26ste Jaargang
DINSDAG 28 MEI 1935
No. 8127
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
regel
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden,
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
De juiste waardeering van
de wetenschap.
De samenleving zou een geheel ander
aanschijn hebben, als de menschen elkaar
en de dingen waardeerden zooals het
behoort, in het licht van de rede en van de
christelijke leer.
De samenleving zou dan beter zijn en
mooier. Mooier ook, omdat dan in de on
derlinge verhoudingen meer waarhei d
zou zijn, in plaats van verbeelding en zelf
bedrog.
Thomas More, wiens heiligverklaring,
zooals men weet, onlangs heeft plaats ge
had, liet aan zijn kinderen (drie van de vier
waren meisjes) onderricht geven in alle
wetenschappen van dien tijd, vooral in de
oude talen.
Thomas More vertoefde als rechter en
kanselier veel in Londen en stelde er prijs
op, daar door de leeraren zijner kinderen
over hun gedrag en vorderingen te worden
ingelicht.
Merkwaardig is een Latijnsche brief "van
Thomas More als antwoord op -een brief
van den leeraar Gonell. Dr. Aug. de Vries
wijst op dezen brief in een artikel on de
„Msb." en vertaalt er eenige gedeelten van.
Wij citeeren er hier de volgende passage
uit:
„Uw brief, dierbare vriend, waarvan
de stijl altijd even schoon als hartelijk
is, heb ik ontvangen. Zij bewijst mij
uw genegenheid voor mijn kinderen..
Dat verschaft mij veel vreugde. Wat
mij vooral verheugt, is de wijsheid,
waarvan mijn kleine Elisabeth bewijs
heeft afgelegd tijdens de afwezigheid
van haar moedér, een wijsheid, die men
niet altijd bij jonge meisjes van haar
leeftijd aantreft. Laat haar weten, dat
dit gedrag mij meer aangenaam is dan
de meest verscheiden kennis, die zij
reeds zou kunnen hebben verworven.
Want als de wetenschap, vereenigd met
de deugd, te verkiezen is boven alle
schatten der aarde, dan is het goed, dat
zij ons schenkt zonder de onschuld der
zeden, slechts valsch en bestaat alleen
in de verbeelding. Hoe het ook zij, als
een van mijn dochters aan deugd een
degelijke kennis weet te paren, dan zal
ik haar als meer gezegend door den
hemel beschouwen, dan wanneer zij de
schoonheid cvan Helena met de rijk
dommen van Croesus vereenigde
Dat zijn de redenen, mijn dierbare Go
nell, waarom ik voor mijn kinderen
geen bekwaamheid in de literatuur
nastreeft, zonder het bezit van de
deugd."
Wanneer een geleerde, die niet bezit „de
onschuld der zeden", denkt, dat hij geeste
lijk hooger staat, meer geestelijk goed be
zit, dan een onontwikkelde, maar waar
achtig brave mensch dan is dat
slechts inbeelding van dien geleerde, zegt
Thomas More. Wetenschap is een onschat
baar goed, doch alleen als zij is „vereenigd
met deugd". Wat zou er in de waardeering
van menschen en dingen al een radi
cale verandering komen, als deze
woorden van den heiligen Thomas More
werden overwogen en genomen tot richt
snoer van onze waarde-bepaling.
DE STRIJD IN DEN GRAN CHACO.
Nieuwe hevige gevechten.
BUENOS AIRES, 28 Mei (V. D.). Van
het Gran Chaco-front wordt gemeld, dat
nieuwe hevige gevechten zijn begonnen
en dat de strijd feller is uitgebarsten dan
tijdens den geheelen Gran Chaco-oorlog
tot nog toe het geval was. Er zijn van Bo-
liviaansche en, Paraguaansche zijde in to
taal 60.00 man in den strijd geworpen. De
verliezen aan beide zijden moeten zeer
groot zijn.
De nieuwe pachtwet.
De Regeering heeft een nieuwe pachtwet
ingediend, die echter in principle steunt op
de destijds ingediende ontwerpen, welke
door de Eerste Kamer in 1932 werden ver
worpen. Zoover uit de memorie van toe
lichting blijkt, heeft deze nieuwe pachtwet
groote voordeelen en men zou zelfs kun
nen spreken vam een gelukkige regeling.
Alle bezwaren worden zooveel mogelijk
ondervangen, terwijl de principes, waarop
deze wet steunt, alleszins billijk kunnen
worden genoemd. Uitgegaan wordt van de
praemisse, dat de opbrengst* van den grond
allereerst aan den pachter, die den grond
bewerkt, een bestaan behoort op te leveren
en de wet biedt voldoende waarborgen, dat
aan de praemisse de hand zal worden ge
houden.
Ten eerste geldt een pachtovereenkomst
voor onbepaalden tijd. Zij kan ten allen
tijde door een der partijen worden opge
zegd met een opzeggingstermijn van ander
half jaar. Heeft de verpachter opgezegd,
dan kan de pachter een uitspraak van den
rechter uitlokken. De rechter zal de op
zegging slechts ongedaan maken, wanneer
de beëindiging der overeenkomst in strijd
zou zijn met de billijkheid. Door deze be
paling kan de pachter zeker zijn van zijn
positie, zoolang hij zich behoorlijk gedraagt
en geen andere termen aanwezig zijn, wel
ke de opzegging motiveeren. Heeft de over-
eenkomts tien jaar bestaan, dan kan de
verpachter de overeenkomst opzeggen met
een termijn van één jaar en tegen deze op
zegging kan de pachter zich niet verzet
ten. Men heeft deze bepaling gemaakt als
voorziohtigheidsmaatregel. Immers, een
pacht voor onbepaalden tijd is een novum
ten onzent en men wil eerst de consequen
ties van een en ander nagaan. Het is na
tuurlijk niet uitgesloten, dat de Regeering
op deze bepaling terugkomt.
Tusschentijds kunnen wijzigingen in de
pachtovereenkomst worden aangebracht,
mits de rechter zulks goedkeurt. Men wil
immers geen onveranderlijk pachtcontract,
want dit zou tot grove onbillijkheden aan
leiding kunnen geven, zoowel voor de
pachters als voor de verpachters. Wille
keur wordt zooveel mogelijk tegengegaan;
billijkheid daarentegen betracht.
Daarom wordt het pachtcontract door den
rechter getoetst aan de al- of niet buiten
sporigheid. Behalve buitensporig kan de
bedongen pachtprijs ook zoodanig bepaald
zijn, dat hij den pachter ondanks bijzondere
bekwaamheid en aan den dag gelegden
ijver geen redelijk bestaan kan verzekeren.
In dat geval kan de rechter ook interve-
nieeren.
Niemand zal kunnen ontkennen, dat met
deze regeling de meeste bezwaren op juiste
en doortastende wijze ondervangen zijn. Wij
gelooven, dat de landbouwende stand dit
ontwerp met groote verademing zal hebben
ontvangen. Zonder het met deze woorden
te zeggen, is een soort mobiele pacht inge
voerd. Verbeteren de verhoudingen, dan
kan de verpachter een verzoek indienen
tot paohtverhooging.gaan de in
komsten voor den boer achteruit, welnu,
dan heeft hij verhaal op den rechter.
Wij vinden deze pachtwet zoo juist, dat
wij zelfs zouden willen' overhellen tot de
gedachte, dat steeds voor elk landgebruik
een pachtregeling moet worden getroffen,
ook al zou de eigenaar van een land tevens
de bewerker ervan zijn. Indien dit juri
disch ware vast te stellen, dan zou tevens
de kwestie van de landelijke hypotheek zijn
opgelost. Want dan zou bij de wet moeten
worden bepaald, dat elke eigenaar met den
bewerker van zijn grond een pachtcontract
moet sluiten dus ook met zichzelf. Dit
pachtcontract moet door den rechter worden
gesanctioneerd. Indien de hypotheekhou
der, om welke reden ook, zijn hypotheek
zou opzeggen en indien de geMnemer deze
hypotheek niet zou kunnen oversluiten,
zoodat het land meot worden verkocht, dan
blijft het pachtcontract voor onbepaalden
tijd geldig, zoodat de boer niet van zijn
eigen land kan worden afgezet. Hetgeen
hij aan pacht te betalen heeft wordt even
eens naar billijkheid geregeld. In zulke ge
vallen zal een hypotheekgever niet spoe
dig van zijn executie-recht gebruik maken,
vooral omdat er weinig liefhebbers zullen
worden gevonden welke genoegen nemen
met een bestaand pachtcontract voor onbe
paalden tijd, terwijl aan dat pachtcontract
niet kan worden getornd.
Een gedachte, die vermoedelijk voldoen
de inhoudt, om in ernstige overweging te
worden genomen.
De steun
aan de scheepvaart.
Dat de Regeering de HollandAmerika-
Lijn aan de tweede Statendam zal helpen;
dat zij nu met een nieuw steunplan voor
de scheepvaart is gekomen, kan tot ver
heugenis stemmen. Wat echter niet weg
neemt, dat zulke maatregelen slechts aan
de buitenkant helpen en de kern der din
gen niet verbetert. Het zou onbillijk zijn
om het goede van hetgeen nu geboden
wordt, te negeer en. Vele scheepvaartonder
nemingen staan voor den financieelen on
dergang; zij moeten schepen gaan verkoo-
pen en voor velen staat dit gelijk met li
quidatie van hun bedrijf. Hieraan wordt nu
eenigermate paal en perk gesteld. Men
steunt financieel, men geeft, zooals wij na
der zullen uiteenzetten credieten voor den
tijd van één jaar, renteloos en ongedekt,
doch het blijven credieten, die eenimaal zul
len worden terugbetaald. Hiervoor is een
bedrag van 8.200.000.uitgetrokken.
In de memorie van toelichting verneemt
men natuurlijk de bekende klanken. De
misère is internationaal, uiteindelijk zal in
deze internationaile oorzaken slechts langs
den weg van internationaal overleg ver
betering kunnen worden geibracht en het
is, volgens de Regeering een verheugend
feit, dat dit overleg tusschen de reeders
van verschillende zeevarende naties bezig
is zich te ontwikkelen.
Het ware o.i. nog verheugender, wan
neer de Regeering gezegd had: Wij zullen
verder steunen door het verbeteren van de
handelsvoorlichting in het buitenland
door de oprichting van een goed werkend
im- en exportbureaudoor krachtige
propaganda in de landen, waar het Neder-
landsche fabrikaat nagenoeg nog niet be
kend isdoor het ecart tusschen gulden
en Pond te verminderen.... door steun
aan de economisch technologische institu
ten, teneinde in ons land nieuwe ipdustrieën
op te richten, die van waarde kunnen zijn
voor onzen export.... door de band met
Indië nauwer aan te halen, waardoor het
vervoer zal kunnen worden geprikkeld.
Niets van dit alles verneemt men.
De Regeering steunt slechts financieel.
Zij erkent zelf, dat deze steun niet tot werk
verruiming zal leiden; behoud van de nood
zakelijke scheepvaartverbindingen is ech
ter van de grootste beteekenis om verdere
inzinking van de werkgelegenheid te voor
komen. Daarom zal de steunverleening er
op gericht zijn, dat deel van de koopvaardij
in stand te houden, dat een vitaal belang
voor het Nederlandsche bedrijfsleven in het
algemeen en voor onze internationale han
delspositie in het bijzonder vormt.
Aan dezen steun zullen voorwaarden
worden verbonden. Natuurlijk is de logi
sche primaire eisch, dat zij een voldoende
nationaal belang vertegenwoordigen....
dat de positie met den steun voor minstens
een jaar gewaarborgd isdat de vloot
nog in behoorlijke conditie verkeert. Doch
verder hebben de gesteunden zich te on
derwerpen aan de voorschriften der Re
geering, in het algemeen scheepvaartbe'lang
genomen. Zij zullen zich in het bijzonder
moeten verbinden mede te werken aan de
voorbereiding van een saheering van het
bedrijf en zekerheid zal moeten worden
verschaft, dat de steungelden niet zullen
strekken tot verscherping van de onderlinge
concurrentie in de Nederlandsche scheep
vaart.
In zekeren zin is het een steun, welke
niet zwaar drukt. Want het aan een reederij
uitgekeerde bedrag zal geheel of ten deele
moeten worden terugbetaald, als het bedrijf
over 1935 winst blijkt te hebben gemaakt,
waarbij echter geen nadere omschrijving
van winst is gegeven. Welke afschrijvingen
op de vloot worden daarbij toegelaten? Het
risico zal door deze bepaling, tot de geringst
mogelijke proporties kunnen worden gere
duceerd door slechts aan die maatschappij
en te leenen, die een goede kans heibben,
winst te maken, hetgeen dan ook wel op
te maken valt uit de normen, welke voor
de steunverleening gelden.
De regeling geldt voor de groote vaart,
niet voor de kustvaart. Ook de wilde vaart
valt er onder. Daar moeilijk onderscheid is
te maken tusschen wilde vaart en kust
vaart, is bepaald, dat wilde-vaartbooten be
neden de 1000 ton bruto registerton buiten
de regeling vallen.
Wij hopen, dat deze maatregel een begin
zal mogen worden van een werkelijke
steunverleening. Want voor den opbouw
van ons bedrijfsleven geeft het gebodene
niets.
WAT ANDERE BLADEN
GO SUS VSGSN UüSHGSH VSIVM^T
SCHRIJVEN
„TOT VERWEER".
In de Utrechtsche Courant van 21 Mei
heeft mr. A. baron van Wijnbergen als
zijn meening uitgesproken, dat mr. Mar-
chant zijn overgang tot de Katholieke
Kerk onmiddelijk ter kennis had moeten
brengen van den Minister-President.
Na de verschijning van de brochure „Tot
Verweer" constateert mr. van Wijnbergen,
dat in zijn meening geen wijziging is ge
bracht.
Wij zijn het ten deze volkomen met den
heer van Wijnbergen eens. Ook ons wil
het voorkomen, dat mr. Marchant beter had
gedaan, zijn overgang tot de Katholieke
Kerk niet te verzwijgen, a 1 kunnen wij
ook een andere houding ons indenken en de
motieven, die daartoe den heer Marchant
bewogen, ongetwijfeld respecteeren.
Wij laten nu den heer van Wijnbergen
aan woord:
Ook nu nog zijn we van oordeel, dat
bij het blijven in Ministersfunctie
op den dag der overgang tot de Katho
lieke Kerk, dat feit ter kennis had
moeten zijn gebracht aan den heer Co-
lijn.
Aan hem, aan den Minister-President
dan de beslissing, wat geëischt werd
door 's lands belang.
Het is, naar onze meening, van groot
belang, dat dit juist door ons Katho
lieken onomwonden uitgesproken
wordt.
Volkomen deelen we de ineening van
de „Nederlander", wanneer deze 23 Mei
j.l. het slot van ons artikel in de
„Utrechtsche Courant" overnemend,
daaraan toevoegt:
„Het wil ons voorkomen, dat men op
„deze wijze èn de Roomsch-Katholieke
„Kerk èn Mr. Marchant eerder een
„dienst bewijst, dan wanneer men de
„geheimhouding tracht goed te praten".
Van harte hopen we, dat, wanneer
men over het gepleegde verzuim -zal
zijn uitgepraat, een discussie, die
men goeddeels had kunnen ontgaan,
wanneer het aanstonds als een verzuim
was erkend men zijn volle aandacht
zal willen schenken aan de hoofdzaak.
Een zaak van zóó groote beteekenis.
Hoezeer deze vooral door de geheim
houding in het gedrang komt, blijkt ook
uit de brochure zelve, waar van de 26
bladzijden slechts 3 uitsluitend aan de
zaak zelve: den overgang naar de Ka
tholieke Kerk, zijn gewijd.
Hulde, groote hulde voor deze schit
terende bladzijden, waarmede de
brochure besloten wordt; superieur!
Mogen ze gelezen worden door allen,
die van goeden wille zijn gelezen
en.... ernstig overwogen! Ze zijn te
schoon, te belangrijk, om verkort te
worden weergegeven.
Ook voor onze houding ten opzichte
van niet-Katholieke landgenooten be
vatten ze waardevolle opmerkingen.
Aan ons Katholieken in bijzondere
mate de taak te zorgen, dat niet door
discussie, die vermeden worden kan,
de aandacht worde afgeleid van een
zaak, die zeer zeker in dezen tijd, waar
in zoo velen zoekende zijn, de aandacht
en ernstige overweging zoo ten volle
verdient.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Nederlandsche katholieke ziekenhuis
directeuren bij den Paus (éde blad).
Prijsstijgingen in België als gevolg van
de devaluatie (éde blad).
Een zwaar échec voor president Roose
velt, door de onverbindendverklaring der
N.R.A.-codes door het Hooggerechtshof (ée
j blad).
LETTEREN EN KUNST
BEKENDE KUNSTKENNER
OVERLEDEN.
In het St. Antonius-gesticht te Rotter
dam is op 85-jarige leeftijd overleden de
bekende kunstverzamelaar dr. A. J. Do-
mela Nieuwenhuis.
Dr. Domela Nieuwenhuis heeft elf jaar
geleden een zeer uitgebreide collectie gra
fische kunst, bestaande uit 300 deelen, aan
het museum Boymans geschonken. Bij die
collectie waren circa 90 van de mooiste
etsen van Rembrandt en een aantal der
fraaiste bladen van Albrecht Dürer. Voorts
kwam het museum door deze schenking
in het bezit van 158 specimina van het
zoogenaamde emails de Limois, dat in
openbare verzamelingen zeer zeldzaam is
en dat men eigenlijk alleen in het Louvre
te Parijs vertegenwoordigd vindt. De
schenking omvatte voorts een aantal niel
los, een soort van zilvergravures uit de
15e eeuw, en blokdrukken uit diezelfde
eeuw.
De teraardebestelling van het stoffelijk
overschot van dr. Domela Nieuwenhuis
die niet katholiek was, maar veel relatie
had met katholiekenvandaar dat hij
zijn intrek had genomen in het St. Anto-
niusgesticht vindt as. Woensdag plaats
in het familiegraf te Muiderberg.
BINNENLAND.
Het Nederlandsch-Duitsch betalingsver
keer Instelling van een studie-commis
sie. (1ste blad).
Wij geven een uiteenzetting van de ge
wijzigde Ziektewet (ée blad).
De regeling van de melksteun. (1ste blad)
Een nieuwe bekentenis in de moordza
ken te Oss. (1ste blad).
Groote duinbrand bij Callantsoog, café
brand te Leeuwarden. (Gem. Ber., 3de
blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
De samenstelling der elftallen voor den
1 andenwedstrijd HollandBelgië te Heem
stede. (3de blad).
„De Violier".
Tot voorzitter van den Katholieken
Kunstkring „De Violier" werd in de laat
ste vergadering der werkende leden, als
opvolger van wijlen Eduard Brom, geko
zen Herman van den Eerenbeemt. Als
nieuw bestuurslid werd gekozen prof mr.
C. P. M. Romime.
Op welke lijst?
De a.s. Gemeenteraadsver
kiezingen
In de maand Juni worden in alle ge
meenten van dit gewest de gemeente
raadsverkiezingen gehouden. Hieronder
volgen de data, waarop in de verschillende
gemeenten de verkiezing wordt gehouden,
met daarnaast het nummer van de lijst
der R. K. Staatspartij in ieder dier ge
meenten:
4 Juni: WARMOND lijst no. 1
5 Juni: RIJNSATERWOUDE lijst no. 2
6 Juni: TER AAR lijst no. 1
11 Juni: VOORHOUT lijst no. 3
NOORDWIJKERHOUT lijst no. 3
ZILK lijst no. 6
12 Juni: SASSENHEIM lyst no. 2
LISSE lijst no. 5
13 Juni: STOMPWLJK lijst no. 4
VEUR lijst no. 3
ALKEMADE lijst no. 1
19 Juni: HAZERSWOUDE lijst no. 1
ALPHEN a. d. RIJN lijst no. 1
WASSENAAR lijst no. 7
ZEVENHOVEN lijst no. 2
BODEGRAVEN lijst no. 9
ZWAMMERDAM lijst no. 3
KOUDEKERK lijst no. 1
NOOTDORP lijst no. 2
21 Juni: WOERDEN lijst no. 3
25 Juni: VOORSCHOTEN lijst no. 1
26 Juni: LEIDEN lijst no. 1
BOSKOOP lijst no. 2
KATWIJK lijst no. 5
(Van de andere gemeenten van ons ge
west is het lijstnummer ons nog niet be
kend).
