MAANDAG 9 DECEMBER 1935
No. 8288
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
£eidóeheSoti/fcci/til:
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week t 2.50 pei kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, I'oop en verkoop, f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
i
V „Nationaal Herstelden N.S.B.
De Centrale Baad van het Verbond van
Nationaal Herstel heeft een vergadering
gehouden, waarop de eere-voorzitter ge
neraal Snijders enkele opmerkingen heeft
gemaakt, welke in wijderen kring bekend
moeten worden, omdat het goed is, dat
men weet, wat „Nationaal Herstel" wel
wil en wat het niet wil.
Wat het niet wil. „Nationaal Herstel"
wil niet zijn een organisatie van verkapte
of driekwart N. S. B.'ers, aldus generaal
Snijders, 't Is een feit, dat „Nationaal Her
stel" wèl daarvoor door zeer velen wordt
aangezien! Maar 't is niet waar, aldus ge
noemde Nationaal Hersteller. Er zijn wel
punten van overeenstemming met de N.
S. B., zoo zeide hij hierop komen we nog
terug maar daarnaast staan „groote en
ingrijpende verschillen".
Vooreerst, aldus de generaal, in uiter
lijkheden, manieren en methoden der N.
S. B., welke het Verbond verwerpt, als
een oorspronkelijk Nederlandsch karakter
missende. Ook in de wijze van propaganda
loopen de beide bewegingen verre uiteen.
Het weekblad „Volk en Vaderland" noem
de spr. een strijdschrift in den slechtsten
zin, waarop communisten jaloersch zouden
kunnen worden. (Wij citeeren hier gene
raal Snijders, geen Marxist!).
Spr. keurde verder af de in geschriften
der N. S. B. voorkomende pogingen om de
arbeidersklasse door onvervulbare voor
spiegelingen in het gevlei te komen.
Veel ernstiger echter achtte spr. een voor
het Verbond onoverkomelijk verschilpunt:
het Leidersbeginsel. Spr. toonde aan, dat
in een toekomststaat der N. S. B. de Leider
zal zijn: dictator, met al de nadeelen en
gevaren, welke deze positie onontkomelijk
in zich sluit. Het is historisch bewezen en
psychologisch verklaarbaar, aldus spr., dat
elk gezag zonder afgepaalde begrenzing en
effectieve controle onverbiddelijk leidt tot
excessen. Weerstanden en verzet tegen
zulk gezag kunnen niet uitblijven enmoe-
ten, naar den geest van het stelsel en op
straffe van ondermijning daarvan, gebro
ken worden. En al ware de Leider zelf
geniegd tot matiging en tot erkenning van
de hoogheid van het recht, dan nog leiden
zijn onmisbare medewerkers hem, wellicht
onbewust, naar despotisme en geweld.
Het is nog al duidelijk 'gezegd! Wij mo
gen niet constateeren, dat generaal Snij
ders niet positief, vierkant stelling heeft
genomen èn tegen het grondbeginsel van
de N. S. B. het leidersschap èn tegen
haar tactiek en propaganda; integendeel!
Maar: wat zijn dan de punten van over
eenstemming tusschen „Nationaal Herstel"
en N. S. B? Spr. zette (wij ontleenen onze
citaten aan een verslag in de „Avondpost")
voorts een aantal beginselen van nationale
ethiek en politiek uiteen, welke het Ver
bond en de N. S. B. gemeen hebben als:
„Trouw aan het Oranjehuis; streven naar
eenheid en krachtig gezag; herleving van
arbeidsvreugde en gemeenschapszin; strijd
tegen machtsmisbruik, eigenbelang en cor
ruptie; bestrijding van het ontaarde partij
wezen, in het bijzonder van het Marxis
me en den klassenstrijd; herziening van
het parlementaire stelsel; onverbrekelijke
handhaving van de Rijkseenheid; voorzie
ning in een krachtige weerbaarheid in
Nederland en in Ned.-Indië, als onmisbare
voorwaarde voor een Nederlandsche zelf-
standigheidspolitiek; aanvaarding van het
beginsel der corporatieve gedachte in de
nieuwe ordening van maatschappij en
staatsbestel".
Uit deze passage in de rede van gene
raal Snijders blijkt tevens wat Nationaal
Herstel wel wil, het voornaamste althans.
Eerlijk gezegd, wij begrijpen, dat men
om de verwezenlijking van deze «n an
dere verlangens een afzonderlijke partij
sticht; wij begrijpen 't, het is o.i. psycho
logisch heel verklaarbaar.
Maar 't is, naar onze overtuiging, objec-
V Rondom „De Beul".
De burgemeester van Amsterdam wil de
tweede opvoering van het tooneelstuk „De
Beul" bij welker eerste opvoering vrij
ernstige relletjes hebben plaats gehad, zoo
als men weet niet verbieden. Deze
tweede opvoering zal, als er niets bijzon
ders tusschen komt, tegen Kerstmis plaats
hebben.
Nu is 't, om bij alles, wat zich rondom
„De Beul" afspeelt, een juist oordeel te
vormen, noodig, twee dingen te onder
scheiden.
Eerstens, het feit der relletjes. Dat daar
voor een magistraat, dat daarvoor de
Overheid niet uit den weg gaat, moet wor
den toegejuicht, is plicht. En, als wij lezen,
dat de burgemeester van den Haag een
tweede opvoering van „De Beul" in
zijn gemeente verbiedt, omdat er in Am
sterdam onregelmatigheden zijn voorge
vallen, dan vinden wij deze argumentatie
van het verbod ongelukkig, zeer onge
lukkig.
Vrees voor relletjes mag de Overheid
niet leiden bij haar beslissingen.
Tenzij, natuurlijk, die relletjes, die
onregelmatigheden haar grond vinden in
een gebeuren, dat terecht de gemoede
ren ophitst en terecht ontstemming en
ergernis wekt. Dan zijn het niet die relle
tjes, die de Overheid beïnvloeden bij haar
beslissingen, maar dan is het dat verkeer-
gebeuren.
En nu is dit het tweede feit (in chrono
logische volgorde, vanzelfsprekend, het
eerste): de opvoering van „De Beul" heeft,
naar vrij algemeene beoordeeling, een
godslasterlijke strekking en een hatelijk
karakter voor bepaalde politieke groepen
der bevolking (met name voor hen, die het
nation aal-socialisme voorstaan).
En d i t feit had voor den burgemeester
van Amsterdam reden moeten zijn, om het
tooneelstuk te verbieden. En is ook nu
nog reden, om het te verbieden, nu 't
is duidelijk! een verbod, na de relletjes
bij de eerste opvoering, óók zijn schaduw
zijde heeft!
Indien de burgemeester van Amsterdam
't niet eens is met de vrij algemeene be
oordeeling van „De Beul" een burgemees
ter mag, natuurlijk, een afwijkende mee
ning.hebben! dan moet ons oordeel an
ders luiden. En burgemeester v. d. Vlugt
heeft inderdaad een andere meening over
het tooneelstuk, zooals hij in de zitting
van den Amsterdamschen Raad. verleden
week heeft verklaard. Maar, helaas, o.i.
heelemaal niet overtuigend geargu
menteerd!
Wij hebben deze opmerkingen even wil
len maken rondom een zaak, die in den
lande veel stof heeft opgejaagd en mis
schien nog opjagen zaL
tief bezien, verkeerd.
Verkeerd, eerstens, omdat men voor de
zelfde- verlangens kan strijden en vechten
in bestaande politieke partijen. En, naar
't ons voorkomt, met meer kans op
s u c c e s.
Verkeerd, vervolgens, omdat men aldus
door zich tegenover alle bestaande po
litieke partijen te stellen in de kaart
speelt van de N. S. B., waarvan men zelf
zegt, dat zij een toekomst voorbereidt van
„despotisme en geweld"! Niet zonder
eenige aanleiding zien zeer velen de leden
van „Nationaal Herstel" aan voor „verkap
te of driekwart N. S. B.'ers"!
Aan de eerlijkheid der bedoelingen van
„Nationaal Herstel" twijfelen wij niet,
maar wèl en heel sterk aan de doeltref
fendheid van zijn optreden en van zijn
actie!
TWINTIG PERSONEN OM HET LEVEN
GEKOMEN.
RIO DE JANEIRO, 9 Dec. (A.N.P.)
Uit Bahia wordt gemeld, dat 20 personen
om het leven zijn gekomen tengevolge
van een ketelontploffing op het stoomschip
„Prudente Moraes", dat op de San Fran-
cisco-rivier is gezonken.
Bezuinigingen voor het
onderwijs
Het wetsontwerp tot „verlaging van de
openbare uitgaven vaoor het onderwijs",
dit spoedig weer aan de orde komt, zal niet
zoo vlot worden aangenomen.
De Regeering stelt o.m. voor, dat aan 60-
jarige onderwijzers (voorloopig) pensioen
zal worden verleend, opdat wachtgelders
en werklooze onderwijzers zullen kunnen
worden aangesteld! Maar de gehuwde
onderwijzers laat de regeering onge
moeid. De heer Suring (R.-K.) nu heeft
een door anti-revolutionare en christelijk-
historische leden medegeteekerd amende
ment op de bezuinigingsparagraaf van On
derwijs ingediend, waarvan de strekking
is, dat de gehuwde onderwijzeres, die
geen kostwinsteris, zal worden ont
slagen. Dezen keer kan minister Slotema-
ker niet als mr. Marchant bij aanneming
dreigen het wetsontwerp in te trekken. En
aangenomen wordt het amendement wis en
zeker.
Behalve dit zijn nog een aantal andere
amendementen ingediend. Men zie daarvoor
onder de rubriek „Binnenland".
Maar het belangrijkste geschilpunt zal
zijn, dat de partijen der rechterzijde zich
niet zullen kunnen vereenigen met de voor
gestelde gedwongen concentratie van b ij- j
zondere lagere scholen; een maatregel,
die ingaat tegen de financieele gelijkstel
lingen, tegen de pacificatie. Wij zien het
debat hierover met groote belangstelling
tegemoet.
Duitschland is boos op
Dr. Korten horst.
WEGENS REDE BIJ DE BEGROOTING
Incident bij de besprekingen te Berlijn
Volgens een gerucht, waaraan de Maas
bode zich Zaterdagmorgen den tolk heeft
gemaakt (wij hebben het overgenomen),
zou mr. L. G. Kortenhorst, die als lid der
Nederlandsche delegatie voor de handels
besprekingen met Duitschland de vorige
week te Berlijn vertoefde, uit Duitschland
zijn gezet.
Naar aanleiding hiervan vernam de „Tel",
van bevoegde zijde, dat mr. Kortenhorst
dezer dagen uit Berlijn is teruggekeerd,
omdat er een pauze in de onderhandelin
gen was ingetreden. Tevens wenschte mr.
Kortenhorst deel te nemen aan de discus
sies over de begrooting van Handel, Nij
verheid en Scheepvaart in de Tweede Ka
mer. Ook andere Nederlandsche onderhan
delaren hebben voor het week-end Berlijn
verlaten.
Ten aanzien van mr. Kortenhorst heeft
zich wel een incident voorgedaan in dezen
vorm, dat hem in verband met den indruk
die te Berlijn verkregen is uit de redevoe
ring, welke hij onlangs bij de behandeling
van de Justitie-begrooting in de Tweede
Kamer heeft gehouden, te verstaan is ge
geven, dat hij, hoewel zakelijk als lid der
delegatie erkend, geen onverplichte beleefd
heden van socialen aard zou genieten.
Daarbij werd tevens te kennen gegeven,
dat er niet voor kon worden ingestaan,
dat de Duitsche pers over de uitlatingen
van mr. Kortenhorst in de Tweede Kamer
zou zwijgen.
De Duitsche regeering heeft dus niet dr.
Kortenhorst het verblijf in Duitschland
ontzegd. Wel heeft de Nederlandsche gede
legeerde aldus de „Tel." in de hem
gedane mededeeling aanleiding gevonden
tot het besluit, de volgende week, wanneer
de onderhandelingen te Berlijn zullen wor
den voortgezet, niet naar de Duitsche
hoofdstad terug te keeren.
Mr. Kortenhorst heeft zich, meent het
blad te weten, bij zijn besluit laten leiden
door de overweging, dat onder de gegeven
omstandigheden zijn aanwezigheid te Ber
lijn wellicht niet bevorderlijk zou kunnen
zijn voor een vlotter verloop der bespre
kingen. Zulks achtte hij niet in het be
lang van het Nederlandsche bedrijfsleven,
welks belangen hij in de delegatie verte
genwoordigde. Daarom heeft hij, nu de
Duitschers uiting hadden gegeven aan hun
gegriefdheid over zijn rede in de Tweede
Kamer, er de voorkeur aan gegegeven de
delegatie haar werk te laten voortzetten,
zonder hem, ten einde ongewenschte wrij
vingen te voorkomen.
DE GEWRAAKTE REDE
In het gedeelte zijner rede, dat dr. Kor
tenhorst van Duitsche zijde kwalijk wordt
genomen, keerde het Kamerlid zich tegen
mr. Westerman, die Duitschland als voor-
Vierde stoomschip bij
Egmond gestrand
De bemanning aan boord gebleven
In den afgeloopen nacht is ongeveer
5 K.M. ten Zuiden van Egmond aan Zee
een stoomschip gestrand, met hout gela
den.
De zee is kalm, zoodat voor het schip en
zijn bemanning geen gevaar bestaat. De
stranding moet worden toegeschreven aan
den mist.
Te omstreeks half zeven is de redding
boot van Egmond uitgevaren. Van Den
Helder is de sleepboot „Utrecht" van het
bureau Weismuller en van IJmuiden zijn
de sleepbooten „Nestor" en „Stentor" ter
assistentie uitgevaren.
Het gestrande stoomschip is de Zweed-
sche „Diana". Het schip was op weg van
Leningrad naar Amsterdam.
Hedenmorgen te zes uur bemerkte de
strandjutter E. de Groot, dat er een schip
op de tweede bank zat, 4 y7 K.M. ten Zui
den van Egmond. Hij waarschuwde de
kunstwacht en de bemanning der redding
boot. Om half acht was de reddingboot
reeds bij het schip, maar behoefde geen
assistentie te verleenen. Omstreeks half
negen arriveerde ook de „Neeltje Jacoba",
alsmede de sleepbooten „Hector" en „Nes
tor". De „Diana" wenschte echter geen
sleepbootassistentie. De kapitein wil trach
ten bij hoog water op eigen kracht vlot te
komen.
beeld van een goed strafrechtspleging had
genoemd.
Blijkens de „Handelingen" heeft dr. Kor
tenhorst woordelijk het volgende gezegd:
„Ik geloof, dat wanneer de gevoelsargu
menten, die hoogst waarschijnlijk den heer
Westerman hebben bezield, hier als juist
zouden worden erkend, wij dan zeer groote
rechtsgoederen zouden prijsgeven. Er is in
de historie van ons strafrecht zeer zeker
een tijdperk geweest, waarbij de idealen,
door den geachten afgevaardigde nu gepro
pageerd, in volle werking waren. Het was
de tijd van het arbitrale strafrecht, waar
bij de scheiding van de machten in den
Staat niet plaats vond en dat alleen het
belang van den Staat zonder geschreven
recht maatstaf en norm waren voor de
uitspraak, die de rechter gaf. Maar in de
laatste eeuwen is een merkwaardige ont
wikkeling van het straf recht opgetreden,
waardoor de gulden rechtsregel, die nog
altijd zijn waarde heeft behouden, zij het
dan na eenige evolutie, nog in volle kracht
is: Nulla poena .sine culpa, nulla poena
sine previa lege poenale.
Deze grondregel wordt naar mijn over
tuiging in het land, dat de heer Westermad
tot voorbeeld nam, niet in elk opzicht na
geleefd, de scheiding van de machten in
wetgevende, uitvoerende en rechtspreken
de macht heeft daar een bedenkelijke ver
doezeling ondergaan. De onaantastbaar
heid van de rechterlijke uitspraken, de on
afhankelijkheid van de rechterlijke macht
tegenover de uitvoerende organen is daar
wel nu en dan tot een aanfluiting gewor
den. Het gevolg daarvan is, dat misschien
wel de rechtsorde, zooals de regeering die
wenscht gehandhaafd te zien, op rigou
reuze wijze wordt gehandhaafd, maar dat
wij naar onze begrippen daarvan niet
meer kunnen spreken van een rechtsstaat
en van eenige rechten van het individu
tegenover den staat. Ik geloof, dat het
voorbeeld, dat de heer Westerman ons ter
navolging voorhoudt, is een averechtsche
politiek, die in ons land althans aller
minst op navolging aanspraak '-.an maken".
In dezelfde redevoering heeft dr. Kor
tenhorst ook gesproken over de groote ac
tiviteit, die de Duitsche nationaal-socialis-
ten naar zijn meening hier in Nederland
bij voortduring en vrijwel ongehinderd
weten te ontketenen.
„Ik geloof, dat dit vraagstuk dieper moet
worden bekeken dan alleen uit een oog
punt van enkele raddraaiers, die hier in
het belang van een vreemden Staat werk
zaam zijn en die een bedenkelijke activi
teit op velerlei gebied weten te ontwikke
len.
Wanneer het vreemdelingenrecht zoo aan
stonds door de regeering compleet aan de
orde ?al worden gesteld, hoop ik, dat de
minister ook de vrijheid zal kunnen vin
den om het vereenigingsrecht van vreem
delingen aan banden te leggen en, voor
zoover er een gevaar in schuilt, dat de vrij
heid van vereeniging van vreemdelingen
hier op den duur een bedreiging zou kun
nen vormen voor de onafhankelijkheid van
onzen staat en voor de vrije ontwikkeling
van onze staatsinstellingen, hoop ik, dat
de minister maatregelen zal weten te ne
men om dat vreemdelingen-vereenigings-
recht van zijn kwade kanten te ontdoen.
Wij leven nu eenmaal in een land, dat
door zijn lange grenzen in het Zuiden en
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Laval en Hoare hebben vredesvoorstellen
geformuleerd, welke aan Mussolini zullen
worden voorgelegd. Redevoering van Mus
solini in de Italiaansche Kamer. Tweede
bombardement van Dessié. (4de blad).
Bloedige botsingen op Kreta. (4de blad).
Opnieuw ernstige studenten-onlusten te
Cairo. (4de blad).
Een accoord inzake Noord-China. (4de
blad).
Lawineramp in Rusland eischt 88 doo-
den. (4de blad).
BINNENLAND.
De Rijkssalarissen met 5 pet. verlaagd.
(lste blad).
De door dr. Kortenhorst in Duitschland
ondervonden bejegening, (lste blad).
Amendementen op de door de regeering
voorgestelde onderwijsbezuinigingen. (2de
blad).
Nadere bijzonderheden omtrent het
vreeselijk auto-ongeluk bij den Oever.
(Gem. Ber. 3de blad).
Wederom een Zweedsch Stoomschip bij
Egmond gestrand, (lste blad).
Roofoverval op zieke vrouw te Putten,
waarbij een groot bedrag aan geld is ont
vreemd. (lste blad).
LEIDEN.
De werkzaamheden voor den stadhuis
bouw hervat, (lste blad).
Overleden is de heer F. de Rooij, direc
teur van de broodfabriek „De Zeeuw".
(lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Voetbal: Een schitterende voetbal
zege van het Oranjeteam op de Ieren.
De heer Putten gekozen tot voorzitter van
den D.H.V.B. (2e blad).
Schaken: De 27ste partij van den
schaakwedstrijd om den wereldtitel door
Euwe verloren, de 28ste afgebroken. (2de
blad).
Biljarten: Gehrels ongeslagen Ned.
Kampioen der 2e klasse.
Schermen: Het Leidsch kampioen
schap op floret door v. Dam gewonnen.
(2de blad).
in het Oosten zeer vatbaar is voor péné-
tration, al dan niet pacifique".
„Het ligt volstrekt niet in de bedoeling
om aan een bevriende regeering, de regee
ring van een groot rijk in het Oosten van
ons land, bedoelingen toe te schrijven, die
die waarschijnlijk niet aanwezig zijn op
dit oogenblik, maar er is toch reden voor een
zeker voorzichtigheid. Ook het kleine Oos
tenrijk heeft misschien wel op een goed
oogenblik gedacht, dat het regiem, dat in
Duitschland aan het bewind kwam, geen
geestelijke exportartikelen zou gaan fabri-
ceeren, n.l. dat de theorie van Duitschland
niet zou worden overgebracht naar de re
publiek Oostenrijk, en toch is dat een bron
geworden van alle mogelijke binnenland-
sche onlusten, van stokerijen, die op be
paalde tijden een reëel gevaar hebben be-
teekend voor de onafhankelijkheid van
den Oostenrijkschen staat.
Wanneer wij de theorie van onze ooster
buren maar oppervlakkig kennen, weten
wij, dat daar het ras en het bloed een zeer
sterke rol vervullen. Nu hebben wij het
geluk misschien is het geen geluk
dat wij van datzelfde bloed en van dat
zelfde ras misschien iets zuiverder
zijn als het Duitsche volk. Wie zegt dat,
wanneer hier de bodem rijp gemaakt is,
niet alleen door de organisaties van vreem
delingen, maar, helaas moet ik zeggen, ook
door de organisatie van de groep der N.S.
B., men dan niet zal zeggen: het volk wil
dat nu eenmaal, het wil opgenomen wor-
nde in het groote Germaansche vaderland.
Wij moeten niet wachten tot het zoover
komt, maar als wij alleen maar de theore
tische mogelijkheid voor oogen hebben,
dat het zoover zou komen, dan was er reeds