DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
27ste Jaargang
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1935
No. 8257
$z£eidóche(3<>u/ï<MÜ
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij roornitbetaluig:
Voor Leiden 19 cent per week 2.50 pet kwartaal
B*j onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I!
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
Dit nummer bestaat uit zes
bladen, w.o. Geïllustreerd
Zondagsblad.
De „reformatie" herdacht
Donderdagavond is in de Protestantsche
Kerken van ons land de „Reformatie" her
dacht.
Het was Donderdag 419 jaar geleden,
dat Maarten Luther' zijn 95 stellingen
plakte aan de deuren der Wittenburgsche
slotkapel. Het Protestantisme is er uit ge
groeid. De naam Protestanten is eerst 12
jaar later geboren, op den Rijksdag te
Spiers, toen de hervormingsgezinde Duit-
sche vorsten protesteerden tegen zekere
hesluiten.
De Protestanten herdenken op 31 Octo
ber de geboorte der Reformatie als een
„geestelijke winst". De geloovig-Protes-
tantsche hoofdredacteur van de „Avond
post" schreef Donderdagavond in zijn blad:
„De geestelijke winst der Reformatie
loopt in onzen tijd ernstig gevaar. Dat ge
vaar komt niet van de Roomsche Kerk".
En verder: „Neen, het groote gevaar voor
de winst der Reformatie komt niet van
Rome, maar van het fascisme".
Wij citeeren deze uitlatingen, omdat
er uit spreek deze juiste geestesgesteld
heid, dat ten slotte de Roomsche Kerk
niet is de macht, waartegen de Protes
tantsche Kerken zich moeten keeren, in
anti-papisme. De Protestantsehe Kerken
"moeten zich, willen zij Christelijk heeten
en zijn, allereerst keeren te zamen met
Rome tegen het ongeloof, in welke
vorm ook zich dat openbaart, en het daar
uit voortvloeiend zedenbederf.
Dat ook in Protestantsche kringen het,
in veelzijdig opzicht, onchristelijk anti
papisme, zich uitend in strevingen van
Protestantenbond, in „Protestantsch" adres
boek e.d. meer en meer moge worden
verloochend en verafschuwd, metter
daad!
De voornemens der
regeering
De Memorie van Antwoord op het voor-
loopig verslag der Tweede Kamer inzake
de algemeene beschouwingen op deStaats-
begrootmg 1936 is verschenen.
Wjj ontleenen er hier enkele der belang
rijkste mededeelingen aan.
De regeering blijft devaluatie afwijzen en
echt een gedwongen concessie ongewenscht
Voor 1936 hoopt zij ruim 43 millioen te
kurmnen bezuinigen op grond:
Een voorstel strekkende tot verhooging
van het voor het werkfonds uitgetrokken
bedrag zal spoedig worden ingediend
Grootere bedragen voor werkverruiming
ter verbetering van den toestand in het
bedrijfsleven in verband met de voorgeno
men bevordering der industrialisatie zul
len beschikbaar worden gesteld.
De regeering is voornemens krachtdadi
ger steun te verleen en aan eventueel uit
te zenden particuliere handelsmissies.
Van een verdere behandeling van het
wetsontwerp tot het heffen van een crisis-
inkomstenbelasting heeft de regeering af
gezien.
Een voorstel tot een vrijgezellenbelas
ting of een verhooging van bestaande be
lastingen voor vrijgezellen ligt niet in het
voornemen der regeering.
Omtrent den vorm van een belasting op
buitenlandsche pleizierreisjes heeft de re
geering zich thans een concreet goed over
wogen denkbeeld gevormd.
De regeering heeft besloten voorstellen
tot verbetering van 's Lands defensie aan
hangig te maken.
Een voorontwerp van een wettelijke
regeling, welke beoogt ter verruiming van
de werkgelegenheid voor mannelijke ar
beiders eenige beperkende bepalingen vast
te stellen ten aanzien van het verrichten
van arbeid door vrouwelijke arbeidskrach
ten is bereids bij den Hoogen Raad van
Arbeid aanhangig gemaakt.
DE SALARISREGELING.
De Regeering heeft besloten het daar
heen te leiden, dat in het Bezoldigingsbe
sluit Burgerlijke Rijksambtenaren 1934
wordt opgenomen een bepaling, tot strek
king hebbende een verlaging met 5 pet.,
ingaande 1 Januari 1936, van alle in het
Besluit en in de daarbij behoorende bij
lagen genoemde bedragen, te weten alle
wedde- en loonbedragen (zoo'wel die van
de vaste wedden als die van de minima,
periodieke verhoogingen en maxima), toe
lagen, belooningen, vergoedingen enz. met
dien verstande dat:
a. het in artikel 21, lid 1, sub a van het
Bezoldigingsbesluit aangegeven minimum
bedrag ad 60 per jaar voor de kinder
toelage der ambtenaren op maand- en
weekloon, buiten deze verlaging valt;
b. de verlaging voor ambtenaren op
maand- en weekloon, geplaatst in de ge
meenten der 4e klasse, in stede van op
1 Januari 1936, op 1 Juli 1936 ingaat.
Het rendement van dezen maatregel kan
blijkens een nadere raming begroot wor
den op pl.m. 11.500.000, dat is dus pl.m.
1.500.000 meer dan in het Bezuinigings-
ontwerp genoemd bedrag van 10 millioen
gulden.
Het ligt in het voornemen der Regee
ring, deze 1.5 millioen gulden aan te wen
den, om eenige in het Bezoldigingsbesluit
voorkomende onjuiste verhoudingen recht
te zetten. Aan een daarvoor aangewezen
commissie is opdracht verstrekt, deze aan
gelegenheid in studie te nemen en in den
loop van 1936 advies uit te brengen no
pens de wijzigingen, welke voor het recht
zetten vanXlie onjuiste verhoudingen in
het Bezoldigingsbesluit moeten worden
aangebracht.
De vraag is gerezen, of het denkbeeld
van z.g. „aanloopsalarissen" ook op de
jeugdige ambtenaren (niet-onderwijzer),
de ambtenaren-werklieden en op andere
categoriën van jeugdig personeel toepas
sing zal kunnen en moeten vinden.
Deze aangelegenheid vormt op het
oogenblik nog een punt van gedachten-
wisseling in den boezem der regeering.
Het thans reeds in dienst zijnd perso
neel zal door dezen maatregel niet in in
komsten achteruitgaan.
De vraag of ook zij, die thans reeds 24
(respectievelijk 26) jaar oud zijn, een tijd
lang van periodieke verhoogingen versto
ken zullen worden, kan ontkennend wor
den beantwoord.
Indien de nieuwe regeling van de jeugd
salarissen eveneens op 1 Januari 1936 zou
ingaan en het rendement daarvan over
een zou komen met het in de millioenen-
nota genoemd bedrag van 8j^ millioen
gulden, zal de totale bezuiniging op den
salarislast ten hoogste f 20 millioen be-
loopen. De regeering acht deze bezuiniging
onvermijdelijk.
Het vraagstuk van de pensionneering der
wachtgelders is nog in studie.
Financiering van de
industrie
OPRICHTING NAAMLOOZE
VENNOOTSCHAP
Ingediend is een wetsontwerp
tot oprichting van een naam-
looze vennootschap „N.V. Maat
schappij voor Industrie-finan
ciering"
Aan de Memorie van Toelichting wordt
het volgende ontleend:
De Regeering zal al het mogelijke moe
ten doen, om een verdere industrialisatie
van ons land, voor zoover deze kan strek
ken tot de vermeerdering der werkgele
genheid, met kracht te bevorderen.
Het voornaamste doel der op te richten
„N.V. Maatschappij voor Industrie-finan
ciering" is het verstrekken van credieten
op langen termijn aan, het deelnemen in
het kapitaal van en het verleenen van be
middeling voor het verstrekken van fi-
nancieelen steun aan bestaande of nieuw
op te richten industrieele ondernemingen,
voor zoover werkverruiming en behoud
van werkgelegenheid in de Nederlandsche
industrie daardoor zullen worden bevor
derd; verder het leggen van een band tus-
schen bestaande regionale financierings
lichamen en bedrijfsbanken eenerzijds en
de op te richten centrale financierings
maatschappij anderzijds.
Het doel van de vennootschap strekt
zich voorts uit tot het verleenen van me
dewerking of tusschenkomst, die kan lei
den tot het verstrekken van credieten door
derden aan en het verrichten van financie
ringen op andere wijze door derden van
bestaande of nieuw op te richten indus
trieele ondernemingen.
Het bestuur der vennootschap zal wor
den gevormd door een tweetal hoofdamb
tenaren van het departement van Hanc
Nijverheid en Scheepvaart en een hoofd
ambtenaren van het 'departement van
Handel, Nijverheid, Nijverheid en Scheep
vaart en een hoofdambtenaar van het De
partement van Financiën.
Dit bestuur zal zijn werkzaamheden ver
richten in voortdurende samenwerking met
den Raad van Toezicht, die zal bestaan uit
den minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart, en den minister van Finan
ciën.
Om het bestuur de uitvoering van zijn
taak mogelijk te maken, zal aan het bu
reau Nijverheid van het Departement van
Handel, Nijverheid en Scheepvaart een
Centraal Economisch-technologisch Bureau
worden verbonden.
Art. 3 van het wetsontwerp geeft den
waarborg, dat de Staat bij voortduring
overwegende zeggenschap in de vennoot
schap zal behouden. Het maatschappelijk
kapitaal zal volgens art. 4 van de ont-
werp-acte van oprichting op ƒ50.000 be
paald worden. Hierin zal door den Staat
voor het grootste gedeelte, t.w. ƒ49.900
worden deelgenomen.
Het hiervoor benoodigde bedrag zal bij
suppletoire begrooting worden aange
vraagd. Een daartoe strekkend wetsont
werp zal binnenkort worden ingediend.
De credieten aan de vennootschap zullen
in hoofdzaak worden gefinancierd uit de
credieten voor werkverruiming, welke
reeds zijn toegestaan of later worden ge
voteerd.
De deviezen-smokkelaars
De deviezen-smokkelarij in Duitschland
hebben wij betreurd.
De overtredingen van de deviezen-ver
ordeningen moet men veroordeelen als
slecht, indien men de verordeningen zelf
rechtvaardig acht, en anders tóch in vele
gevallen niet in overeenstemming met een
wijs en voorzichtig beleid. (Wij hebben
hier niet op het oog die gevallen, waarin de
deviezen-smokkelaars door andere bedro
gen en misleid zijn, en zóó tot hun daad
zijn gekomen).
Maar wij hebben in de processen tegen
de deviezen-smokkelaars ons meestal ge
ërgerd aan de overdreven straffen, aan de
we zouden willen zeggen: wellustige ge
strengheid, waarmede men tegen de smok
kelaars tegen kloosterlingen o.a. op
trad.
En nu schrijft in het „Tijdschrift van
Strafrecht", n.l. pipf. mr. B. M. Taverne,
raadsheer in den Hoogen Raad der Neder
landen, voorzitter van den raad voor de
Scheepvaart en van den Marine-raad, oud-
hoogleeraar in het Strafrecht en hoofdre
dacteur van de Nederlandsche Jurispru
dentie, het volgende over de deviezenpro-
cessen in Duitschland.
Prof. Taverne verklaart, dat hij „lang niet
gerust is over het op den voorgrond plaat
sen van de gemeensohapsgedachte in
Duitschland.
het op den voorgrond stellen
van de gemeenschapsgedachte heeft,
juist wanneer het betreft delicten,
waardoor de gemeenschap wordt bena
deeld, blijkens de door den Duitschen
rechter gevelde vonnissen, alle gevoel
voor verhoudingen op de vlucht gesla
gen. In geen enkel opzicht wil ik de
overtreding van de wetten op het ge
bied der deviezensmokkelarij verdedi
gen of goedpraten, maar de houding
van den Duitschen rechter daartegen
over gelijkt wel op die van den jager,
die maar één devies kent: elke stroo-
per aan de galg.
Een algemeen menschelijk recht
vaardigheidsgevoel komt tegen die
strenge vonnissen in opstand. Est mo
dus in rebus".... ('bi. 264).
De „Maasbode" teekent hierbij aan:
Men bedenke wel: over de vraag of de
deviezenverordeningen zelf rechtvaardig
zijn, laat prof. Taverne zich niet uit. Hij
plaatst zich op het standpunt, dat die
wetten onderhouden moeten worden. Maar
dan nóg komt zijn gevoel in opstand te
gen de Duitsche rechtspleging in deze ma
terie. De rechters hebben ginds den juisten
maatstaf verloren.
Vernietigender vonnis is in den mond
van een magistraat welhaast niet denkbaar.
Plesman vertelt over
Amerika.
CRITIEK OP HET ONTBREKEN VAN
EEN VASTE LIJN BIJ DE LUCHT
VAART-ONDERNEMINGEN.
Geen concessies aan de veiligheid.
De Nederlandsche vliegtuigbouwer An
thony Fokker, die Donderdag tegelijk met
den directeur der K. L. M., den heer A.
Plesman, uit de Vereenigde Staten in ons
land terugkeerde, heeft in een persconfe
rentie zijn opvattingen uiteengezet over de
ontwikkeling van het luchtverkeer en den
vliegtuigbouw, die nauw met elkaar sa
menhangen, en over de karakteristieke ver
schillen tusschen de luchtvaart in Europa
rn in de Vereen gde Staten.
De uiteenzettingen van den heer Fokker
droegen af en toe een uitgesproken pole
misch karakter en hielden op sommige
punten critiek in op de gestes der lucht
vaartmaatschappijen in het algemeen,
waarbij in enkele gevallen duidelijk bleek,
dat deze critiek ook de Nederlandsche
luchtvaartmaatschappij betrof. e
In het kort kwamen de bezwaren van
den heer Fokker hierop neer, dat de wed
strijd tusschen de luchtvaartmaatschap
pijen onderling leidde tot een overdreven
opvoeren van de luxe, het comfort en de
snelheid ten koste van een economische
bedrijfsvoering en van de veiligheid, ter
wijl verder het ontbreken van een vaste
lijn in de ontwikkeling van het luchtver
keer een belemmering vormde voor een
economische en doeltreffende ontwikkeling
van de vliegtuig-industrie.
Geen concesies aan de veiligheid.
De leidende personen in de luchtverkeer-
industrie moeten hun wedloop naar snel
heid, luxe en expansie staken en zich rea-
liseeren, dat de vliegtuigen en de. bedrijfs
kosten alleen goedkooper kunnén worden
als men ze in series kan fabriceeren en
een zekere stabiliteit in het bedrijf na
streeft. Men is het er nog lang niet over
eens, wat hiervoor het geschikte materiaal
is, en zoo komt men, om maar grootere
snelheden te bereiken, tot concessies aan
de veiligheid
Op de vraag, of de Douglas DC 2, thans
ook veelvuldig in Europa in gebruik, reeds
als een concessie aan de veiligheid moest
worden beschouwd, antwoordde Fokker,
dat deze machine aan zeer hooge eischen
voldeed. In principe echter kon men het
vervangen van het 3-motorige naar het 2-
motorige toestel als een zoodanige conces
sie beschouwen, evenals de grootere start
en landingssnelheid Dit alles geldt echter
in nog veel sterker mate voor de vergroo
ting van de Douglas DC 2, het nieuwe type
D.S.T., waarin ruimte zal zijn voor 16
slaapplaatsen.
Omtrent de plannen der regeering om
tot een eigen vliegtuig-industrie over te
gaan, eventueel door concentratie van de
bestaande bedrijven, bleek Fokker op de
hoogte, doch kon hij op het oogenblik geen
nadere mededeelingen doen. Op zichzelf
achtte hjj het bewezen, dat wanneer in de
toekomst een vaste lijn zou worden ge
volgd bij de ontwikkeling van de vlieg
tuigindustrie, tezamen met de afnemers,
nl. het leger, de marine, het Indische le
ger en de burgerluchtvaart, in Nederland
de basis kon worden gelegd voor een
bloeiend bedrijf met een groote export-
mogelijkheid.
In Nederland geen vaste lijn?
Ongelukkigerwijze volgde men volgens
den heer Fokker op het oogenblik in de
Nederlandsche en in de Neder landsch-In-
dische luchtvaart, noch bij Defensie, noch
bij de K. L. M., een vaste lijn. Indien De
fensie groote en vaste opdrachten zou ge
ven en de cievele luchtvaart niet voort
durend nieuwe eischen zou stellen en
nieuwe types zou eischen, zou de Neder
landsche industrie rustig en goed geble
ken types verder kunnen ontwikkelen en
in serie kunnen werken.
Vol lof sprak de heer Fokker over de
pioniers van de Indië-lijn: Plesman, Van
der Hoop, Generaal Snijders, die met vol
doening op hun werk kunnen terugzien.
Ten aanzien van de toekomst was Fokker
echter minder gerust en verklaarde hij:
„Het is thans de taak der regeering, die
met een bedrag van 10 millioen gulden
subsidie dit werk heeft mogelijk gemaakt,
de K. L. M. een vaste lijn voor de ont
wikkeling van den Indië-dienst voor te
schrijven. Zij moet verhoeden dat de K.
L. M. zich begeeft in een gevaarlijke pres-
tige-race met Engeland, die alleen maar
met steeds grootere subsidies kan worden
gevoerd en moet leiden tot de waanzin, die
men kan aanschouwen in de scheepvaart
over den Atlantischen Oceaan, tusschen de
„Bremen", „Rex", „Normandië" en binnen
kort de „Queen Marly", een leege-drij-
vende-paleizen-parade, waaraan alleen de
practische Amerikanen niet meedoen"
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De besprekingen te Genève. De economi
sche sancties zullen op 18 Nov. worden
ingevoerd. Gemeld wordt, dat de Ka-
lianen in het Noorden oprukken naar Ma-
kalle. (2de blad en Telegrammen).
Z. H. de Paus heeft succes met zijn
prejtest tegen de Zondags-ontheiliging in
Italië. (2de blad).
BINNENLAND.
Ingediend is een wetsontwerp tot oprich
ting van een N.V. Maatschappij tot In
dustrie-financiering. (1ste blad).
De plannen der Regeering. Zij blijft
tegen devaluatie. (1ste blad).
De regeering wordt vliegtuig-fabrikant.
(2de blad).
Teelt van sla en spinazie onder glas. (2de
blad).
Groote brand te Nienwerbrug. (Gem.
Berichten, 3de blad).
ECONOMISCHE SANCTIES 18 NOV. IN
WERKING.
GENèVE, 2 November. (A.N.P.). De com
missie van achttien heeft den datum van
in werking treding der sancties bepaald
op 18 November.
PROF. DR. R. P. VAN CALCAR
Eervol ontslag verleend als hoogleeraar
der Leidsche Universiteit.
Bij K. B. is met ingang van 1 Jan. 1936
aan prof. dr. R. J. v. Calcar wegens op
heffing van zijn betrekking eervol ontslag
verleend als hoogleeraar in de faculteit der
geneeskunde aan de Rijksuniversiteit al
hier met dankbetuiging voor de belang
rijke in deze betrekking bewezen diensten.
Prof. van Calcar, die tevens directeur is
van het bacteriologisch laboratorium der
Leidsche Universiteit, werd 11 Oct. 1872 te
Veenwoude geboren. Hij studeerde van 1892
tot 1896 in de geneeskunde aan de gemeen
telijke universiteit te Amsterdam en werd
aldaar 6 November 1897 tot arts bevorderd.
Na eenigen tijd in verschillende zieken
huizen als assistent werkzaam te zijn ge
weest, werd hij in 1905 benoemd tot hoog
leeraar in de bacteriologie en gezondheids
leer aan de Leidsche Universiteit als op
volger van prof. Mac. Gillavry.
Hij aanvaardde dit ambt den 26sten Sep
tember van dat jaar met een rede over:
„Het hedendaagsch standpunt van het
toxine-vraagstuk."
Verschillende, waaronder zeer belang
rijke werken, zijn van zijn hand versche
nen, o.a. zijn bekend leerboek der klini
sche bacteriologie 1906; Immuniteitsreac
ties en eenige harer toepassingen voor kli
niek en laboratorium; Over de aetiologie
van het carcinoom; De beteekenis der voe
dingsleer bij schaarschte van levensmidde
len (1917); De kanker en zijn ontstaan;
enz.
Als rector-magnificus der Leidsche Uni
versiteit hield hij op den 8sten Februari
1921 een belangrijke rede over de moder
ne bacteriologie
Prof. van Calcar is vooral bekend door
het door hem uitgevonden procédé voor
kunstmatig veevoeder tijdens de veevoe-
derschaarschte gedurende den oorlog, waar
voor hij bij Leiden een groote fabriek ves
tigde.
