26ste Jaargang
MAANDAG 20 MEI 1935
No. 8120
3)e£efcló<^(Sk>ti/fca/tit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
Bekeeringen.
„De bekeering van Minister Marchant is
voor de katholieken een reden tot groote
vreugde. Zij kunnen er niet over zwijgen".
„Als er bekende personen Roomsch wor
den, ook in ons land (zooals Frederik van
Eeden, Henri Borel, mr. Marchant), dan
schrijft men er kolommen vol over en er
klinken fanfares als van een schitterende
overwinning.
Aldus de „Avondpost" van Zondag
morgen.
Wij willen hierbij het volgende opmer
ken. Als men beweert, dat de katholie
ken over de bek eer in g van Marchant niet
kunnen zwijgen, dan moet men hieraan
toevoegen, dat de niet-katholieken, althans
zeer velen hunner, er nog veel meer
over spreken!J u i s fc in vele niet-
katholieke kringen is de bekeering van
mr. Marchant het onderwerp van de
gesprekken. Wij zelf hebben het al eenige
keeren kunnen constateeren.
Met de „kolommen vol", die men er in
de katholieke pers over schrijft, loopt het
toch nog al los, als men daarnaast plaatst
de kolommen in de niet-katholieke pers,
dn.... b.v. de „Avondponst" en andere
bladen. En gelukkig zijn er geen of
maar heel weinig fanfares als over „een
schitterende overwinning" onder ons op
gestoken. Gelukkig; er zijn in 't open
bare katholieke leven gebeurtenissen, die
aanleiding geven voor „fanfares", en ge
beurtenissen, die ons dringen tot gebed.
Een bekeering, van wien dan ook, behoort,
ook naar ons gevoelen, tot de laatste cate
gorie van gebeurtenissen.
Wat niet wil zeggen, dat we er over moe
ten z w ij g e n.
Als het „gewone" menschen betreft, dan
blijft zulk een feit veel meer in de binnen
kamer, constateert de „Avondpost" verder
en het blad vervolgt dan:
Toch zal ieder moeten toegeven,
dat, al maakt de bekeering van een
bekend persoon dan ook meer sensa
tie, de ernst, de diepte, de religieyse
waarde van een geval niets met de
mindere of meerdere bekendheid van
het object te maken heeft.
Wij zouden het niet anders kunnen zeg
gen!
Maar er mag toch wel iets aan worden
toegevoegd; nl. dat de meerdere bekend
heid „van het object" der bekeering, al
geeft deze aan de bekeering in zich
geen andere, geen meerdere waarde,
wèl beteekenis heeft voor den invloed,
welke er direct of indirect van zulk een
bekeering kan uitgaan. En onder dien in
vloed bedoelen wij, natuurlijk, iets anders
dan.... .sensatie"!
Dit mag worden toegc _gd aan de op
merking van de liberale „Avondpost", wel
ke volkomen waar is.
Volkomen waar is het, dat de
ernst, de diepte, de religieuse waarde van
de oprechte bekeering van een armen sjou
werman, precies dezelfde is als van de op
rechte bekeering van een minister. En wij
kunnen ons tenslotte over de bekeering van
den laatste niet meer verheugen, dan
over die van den eerste.... In het licht
der Christelijke beginselen is er geen on
derscheid tusschen de ziel, tusschen de
eigenlijke, fundamenteele menschen-waar
de van den machtigsten koning en van
de poverste werkvrouw. Wie zich in het
bezien en beoordeelen van een bekeering
niet plaatst op dit verheven standpunt van
laten we 't noemen: christelijke demo
cratie, beleeft niet den christelijken
Godsdienst in zijn fundamenteele waarheid
en kent niet het Christendom in zijn ver
heffende schoonheid!
Heiligverklaring
van
Thomas More
en John Fisher
Zaterdagmiddag zijn in den Sint Pieter
de Briibscbe kanselier Thomas More en de
Bisschop van Rochester, kardinaal John
Fisher, die tijdens de regeerimg van Hen
drik VIII den marteldood stierven, heilig-
verklaard.
Men heeft berekend, dat er meer dan
10.000 Engelschen bij de plechtigheden aan
wezig waren. In de* St. Pieter, doe 60.000
menschen kan bevatten, waren geen plaat
sen meer vrij.
Zeer vele Bisschoppen uit Engeland,
Schotland, Ierland, Amerika en Bngelsch-
Inddë woonden de plechtigheden bij. De
Pauselijke Kapel zong onder leiding van
Perosi de achtstemmige Mis van het H.
Jaar, die Perosi het vorig jaar heeft gecom
poneerd.
De verheven plechtigheden waarbij ook
vele niet-Katholieken tegenwoordig waren,
werden door allen met groote eerbied bij
gewoond.
Na afloop brak er een storm los van har
telijke toejuichingen.
Tijdens de plechtigheid had de H. Vader
een toespraak gehouden, waarin hij zich tot
de Engelsche Kerk richtte met de uitnoodi-
ging, zich bij de Universeele Kerk aan te
sluiten.
In verband met deze „uitnoodiging" van
den H. Vader aan de Engelsche Kerk zijn
wel interessant de volgende opmerkingen,
die pater dr. J. Vriend S.J. maakt in een
artikel, dat hij j.l. Zaterdag in de „Gelder
lander" schreef:
„Nog is Engeland nauwelijks bekomen
van de feestroes, waarin het regeeringsju
bileum van zijn koning het gedompeld
heeft, of het maakt zich op weer feest te
vieren, thans ter eere van twee van zijn
grootste zonen, die vier eeuwen geleden ge
storven zijn: Kardinaal John Fisher en de
lord-kanselier Thomas More. Uit den aard
der zaal zal deze gedenkdag een heel an
der karakter dragen, dan die van 6 Mei IJ.,
maar hij is daarom niet van minder betee
kenis voor het Engelsche volk. En het volk
voelt dat, in al zijn geledingen. Want het is
opmerkelijk, hoe niet alleen het Katholieke
maar ook het Protestantsche gedeelte van
Engeland juicht over de beslissing van Zij
ne Heiligheid den Paus van Rome, om op
den 19den dezer Kardinaal Fisher en Sir
Thomas More te gaan heilig verklaren.
Reeds in 1886, toen zij met 52 andere Engel
sche martelaren onder de Zaligen werden
opgenomen, maakte het bekende weekblad
„Punch", met een geestige zinspeling op
More's naam, de opmerking, dat er al heel
wat Heiligen in de kalender waren, maar
dat geen enkele Engelschman bezwaar had
om er meer („More") aan toegevoegd te
zien. En nu, in Februari van dit jaar, kwam
het verre van Katholieke grootblad „The
Times" met een hoofdartikel over de aan
staande heiligverklaring, zoo sympathiek
gesteld, dat men zou wanen een Roomsche
krant voor zich te hebben „Voor het eerst
sinds de Reformatie wordt deze eer een
Engelschman aangedaan", zoo luidt het
daar, „en geen keuze kon gelukkiger zijn
dan juist deze, en ook geen kon duidelijker
bewijzen, de begrijpende liefde voor Enge
land, diie de thans regeerende Paus zoo
dikwijls getoond heeft".
Bij het lezen van zoo'n artikel, weet men
haast niet, hoe men het heeft. Is Engeland,
het in overgroote meerderheid nog Protes
tantsche Engeland, het dan eens met het
Katholieke geloof, waarvoor Fisher en Mo
re gestorven zijn? Neen, natuurlijk niet.
Maar het weet, dat het nog een eereschuld
heeft tegenover deze heiligen, die, waar bij
kans heel het volk boog voor een amoureu-
sen tiran, het opnamen voor diens wettige
vrouw, al moesten ze dat met den dood
bekoopen. Juist zooals vóór enkele jaren bij
de heiligverklaring van Jeanne d'Arc, komt
ook thans weer heel Engeland hulde bren
gen aan de nagedachtenis van hen, die door
een onnadenkend voorgeslacht zoo gruwe
lijk om het leven gebracht zijn, en als in
verbijstering vraagt het zich af, hoe twee
mannen wier namen in heel de Christen
heid een klank hadden gelijk weinig an
dere, als landverraders konden worden uit
gekreten door lieden, die jarenlang getui
gen waren geweest van him ongerepten le-
I venswandeL
j Er is nog een tweede reden, waarom het
Engelsche volk zoo van harte dit feest mee
viert. Het is, omdat het zijn middeleeuw-
sohe, dus zijn Katholieke, geschiedenis niet
vergeten kan: Het beweert wel er mee te
hebben gebroken en het doet dikwijls wel
alsof het er niets meer mee te maken wil
hebben; maar de oude liefde leeft desniet
temin voort, schuchter en bedektelijk door
gaans, doch reu en dan plotseling oplaaiend,
zooaLs we thans weer zien bij deze heilig
verklaring. Hoe anders te verklaren b.v.
die in het oog vallende lijsten van aartsbis
schoppen van Kantelberg, de Katholieke
van vóór de Reformatie gevolgd door de
Protestantsche, die men in zoovele Angli-
kaansche kerken aantreft? Hóe te verkla
ren, dat het hoofd van den H. Thomas More
met zooveel eerbied bewaard wordt in de
nu niet meer Katholieke kerk van St. Dun
st an te Canterbury? dat de dominé van de
Anglikaansche hoofdkerk te Chelsea gelden
heeft ingezameld, om bij het grafmonu
ment van More's familie aldaar een pas
sende versiering aan te brengen bij de aan
staande feesten? en dat op 22 Juni as.,
den sterfdag van den H. John Fisher, een
plechtige dienst zal worden gehouden in
de Protestantsche Kathedraal van Roches
ter, waar eenmaal zijn bisschoppelijke ze
tel stond?
Weliswaar wordt dit alles door velen ge
noemd een sollen met dingen, waarmee men
niets te maken heeft, en ik geef toe, dat
dit uitvloeisel van de zoogenaamde conti
nuïteitstheorie zijn kwaden kant heeft.
Maar het heeft ook zijn goeden karet, wel
ke is: dat bij het volk de gedachte aan de
Roomsche voorvaderen wordt levendig ge
houden. En daarover kunnen we ons slechts
verblijden.
Zoo merkte, bij een bespreking van de
Protestantsche feestelijkheden ter eere van
den Heiligen Beda, wiens twaalfde eeuw
feest dit jaar te J arrow gevierd werd, de
Katholieke „Tablet" van 11 Mei op, dat de
Anglikaansche bisschop in zijn gedenkrede
wel dingen ongezegd liet, die wij zeker zou
den gezegd hebben, maar toch niets beweer
de, waarmee elke verstandige Katholiek
het niet van harte eens zou kunen zijn.
Ik meen uit dit alles de gevolgtrekking
te mogen maken, dat we goed zullen doen,
ons in deze dagen te vereenigen met onze
geloofsgenooten in Engeland en met hen te
bidden, dat door de voorspraak van zijn
twee nieuwe Heiligen hun land spoedig tot
het aloude geloof moge terugkeeren".
Een sympathieke
beschouwing
Hoog-uit boven wat wij uit enkele an
dere organen citeerden staan de com
mentaren, die in het orgaan van den Vrijz.
Dem. Bond zelf worden gegeven, naar aan
leiding van mr. Mar chant's overgang naar
de Katholieke Kerk.
Vooral de beschouwing van prof. mr.
Kranenburg welke typeerend is voor
een metnsch, die breed denkt en fijn voelt.
De voorzitter van den Bond, prof. mr.
Kranenburg, schrijft nJ. onder den titel
„Een afscheid" o.a.:
„De overgang van mr. Marchant tot de
R. K. Kerk was ook voor zijn naaste poli
tieke vrienden een volkomen verrassing.
Men haalt reu achteraf enkele redevoerin
gen aan, waarin zekere symptomen zouden
zijn te ontdekken. Deze zijn echter, goed
beschouwd, toch wel uitermate zwak en
konden geen aanleiding geven, om een der
gelijk diepingrijpend besluit te verwachten.
De overgang zelve is als uiting van een
wijziging der persoonlijke geloofsovertui
ging uiteraard volstrekt te eerbiedigen. Dat
Marchant politieke consequenties heeft
moeten trekken door zijn ontslag te vragen
als minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, was onvermijdelijk. Dat hij
ook is getreden uit onzen bond is begrij
pelijk.
Het zal niemand vain ons onberoerd la
ten. Een wereld van herinnering dringt zich
op. Wat hebben wij ouderen al niet te za-
men met hem aan arbeid en strijd en er
varingen doorleefd. Zijn onvermoeide
werkzaamheid, zijn altijd reëele daadkracht
en besluitvaardigheid, zijn gave des
woords, zijn scherpzinnigheid en snelle be
vatting van een politieke situatie, zijn sterk
gevoel voor sociale rechtvaardigheid, ma
ken hem tot een leider, in wien wij ver
trouwen hebben.
Hij heeft fouten gemaakt, ernstige fou
ten, zeker. Hij toonde in sterke mate les
défauts de ses qualités. Zijn soms al te im
pulsief optreden heeft de partij meerma-
len geschaad en haar bestuur voor netelige
moeilijkheden geplaatst. Maar hij wist die
meestal handig te herstellen en zijn geest
en humor ontwapenden de ontevredenen
altijd weer. Beter partij-aanvoerder in op-
positie dan legeerder; in de regeering had
zijn impulsiviteit gevaarlijker gevolgen
dan in de oppositie. Zoo heeft de overhaaste
wijze van uitvoering van zijn onderwijs
politiek, hoezeer bezuinigingspolitiek op
zichzelv^ verdedigbaar, ja onvermijdelijk
was, in onze rijen ernstige ontstemming en
verwarring gewekt.
De tijd zal, naar ik hoop, de goede en
waardevolle, herinneringen ten slotte de
overhand weer doen krijgen over de teleur
stellingen. Wij zullen als de eerste schok
van deze plotselinge verbreking van ban
den voorbij zal zijn, er weer ten volle oog
voor kunnen krijgen, dat dit leven was ge
steld in dienst van d'e beginselen, die wij
allen voorstaan, dat deze aanvoerder zich-,
zelf niet heeft gespaard, dat hij zich heeft'
gewaagd, met haast overmoedige vreugde
op de meest bedreigde punten en dat hij
het zwaard met ongeëvenaarde strijdlust
en vechtkunst heeft gehanteerd; het zwaard
beter dan het schild, en wij zullen dan
misschien ook bedenken, dat deze onver
vaarde kampvechter onder ons heeft ge
leefd als een man met een veel gecompli
ceerder natuur dan wij hebben vermoed
èn als een veel eenzamer mensch".
Ook de voorzitter der vrijzinnig-de
mocratische Tweede Kamer-fractie, mr.
Joekes, neemt afscheid van den gewezen
leider:
„Met enkele woorden wenschen wij ons
aan te sluiten bij de gevoelens van erken
ning en waardeering jegens den gewezen
leider van de pairtij, die tot uiting komen
in het hierboven staande artikel van onzen
bondsvoorzitter en daarbij onze teleurstel
ling uit te spreken over het feit, dat mr.
Marsohant niet dadelijk zijn overgang naar
het katholiek geloof openlijk bekend heeft
gemaakt".
Tot slot richt minister Oud „Een
woord tot de partij":
„De ernstige gebeurtenissen van de af-
geloopen week mogen ook mij een enkel
woord tot onze partij doen richten. Het af
scheid van den heer Marchant beteekent
het einde van een werkzaamheid van vijf
en dertig jaren in den dienst van onze be
ginselen. Hoe groot onze teleurstelling over
het gebeurde ook moge zijn, zij mag ons
niet doen vergeten, hoeveel arbeid hij, die
thans afscheid neemt in een lange reeks
van jaren met groote toewijding voor de
partij heeft verricht. Die geheel dit verle
den overziet komt diep onder dén indruk
van de tragiek, die in dezen loop van za
ken besloten ligt. De partij zai thans zon
der den man, die sedert bijna twintig jaar
leider was, haar weg moeten vervolgen".
Ontzettende luchtramp
in Rusland
Het grootste vliegtuig der
Sovjet-Unie omlaag gestort
Acht-en-veertig dooden
DE „MAXIM GORKI" BOTSTE TEGEN
ANDER VLIEGTUIG
Het grootste vliegtuig van de Sovjet-
Unie, de Maxim Gorki, dat ruim 70 pas
sagiers aan boord kan hebben, is Zater
dag het slachtoffer geworden van een
luchtramp.
Het vliegtuig startte met een ander toe
stel op sleeptouw. Kort na de start voer
de de piloot van het gesleepte vliegtuig,
Sasjin, ondanks het verbod van de Russi
sche luchtvaart-autoriteiten, verscheidene
stunts uit. Daarbij is hij is botsing geko
men met de Maxim Gorki, met het gevolg,
dat beide machines neerstortten.
11 leden der bemanning en 36 passa
giers vonden den dood. Ook de piloot
van het gesleeepte vliegtuig, Sasjin, kwam
om het leven. In totaal hebben bij den
ramp 48 personen het leven verloren.
Nadere bijzonderheden
Op instructie van den chef der Russi
sche civiele luchtvloot, Tkasjew, is een
speciale commissie, bestaande uit verte
genwoordigers van de Russische militaire
en civiele luchtvaart, van de politieke po
litie en andere overheidslichamen, inge
steld om de oorzaak van het ongeluk met
de Maxim Gorki vast te stellen,
Het tot dusverre ingestelde onderzoek
heeft aan het licht gebracht, dat het on
geluk uitsluitend te wijten is aan den pi
loot Sasjin, die met zijn toestel in de na
bijheid van de Maxim Gorki is gekomen
en dit toestel met zijn linkervleugel heeft
geramd. De botsing was zoo hevig, dat de
Maxim Gorki ondanks zijn kracht en groo
te zwaarte verscheidene malen over den
kop sloeg. De linkervleugel vloog van het
toestel af. Het onderzoek heeft verder uit
gewezen, dat het groote vliegtuig in brand
geraakte en dat verscheidene explosies
ontstaan zijn. De brandweer van het cen
trale vliegveld van Moskou kon niet meer
helpen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Anti-katholieke relletjes te München
(4e blad).
Laval en Goring hebben te Krakau ge
confereerd. Laval is echter te Berlijn niet
uitgestapt (4e blad).
Griekenland polst de mogendheden in
verband met een ev. herstel der monarchie
(4e blad).
Het grootste vliegtuig der Sovjet-Unie, de
„Maxim Gorki" omlaag gestort. 48 Doo
den (1ste blad).
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(Kerkn., 4de blad).
De „Flora" te Heemstede is gesloten.
Het aantal bezoekers en de sluiting. (4de
blad).
Gntzeit wil niet terug naar Nederland.
(4de blad).
Huiselijk drama te Rotterdam. (Gem.
Ber., 3de blad).
MeeT licht in de Ossche moordzaken.
(Gem. Ber., 3de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
VOETBAL: Eervolle nederlaag van het
Ned. elftal tegen de Engelsche profs.
Beslissingswedstrijd tusschen H.B.S. en
H.V.V. noodzakelijk. H.B.C. en Kolping
spelen gelijk voor het kampioenschap van
den I. V. C. B.; Teylingen verliest van
DJB.L. en promoveert niet. (2de blad).
LAWNTENNIS: Nederland verliest met
50 van Japan voor den Davis Cup. (2de
blad).
LEIDEN.
Alhier vergadert heden de Dioc. R. K.
Vrouwenbond in het Bisdom Haarlem.
(lste blad).
BERLIJN, 20 Mei. (V. D.) In verband
met de demonstraties en voorlezing van
protesten in de voorafgaande weken in,de
katholieke kerken, waren gisteren in vele
steden, vooral te Berlijn en Munchen, de
katholieke kerken tijdens den dienst door
politie en Gestapo scherp bewaakt.
De lijken van de 48 slachtoffers van de
ramp met de Maxim Gorki zijn gisteren,
in het stedelijke crematorium van Moskou
opgebaard.
De bevolking van Moskou heeft op een
voudige treffende wijze 'afscheid genomen
van de slachtoffers van het ontzettende
ongeluk. In verschillende steden zijn her
denkingsbijeenkomsten gehouden.
Gemeld wordt, dat de bij de ramp om
het leven gekomen vlieger Michejew zich
herhaaldelijk heeft onderscheiden o.m. bij
de vlucht MoskouPeking en bij de vluch
ten boven de Noorddelijke IJszee. De
Prawda critiseert scherp het gebrék aan
discipline, waardoor deze ramp veroor
zaakt is.
De commandeur van het vliegtuigeska
der, waartoe de Maxim Gorki behoorde,
heeft aangekondigd, dat men binnenkort
zal overgaan tot den bouw van een vlieg
tuig, dat nog grooter zal zijn dan de
Maxim Gorki, welke Zaterdag is veron
gelukt.
Nader wordt bekend: 40 z.g. Oedarniki,
arbeiders die uitblinken door vakbe
kwaamheid, hadden den voorrang gekre
gen bij het maken van een rondvlucht bo
ven Moskou met de Maxim Gorki, omdat
zij aan den bouw van dit vliegtuig had
den deelgenomen. Het ongeluk geschied
de, toen de Maxim Gorki zou dalen. Het
vliegtuig werd begin 1934 vervaardigd
volgens de plannen van den vliegtuigcon
structeur Tupolew.
