De aardbevingsramp van Formosa
26ste Jaargang
WOENSDAG 24 APRIL 1935
No. 8098
$z£zid&chc(3ou/L<Mit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I,
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt 1
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 9.5#
DU NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
De houding der S.D.A.P.
Het Paaschcongres der S. D. A. P. is héél
rustig verloopen. Haast zonder één scherp
of bitter woord van critiek op de leiding!
Merkwaardig is, dat ir. Albarda nog eens
dik heeft onderstreept, wat reeds partij
voorzitter Vorrink had benadrukt, nl. dat
de S. D. A. P. bereid is, deel te nemen aan
de regeering en, om daartoe te geraken,
zal zij, waarschijnlijk wel eenige concessies
willen doen! Heel duidelijk was het, dat de
heer Albarda, leider der Tweede Kamer
fractie van de S. D. A. P., hierbij zijn hoop
gevestigd heeft op een bereidwilligheid tot
samenwerking in de R. K. Staatspartij.
Door een der inleiders van het Congres
werd over de nieuwe ordening gesproken
met een verwijzing naar.. „Quadragesimo
Anno"
De naaste toekomst op politiek terrein
kan ons voor een onverwachte ontwikkeling
in den gang van zaken plaatsen.
De houding en het beleid van de R. K.
Staatspartij zal van een beslissenden en
ver dragenden invloed zijn.
Alléén de nu op het Paaschcongres .der
S. D. A. P. afgelegde verklaringen zijn,
natuurlijk, niet voldoende, om wijziging te
brengen in de politiek van Nolens, voort
gezet door Aalberse. Er zou nog wat meer
moeten gebeuren!
Intusschen, zal de R. K. Staatspartij in en
bij alles scherp voor oogen houden en zich
ten doel stellen: het landsbelang, hetwelk
eischt een krachtige regeering èn een
gezonden volksinvloed.
Om te komen tot een nieuwe ordening
van het maatschappelijk leven, tot een,
nieuwe ordening ook in de politieke orga
nisatie, het organisme van den Staat, zal de
R.K. Staatspartij, ongetwijfeld, aanvaarden
de medewerking van allen, die deze willen
geven.
De uitslag der Statenverkiezingen is, in
verscheiden opzicht, ook van heel grooten
beteekenis, zij 't dan ook indirect, op de
landspolitiek van de naaste toekomst.
HILLEGOM.
MEISJE DOOR TREIN OVERREDEN.
Op slag gedood.
Hedenmorgen omstreeks tien uur is het
13-jarig meisje H. E. Alders uit Hillegom,
toen zij per fiets boodschappen ging doen,
op den onbewaakten overweg „Nieuwe
Weg" door den juist passeerenden D.-trein
uit Parijs gegrepen en enkele tientallen me
ters meegesleurd. Het slachtoffer was on
middellijk dood, het lijkje werd onherken
baar verminkt aan den kant van de spoor
baan gevonden. De machinist van den trem
schijnt vain het ongeval niets gemerkt te
hebben, doch niet lang daarna bemerkte
hij, dat de remmen niet op de gewone wijze
werkten. Met eenige vertraging is de D.-
trein te Amsterdam aangekomen. Hier kon
worden geconstateerd, dat het niet normaal
functionneeren van de remmen voorbij Hil
legom aan het ongeval te wijten moet zijn
geweest.
Omwonenden hebben het lijkje van het
meisje op de spoorbaan gevonden en nadat
de politie van Hillegom gewaarschuwd was,
werd het stoffelijk overschot naar het St.
Josephgesticht aldaar overgebracht.
JESUS VERSCHIJNT AAN MARIA MAGDALENA.
In tranen, eenzaam aan het open graf,
Tasten haar handen langs de harde wanden,
Waar zooveel liefde zooveel ondank gaf.
Huiv'rend denkt z'aan haar zonden, die Hem banden
Maar plots, voorover buigend naar het donker,
Krimpen haar oogen in een blindend licht,
Als zij zich snel en sidderend weer richt
Gestalten rijzen, hel als sneeuwgeflonker.
Een vragen: „Vrouw, waarom weent ge?" zij zegt,
Zooals een kind, gewekt in angstig droomen:
„Wijl zij mijn Meester hebben weggenomen
En ik niet weet, waar men Hem heeft gelegd."
En wendt zich af, maar hoort opnieuw een vragen:
„Vrouw, waarom weent ge? Wien zoekt gij hier?"
Verward meent zij, het is de hovenier:
„Heer, zeg mij, waar Hij is: ikzelf zal Hém dragen."
En wendt zich weer. Dan teeder klinkt een groet:
„Maria" zij ziet, een kreet: „Rabboni!"
En weenend werpt zij zich aan Jesus voet.
Jacques Benóit.
Spanning in de aardkorst de oorzaak.
DE DUITS CHE EX-KEIZER NAAR DE
BLOEMBOLLENSTREEK.
Uit Doorn wordt gemeld: De ex-keizer is
vanmorgen uitgereden om een bezoek te
brengen aan de bloembollenstreek.
TWEEDE RAMP IN JAPAN.
Enorme branden.
TOKIO, 24 April. (V. D.). Japan is
door een tweede ramp getroffen. In het
Noorden des lands zijn n.l. twee enorme
branden uitgebroken in de prefecturen Fu-
kushima en Niyagi. In een dorp zijn van
de 49 huizen 40 verwoest en in een ander
dorp zijn ruim 100 huizen met den grond
gelijk gemaakt.
GEOLOGISCHE THEORIEëN.
De ontzettende aardbevingsramp op For
mosa vestigt weer de aandacht op een der
drie meest ontzagwekkende natuurver
schijnselen, die wij kennen, wervelstormen,
vulkanische uitbarstingen en aardschuddin-
gen. Mogelijk bestaat er een ver verwij
derd verband tusschen deze natuurrampen,
dat de wetenschap nog niet kent, maar voor
zooverre men weet, is er geen rechtstreek -
sche betrekking tusschen deze twee laatsten,
al komen zij beiden voor in ongeveer de
zelfde streken van den aardbol, waar iin elk
geval zeer groote hoogteverschillen be
staan.
De groote aardbevingen van het type,
zooals nu op Formosa een is voorgekomen,
behooren tot een geheel ander soort dan de
kleine bodemschuddingen, welke zich b.v.
nu en dan in het Zuiden van ons land voor
doen en die het gevolg zijn van onderaard-
sche instortingen van holen, waarbij de
schok van de instorting slechts in een be
trekkelijk kleine omgeving als lichte tril
ling van den bodem wordt gevoeld.
Een aardbeving, zooals thans op Formosa
is voorgekomen, veroorzaakt een zoo hevige
beweging van den bodem, dat de huizen
invallen, en de schok van een onderaard-
sche verplaatsing van gesteenten wordt als
eén golvende beweging van de aardkorst
rondom de aarde voortgeplant en door alle
seismografen van de wereld meer of min
der duidelijk geregistreerd.
De oorzaak van zoo'n aardbeving is al
lereerst te zoeken in een sterke spanning,
welke op groote diepte in de aardkorst is
ontstaan en die op een oogenblik, als de
aardkorst deze spanning niet langer weer
stand kan bieden, door een gewelddadige
verschuiving der gesteenten wordt veref
fend. Waarschijnlijk ontstaan deze span
ningen, die in horizontale richting werken,
door een zeer langzame horizontale ver
schuiving van bepaalde gedeelten der aard
korst. Om zich hiervan een goede voorstel
ling te vormen, kan men denken aan het
geen gebeurt, wanneer een schip zich een
weg baant door een vaarwater, dat met een
ijskorst is bedekt. Door den druk van het
schip, komt de ijskorst plaatselijk onder
spanningen te staan en als de ijskorst deze
spanningen niet langer verdragen kan,
breekt zij in schollen, die over elkaar heen
schuiven. Sommige schollen worden daar
bij opgeheven, anderen naar beneden ge
drukt.
Welnu, men stelt zich voor, dat iets der
gelijks op groote diepte met de steenlagen
der aardkorst gebeurt, die, nadat de hori
zontale spanningen grooter zijn geworden
dan de korst verdragen kan, door breuken
en overschuivingen in heftige beweging ge
raakt. De schok hiervan is de aardbeving.
Dat zooiets werkelijk gebeurt, bewijzen
de geweldige breuken en verschuivingen,
die in het hooggebergte aan de oppervlakte
zichtbaar zijn in gebieden, waar in lang
vervlogen tijdperken aardbevingen hebben
plaats gehad, maar waar nu die bodem ein
delijk tot rust is gekomen.
Nu ligt daar in het verre Oosten een uit
gestrekt gebied, waar groote en kleine
aardbevingen zeer frequent zijn. Beschou
wen wij de landkaart van Azië, dan zier
wij, dat zich van het Schiereiland Kam-
sohatka tot den Indischen Archipel een
reeks van groote en kleine eilanden uit
strekt, waar geregeld aardbevingen voor
komen, de Japansche eilanden, Formosa, de
Philippijnsche eilanden, de eilanden van
den Oost-Indischen Archipel. Deze eilanden
liggen allen aan den rand van de grootste
diepten in den Stillen Oceaan en zij vor
men derhalve de hoogste toppen van een
keten van hooggebergten met sterk afval
lende hellingen naar het Oosten.
Volgens de nieuwste geologische theo
rieën zouden deze eilandengroepen in zeer
langzame, van het vasteland afgekeerde be
weging zijn. Door de ongelijkheid dezer
beweging ontstaan geweldige horizontale
spanningen in de gesteenten, die nu en dan
vereffend worden door breuken en over
schuivingen, door aardbevingen dus.
Nu ligt Formosa daar al heel eigenaar
dig, in den scherpen hoek, waar twee steile,
onderzeesche berghellingen loodrecht tegen
elkaar rusten. Het is begrijpelijk, dat daar
bijzondere spanningen in de aardkorst op
treden.
Het is namelijk niet ónwaarschijnlijk, dat
hier twee, loodrecht op elkaar gerichte ver
schuivingen optreden, die natuurlijk tot
buitengewone spanningen aanleiding moe
ten geven.
Elke aardbeving, meestal bestaande in
een eerste groote bodembeweging, gevolgd
door een of twee kleinere, vereffent voor-
loopig de bestaande spanningen, zoodat na
een groote beving voorloopig niet meer voor
een nieuwe gevreesd behoeft te worden. Na
zoo'n groote aardbeving zijn dikwijls groote
scheuren in de aardkorst aan de oppervlak
te ontstaan en is de bodem over groote af
standen öf ingezakt, öf opgerezen. De ge
weldige onderzeesche bodemveranderingen
veroorzaken bij een aardbeving dikwijls
een reusachtige vloedgolf, die over het land
rolt en den omvang der katastrophe ver
groot.
Het is begrijpelijk, dat juist het feit, dat
na een groote aardbeving een tijdperk van
rust intreedt, de bevolking van de geteister
de streek ertoe verleidt in de streek te blij
ven wonen, hoewel de ervaring leert, dat
men te eeniger tijd een nieuwe ramp zal
moeten beleven.
De moderne wetenschap houdt er zich
mede bezig de middelen te vinden om groo
te aardbevingen te kunnen voorspellen.
Daartoe is in de eerste plaats een grondige
studie noodig van het verschijnsel en al kan
men nu nog niet met zekerheid een aard
beving voorspellen, ziet het er toch wel
naar uit, dat de wetenschap er eerlang in
zal slagen dit wel te kunnen doen.
3125 DOODEN OP FORMOSA.
Volgens het jongste bericht over de aard
beving op Formosa zijn 3152 menschen ge
dood en bedraagt het aantal gewonden
10.500, terwijl 36.000 huizen geheel of ge
deeltelijk verwoest zijn. De Japansche kei
zer heeft een specialen vertegenwoordiger
naar Formosa gezonden, om leiding te ge
ven bij de hulpmaatregelen.
OOK AARDBEVING IN PERZIë.
Reeds 500 dooden geborgen.
Ook de Perzische provincie Masanderan
is door een hevige aardbeving geteisterd,
die aan honderden menschen het leven
heeft gekost. Volgens een te Parijs uit Te
heran ontvangen telegram, zijn in verschil
lende deelen van de provincie reeds vijf
honderd lijken geborgen.
Z.H. Exc. mgr. Schioppat
Naar wij vernemen is het de wensch van
mgr. Schioppa geweest, om te 's Gravenhage
begraven te worden.
De teraardebestelling zal a.s. Vrijdag
met militaire eer geschieden in het pries
tergraf van de R. K. Begraafplaats aan de
Kerkhoflaan.
Vooraf zal Z. H. Exc. Mgr. Aengenent een
pontificale Mis van Requiem in de St. Jaco-
buskerk aan de Parkstraat opgedragen.
Deze vangt aan om 10 uur.
Gistermiddag heeft de minister van Bui-
tenlandsche Zaken jhr. mr. A. C. D. de
Graaff, in verband met het overlijden van
mgr. Schioppa, een bezoek van rouwbeklag
gebracht bij mgr. L. Arigoni, auditeur van
de pauselijke nunciatuur te Brussel, tijde
lijk belast met de leiding der zaken van de
Internunciatuur te Den Haag.
Den geheelen dag door zijn er gisteren
tallooze bewijzen van deelneming met het
overlijden van den Pauselijken internun
tius aan de Internuntiatuur aan het Bezui-
denhout ontvangen. In den loop van den
dag kwamen hun handteekening in de con
doleanceregisters plaatsen de diplomatieke
vertegenwoordigers van Italië, Frankrijk,
Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Polen, Bel
gië, Duitschland, Engeland, Finland, Zwit
serland, Japan, Roemenië, China, Spanje,
Zweden en Portugal en de wnd. griffier v.
het Permanente Hof van Internationale
Justitie, de heer Jorstad. Onder de vele
schriftelijke blijken van deelneming waren
er van den minister-president, dr. Colijn:
van den min. van Sociale Zaken, prof. Slo-
temaker de Bruine; van den Gouverneur
der Residentie Jhr. Roëll. De minister van
Staat, jhr. Ruys de Beerenbrouck had een
telegram gezonden, evenals de aartsbis
schop van Utrecht, mgr. Jansen.
Gistermiddag om vijf uur is de Pauselij
ke nuntius te Brussel, mgr. Mikara, in Den
Haag aangekomen om de condoleances in
ontvangst te nemen en de noodzakelijke re
gelingen te treffen in verband met de
plechtige teraardebestelling.
Persoonlijk gaven ook nog van him deel
neming door een bezoek aan het sterfhuis
blijk minister dr. Deckers, prof. mr. Aal
berse, de Commissaris der Koningin in
Zuid-Holland, jhr. dr. mr. Van Karnebeek
en onze oud-gezant jhr. mr. O. van Nispen
tot Zeven a er.
In den loop van den middag is de Bis
schop van Haarlem, Z. D. H. Exc. mgr. Aen
genent, in Den Haag aangekomen en heeft
een bezoek afgelegd aan de Internuncia
tuur.
EEN EDEL MAN.
Herinneringen van Mgr. Schioppa's
oud-secretaris Pater J. Kleyntjes S.J.
te Rome.
De Romeinsche correspondent van de
„Tijd" seint:
Met ontroering heeft pater J. Kleyntjes
S.J., die eerst kort geleden zijn ambt als
secretaris van den Haagschen internuntius
neerlegde om zich te Rome aan de studie
der Ordesgeschiedenis te wijden, het over
lijden van Mgr. Lorenzo Schioppa verno
men.
De langjarig-trouwe medewerker en
vriend van den linternuntius had ongetwij
feld gehoopt dezen zoo al niet in den
Haag, dan toch te Rome nog eens te
ontmoeten. De dood van Mgr. Schioppa
heeft het afscheid tot een afscheid gemaakt.
Wij hebben pater Kleyntjes gevraagd
naar zijn herinneringen aan den overleden
Internuntius.
„Ik wil u niet niet spreken over het po
litieke werk, waarin deze fijne diplomaat
zijn hooge en edele gaven wist te ont
plooien, noch over de voornaamste feiten
en data, die de negen jaar van Mgr. Schiop
pa's arbeid in den Haag kenmerkten, ik wil
enkel de herinnering geven over zijn per
soon, die ik van zoo nabij heb mogen ken
nen.
En dan mag ik in de eerste plaats spre
ken van zijn liefde voor het Nederlandsche
volk en de Nederlandsche Katholieken, die
hem het verblijf en den arbeid in den Haag
dierbaar maakten, hoe zwaar zijn gezond-
heidstoestand hem soms ook mocht druk-
I ken.
j Deze neiging voor het Nederlandsche
volk leefde niet alleen in zijn hart, hij heeft
I haar ook herhaaldelijk uitgesproken; hij
j heeft herhaaldelijk zijn bewondering en ge
negenheid geuit voor den geest van recht
vaardigheid, vrede en liefdadigheid, die hij
in het Nederlandsceh volk prees.
Op de tweede plaats denk ik aan die
edele gaven van geest en karakter, die Mgr.
Schioppa tot een zoo geziene en beminde
figuur maakten onder de Haagsche diplo
maten. Zijn beminnelijke omgang werd
verlevendigd door een fijne geestigheid,
waarin de bewegelijkheid van zijn supe
rieuren geest tot uiting kwam, terwijl zijn
beproefde bekwaamheid en zijn helder
oordeel door allen op hoogen prijs gesteld
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De aardbeving op het Japansche efland
Formosa. (1ste blad).
Ludendorff weigerde den maarsehalk-
staf (2de blad).
Krijgshaftige rede van den Abessyni-
schen keizer. (2de blad).
Nederlandsche autobus in België veron
gelukt. (Biritenl. Ber., 2de blad).
werden. Hij bezat in zijn persoon alle edele
kwaliteiten, die een diplomaat in den bes
ten zin van het woord onderscheiden.
Maar het meest van alles denk ik heden
aan de schoone liefdadigheid, waarin deze
diplomaat zijn groot menschenhart uit
stortte.
Overal, waar Mgr. Schioppa gewerkt
heeft, zoowel in München als in Budapest,
heeft hij onder de armen een onvergetelij
ke herinnering achter gelaten.
Hetzelfde zal het geval zijn in den Haag.
Sommige uitingen van zijn liefdadigheid
werden ook voor de buitenwereld zichtbaar,
zooals het jaarlijksche St. Nicolaasfeest, dat
hij met bijzondere voorliefde voor de arm
ste kinderen bereidde. Maar talloos zijn de
armen en zieken, die hij hulp en troost
bracht zonder dat iemand uit de buitenwe
reld het wist.
Een waarlijk goed mensch, vol hoogen
geest en hartelijke naastenliefde, is met
hem heengegaan.
Hij ruste in vrede.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
AFGEWEZEN BUSTAND.
In Onze Vaan, orgaan van de Kath.
Dem. Partij, lezen we:
De heer Mussert, leider van de N.S3.,
is op den zonderlingen inval gekomen,
zijn volgelingen aan te sporen, bij de
as. gemeenteraadsverkiezingen op de
kleine partijen te stemmen, b.v. ook
„op de partij-Veraart". Om deze flauwe
aardigheid kunnen wij slechts onze
schouders ophalen. Wij willen gaarne
gemeenteraden, maar niet met deze
hulp! Non talis auxilio!
DE R.K. STAATSPARTIJ
In 'n artikel in het V aderland (libe
raal) wordt naar aanleiding van de Staten
verkiezingen betoogd, dat de partijen dich
ter bij de kiezers moeten staan, dan tot nu
toe. Het blad schrijft o.m.:
De kiezers komen niet meer tot de
partijen, indien de partijleiders niet tot
de kiezers komen en voortdurend op
de bres staan. Wat de Liberale Staats
partij aangaat, is dit in haar laatste
vergadering door de leden, die op een
krachtige actie hebben aangedrongen,
zeer goed verstaan. De R.K. Staats
partij zullen wij niet dikwijls tot voor
beeld stellen (neen, doe dat vooral niet!
Red. L. Crt.), doch in dit opzicht mag
zij er zijn. Mogen ook de liberale lei
ders het in deze voortaan in niets laten
ontbreken, opdat de liberale gemeen
schap binnen en vooral buiten het par
lement meer dan tot dusver een leven
de werkelijkheid wordt!
OVER EN WEER DIENEN
Een ding, dat velen in den lande aan
stoot geeft, is, dat Indisch-gepensioneerden
hier te lande vaak nog een vol salaris bij
verdienen. De fout zit, volgens de T ij d, in
de veel te groote afscheiding tusschen moe-
derlandsche en koloniale ambtenaren.
De Indische gepensionneerden zijn
vaak zeer bekwame menschen, die nog
te jong zijn om hun heele verdere le
ven niets te doen.
De Duitschers kenden een zoo vér
doorgevoerde splitsing tusschen ambte
naren, alleen voor Duitschland in
Europa en voor de Koloniën, niet!
Engeland kent zijn Empire-ambtena-
ren, die zoowel in Groot-Brittannië als
b.v. in Australië kunnen dienen.
Naar ik meen worden ook tal van
Fransche ambtenaren tijdelijk in de
Koloniën werkzaam gesteld om later
weer in Frankrijk te werken.