me en den klassenstrijd; herziening van het parlementaire stelsel; onverbrekelijke handhaving van de Rijkseenheid; voorzie ning in een krachtige weerbaarheid in Nederland en in Ned.-Indië, als onmisbare voorwaarde voor een Nederlandsche zelf- standigheidspolitiek; aanvaarding van het beginsel der corporatieve gedachte in de nieuwe ordening van maatschappij en staatsbestel". Uit deze passage in de rede van gene raal Snijders blijkt tevens wat Nationaal Herstel wel wil, het voornaamste althans. Eerlijk gezegd, wij begrijpen, dat men om de verwezenlijking van deze «n an dere verlangens een afzonderlijke partij sticht; wij begrijpen 't, het is o.i. psycho logisch heel verklaarbaar. Maar 't is, naar onze overtuiging, objec- V Rondom „De Beul". De burgemeester van Amsterdam wil de tweede opvoering van het tooneelstuk „De Beul" bij welker eerste opvoering vrij ernstige relletjes hebben plaats gehad, zoo als men weet niet verbieden. Deze tweede opvoering zal, als er niets bijzon ders tusschen komt, tegen Kerstmis plaats hebben. Nu is 't, om bij alles, wat zich rondom „De Beul" afspeelt, een juist oordeel te vormen, noodig, twee dingen te onder scheiden. Eerstens, het feit der relletjes. Dat daar voor een magistraat, dat daarvoor de Overheid niet uit den weg gaat, moet wor den toegejuicht, is plicht. En, als wij lezen, dat de burgemeester van den Haag een tweede opvoering van „De Beul" in zijn gemeente verbiedt, omdat er in Am sterdam onregelmatigheden zijn voorge vallen, dan vinden wij deze argumentatie van het verbod ongelukkig, zeer onge lukkig. Vrees voor relletjes mag de Overheid niet leiden bij haar beslissingen. Tenzij, natuurlijk, die relletjes, die onregelmatigheden haar grond vinden in een gebeuren, dat terecht de gemoede ren ophitst en terecht ontstemming en ergernis wekt. Dan zijn het niet die relle tjes, die de Overheid beïnvloeden bij haar beslissingen, maar dan is het dat verkeer- gebeuren. En nu is dit het tweede feit (in chrono logische volgorde, vanzelfsprekend, het eerste): de opvoering van „De Beul" heeft, naar vrij algemeene beoordeeling, een godslasterlijke strekking en een hatelijk karakter voor bepaalde politieke groepen der bevolking (met name voor hen, die het nation aal-socialisme voorstaan). En d i t feit had voor den burgemeester van Amsterdam reden moeten zijn, om het tooneelstuk te verbieden. En is ook nu nog reden, om het te verbieden, nu 't is duidelijk! een verbod, na de relletjes bij de eerste opvoering, óók zijn schaduw zijde heeft! Indien de burgemeester van Amsterdam 't niet eens is met de vrij algemeene be oordeeling van „De Beul" een burgemees ter mag, natuurlijk, een afwijkende mee ning.hebben! dan moet ons oordeel an ders luiden. En burgemeester v. d. Vlugt heeft inderdaad een andere meening over het tooneelstuk, zooals hij in de zitting van den Amsterdamschen Raad. verleden week heeft verklaard. Maar, helaas, o.i. heelemaal niet overtuigend geargu menteerd! Wij hebben deze opmerkingen even wil len maken rondom een zaak, die in den lande veel stof heeft opgejaagd en mis schien nog opjagen zaL tief bezien, verkeerd. Verkeerd, eerstens, omdat men voor de zelfde- verlangens kan strijden en vechten in bestaande politieke partijen. En, naar 't ons voorkomt, met meer kans op s u c c e s. Verkeerd, vervolgens, omdat men aldus door zich tegenover alle bestaande po litieke partijen te stellen in de kaart speelt van de N. S. B., waarvan men zelf zegt, dat zij een toekomst voorbereidt van „despotisme en geweld"! Niet zonder eenige aanleiding zien zeer velen de leden van „Nationaal Herstel" aan voor „verkap te of driekwart N. S. B.'ers"! Aan de eerlijkheid der bedoelingen van „Nationaal Herstel" twijfelen wij niet, maar wèl en heel sterk aan de doeltref fendheid van zijn optreden en van zijn actie! TWINTIG PERSONEN OM HET LEVEN GEKOMEN. RIO DE JANEIRO, 9 Dec. (A.N.P.) Uit Bahia wordt gemeld, dat 20 personen om het leven zijn gekomen tengevolge van een ketelontploffing op het stoomschip „Prudente Moraes", dat op de San Fran- cisco-rivier is gezonken. Bezuinigingen voor het onderwijs Het wetsontwerp tot „verlaging van de openbare uitgaven vaoor het onderwijs", dit spoedig weer aan de orde komt, zal niet zoo vlot worden aangenomen. De Regeering stelt o.m. voor, dat aan 60- jarige onderwijzers (voorloopig) pensioen zal worden verleend, opdat wachtgelders en werklooze onderwijzers zullen kunnen worden aangesteld! Maar de gehuwde onderwijzers laat de regeering onge moeid. De heer Suring (R.-K.) nu heeft een door anti-revolutionare en christelijk- historische leden medegeteekerd amende ment op de bezuinigingsparagraaf van On derwijs ingediend, waarvan de strekking is, dat de gehuwde onderwijzeres, die geen kostwinsteris, zal worden ont slagen. Dezen keer kan minister Slotema- ker niet als mr. Marchant bij aanneming dreigen het wetsontwerp in te trekken. En aangenomen wordt het amendement wis en zeker. Behalve dit zijn nog een aantal andere amendementen ingediend. Men zie daarvoor onder de rubriek „Binnenland". Maar het belangrijkste geschilpunt zal zijn, dat de partijen der rechterzijde zich niet zullen kunnen vereenigen met de voor gestelde gedwongen concentratie van b ij- j zondere lagere scholen; een maatregel, die ingaat tegen de financieele gelijkstel lingen, tegen de pacificatie. Wij zien het debat hierover met groote belangstelling tegemoet. Duitschland is boos op Dr. Korten horst. WEGENS REDE BIJ DE BEGROOTING Incident bij de besprekingen te Berlijn Volgens een gerucht, waaraan de Maas bode zich Zaterdagmorgen den tolk heeft gemaakt (wij hebben het overgenomen), zou mr. L. G. Kortenhorst, die als lid der Nederlandsche delegatie voor de handels besprekingen met Duitschland de vorige week te Berlijn vertoefde, uit Duitschland zijn gezet. Naar aanleiding hiervan vernam de „Tel", van bevoegde zijde, dat mr. Kortenhorst dezer dagen uit Berlijn is teruggekeerd, omdat er een pauze in de onderhandelin gen was ingetreden. Tevens wenschte mr. Kortenhorst deel te nemen aan de discus sies over de begrooting van Handel, Nij verheid en Scheepvaart in de Tweede Ka mer. Ook andere Nederlandsche onderhan delaren hebben voor het week-end Berlijn verlaten. Ten aanzien van mr. Kortenhorst heeft zich wel een incident voorgedaan in dezen vorm, dat hem in verband met den indruk die te Berlijn verkregen is uit de redevoe ring, welke hij onlangs bij de behandeling van de Justitie-begrooting in de Tweede Kamer heeft gehouden, te verstaan is ge geven, dat hij, hoewel zakelijk als lid der delegatie erkend, geen onverplichte beleefd heden van socialen aard zou genieten. Daarbij werd tevens te kennen gegeven, dat er niet voor kon worden ingestaan, dat de Duitsche pers over de uitlatingen van mr. Kortenhorst in de Tweede Kamer zou zwijgen. De Duitsche regeering heeft dus niet dr. Kortenhorst het verblijf in Duitschland ontzegd. Wel heeft de Nederlandsche gede legeerde aldus de „Tel." in de hem gedane mededeeling aanleiding gevonden tot het besluit, de volgende week, wanneer de onderhandelingen te Berlijn zullen wor den voortgezet, niet naar de Duitsche hoofdstad terug te keeren. Mr. Kortenhorst heeft zich, meent het blad te weten, bij zijn besluit laten leiden door de overweging, dat onder de gegeven omstandigheden zijn aanwezigheid te Ber lijn wellicht niet bevorderlijk zou kunnen zijn voor een vlotter verloop der bespre kingen. Zulks achtte hij niet in het be lang van het Nederlandsche bedrijfsleven, welks belangen hij in de delegatie verte genwoordigde. Daarom heeft hij, nu de Duitschers uiting hadden gegeven aan hun gegriefdheid over zijn rede in de Tweede Kamer, er de voorkeur aan gegegeven de delegatie haar werk te laten voortzetten, zonder hem, ten einde ongewenschte wrij vingen te voorkomen. DE GEWRAAKTE REDE In het gedeelte zijner rede, dat dr. Kor tenhorst van Duitsche zijde kwalijk wordt genomen, keerde het Kamerlid zich tegen mr. Westerman, die Duitschland als voor- Vierde stoomschip bij Egmond gestrand De bemanning aan boord gebleven In den afgeloopen nacht is ongeveer 5 K.M. ten Zuiden van Egmond aan Zee een stoomschip gestrand, met hout gela den. De zee is kalm, zoodat voor het schip en zijn bemanning geen gevaar bestaat. De stranding moet worden toegeschreven aan den mist. Te omstreeks half zeven is de redding boot van Egmond uitgevaren. Van Den Helder is de sleepboot „Utrecht" van het bureau Weismuller en van IJmuiden zijn de sleepbooten „Nestor" en „Stentor" ter assistentie uitgevaren. Het gestrande stoomschip is de Zweed- sche „Diana". Het schip was op weg van Leningrad naar Amsterdam. Hedenmorgen te zes uur bemerkte de strandjutter E. de Groot, dat er een schip op de tweede bank zat, 4 y7 K.M. ten Zui den van Egmond. Hij waarschuwde de kunstwacht en de bemanning der redding boot. Om half acht was de reddingboot reeds bij het schip, maar behoefde geen assistentie te verleenen. Omstreeks half negen arriveerde ook de „Neeltje Jacoba", alsmede de sleepbooten „Hector" en „Nes tor". De „Diana" wenschte echter geen sleepbootassistentie. De kapitein wil trach ten bij hoog water op eigen kracht vlot te komen. beeld van een goed strafrechtspleging had genoemd. Blijkens de „Handelingen" heeft dr. Kor tenhorst woordelijk het volgende gezegd: „Ik geloof, dat wanneer de gevoelsargu menten, die hoogst waarschijnlijk den heer Westerman hebben bezield, hier als juist zouden worden erkend, wij dan zeer groote rechtsgoederen zouden prijsgeven. Er is in de historie van ons strafrecht zeer zeker een tijdperk geweest, waarbij de idealen, door den geachten afgevaardigde nu gepro pageerd, in volle werking waren. Het was de tijd van het arbitrale strafrecht, waar bij de scheiding van de machten in den Staat niet plaats vond en dat alleen het belang van den Staat zonder geschreven recht maatstaf en norm waren voor de uitspraak, die de rechter gaf. Maar in de laatste eeuwen is een merkwaardige ont wikkeling van het straf recht opgetreden, waardoor de gulden rechtsregel, die nog altijd zijn waarde heeft behouden, zij het dan na eenige evolutie, nog in volle kracht is: Nulla poena .sine culpa, nulla poena sine previa lege poenale. Deze grondregel wordt naar mijn over tuiging in het land, dat de heer Westermad tot voorbeeld nam, niet in elk opzicht na geleefd, de scheiding van de machten in wetgevende, uitvoerende en rechtspreken de macht heeft daar een bedenkelijke ver doezeling ondergaan. De onaantastbaar heid van de rechterlijke uitspraken, de on afhankelijkheid van de rechterlijke macht tegenover de uitvoerende organen is daar wel nu en dan tot een aanfluiting gewor den. Het gevolg daarvan is, dat misschien wel de rechtsorde, zooals de regeering die wenscht gehandhaafd te zien, op rigou reuze wijze wordt gehandhaafd, maar dat wij naar onze begrippen daarvan niet meer kunnen spreken van een rechtsstaat en van eenige rechten van het individu tegenover den staat. Ik geloof, dat het voorbeeld, dat de heer Westerman ons ter navolging voorhoudt, is een averechtsche politiek, die in ons land althans aller minst op navolging aanspraak '-.an maken". In dezelfde redevoering heeft dr. Kor tenhorst ook gesproken over de groote ac tiviteit, die de Duitsche nationaal-socialis- ten naar zijn meening hier in Nederland bij voortduring en vrijwel ongehinderd weten te ontketenen. „Ik geloof, dat dit vraagstuk dieper moet worden bekeken dan alleen uit een oog punt van enkele raddraaiers, die hier in het belang van een vreemden Staat werk zaam zijn en die een bedenkelijke activi teit op velerlei gebied weten te ontwikke len. Wanneer het vreemdelingenrecht zoo aan stonds door de regeering compleet aan de orde ?al worden gesteld, hoop ik, dat de minister ook de vrijheid zal kunnen vin den om het vereenigingsrecht van vreem delingen aan banden te leggen en, voor zoover er een gevaar in schuilt, dat de vrij heid van vereeniging van vreemdelingen hier op den duur een bedreiging zou kun nen vormen voor de onafhankelijkheid van onzen staat en voor de vrije ontwikkeling van onze staatsinstellingen, hoop ik, dat de minister maatregelen zal weten te ne men om dat vreemdelingen-vereenigings- recht van zijn kwade kanten te ontdoen. Wij leven nu eenmaal in een land, dat door zijn lange grenzen in het Zuiden en VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Laval en Hoare hebben vredesvoorstellen geformuleerd, welke aan Mussolini zullen worden voorgelegd. Redevoering van Mus solini in de Italiaansche Kamer. Tweede bombardement van Dessié. (4de blad). Bloedige botsingen op Kreta. (4de blad). Opnieuw ernstige studenten-onlusten te Cairo. (4de blad). Een accoord inzake Noord-China. (4de blad). Lawineramp in Rusland eischt 88 doo- den. (4de blad). BINNENLAND. De Rijkssalarissen met 5 pet. verlaagd. (lste blad). De door dr. Kortenhorst in Duitschland ondervonden bejegening, (lste blad). Amendementen op de door de regeering voorgestelde onderwijsbezuinigingen. (2de blad). Nadere bijzonderheden omtrent het vreeselijk auto-ongeluk bij den Oever. (Gem. Ber. 3de blad). Wederom een Zweedsch Stoomschip bij Egmond gestrand, (lste blad). Roofoverval op zieke vrouw te Putten, waarbij een groot bedrag aan geld is ont vreemd. (lste blad). LEIDEN. De werkzaamheden voor den stadhuis bouw hervat, (lste blad). Overleden is de heer F. de Rooij, direc teur van de broodfabriek „De Zeeuw". (lste blad). SPORT EN WEDSTRIJDEN. Voetbal: Een schitterende voetbal zege van het Oranjeteam op de Ieren. De heer Putten gekozen tot voorzitter van den D.H.V.B. (2e blad). Schaken: De 27ste partij van den schaakwedstrijd om den wereldtitel door Euwe verloren, de 28ste afgebroken. (2de blad). Biljarten: Gehrels ongeslagen Ned. Kampioen der 2e klasse. Schermen: Het Leidsch kampioen schap op floret door v. Dam gewonnen. (2de blad). in het Oosten zeer vatbaar is voor péné- tration, al dan niet pacifique". „Het ligt volstrekt niet in de bedoeling om aan een bevriende regeering, de regee ring van een groot rijk in het Oosten van ons land, bedoelingen toe te schrijven, die die waarschijnlijk niet aanwezig zijn op dit oogenblik, maar er is toch reden voor een zeker voorzichtigheid. Ook het kleine Oos tenrijk heeft misschien wel op een goed oogenblik gedacht, dat het regiem, dat in Duitschland aan het bewind kwam, geen geestelijke exportartikelen zou gaan fabri- ceeren, n.l. dat de theorie van Duitschland niet zou worden overgebracht naar de re publiek Oostenrijk, en toch is dat een bron geworden van alle mogelijke binnenland- sche onlusten, van stokerijen, die op be paalde tijden een reëel gevaar hebben be- teekend voor de onafhankelijkheid van den Oostenrijkschen staat. Wanneer wij de theorie van onze ooster buren maar oppervlakkig kennen, weten wij, dat daar het ras en het bloed een zeer sterke rol vervullen. Nu hebben wij het geluk misschien is het geen geluk dat wij van datzelfde bloed en van dat zelfde ras misschien iets zuiverder zijn als het Duitsche volk. Wie zegt dat, wanneer hier de bodem rijp gemaakt is, niet alleen door de organisaties van vreem delingen, maar, helaas moet ik zeggen, ook door de organisatie van de groep der N.S. B., men dan niet zal zeggen: het volk wil dat nu eenmaal, het wil opgenomen wor- nde in het groote Germaansche vaderland. Wij moeten niet wachten tot het zoover komt, maar als wij alleen maar de theore tische mogelijkheid voor oogen hebben, dat het zoover zou komen, dan was er reeds

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1935 | | pagina 1