DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
WOENSDAG 20 NOVEMBER 1935
No. 8272
OE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooniitbet^fing:
Voor Leiden 19 cent per week S 2.50 pei awartaal
Bü onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnè's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bü
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
De vrijheid van colportage
In de „Groene" schrijft prof. A. Josephus
Jitta:
„Het is welbeschouwd een dwaasheid te
beweren, dat de vrijheid van drukpers
zich zoo ver moet uitstrekken, dat zij ook
omvat de gelegenheid aan het publiek
drukwerken op te dringen, die het publiek
niet begeert en ook het verspreiden op den
openbaren weg van die drukwerken,
waarvan de verspreiding tot wanorde aan
leiding geeft. En die dwaasheid bereikt
haar hoogtepunt, wanneer men hier en
daar de politie met geweld ziet optreden,
niet ter bescherming van colporteurs, die
mishandeld worden, maar tot steun aan
colporteurs, die het publiek drukwerken
willen opdringen, welke dat publiek niet
wenscht".
De regeering heeft dezer dagen ver
klaard, dat zij niet voornemens is, een
algemeen colportageverbod uit te vaardi
gen.
Dat begrijpen we.
Er zijn vormen van colportage, die dood
onschuldig zijn, geen sterveling ergeren.
En als dan colportage in die gevallen het
middel is, om bepaalde lectuur aan den
man te brengen, dan zou voor zulke ge
vallen een algemeen colportage-verbod
heel jammer zijn.
Maar tusschen een algemeen colportage
verbod en bandelooze vrijheid om te col-
porteeren is een middenweg.
J De openbare weg moet dienstbaar zijn
aan de propaganda voor de verschillende
richtingen en partijen onder ons volk.
Dat is een stelling, die men nog al 'ns
hoort verkondigen. In den Leidschen Raad
b.v. is ze meermalen geponeerd door de
S.D.A.P. Maar daarbij wordt a priori aan
genomen, wat nog bewezen moet worden,
en.... niet bewezen kan worden.
De openbare weg moet dienen voor
het verkeer, voor een snel, gemakke
lijk en aangenaam verkeer! Dat is
het doel van den openbaren weg. En voor
andere doeleinden mag hü slechts inzoo-
verre worden gebruikt, als deze niet in
strijd komen met het eerste en eigenlijke
doel van den openbaren weg.
En nu kan niemand ontkennen, dat de
colportage zulke vormen kan aannemen
en ook hier en daar feitelijk zulke vor
men aanneemt, dat zij op den openbaren
weg niet kan worden toegelaten, omdat
zij in botsing komt met den eisch van
een snel, gemakkelijk en aangenaam ver
keer.
Als de N. S. B. ons toevoegt: daar komt
men nu mee aan, terwijl het toch ook vroe
ger voorkwam dan antwoorden we: ge
hebt gelijk. Ook vroeger nam de colpor
tage hier en daar vormen aan, die vooral
voor het aangename in het verkeer
op den openbaren weg hinderlijk waren.
Van overheidswege is men niet altijd met
genoeg kracht daartegen opgetreden.
Maar daaruit mag toch niet geconcludeerd,
dat 't dan ook nu zoo moet blijven door
gaan, wat er ook gebeure!
Wat wij gisteren schreven over de in
perking van de vrijheid van drukpers, kan
en moet ook worden gezegd van de inper
king van de vrijheid van colportage: zij
kan alleen rechtvaardigheid zijn, als zij ge
schiedt met strikte onpartijdigheid en
wijs beleid, maar zij zal in bepaalde om
standigheden moeten geschieden; zij
zal plicht kunnen zijn van de Over
heid.
ZIE OOK DE MEDEDEELINGEN OP
PAG. 4 EN 8.
RAADPLEEG VOOR UW SINT NICO-
LAAS-INKOOPEN VANDAAG EN VOL
GENDE DAGEN DE ADVERTENTIES
IN UW DAGBLAD. MORGEN GEVEN
WIJ EEN EXTRA SINT NICOLAAS-
NUMMER.
TWEEDE KAMER
PENSIOENKORTING SPOOR
WEGPERSONEEL
VREEMDELINGENWET ZAL
OOK OP DIENSTBODEN
VAN TOEPASSING WORDEN
De heer Aalberse (R.-K.) bleeft gis
teren bij de stemming over het wetsont
werp tot wijziging (in den zin van verla
ging) der pensioenen van de Spoorweg
ambtenaren, met een deel der Katholieke
fractie trouwens, getrouw aan zijn verle
den.
De leden der Katholieke fractie, die zich
vorig jaar bij de behandeling van het wets
ontwerp tot verlaging der Indische pen
sioenen zoo uitvoerig en krachtig op prin-
cipieele gronden verzetten tegen de ver
laging, omdat zij een aantasting ven ver
kregen rechten beteekent, hebben gisteren
ook gestemd tegen de aantasting der spoor -
wegambtenarenpensioenen.
Met den heer Aalberse stemden tegen de
leden der Kath. fractie, de heeren van
Poll, Suring, van Voorst tot Voorst, Bon-
gaerts, Steinmetz, IJsselmuiden en Fe-
ber. En verder met de Sociaal-Democraten,
de Communisten en de heeren Sneevliet
(Rev.-Soc.) en van Houten (Chr. Dem.).
De heer Arts, de Katholieke Democraat,
was er weer niet.
Daar de tegenstemmers het tot slechts 32
stemmen brachten en de voorstemmers 49
man sterk waren, hielp het verzet van hen,
die geen verkregen rechten willen zien
aangetast, niet. Het wetsontwerp werd aan
genomen.
Wel werd het verzacht door de aanne
ming van het amendement-va i Braambeek,
waardoor de weduwen- en weezenpensioe-
nen buiten de verlaging blijven en de kor
ting beperkt blijft tot 10 pet. (zonder de
in het ontwerp aanvankelijk opgenomen
mogelijkheid, dat het 15 pet zou kunnen
worden).
Dit amendement haalde het met 48 te
gen 33 stemmen.
Tegen stemden de Anti-Revolutionairen,
de Liberalen, de Staatkundig Gereformeer
den, de Christ.-Historischen op den heer
Krol na en slechts 4 Katholieken, namelijk
de heeren Lockefeer, Bongaerts, Schaep-
man en Ruys de Beerenbrouck.
Het andere, trouwens veel minder ge
wichtige amendement-van Braambeek, om
niet door de Kroon maar door den wetge
ver te laten bepalen of en wanneer de
spoorwegpensioenen zullen worden gewij
zigd, haalde de eindstreep niet. Het werd
verworpen met 55 tegen 26 stemmen.
Voorstemmers waren alleen de Sociaal-
Democraten, de Communisten en de heeren
IJsselmuiden (R.-K.), van Houten, (Chr.-
Dem.) en Sneevliet (Rev. Soc.).
Tot de wetsontwerpen, welke de Kamer
afdeed, voordat zij zich ging bezighouden
met de begrooting der Posterijen, Tele
graaf en Telefonie, behoorde dat der wij
ziging van de wet tot regeling van het
verrichten van arbeid door vreemdelingen,
met de bedoeling om den werkgever, die
een vergunning vraagt voor het in dienst
nemen van vreemdelingen, ter goedmaking
van de kosten der bemoeiingen van de ad
ministratie, een vergoeding te laten beta
len, nader te bepalen bij algemeene maat
regel van bestuur, doch ten aanzien waar
van gedacht werd van J 2.voor een ver
gunning en van 1.voor de verlenging
van een vergunning.
Minister Slingenberg heeft een
wetsontwerp verdedigd, dat de wet van 16
Mei 1934 tot regeling van het verrichten
van arbeid door vreemdelingen aanvult.
Bepaald is namelijk, dat van hen, die ar
beid door :an vreemdeling willen doen ver
richten, een zekere vergoeding zal wor
den gehevrn. Hoog zal dit bedrag, dat in
een algemeenen maatregel van bestuur
wordt vastgesteld, niet zijn: vermoedelijk
2 voor een vergunning en 1 voor een
verlenging daarvan. De bedoeling is echter
niet, met deze regeling geld in de schat
kist te brengen. Men moet een vergunning
aanvragen en deze kan worden geweigerd.
Tegenover 37.771 tot nu toe gevraagde ver
gunningen staan echter slechts 1812 afwij
zende beschikkingen. Voorts zijn 592 aan
vragen ingetrokken en is in 509 gevallen
verlenging eener verleende vergunning ge
weigerd. In duizenden gevallen is echter
niet op verlenging aangedrongen. Volgens
minister Slingenberg neemt het aantal
vreemdelingen (dat echter nog steeds niet
zoo heel ver beneden de 100.000 blijft)
reeds af.
Bedoelde regeling (plicht om vergunning
aan te vragen) strekt zich uit tot de daar
onder aangegeven bedrijven (niet tot al
le). In de maand Augustus is deze regeling
voor vreemde arbeidskrachten tot 80 be
drijven uitgebreid; in de komende maan
den zullen andere bedrijven daaraan toege
voegd worden. Het belangrijkste daarvan
zal zijn „het huishoudelijk bedrijf'. „De
dienstboden dus", verduidelijkte de minis
ter.
Intusschen moeten wij afwachten: te slap
kan de uitvoering zijn en ook te streng!
Enkele wetsontwerpen van fiscalen aard
brachten minister Colijn weldra achter de
regeer in gstaf el. Ditmaal in zijn hoedanig
heid van minister van koloniën. Strijd be
hoefde alleen gevoerd te worden over de
verlaging van het invoerrecht op sigaret
tenpapier van 800 op 18 pet. (12 pet. en 50
opcenten). M.a.w. dit recht wordt tot min
der dan een veertigste herleid. Het wordt
echter vervangen door een verhooging van
den accijns op sigaretten en gekorven tabak
van 20 tot 30 pet. Op die wijze hoopt men
het bedrag van ƒ3.4 millioen, dat ondanks
de belasting-ontduiking in Ned.-Indi uit
het sigarettenpapier wordt gehaald, te
rug te krijgen.
Met 40 tegen 32 stemmen immers is het
wetsontwerp erdoor gegaan. Tot de tegen
stemmers behoorden alle sociaal-democra
ten, vrijzinnig-democraten, communisten en
christelijk-historischen mitsgaders de hee
ren Sneevliet, Arts en Van Houten.
De begrooting van het Postbedrijf bracht
nog niet veel nieuws naar voren; zij was
echter nog niet afgehandeld, toen de ver
gadering om half zes werd geschorst. Het
Postbedrijf sluit elk jaar met een batig
saldo. En, hoewel men opnieuw, zij 't dan
ook op bescheiden schaal, tot tariefsverla
gingen is overgegaan, wordt voor 1936 we
derom- gerekend op een winstsaldo van
eenige millioenen: circa 5.550.000.
In de avondvergadering is „Buitênland-
sche Zaken" behandeld. Ook niet veel
belangrijks.
BINNENUND
SALARISVERLAGING RIJKS
PERSONEEL.
In de memorie van antwoord der regee
ring op haar bezuinigingsontwerp aan de
Eerste Kamer zegt de regeering inzake de
door haar voorgenomen salarisverlaging:
Naar aanleiding van de ernstige bezwa
ren van verscheidene leden tegen de voor
nemens der regeering met betrekking tot
de verlaging van de salarissen der ambte
naren, zij medegedeeld,dat de regeering
de daarmede beoogde besparing op de
Rijksuitgaven onvermijdelijk acht en dat
zij daarom haar standpunt ten deze on
verkort moet handhaven.
Het ligt geenszins in de bedoeling, zoo
lang geen sluitende begrooting is te berei
ken, elk jaar 5 pet. op de ambtenarensala
rissen te korten. De noodzakelijkheid van
een dergelijken maatregel kan namelijk
pas volledig beoordeeld worden, wanneer
de tijd daar om om een zoodanigen maatre
gel te treffen.
Toch nog genoeg!
Aan het bovenvermelde regeeringsstuk
ontleenen wij ook nog het volgende:
De mededeeling, dat de inrichting van de
werkkamer van den Minister van Land
bouw en Visscherij 6000 zou hebben ge
kost, is een verzinsel. De juiste kosten heb
ben bedragen 3365.40.
PROTESTEN VAN DE N.S.B.
Ook in de Prov. Staten van Noord-Brabant.
Bü het eindigen der eerste najaarszitting
van Prov. Staten van Noord-Brabant deed
zich een zelfde incident voor, als in de ver
gadering van de Z.-Holl. Staten.
Het lid Sengels (N.S.B.) had verzocht
een verklaring te mogen afleggen.
De voorzitter mr. dr. A. van Rijckevor-
sel, gaf hem het woord.
Luide begon het lid Sengers: De natio-
naal-socialisten zün van meening, dat de
Eerste Kamer op schandelüke wyze
De voorzitter hamerde hard: Ik kan zul
ke uitdrukkingen niet toelaten. Indien u
niet anders kunt spreken ontneem ik u het
woord!
Sengers: De Eerste Kamer verzaakt haar
plicht te doen.
De voorzitter hamerde harder en zeide
te eisch en, dat het lid Sengers zijn verkla
ring aflegt in toelaatbare termen.
Een andere verkleuring kan ik niet geven,
antwoordde deze.
Dan sluit ik de vergadering, zeide de
voorzitter en laat met een zwaren slag den
hamer vallen.
Het lid Sengers haast zich de Statenzaal
uit, op den voet gevolgd door zün partijge
noot van der Grienten.
Eveneens in Limburg.
Een gelijksoortig incident deed zich voor
in de vergadering van Prov. Staten van
Limburg, waar het N.S.B.-lid ir. Wierstrasz
van Dam de verklaring voorlas, waarop de
N.S.B.-ers de vergadering verlieten.
Vreeselijk ongeluk op den
Bosschenweg bij Heesch
Twee dooden, drie zwaar
gewonden bij auto-botsing.
Hedennacht ongeveer te 1 uur is op den
rijksweg tusschen 's-Hertogenbosch en
Grave ter hoogte van kilometerpaal 15 bü
Heesch een personenauto op een vracht
auto gebotst, met buitengewoon ernstige
gevolgen.
In de personenauto, die in de richting
Grave reed, bevonden zich de vier Nüme-
genaars Mr. v. Scherpenberg, advocaat en
procureur, de heer Seeuwen, candidaat-
notaris, de leerares mej. Pfaff en de tand
arts de heer J. Herweyer. De auto is op
gevlogen tegen een stilstaande vracht
auto, die rechts van den weg stond. De
bestuurder heeft getracht de auto, die
verlicht was, rechts te passeeren, en kwam
daardoor met het rechterachterstuk van de
vrachtauto in botsing. Mogelük heeft de
bestuurder de vrachtauto voor een tegen
ligger aangezien.
De gevolgen van de botsing waren ont
zettend. Beide wagens werden zeer ern
stig beschadigd. De heeren Scherpenberg
en Seeuwen waren op slag dood. De
chauffeur van de vrachtauto, de heer Rosa
uit Gouda, werd ernstig gewond, evenals
de inzittenden van de personenauto mej.
Pfaff en de heer Herweyer.
Dokter Stoltz uit Oss, dokter Bouman
uit Nistelrode en dokter Jansen uit Geffen
verleenden de eerste medische hulp. De
marechaussee was spoedig aanwezig om
een onderzoek in te stellen.
De gewonden zijn overgebracht naar het
ziekenhuis te Oss. De beide dooden zün
vervoerd naar het St. Ludovicusgesticht
te Heesch. De toestand van den chauffeur
Rosa is met levensgevaarlük. Voor het
leven der beide anderen bestaat ernstig
gevaar.
Nog in den loop van den nacht werd
ter plaatse een onderzoek ingesteld door
Mr. Dubois, Officier van Justitie te 's-Her
togenbosch en door burgemeester Offer
mans van Heesch. Dr. Nieboer uit 's-Her
togenbosch was eveneens aanwezig.
Men weet niet zeker wie de bestuurder
van den wagen is geweest, doordat de auto
geheel in elkaar was gedrukt. Men ver
moedt, dat het de heer Seeuwen was.
VIJF MILLIOEN PER MAAND.
Wij lezen in de „Maasb.":
Het is bekend, dat de Duitsche regee
ring, waar zü dat noodig oordeelt, sterke
propaganda maakt in het buitenland.
In het laatste nurhmer van „Der Deutsche
Weg" lezen wü: „5 millioen mark is onge
veer het bedrag, dat het Duitsche Rijk per
maand uitgeeft voor de propaganda in het
buitenland".
Het zou de moeite waard zün te weten,
of dit bedrag juist is en hoe en waar dit
geld wordt besteed. In Duitschland is het
niet te achterhalen, want daar is, evenalis
in Frankrijk vóór de revolutie, de staatsbe-
grooting geheim.
Niemand weet daar, waar het geld blüft,
behalve degenen, die zelf aan het laatje
zitten en ongecontroleerd elkaar geweldi
ge cadeaux geven en zelf enorme in
komsten trekken.
Maar het is voor ons wel zaak, uit te
zien, of en wat er van bovengenoemde 5
millioen in Nederland druppelt.
VERDERE GOUDTOE VLOEIING.
Wederom een gunstige weekstaat van
de Nederlandsche Bank.
Uit den nieuwen weekstaat van de
Nederlandsche Bank blükt, dat de goud
voorraad wederom met 9 millioen is
toegenomen, voornamelijk door invoer
uit Frankrük. Deze goud-arbitrage
schünt grootendeels door particuliere
banken te zün verricht. Ook overigens
geeft de weekstaat een gunstig beeld te
zien: vermindering der beleeningen en
disconteeringen, terwijl er in de positie
van het Rük ten opzichte van de Bank
weinig verandering is gekomen. Het goud
dekkingspercentage van alle direct op-
eischbafe verplichtingen bedraagt thans
74.34 tegen 73.69 pet. in de vorige week.
PRIJS TAXEGEDEELTE VAN MELK.
De prijs voor het taxegedeelte van con-
sumptiemelk, gekocht op regeeringscon-
tract, is voor de volgende week bepaald op
6% cent per liter, eventueel verhoogd
met premie of verminderd met de af
dracht voor de kwaliteit. De afdracht
voor ander in consumptie gebrachte melk
is vastgesteld op 2J4 cent per liter.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De werking der sancties tegen Italië.
Het verzet der Abessijnen wordt energie
ker. Europeanen gesignaleerd onder de
Abessijnen. De Negus vertrokken naar
Dessie. (2de blad).
Voortzetting van het proces tegen den
bisschop van Meissen. (2de blad).
De verdediger in het koningsmoordproces
wordt geroyeerd. (2de blad).
De autonomie voor Noord-China. (2de
blad).
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft het amende
ment-van Braambeek pensioenkorting
spoorwegpersoneel tot 10 pet. te beper
ken en niet te korten op weduwen- en
weezenpensioenen aangenomen met 48
tegen 33 stemmen. (1ste blad).
Het wetsontwerp tot heffing van een
retributie voor werkvergunningen voor
buitenlanders is door de Tweede Kamer
z. h. st. aanvaard. De wet op den ar
beid van vreemdelingen zal, blijkens me
dedeeling van den minister in de Tweede
Kamer, ook op dienstboden van toepas
sing worden verklaard. Een wetsont
werp op de vestiging van zelfstandige be
drijven door buitenlanders zal zoo spoe
dig mogelijk worden ingediend. (1ste blad).
Verdere goudtoevloeiing bij de Neder
landsche Bank. Grootere credietcontractie
en stijging van het dekkingspercentage.
(lste blad).
Bij een antobotsing hedennacht op den
Bosschen weg bij Heesch werden twee
personen gedood en drie zwaar gewond.
(lste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Euwe wint de 21e partij om het wereld
kampioenschap. (3de en lste blad).
MINISTER COLIJN OVER DE MARINE
VAN NEDERLAND.
Gisteren heeft de K.R.O. een specialen
marine-avond uitgezonden, waaraan bü-
zonder relief werd verleend door een in
leidende rede van den minister-president,
dr. H. CoUjn.
Dr. Colün verklaarde in deze rede oun.
het volgende:
„Onze marine heeft niet veel materieel,
maar wat we hebben is goed! Onze onder
zeebooten kunnen büvoorbeeld elke ver
gelijking glansrük doorstaan. En men zou
verkeerd doen 't te laten voorkomen alsof
onze zeemacht onbeduidend en onbetee-
kenend is. Dat is ze niet!"
NIEUWE WEG AMSTERDAM
BODEGRAVENROTTERDAM.
Aanbesteding.
Vanwege den Rü'kswaterstaat is giste
ren aanbesteed het wüzigen van het pro
fiel van en het aanbrengen van bestra
tingen en andere verhardingen op het
wegvak Nieuwerkerk a. d. IJsselRot
terdam van weg no. 3 van het RüksWe
genplan (AmsterdamBodegravenRot
terdam), met bijkomende werken.
Laagste inschrijver was W. Bakker te
Gouda voor 254.934.