ZATERDAG 27 APRIL 1935
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD. - PAG. i
NEDERLAND
OP DE WERELDTENTOONSTELLING
TE BRUSSEL
Dc totstandkoming der Nederlandsche
deelneming.
Aan den vooravond van de opening der
Brusselsche Wereldtentoonstelling heerscht
op het uitgestrekte terrein te Laeken de
koortsachtige bedrijvigheid, die tot enkele
uren voor de opening van elke tentoon
stelling den indruk wekt, dat nog niets op
zijn plaats staat en niets op tijd gereed
zal komen.
Wie de laatste dagen op de tentoonstel
lingsterreinen heeft rondgekeken en hier
en daar bij de inzendingen der verschil
lende landen met de velerlei soorten vreem
delingen, die nog aan het werk zijn, om
hun land zoo goed mogelijk voor den dag
te laten komen en dus met kennis van za
ken de dingen kunnen bekijken, zal thans
reeds na een enkel bezoek aan het nog
lang niet „op orde" zijnde Nederlandsche
paviljoen, tot de conclusie komen, dat Ne
derland op de Brusselsche Wereldtentoon
stelling ongetwijfeld een goed figuur zal
slaan.
Wat kost het voor de
schatkist?
Er zijn er, die in dezen tijd van crisis
en bezuiniging met bezorgdheid zien, hoe
groote bedragen ten kosten worden gelegd
aan de vertegenwoordiging van ons land
op een tentoonstelling, waar men naar hun
meening even goed had kunnen wegblij
ven en waarvan men geen enkel practisch
voordeel zou kunnen verwachten. In beide
opzichten hebben deze critici het mis, en
zelfs waar zij veronderstellen, dat aan de
vertegenwoordiging van Nederland op de
Wereldtentoonstelling groote bedragen zijn
ten koste gelegd, zijn zij er naast, want
het totaal bedrag dat de Nederlandsche
regeering beschikbaar heeft gesteld voor de
Nederlandsche deelneming aan de Brussel
sche Wereldtentoonstelling is slechts een
vijfde deel van het bedrag, dat men slechts
enkele jaren geleden voteerde voor de Ne
derlandsche deelneming aan de Koloniale
Tentoonstelling te Parijs.
Met slechts 200.000 gulden heeft de Ne
derlandsche Regeeringscommissie een re
sultaat tot stand moeten brengen, dat in
geen enkel opzicht achterblijft bij de re
sultaten van andere landen, die veel groo-
tere bedragen beschikbaar stelden. Moei
zaam en aanvankelijk ontmoedigend is het
werk van degenen, die zich voor de moei
lijke taak zien jesteld, te probeeren met
de kleinst mogelijke middelen het grootst
mogelijke succes te bereiken. Onze be
langstelling voor de wijze, waarop de Ne
derlandsche deelneming tot stand was ge
komen, bracht ons bij het secretariaat der
Nederlandsche deelneming, dat door de
door de regeering ingestelde commissie
onder leiding van oud-minister mr. dr. T.
J. Verschuur, evenals bij vorige gelegen
heden dikwijls het geval was, werd opge
dragen aan de Nederlandsche-Vereeniging
voor Tentoonstellingsbelangen.
Een overbodige luxe?
De secretaris dezer organisatie, de le
vendige en energieke heer H. F. R. Snoek,
die in de organisatie ook aan deze Neder
landsche vertegenwoordiging in het bui
tenland een belangrijk aandeel heeft ge
had, kan ons inderdaad veel van de tot
standkoming der Nederlandsche deelne
ming, zooals deze Dinsdag aa. na de ope
ning van het Nederlandsche Palviljoen on
der de oogen van het publiek zal komen,
vertellen. Maar allereerst fulmineert
hij tegen degenen die zouden meenen, dat
het deelnemen aan de tentoonstelling een
overbodige luxe en het beschibaar stellen
van een bedrag van twee ton, geldverspil
ling is. Juist in een tijd waarin de afzet
mogelijkheden geringer worden en de lan
den hoe langer hoe meer de grenzen voor
elkaar's producten sluiten, is het noodig,
dat men merkt, dat Nederland er nog is
en dat men zich, welke beteekenis Neder
land in de wereld heeft, wat het presteert
en wat zijn landbouw en nijverheid voort
brengen. Ook als men niet direct het za
kelijk voordeel ziet, blijkt achteraf dik
wijls, hoe goed het is geweest dat men aan
bepaalde tentoonstellingen heeft deelgeno
men.
De heer Snoek noemt als voorbeeld on.
de Binnenscheepvaart-tentoonstelling te
Essen in 1921, toen Nederland met een uit
stekende inzending voor den dag kwam.
Voordien was in de Duitsche pers een
stelselmatige campagne gevoerd tegen de
Nederlandsche internationale waterwegen,
naar achteraf bleek terwille van het eigen
Duitsche kanalenplan. Wat men den Duit-
schers echter te Essen van onze waterwe
gen toonde, deed deze critiek voorgoed
verstommen.
Een ander voorbeeld, illustreerende hoe
ook de industrie voordeel kan hebben van
deelneming in gevallen, waarvan zij niets
verwacht, deed zich voor tijdens een ten
toonstelling in 1928 te Bazel, toen een Zuid-
Amerikaansche magnaat toevallig op door
reis in Europa in Bazel de tentoonstelling
bezocht, toevallig even de Nederlandsche
inzending bekeek en maanden later in Ne
derland een order plaatste voor eenige ha-
vensleepbooten, die hij noodig had en
waarop zijn blik in Bazel bij de Nederland
sche inzending was gevallen.
Toen de regeering eenmaal een crediet
van twee ton beschikbaar had gesteld,
moesten de organisatoren der Nederland
sche inzending te Brussel de medewerking
der Nederlandsche industrie zien te ver
krijgen. In industrieele kringen had men
echter weinig fiducie in de zaak en aan
vankelijk'kreeg men van de industrie wei
nig of geen medewerking. Naarmate het
Nederlandsche paviljoen echter vorderde,
begonnen vele vooraanstaande onderne
mingen hun fout in te zien, de aanvragen
kwamen los en werden ten slotte zoo tal
rijk, dat men met de beschikbare ruimte
moest woekeren en ten slotte verschillen
den, die in de laatste weken nog verzich
ten te mogen deelnemen, moest teleurstel
len.
Speciale commissies.
Inmiddels was de Regeeringscommissie
aan het werk gegaan. Van de 200.000 gul
den kostte alleen de bouw van het pavil
joen, zonder outillage, 84.000 gulden.
Verschillende subcommissies werden in
gesteld, zooals bijvoorbeeld een sub-com
missie voor de koloniale afdeeling onder
leiding van den heer Weiter, voorzitter
van den Ondernemingsraad van Neder -
landsch Indië, en prof. Cosquino de Bussy,
welke sub-commissie den steun heeft van
het Koloniaal Instituut, waar men bewe
zen heeft het klappen van de tentoonstel-
lings zweep te kennen.
Ook voor den landbouw werd een spe
ciale sub-commissie ingesteld, wier werk
o.a. tot resultaat had den bouw van de
prachtige boerderij door den architect ir.
Job. Denijs, die ondanks den totaal afwij
kenden stijl uitmuntend harmonieert met
het paviljoen van architect Roosenburgh
en tevens met de omgeving. Landbouw en
zuivel-rndustrie drukken tevens hun stem
pel op zaal n, waar zes verschillende schil
ders twaalf wandschilderingen hebben aan
gebracht, elk gewijd aan een typisch Ne-
derlandsch landschap met het daarin op
den voorgrond tredende landbouwbedrijf.
Deze schilderingen zijn van de schilders
Luyt, J. Franken, Lavigne, Bron, Wenning
en Chris Lebeau.
Bij de geheele organisatie dei- Neder
landsche inzending is men uitgegaan van
het denkbeeld, dat men op deze tentoon
stelling in de eerste plaats moest toonen
die dingen, die specifiek Nederlandsch zijn,
die dingen waarin Nederland uitmunt en
die dingen, die een juist beeld van de be
teekenis van Nederland kunnen geven.
Vandaar dat de typisch Nederlandsche
landbouw- en zuivelproducten niet moch
ten ontbreken.
Een Nederlandsche boerderij.
Dat de boerderij de belangstelling van
het publiek zal hebben, staat wel vast. Be
wust heeft men het type van een moderne
boerderij, zooals in den Wieringermeerpol-
der worden gebouwd, gekozen, hoewel som
migen een ouderwetsche boerderij schil
derachtiger gevonden zouden hebben. Het
gaat er echter om, den buitenlanders een
juisten indruk te geven van de moderne
hygiënische wijze van zuivelbereiding, en
het scheppen van een pittoresk sprookje uit
het verleden zou niet alleen onwaar zijn,
doch tevens de moderne Nederlandsche
zuivelindustrie in de oogen van het bui-
tnelanid kunnen benadeelen.
De Nederlandsche havens.
Iets specifieks Nederlandsch, waarmee
Nederland met trots voor den dag kan ko
men, zijn onze waterwerken. De gemeente
besturen van Amsterdam, Rotterdam, Dord
recht en Vlissingen hebben voor fraaie in
zendingen gezorgd, die een duidelijk beeld
geven van den omvang en outillage der
havens in genoemde steden.
De Rijkswaterstaat kan op dit gebied al
zeer bijzondere dingen laten zien. In de
eerste plaats natuurlijk de Zuiderzeewer
ken, doch daarnaast onze wegenbouw, onze
kanalen en onze bruggenbouw. Een ma
quette van de sluizen te IJmuiden mag, als
afbeelding van de grootste sluizen ter we
reld, nog altijd op een dergelijke tentoon
stelling niet ontbreken.
De Nederlandsche Maatschappij voor Ha
venwerken heeft getoond door het feit, dat
zij in alle deelen van de wereld opdracht
krijgt tot het aanleggen van havens, dat dit
een typisch Nederlandsch bedrijf is en is
dan ook eveneens aanwezig.
Nederland in de lucht en onder
de zee.
Natuurlijk ontbreekt de luchtvaart niet,
noch de luchtvaartaf deeling van Water
staat, noch de KT.M. Op boeiende wijze
wordt de aandacht gevestigd op de unieke
luchtverbinding NederlandIndië, doch
ook op de radioverbinding, die een der eer
sten op dit gebied was.
De marine vestigt de aandacht op een
andere bijzonderheid, waarop Nederland
trotsch mag zijn, de reizen van de onder
zeeërs K. XVIII en K. XIII, waarbij tevens
de nadruk wordt gelegd op het wetenschap
pelijke werk, dat tijdens deze reizen is ver
richt.
Particuliere inzendingen.
Ook bij de particuliere inzendingen der
Nederlandsche industrie heeft men vast
gehouden aan het criterium, dat het ge-
exposeerde een voor Nederland typisch ver
tegenwoordigend karakter had of specifiek
Nederlandsch was, terwijl daarnaast reke
ning werd gehouden met die industrieën,
die door hun aanwezigheid te Brussel kans
hebben hun export te ver gr ooten. Natuur -
trekkelijk blijven en passen in het kader
van het geheel. Geëxposeerd wordt o.a.
door den scheepsbouw, de machineindustrie,
de baksteenindustrie, de textielindustrie, de
vliegtuigindustrie, en verschillende andere
bedrijven.
De Nederlandsche Kunst
nijverheid.
Ook de Nederlandsche kunstnijverheid
heeft gelegenheid gekregen op de tentoon
stelling aan het buitenland te toonen wat
zij presteert. Tal van kunstnijveraars heb
ben gelegenheid gekregen hun werk in
een gedeelte van het Nederlandsche Pavil
joen te exposeeren. Men zal er veel glas-
in-lood en gebrandschilderd glas zien,
waarbij de voornaamste plaats wordt inge
nomen door de in dit gedeelte van het ge
bouw zelf aangebrachte gebrandschilder
de ramen in den achterwand van Joep Ni
colas en voorts kunstsnijwerk, beeldhouw
werk, grafisch werk, en edelsmeedwerk. De
schilderkunst is reeds vertegenwoordigd
door de twaalf reeds genoemde wandschil
deringen in de middenzaal, terwijl aan de
buitengevels nog de schilderingen van
prof. H. Rosse en Charles Eyck zijn aan
gebracht.
Zoo heeft men getracht een teveel te ver
mijden en van alles wat Nederland voort
brengt en wat den-vreemdeling in Neder
land kan interesseeren, slechts het beste en
het meest typeerende in Brussel te toonen,
en dit te doen op zoodanige wijze, dat het
den bezoeker boeit, de belangstelling van
den vreemdeling wekt en hem den indruk
bijbrengt, dat het kleine laind aan de Noord
zee nog altijd een plaats van beteekenis in
de wereld inneemt, niet alleen op agrarisch,
technisch en industrieel gebied, doch ook
op het gebied van kunst en wetenschap.
De acht Nederlandsche
Nobelprijs- winnaars.
Dit laatste op een tentoonstelling als die
te Brussel tot uiting te brengen, is niet ge
makkelijk. De organisatoren hebben er
echter een even voortreffelijke als sobere
oplossing voor gevonden: op een daartoe
geëigende plaats zullen de portretten met
korte levensbeschrijvingen worden ge
plaatst van onze acht Nederlandsche No
belprijs-winnaars.
Wie zou durven volhouden, dat het niet
de plicht van Nederland was, dit alles te
Brussel aan het buitenland te toonen?
Waar zoovele landen te Laeken vertegen
woordigd zijn, zou het ontbreken van het
nabije Nederland bij onze gastvrije Belgi
sche naburen niet alleen een pijnlijken in
druk hebben gemaakt, doch tegenover de
geheele wereld een onvergeeflijke fout zijn
geweest.
Ten gerieve van landgenooten, die per
automobiel naar de thans geopende We
reldtentoonstelling te Brussel gaan, en
mede met het oog op den in het Heijsel-
Stadion op 12 Mei a.s. te spelen voetbal
wedstrijd BelgiëNederland heeft de K.
N. A. C. bovenstaande plattegrond vervaar
digd, waarop de wegen, langs welke men
tentoonstellingsterrein en stadion kan be
reiken duidelijk zijn aangegeven.
Uit de richting Antwerpen komende,
behoeft men niet eerst door Brussel te rij
den. Men kan n.l. voor de Spoorbrug, welke
in de richting der stad voert, rechts af
slaan en dan via den Boulevard Lamber-
mont en de Avenue van- Praet langs het
Koninklijk Park rijdend, een der ingan
gen bereiken.
BUITENLAND
VOLKENBOND.
PROTEST VAN AVENOL BIJ
PARAGUAY.
Wegens aanval op Volkenbonds - am b tenar en
De secretaris-generaal van den Volken
bond Avenol heeft in een brief aan den
minister van buitenlandsche zaken van Pa
raguay in buitengewoon scherpe bewoor
dingen geprotesteerd tegen aanvallen van
de Paraguaansche pers op twee ambtenaren
van den Volkenbond, die er van beschul
digd warden door Bolivia te worden be
taald en met behulp van het „Journal des
Nations" een anti-Paraguaansche politiek te
voeren.
Avenol verklaart, dat beschuldigingen
van dezen aard noch het onderwerp van
een onderzoek noch van een rectificatie zij
nerzijds kunnen zijn, daar de minister van
buitenlandsche zaken van Paraguay moet
weten, dat de aanvallen onjuist zijn en dat
zij alleen kunnen berusten op grove onwe
tendheid en kwade trouw. Ofschoon Ave
nol weet, dat de regeering van Paraguay
niet de rechtsmiddelen bezit om dergelijke
incidenten te voorkomen of ze weer goed
te maken, meent hij toch krachtig protest
te moeten aanteekenen tegen lasterlijke
aanvallen op ambtenaren, wier zedelijke
eigenschappen boven iederen twijfel ver
heven zijn.
Het „Joumal des Nations" verklaart naar
aanleiding hiervan, dat het met de beide
ambtenaren slechts dezelfde vriendschappe
lijke betrekkingen onderhoudt als met al
len die binnen het kader van het Volken
bondsstatuut aan het werk van den vrede
arbeiden.
BUITSSHLAND.
MGR. CESARO ORSENIGO
PROTESTEERT.
Tegen de jongste Duitsche pers
verordeningen.
De „Un. Press" bericht: Naar uit be
trouwbare bron wordt vernomen, heeft de
pauselijke nuntius te Berlijn, Z.H. Exc.
Mgr. Cesaro Orsenigo, aan het departe
ment van buitenlandsche zaken een pro
test doen toekomen tegen de gisteren be
kend geworden verordeningen van den pre
sident van de rijksperskamer, Amann.
In dit protest wordt er op gewezen, dat
Het stadion is gelegen aan de Avenue
Houba Destrooper; komen van de Avenue
van Praet sla men bij het tentoonstellings
terrein links af en komt dan langs het
Park van Laeken op genoemde Avenue,
welke rechts moet worden ingeslagen.
Wie van het centrum naar stadion en
tentoonstelling wil rijden volge van de
Place de Brouckère den Boulevard Adol-
phe Max om bij de Place Roger links den
Boulevard d'Anvers op te gaan en den
Boulevard Leopold II te rijden, tot men
rechts den Boulevard du Jubilé en de in
het verlengde daarvan gelegen Boulevard
E. Bockstael kan inslaan, welke zoowel
naar den hoofdingang van het tentoon
stellingsterrein als naar het stadion voert.
deze verordeningen een schending zijn van
het verleden jaar gesloten concordaat.
Een toepasing van de verordeningen zou
de zwaarste slag beteekenen die de confes-
sioneele, in het bijzonder de Katholieke
pers sedert de nationaal-socialisten aan het
bewind kwamen, zou worden toegebracht.
Gemeld wordt, dat de Berlijnsche verte
genwoordigers van de confessioneele bla
den zich tot dr. Schacht gewend hebben
met het verzoek, hun bijstand te willen
verleenen. Dr. Schacht zou echter geant
woord hebben, dat hij als vertegenwoordi
ger van de economische belangen des lands
in deze gelegenheid eerst kan interveniee-
ren, wanneer de perskamèr werkelijk de
opheffing van een blad bevolen heeft.
DE STRIJD IN DE EVANGELISCHE
KERK.
Steeds meer predikanten in arrest.
Opnieuw zijn drie predikanten van de
Belijdeniskerk te Berlijn in hechtenis geno
men. Zij worden er van beschuldigd, in
lichtingen over den religieuzen strijd der
protestanten in Duitschland te hebben ver
strekt aan de buitenlandsche pers en tevens
met de katholieke autoriteiten overeen te
zijn gekomen, het moderne heidendom van
Alfred Rosenberg te bestrijden.
De namens der gearresteerden zijn Har-
nisch, perschef der oppositiekerk, en de
predikanten Praetorius en Bronisoh, laatst
genoemde secretaris van den leider der or
ganisatie der belijdeniskerk te Berlijn.
Men ziet'in him arrestatie het voorspel
van nieuwe tegen de belijdeniskerk gerich
te massa-arrestaties. De besprekingen tus-
schen bisschop Mahrarens, den leider der
kerkelijke oppositie, en Frick, den minis
ter van Binnenlandsche Zaken, hebben tot
dusver geen resultaat opgeleverd.
10 DUIKBOOTEN OP STAPEL?
De „Daily Telegraph" verklaart, dat
Duitschland van plan is zeer binnenkort
10 duikbooten op stapel te zetten, hetgeen
het blad een nieuwe schending van het
vredesverdrag noemt.
De vroegere duikboot-opleidingsschool te
Kiel, welke sedert den wapenstilstand ge
sloten was, zal worden heropend.
ENGELAND.
BOYCOT VAN DUITSCHLAND.
Spreidt zich uit tot nieuwe groepen der
Engelse he bevolking.
Volgens mededeel ing van den „World
non-sectarian anti-Nazi Council" voor de
verdediging van de rechten van den mensoh,
neemt de boycot-beweging in Engeland een
nieuwen vorm aan. De boycot, die begon
nen werd door Joodse he handelaars direct
nadat Hitler aan het bewind kwam, heeft
zich thans uitgebreid tot niet-Joodsche
kringen. Onder leiding van George Latham,
voorzitter van de federatie van beroepar-
beiders, heeft zich een Britsche „non-sec ta
rtan Anti-Nazi League" gevormd, waarin
verder Robert Morrison, Walter Citrine en
Sir Robert Maud als vice-voorzitters zit
ting hebben, die naar aanleiding van de al-
gemeene geloofs- en rasvervolging in
Duitschland §n de ontzegging zoowel van
vrijheid als burger- en politieke rechten
aan groote massa's van het Duitsche volk,
de boycot op touw hebben gezet. De natio
nale raad van die Arbeiderspartij is offi
cieel in de League vertegen woord igd, even
als een groot aantal vrouwen-organisaties.
ZWEDEN.
DE WERKLOOSHEID GERING.
De Zweedsche regeering heeft voor het
volgend jaar op de begrooting een bedrag
van 39 y. millioen kronen uitgetrokken, dat
voor uitkeering aan werkloozen zal worden
bestemd. De minister van Sociale Zaken
schat, dat over het geheele jaar gerekend
gemiddeld 45.000 personen per maand
werkloos zullen zijn, terwijl 30.000 perso
nen te werk gesteld zijn bij instellingen,
welke met ondersteuning der regeering zijn
opgericht.
GRIEKENLAND.
DE TERUGKEER VAN KONING GEORGE
Hij is bereid als hij geroepen wordt.
Voor het vertrek van ex-koning George
naar Londen, verklaarde een vooraan
staand persoon uit zijn omgeving aan den
vertegenwoordiger van Reuter, dat hij niet
begreep, waarom de Grieksche royalisten
in Parijs vergaderden als een bende sa
menzweerders in een geheime bijeenkomst.
De koning heeft steeds gezegd, dat hij
bereid is naar Griekenland terug te keeren,
als het volk hem roept, doch zoolang dit
niet geschiedt, zal hij zich buiten de politiek
houden.
Het is niet noodig, dat de koning een
nieuwe verklaring aan de pers geeft, want
zijn standpunt is sinds lang bekend.
Op 19 Mei hebben in Griekenland ver
kiezingen plaats. Wanneer de nieuwe volks
vertegenwoordiging zich uitspreekt voor de
wetgevende vergadering en op den voor-
maligen Monarch van Griekenland een be
roep zal doen, zal deze zich aan zijn plicht
niet onttrekken.
Venizelos bevindt zich momenteel te Pa
rijs, hij weigerde evenwel iemand te ont
vangen.
