De techniek der
raadsverkiezingen.
26ste Jaargang
WOENSDAG 5 JUNI 1935
No. 8133
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 v I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
n
HOE DE PERSONEN WORDEN
AANGEWEZEN.
Wanneer wij weten, hoeveel leden elke
fractie in den raad zal tellen, zijn we van
zelfsprekend nieuwsgierig om te weten,
wie dat zijn. Men zal denken: dat zijn na
tuurlijk de eersten van de lijst, want
waarom zouden ze anders zoo graag voor
aan willen staan?
Gewoonlijk komt dat ook vrijwel uit en
wanneer bijv. een lijst 4 zetels behaald
heeft, zullen meestal No. 1, 2, 3 en 4 deze
zetels bezetten. Met name zal dit steeds
voorkomen, indien disciplinair gestemd is,
volgens het gegeven advies, op No. 1 van
de lijst. Door zoo te stemmen, stemt men
niet alleen op de lijst, maar verklaart men
zich tevens accoord met de volgorde.
Ieder kiezer heeft evenwel het recht om
zijn stem uit te brengen op een ander dan
No. 1 van de lijst zijner keuze. Hij kan bijv.
den laatsten man van de lijst zoo'n bo
venst best raadslid achten, dat hij in de ge
dachte, dat No. 1 toch genoeg stemmen
krijgt, zijn stém op den hekkesluiter uit
brengt, in de hoop, dat hij een paar plaats
jes opschuift. En als er meerderen zoo over
denken, maakt hij inderdaad een kansje.
Wij zullen nu nagaan, hoe de personen
worden aangewezen.
Eerst wordt de lijstkiesdeeler gezocht, d.
V.-JZ. het getal dat er uit komt, wanneer
men het totaal aantal geldige stemmen,
op een bepaalde lijst uitgebracht, deelt
door het aantal toegewezen zetels.
Laten wij bijv. aannemen, dat de Katho
lieke lijst ergens 2000 stemmen op zich
vereenigd heeft en daarmee 4 zetels heeft
gehaald. De lijstkiesdeeler is dan 500.
Gekozen is nu die candidaat, die den
lijstkiesdeeler heeft gehaald, waarbij de
genen, die meer gekregen hebben, het te
veel overdragen op hun medecandidaten
in de volgorde van de lijst, totdat ook hun
aandeel is „volgestort".
Een voorbeeldje, zonder eenige com
plicatie.
Op de bovengenoemde Katholieke lijst
waren alle 2000 stemmen uitgebracht op
No. 1. Deze is dus gekozen, omdat hij den
lijstkiesdeeler gehaald heeft. Hij heeft ech
ter niet minder dan 1500 stemmen over;
daarvan krijgt No. 2 er zooveel, tot ook
hij den kiesdeeler haalt, d.w.z. er gaan
voor No. 2 500 af. Ook hij is nu gekozen.
Evenzoo krijgt No. 3 zijn 500 stemmen en
ten slotte ook No. 4, die de resteeerende
500 krijgt. De vier vooraanstaanden zijn
op die manier gekozen.
Een dergelijk ideaal geval doet zich
echter zelden voor.
Daarom een ander voorbeeld, dat meer
met de practijk overeenkomt en waarbij
wij tevens een geval van opschuiving door
voorkeurstemmen zullen invlechten.
Wij laten de R.-K. lijst er nu als volgt
uitzien:
1. 800 4. 75
2. 600 5. 300
3.
125
100
De lijstkiesdeeler is weer 2000 4 500.
N. 1 heeft dus 300 stemmen over en No.
2 100 stemmen. Van dit overschot van 400
stemmen kunnen wij er nu 375 aan No. 3
afstaan, die derhalve ook den lijstkiesdee
ler haalt, en de rest van 25 komt aan No.
4 ten goede, wies cijfer daarmee stijgt tot
100.
Tengevolge van dit overdrachts-spel-
letje ziet de lijst er nu als volgt uit:
1. 500 4. 100
2. 500 5. 300
3. 500 6. 100
De drie eersten zijn gekozen; blijft over
de vierde zetel. Aan wien moet deze wor
den toegekend? Aan hem, die de meeste
stemmen heeft, zegt de Kieswet, mits deze
meer dan de helft van den lijst-
kiesdeeler heeft verkregen. De helft
van den lijstkiesdeeler is 250. No. 5 is dus
de gelukkige vierde; hij komt in den raad
met voorbijgaan van No. 4.
Maar, verondersteld, dat No. 5 geen 300
stemmen doch slechts 250 had gehaald en
No. 6 bijv. 150, dan zou hij niet meer dan
de helft van den lijstkiesdeeler hebben ver
kregen (meer dan de helft is immers min
stens 251!) en zou de vierde zetel zijn toe
gewezen aan No. 4 ofschoon deze van de
drie overblijvers het geringste aantal
stemmen op zich vereenigd had.
En als nu eens niet op No. 1 de meeste
stemmen zijn uitgebracht, doch bijv. op
No. 4, aan wie kom1 dan het overschot ten
goede? Indien de lijst er dus eens zóó uit
zag:
1. 125 4. 800
2. 600 5. 250
3. 75 6. 150
Dan waren direct gekozen No. 2 en No.
4. Het stemmenoverschot van 400 komt nu
allereerst ten goede aan No. 1, die er 375
bij krijgt en daarmee de 500 haalt, terwijl
No. 3 met 25 stemmen gelukkig wordt ge
maakt en alzoo het cijfer 100 bereikt. No.
5 haalt niet de 50 pet. 1, zoodat No. 3 als
vierde gekozen wordt verklaard.
Het vooraan staan op de lijst heeft dus
wel degelijk groote beteekenis.
Wij merken hierbij op, de candidaten der
R.-K. Staatspartij een verklaring moeten
teekenen, dat zij hun benoeming niet zul
len aanvaarden, indien zij bij voorkeur
stemmen zouden worden gekozen, in af
wijking van de lijstvolgorde.
De verschillende partijen, die aan de
stemming deelnemen, zorgen er steeds voor,
dat zij een lijst indienen, die meer namen
bevat dan het aantal zetels, dat zij bij men-
schelijke berekening kunnen behalen.
Zij doen dat om twee redenen.
Vooreerst omdat het niet goed is om zóó'n
krappe lijst in te dienen, dat bij een on
verwacht gelukje de lijst al uitgeput zou
zijn nog vóór alle zetels konden worden
toegewezen. Een partij, die op 10 zetels re
kent, zou al heel dwaas handelen, door
slechts 10 namen op haar lijst te plaatsen;
want zou haar eventueel 11 zetels worden
toegewezen, dan zou zij de elfde plaats niet
kunnen onderbrengen en deze met leede
oogen moeten afstaan aan een andere par
tij. Bij de verdeeling volgens het stelsel
der grootste overschotten krijgt dan die
lijst de zetel, welke met haar overschot
nog juist niet aan bod was gekomen.
De tweede reden is, dat van de zittende
raadsleden er een paar kunnen afvallen,
ofwel door den dood, ofwel door vrijwillig
heengaan, ofwel doordat zij niet worden
toegelaten, omdat zij de vereischten voor
het raadslidmaatschap missen. Valt er een
tusschen uit, dan komt de eerstvolgende
op de lijst in aanmerking. Vandaar, dat het
van belang is, dat de volgorde ook na de
stemming definitief wordt vastgesteld.
Dat doet het hoofdstembureau, dat ten
aanzien van iedere lijst de daarop voorko
mende candidaten in zoodanige volgorde
rangschikt, dat eerst de gekozenen komen,
die den lijstkiesdeeler haalden, daarna die
candidaten, die een aantal stemmen heb
ben verkregen grooter dan de helft van den
lijstkiesdeeler en vervolgens de overigen
in de volgorde van dc lijst. Voorzoover
candidaten een gelijk aantal stemmen heb
ben verkregen, beslist de volgorde der lijst.
Het is dus zaak om een goede reserve te
vormen. In de kleine gemeenten (minder
dan 20.000 inwoners) mogen op iedere lijst
niet meer dan 5 candidaten voorkomen
boven het aantal te verdeelen raadszetels.
In een gemeente dus van 30006000 zie
len (11 raadsleden) mag iedere lijst 16 na
men bevatten.
Wij hebben reeds aangestipt, dat er can
didaten kunnen wegvallen.
- Dat kan reeds gebeuren op den eigen
stemmingsdag bijv. doordat een candidaat
komt te overlijden. Wanneer bij de vast
stelling van den stembusuitslag een can
didaat blijkt te zijn overleden, wordt zijn
naam eenvoudig buiten rekening gelaten.
Vervolgens kan een gekozene zijn be
noeming niet aanvaarden. De voorzitter van
het hoofdstembureau geeft n.l. iederen be
noemde binnen drie dagen na de vaststel
ling van den uitslag der verkiezing ken
nis van zijn benoeming, waarop de benoem
den. weer binnen vijf dagen een gedagtee-
kend bewijs van ontvangst moeten geven,
en binnen drie weken per brief of telegra
fisch moeten mededeelen of zij de benoe
ming aannemen. Laat iemand dien tijd
voorbijgaan, dan wordt hij geacht de be
noeming niet te aanvaarden.
Het bericht van den voorzitter van het
hoofdstembureau, dat hij de mededeeling
van aanvaardig heeft ontvangen en de
kennisgeving van benoeming vormen den
z.g. geloofsbrief van een raadslid.
Wanneer een raadslid gekozen is ver
klaard, moet hij nog door den raad worden
toegelaten. Hij moet daartoe zijn geloofs
brief, vergezeld van nog enkele paperas
sen, in de Gemeentewet vermeld, binnen 4
weken na de dagteekening van de kennis
geving van zijn benoeming bij den raad
indienen. Verzuimt hij dien termijn, dan
valt zijn plaats open.
Verdere redenen van uitvallen zijn: vrij
willig tusschentijds bedanken en niet vol
doen aan de vereischten voor het raads
lidmaatschap. Het zou bijv. kunnen blijken,
dat een tot raadslid gekozene geen Neder
lander of Nederlandsch onderdaan was, of
nog geen 23 jaar oud was, of iets derge
lijks. Over dit laatste punt (vereischten
voor het lidmaatschap) zou nog wel het
een en ander meer te vertellen zijn, doch
hierop gaan we thans niet verder in.
Wie belang stelt in de bezetting van z'n
eigen gemeenteraad, kon nu aan het reke
nen (eventueel narekenen) gaan, hoe de
zeteltjes verdeeld worden en wie op het
gestoelte der eere zal zitten.
Mr. H. F. A. GEISE.
Uitslagen
Gemeenteraadsverkiezing
NOORD WIJK
Uitgebracht 4528 stemmen, van onwaar
de 103, totaal geldige stemmen 4425.
R.K. Kleine Zelfstandigen 107, Anti-Rev.
Partij 677, Chr. Dem. Unie 239, R.K. Bur-
gergroep 527, Gemeentebelang 353, R.K.
Staatspartij 1346, Chr. Hist. Unie 691, Lijst
Capelle 50, Alg. Arbeidersbelang 214, Lijst
Gooi 221. De kiesdeeler is bij een zetel
aantal van 15: 295.
Gekozen zijn: C. v. d. Wiel, aftr. (A.R.),
D. v. d. Niet, aftr. (A.R.), G. Vogelaar (A.
R.), G. S. Bulk (C.D.U.), J. C. v. d. Meer
aftr. (R.K.), W. P. de Vreede (R.K.)., H
Liefferink, aftr. (Gemeentebelang), A. C.
Meijer, aftr. (R.K.), C. G. J. Alkemade,
aftr. (R.K.), A. Caspers, aftr. (R.K.), W.
Schelvis (R.K.), P. Vink Wzn. (R.K.), E.
L. de Witt, aftr. (Chr. H.), D. Wassenaar
Czn. (Chr. H.), J. de Monije (Chr. H.).
In den nieuwen Raad komen niet terug
J Braun, Admiraal, de Hollander, C. Soe-
teman, G. H. Krau, J. G. v. Eeden, J. Th.
de Groot.
De uitgebrachte stemmen op de lijst
der R.K. Staatspartij waren als volgt ver
deeld: 1. A. C. Meijer 452, 2. C. G. J. Al
kemade 220, 3. W. Schelvis 165, 4. J. G. v.
Eeden 97, 5. P. Vink 156, 6. A. Caspers
223. 7. J. Caspers 12, 8. J. Slats 2, 9. W. v.
Schie 0, 10. J. Roodenrijs 3, 11. J. v. Leeu
wen 0, 12. L. Bakker 16. Zoodat op deze
lijst met voorkeur zijn gekozen P. Vink en
A. Caspers.
De uitgebrachte stemmen op de lijst der
Anti-Rev. waren als volgt verdeeld: 1. C.
v«. d. Wiel 269, 2. D. v. d. Niet 241, 3. G.
Vogelaar 155, 4. Jac. Passchier 5, 6. J. H
Hegeman 6, 7. L. v. Roon 1.
Lijst Gooi kwam 1/4 stem en de lijst
Krau 8 stemmen te kort om in aanmer
king te komen voor een zetel; hadden
deze 3/4 der kiesdeeler kunnen halen, dan
was aan de Chr. Hist, en Anti-Rev. ieder 1
zetel minder toegewezen.
Hier volgt een overzicht, waarbij de cij
fers tusschen haakjes de zetels aangeven
in den ouden Raad:
Anti-Rev. Partij 3 (2)
Christ. Hist. Unie 3 (3)
R.K. Staatspartij 5 (7)
Sociaal Dem. Arbeiderspartij 0 (1)
Gemeentebelang 1 (2)
Christ. Dem. Unie 1 (0)
R.K. Burgergroep 2 (0)
WARMOND
Uitgebracht 1230 stemmen, van onwaar
de 35, totaal geldige stemmen 1195.
R.K. Staatspartij 773 stemmen, C.H. en
A.R. 144, S.D.A.P. 81, Lijst Oudshoorn 197.
Hier volgt de uitslag, waarbij de cijfers
tusschen haakjes de zetels aangeven in den
ouden Raad:
R.K. Staatspartij
Christ. Hist.
Lijst-Oudshoorn
Op de R.K.-lijst uitgebracht: Dr. H. J. A.
Walenkamp 639, 2. H. J. Weijers 17, 3. G.
Oudewater 10, 4. W. de Dunne 11, 5. C. Zwet
sloot 40, 6. C. v. Schie 48, 7. P. L. v. d.
Kerkhof 1, 8. B. M. v. Steijn 1, 9. G J M
Paardekooper 1, 10 C. J. Steynman 1, 11.
B. W. J. Moerkerk 2, 12. C. J. M. Machen 2.
Gekozen zijn dus de 5 eerste candidaten
op de lijst der R.K. Staatspartij en de
heeren Breedijk en A. Oudshoorn: In den
Raad keeren niet terug de heeren C. v.
Schie (R.K. Staatspartij) en D. Heitlager
(lijst Oudshoorn). Nieuwe leden zijn de
heeren dr. Walenkamp en de Dunne (bei
den R.K. Staatspartij).
Op welke lijst?
De a.s. Gemeenteraadsver
kiezingen
In de maand Juni worden in alle ge
meenten van dit gewest de gemeente
raadsverkiezingen gehouden. Hieronder
volgen de data, waarop in de verschillende
gemeenten de verkiezing wordt gehouden,
met daarnaast het nummer van de lijst
der R. K. Staatspartij in ieder dier ge
meenten:
6 Juni: TER AAR lijst no. 1
11 Juni: VOORHOUT lijst no. 3
NOORDWIJKERHOUT lijst no. 3
ZILK lijst no. 6
12 Juni: SASSENHEIM lijst no. 2
LEIMUIDEN lijst no. 2
LISSE lijst no. 5
OEGSTGEEST lijst no. 1
13 Juni: STOMPWIJK lijst no. 4
VEUR lijst no. 3
ALKEMADE lijst no. 1
NIEUWKOOP Lijst no. 6
17 Juni: NIEUWVEEN lijst no. 2
19 Juni: HAZERSWOUDE lijst no. 1
ALPHEN a. d. RIJN lijst no. 1
WASSENAAR lijst no. 7
ZEVENHOVEN lijst no. 2
BODEGRAVEN lijst no. 9
ZWAMMERDAM lijst no. 3
KOUDEKERK lijst no. 1
NOOTDORP lijst no. 2
LEIDERDORP lijst no. 1
WOUBRUGGE lijst no. 1
20 Juni: ZOETERWOUDE lijst no. 2
21 Juni: WOERDEN lijst no. 3
25 Juni: VOORSCHOTEN lijst no. 1
26 Juni: LEIDEN lijst no. 1
BOSKOOP lijst no. 2
KATWIJK lijst no. 5
HILLEGOM lijst no. 8
27 Juni: ZOETERMEER lijst no. 1
DE NADERENDE STADHUISBOUW TE LEIDEN.
Foto Slegfcenhorst.
Na ruim zes jaar sinds den brand begint
er nu toch werkelijk teekening te komen in
het plan van den nieuwen Stadhuisbouw.
Vanmorgen is de eerste betonnen proef-
paal geheid en, hoewel dit géén officieele
plechtigheid was, bestond er toch wel eeni
ge officieele belangstelling. We zagen o.m.
burgemeester v. d. Sande Bakhuijzen, de
wethouders Splinter, Tepe en Romijn, den
gem.-secr!, de commissie van fabricage, den
ir. Blauw, verder directeur en adjunct-
directeur van gemeentewerken benevens
den oud-directeur, ir. G. Driessen.
De betonnen paal, welke een lengte heeft
van 14 meter, werd door de fa. Boere uit
Heemstede met de stoomheimachine inge
heid.
Te 10 uur zou de „plechtigheid" plaats
hebben, doch het werd ruim 11 uur voor de
eerste „tik" werd gegeven. En toen een
malsch regenbuitje voor wat opfrissching
zorgde, was de officieele belangstelling
spoedig verdwenen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De DuitschEngelsche vlootbesprekin-
gen te Londen begonnen. (2de blad).
De N. R. A. wordt op beperkte schaal
voortgezet. (2de blad).
Het blijkt, dat het aantal dooden in Be-
loetsjistan 56.000 bedraagt. (Buitenland-
sche Ber., 2de blad).
Het pas gevormde Fransche kabinet
Bouisson reeds weer ten val gebracht
(2de blad).
BINNENLAND.
Instelling van een commissie van voor
lichting inzake het vraagstuk van de jeugd
werkloosheid. (1ste blad).
Nieuwe roofovervol van de Ossche mis-
dadigersbende opgehelderd. (Gem. Ber.,
3de blad)
EEN WEEK END VOOR SOCIALE EN
CHARITATIEVE WERKSTERS.
Zaterdagmiddag en Zondag, 1 en 2 Juni,
werd op het Centrale Graalhuis voor Katho
lieke Actie te Den Haag, een week-end
voor sociale en charitatieve werkstere ge
houden.
Toen na aankomst de deelneemsters met
elkaar kennis hadden gemaakt was er al
spoedig een kameraadschappelijke stem
ming.
De Zeereerw. Heer A. M. A. Vollaerts,
Directeur van het Vrouwelijk Jeugdwerk
in het Bisdom Haarlem, opende het week
end en hield een inleiding over
„de Grondslag van ons werken".
Spreker nam als motief het bekende
woord van Augustinus „O God, Gij hebt
ons geschapen voor U en daarom is ons hart
onrustig, totdat het rusten mag in U".
Wij zijn allen onrustig, er is een drang
naar geluk in ons. Geluk is ook de zuivere
uiting van onze vermogens. Spreker nam
één van onze vermogens, het gezicht, als
voorbeeld en vergeleek onze geestelijke ver
mogens daarmee. Hoe we ook geestelijk
kunnen leeren zien.. Hoe Jezus ons geleerd
heeft, in ons werk en altijd het kruis als
grootste triomf te beschouwen.
Verder sprak Directeur Vollaerts nog
over de groote vrouwen in het oude en
nieuwe testament. Hoe zij vaak een taak
moesten vervullen die schijnbaar boven
haar vrouwelijke roeping uitging.
Des avonds hield Rector J. T. A. Bots
een lezing over: „Wat beteekent maatschap
pelijk werk voor onze hedendaagsche cul
tuur?" Eerst zette spreker uiteen, wat men
in onzen tijd, meestal veel te laag-bij-de-
grondsch, onder cultuur verstaat: n.l. alles
wat het leven verfraaien, vergemakke
lijken enz. kan. Maar cultuur heeft niet het
léven van den menseh, maar den mensch
zélf, tot doel n.l.: de veredeling van den
mensch. De mensch moet zich tot volle
ontplooiing kunnen brengen. Spreker liet
ons zien, dat in onzen tijd, die beschikt
over het grootst aantal natuurschatten,
men op 't oogenblik bijna niet over cultuur
kan spreken. Iedereen moet z'n persoon
lijkheid kunnen ontwikkelen, ieder moet
tot z'n recht kunnen komen, en dat is in
de huidige maatschappij niet mogelijk.
Spreker gaat aan de hand van „Quadra-
gesimo Anno", terug naar de Middel
eeuwen.
Spreker vertelt over Thomas v. Aquino",
over Dante's „Divina Comoedia", de groote
Kathedralen welke de hoogtepunten van
cultuur in dien tijd zijn geweest. Dan gaat
spreker na den tijd waarin wij nü staan.
De nieuwe mensch, de economische
mensch werd geboren. Deze mensch is
hard. De klassen vormen de groote bedrei
ging van alle levensgeluk. Klassen die
tegenóver elkaar staan en tegenstrijdige be
langen hebben.
Spreker legde uit, hoe er nu verder ge
werkt wordt onder de sociale organisaties,
door er kernen in te bouwen. Als de maat
schappij hersteld moet worden, moet ze in
Christus hersteld worden. De nieuwe
mensch moet in de nieuwe gemeenschap,
die geschapen moet worden, passen, dan
kan op de taak van de Middeleeuwen ver
der doorgebouwd worden.
Na de beide lezingen was het gezellig
samenzijn met muzikale afwisseling wel
kom.
De tweede dag.
Na de H. Mis in de eigen Kapel en het
daarna volgend ontbijt, sprak om 10.30 uur
Martha v. Zeist, Vrouwe van Nazareth,
