EEN HEILIG POLITICUS
26ste Jaargang
DONDERDAG 4 APRIL 1935
No. 8082
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Tooroitbetelmg:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 1
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.54
HOE SIR THOMAS MORE
HET DOODVONNIS ONTVING
Lord Audley stelde daarop, min of meer
beschaamd, de vraag. En daarop volgde
het vreeselijke vonnis Ik weet, ik weet
wel, dat in vroegere dagen, zelfs Heiligen
in tweeën gezaagd zijn, mannen wier aan
zijn de wereld niet waard was!
Toen sprak Vader zijn volle meening
uit, en zei zijn rechters en betichters vaar
wel, hopende, dat gelijk St. Paulus te
genwoordig was toen St. Steven werd ge-
steenigd, en beiden toch nu Heiligen in
den Hemel waren, zoo ook hij en zij wel
dra elkander daar ontmoeten mochten als
gemeenschappelijke erfgenamen eener
eeuwige zaligheid.
In'tusschen hadden de arme Bessy en
Cecy (twee kinderen van Sir More) van
droefheid en 't lange wachten afgemat,
vóór nog Vader den terugweg aannam,
zich genoopt gezien, onder Herons ge
leide huiswaarts te keeren. Was het min
der gevoel of meerdere lichaamskracht,
wat mij in staat stelde, met Dancey op
den Towerwerf te blijven? God weet het!
Vader werd over 't water teruggevoerd;
mijne arme zusters moeten hem voorbij-
geroeid zijn!Het eerst wat ik zag, was
de bijl, met zijn scherpen kant naar hem
toegekeerdmijn eerste zekerheid van
zijn veroordeeling. Ik Baande mij een weg
door de menigtedaar voelde ik een
koude hand op mijn arm: die van den ar
men Patteson (de vroegere nar van My-
lord), zóó veranderd, dat ik hem nauw-
lijks herkende, met een rozenkrans van
kruisbessen, die hij door zijn vingers liet
glijden. „Wacht je tijd af, juffer Meg!" zei
hij, „als hij hierlangs komt, zal ik ruim
baan voor je maken
DE LAATSTE OMHELZING.
Een oogenblik later: „nu, juffer, nu!"
en zijn armen rechts en links slaande,
maakte hij een bres in de volksdrom, door
welke ik, spiesen noen hellebaarden vree-
zende, heen drong, en mijne armen om
Vaders hals wierp. „Mijn Meg!" riep hij
uit, en drukte mij aan zijn hart, alsof onze
zielen moesten samenvloeien. „God zegene
u!" zei hij: „genoeg, genoeg mijn kind! Wat
begint gij om zoo te schreien en mijn hart
te breken? Bedenk, al sterf ik onschuldig,
dat het niet zonder Gods wil is, Die, had
Hij 't beter geacht, de harten mijner vij
anden had kunnen omkeeren. Bezit daar
om uw ziel in lijdzaamiieid! Kus allen voor
mij, zóó en zóó en zóóDaarop liet hij
mij weer in Dancey's armen vallen, terwijl
de wachten om ons weenden. Maar ik kon
hem zoo nog niet voor altoos laten glippen,
geèn minuut later waagde ik een nieuwe
poging, rukte mij van Dancey los. klemde
mij nogmaals aan Vader, en nogmaals had
den zij deernis met mij, en hielden stil,
terwijl ik aan zijn haas hing. Thans ston
den er zware droppels op zijn dienbaar
voorhoofd, en groote tranen hingen aan
zijn oogleden. „Om Christus wil, Meg!"
fluisterde hij, „doe mij- niet bezwijken! je
zult toch mijn laatste bede niet afslaan?"
„O, neen!" riep ik uit, en liet terstond
mijn armen los. „God moge u zegenen!"
zei hij n,u, met een laatste kus. „Vader!
Vader!" kon ik mij niet weerhouden te
roepen. „De wagen van Israël en zijn rui
ters!" fluisterde hij haastig, en wees met
zulk een bezielden blik omhoog, dat ik op
waarts zag, in de meening bijna een zali
gend visioen te zien; en toen ik mij weder
omkeerde, was hij weg, en ik kwam niet
weer tot bezinning, voor ik mij in mijn
eigen kamer terug vond, en mijne zusters
mijne handen vatten.
5 Juli.
't Is alles nu afgeloopen; ze hebben het
ergste gedaan.en toch leef ik nog! Daar
zijn vrouwen geweest, die aan den voet
van 't kruis konden staan! En de moeder
der Maccabeesche broeders o, ja, ik weet
het niets dan een onvergeeflijke zonde.
Den 6en.
Dr. Clement is bij ons geweest en zei,
hoe Vader was opgegaan, zoo blij als een
bruidegom, om met de onsterfelijkheid be
kleed te worden.
Robert heeft alles tot den einde uitge
houden. Volmaakte liefde schudt de vreeze
uit. Zoo deed de zijne.
Den 7en.
....Mijn kostelijkste schat is dit dier
bare briefje, met houtskool geschreven,
het laatste, waartoe zijn hand zich zette,
en waarin hij schrijft: „ik was nooit méér
met uw doen omtrent mij ingenomen, dan
toen gij my 't laatst vaarwel hebt gekust".
Den 19en.
Men heeft ons niet veroorloofd, zijn ar
men, geknotten romp te begraven; maar,
zoo zeker als er een zon aan den hemel is,
ik wil zijn hoofd helbben, en dat nog vóór
de zon opnieuw weer verrijzen zal ook. Zoo
geen verstandige lui .mij ter zij willen
staan, zal ik het met een nar voor lief ne
men. (Margaretha heeft in den daaropvol-
genden nacht inderdaad het hoofd van haar
vader, dat ter bespotting op een piek naast
de London Bridge was geplaatst, wegge
nomen en begraven).
EEN STORM VAN AFGRIJZEN.
Na de ndood van Sir Thomas More brak
er over Europa een storm van afgrijzen en
verontwaardiging los:
Niet beter kunnen we dan ook doen dan
eenige uitingen weer te geven van twee
vermaarde tijdgenooten, die hun meening
niet onder stoelen of banken behoefden te
steken.
Deze getuigenissen vindt men opgetee-
kend en verzameld bij Thomas Stapleton,
een der eerste en zeker een der bekwaam
ste biographen van Sir More.
„Het is duidelijk" zegt Erasmus, „dat Tho
mas More en de bisschop van Rochester
Fisher zich niet aan de misdaad van hoog
verraad jegens den koning hebben schul
dig gemaakt; evenmin kan men hen van
kwade trouw of van halsstarrigheid be
schuldigen. Zij hielden zich overtuigd, dat
de door hen volgehouden zienswijze recht
vaardig en wettig was, roemrijk voor den
koning en wettig voor den staat.
Door hen, die met de regeering dweep
ten, tot het uiterste gebracht, wisten zij
niettemin een verstandig stilzwijgen in
acht te nemen, te gelijkertijd dat zij in hun
geloof en in hunne gehoorzaamheid aan de
kerk en den H. Stoel volhardden.
De dwingelandij van Hendrik VHI ver
volgde hen met eene voorbeeldelooze
woede. Intusschen heeft men meer dan eens
barbaarsche volken deugden en edelmoe
dige daden zien vereeren.
Vermelden we nog een schitterend bewijs
van bewondering voor More, door keizer
Karei V geleverd.
Toen die vorst de beide terechtstellin
gen van Fisher en More vernam, riep hij,
in tegenwoordigheid van Elliod, Engelsch
gezant aan het keizerlijke hof, uit: „Indien
ik in mijn staten twee zulke lichten bezat,
dan zou ik liever mijn hoofdstad stormen
derhand laten innemen, dan mjj van hun
hulp te berooven, en vooral toe te staan,
dat men op zulke onwettige wijze twee
zulke groote geleerden en twee zulke eer
lijke raadslieden deed sterven".
DE HEILIGVERKLARING.
Het zijn deze figuren, Kardinaal Fisher
I en Sir Thomas More, die onze tegenwoor
dige Paus tot de eer der Altaren zal ver
heffen. De Riten-Congregatie heeft aan
Z. H. alle bescheiden ter hand gesteld,
waarvan de Paus dankte.
In Zijn antwoord verheerlijkte de Hei
lige Vader de schoonheid van de beide
nieuwe gestalten in hun historische en hun
heroïsche heiligheid. In groote trekken
schetste de Paus het leven van de beide
zaligen en hun heldhaftigen dood. Hij schil
derde den adel en heiligen ijver van bis
schop John Fisher en kanselier van de
universiteit van Cambridge, die onwrik
baar weigerde de geestelijke oppermacht
van den koning te erkennen en blijmoedig
den marteldood onderging. Een wonder
baar schouwspel voor engelen en men-
schen.
Daarna sprak de Heilige Vader over
Thomas Morus, die als groot-kanselier de
tweede persoonlijkheid van het Engelsche
Koninkrijk was.
De Paus sprak over Thomas Morus'
hoogen, levendigen en sierlijken geest, rijk
aan dat bijzondere karakter, dat de Engel-
schen humor noemen, een uitdrukking van
blijmoedige rust, welke hij tot op het scha
vot bewaarde.
De man, die zoo waardig den mantel van
het hoogste staatsambt droeg, legde dien
liever af, dan hem met ontrouw te bevlek
ken.
Ook hij ging rustig den marteldood tet-
gemoet, getuigend van zijn geloof en bid
dend voor zijn vervolgers.
Tenslotte sprak de Paus een dankwoord
tot God, die Hem heeft toegestaan mede
te werken tot de verheffing dezer beide
martelaren, die niet alleen voor het geloof,
maar in het bijzonder voor het geestelijk
oppergezag en primaatschap van den Paus
zijn gevallen.
Aan het begin van het veertiende jaar
van Ons pontificaat" aldus de Heilige
Vader, „mogen Wij aldus het woord her-
Tegen cumulatie
Op de vergadering van de Chr. Hist.
Unie is op voorstel van de afdeeling Arn
hem besloten, dat het hoofdbestuur een
commissie zal benoemen ter nadere bestu
dering van het vraagstuk der ongewensch-
te cumulatie van openbare functies en
daaruit voortvloeiende inkomsten, waar
over die commissie op de eerstvolgende
vergadering rapport uit zal brengen.
Dit is een goed besluit van de verga
dering der Chr. Hist. Unie.
Er wordt overdreven in de voorstellin
gen van de feitelijke cumulatie. Er wordt
gefantaseerd en gelogen, er wordt dema
gogie gepleegd!
Maar met dat al: er bestaan onge-
wenschte toestanden op het terrein der
cumulatie; en: er wordt te weinig gedaan,
om in die toestanden wijziging en verbe
tering te brengen. Dat staat o.i. vast.
Men kan ook te hard roepen, dat al dat
geschrijf en gepraat over cumulatie dema
gogie is! Door sprekers en propagandisten
van onze R.K. Staatspartij wordt o.i. wel
'ns te eenzijdig de aandacht getrokken
naar de demagogische, misleidende voor
stellingen over cumulatie, met voorbijzien
van de werkelijk bestaande wantoestan
den op dit gebied.
Cumulatie, ook in beperkten omvang, is
vooral in dezen tijd een ergernis.
V Een vlugschrift der S. D. A. P.
Wij citeeren hier uit een verkiezings
vlugschrift van de S.D.A.P.:
Het is de tijd van de meest groteske
dwaasheden.
Omdat de productie te hoog is opge
voerd, omdat er te .veel is voortge
bracht, lijdt de wereld thans gebrek.
Hier heerscht broodgebrek, terwijl
ginds het graan in de locomotieven
wordt gestookt, en men er overal op
uit is, de verbouw van graan kunstma
tig te beperken.
Voor velen is koffie thans een onbe
reikbare weelde, terwijl in Brazilië
mililoenen balen koffie eenvoudig in
zee worden gesmeten.
Inderdaad, men zegt niet te veel,
wanneer men constateert, dat wij le
ven in een waanzinnige wereld.
Wij sociaal-democraten wijten dezen
waanzin aan de anarchie van het ka
pitalistische stelsel, dat alle heil ver
wacht van de vrije werking der maat
schappelijke krachten.
Een Amerikaansch schrijver heeft
het eens zóó uitgedrukt: de wereld be
schikt thans over millioenen paarde-
krachten, maar het is de kracht van
wilde, ongetemde paarden. Het is een
kracht van geweldige beteekenis, maar
zoo nu en dan trekken zij in al te vu
rige drift de wereld bijkans uit haar
voegen.
Het is daarom noodig de paarden te
temmen, hetgeen beteekent, dat orde
ning en planmatigheid in de plaats be-
hooren te komen van het vrije spel der
maatschappelijke krachten.
Als men leest: „wij, Katholieken", in
plaats van „wij, sociaal-democraten", dan
zou hetzelfde ook door óns geschreven
kunnen zijn!
Wij zijn het er volkomen mee eens, dat
de „vrije werking der maatschappelijke
krachten" de oorzaak is van „de meest gro
teske dwaasheden", die wij in dezen tijd
beleven. Maar, hieraan moet tóch worden
toegevoegd, dat de omstandigheden, ge
schapen door den wereld-oorlog, in zeer
sterke mate die vrije werking der maat
schappelijke krachten ongunstig hebben
beinvloed, waardoor het ellendig-droeve
effect is ontstaan, dat is uitgegroeid tot een
wereld-ramp. Zóó stelt men het feitelijke
gebeuren gehéél juist voor.
In hetzelfde strooibiljet der S.D.A.P. vin
den wij verder deze bezadigde verklaring:
Wij ontkennen niet, dat aanpassing
noodzakelijk is. De productiekosten j
heben zich nu eenmaal te richten naar
de sterk gedaalde prijzen; blijvend met
verlies werken is onmogelijk. Wij zul- 1
len ons ook hebben aan te passen bij
internationale verhoudingen; Neder- I
land mag geen duurte-eiland worden.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIER BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De prijsopdrijving in België vermin
dert. (2de blad).
De Duitsche luchtvloot thans even sterk
als de Engelsche? (2de blad).
Eigenaardige „oplossing" van de regee-
ringscrisis in Spanje. (2de blad).
Stijgende opwinding in Abessynië. (2de
blad).
Als hij dit geconstateerd heeft, vervolgt
de schrijver van het verkiezings-geschrift,
dat aanpassing niet eenzijdig mag geschie
den.
Inderdaad! Dat mag ook niet.
En er wordt dan naast den eisch van
„werkverruiming op grooten schaal"
waarmede wij ons, zoover mogelijk, feite
lijk ook vereenigen „aanpassing ook
van rente, huren, tarieven" verlangd.
En wie dat wil moet stemmen op de
S. D. A. P.!
Deze conclusie volgt uit het voorafgaande
niet met wat men kan noemen: dwingende
logica!
Daalt de rente niet en wel gestadig,
telkens weef wat lager of over breeder
terrein? Is ren te-verlaging niet een
wensch, die óók leeft onder de „burgerlij
ke partijen", en óók al had het eerder
moeten gebeuren! den laatsten tijd bij
de regeering en in de regeeringsdaden
weerklank heeft gevonden.
En willen de „burgerlijke partijen", wil
de regeering geen huur-verlaging? Streeft
de regeering niet in die richting zeer doel
bewust?
En mag men het streven naar tariefsver
laging een monopolie, der S. D. A. P. noe
men? 't Lijkt er niet op!
„Inplaats van afbraak-politiek, doelbe
wuste welvaarts-politiek". En daarom bij
de verkiezing van de Prov. Staten in
Zuid-Holland stemmen op: LIJST 7!
halen, dat Onze Voorganger op den bis
schopsstoel van Milaan, de heilige Am-
brosius, sprak bij de terugvinding van de
lichamen van de martelaren Gervasius en
Protasius: „Zoo Wij zelf geen martelaren
zijn, mogen Wij toch martelaren vinden".
De Paus richtte tenslotte bij deze groote
heilige gestalten Zijn gedachten naar hun
vaderland Engeland en bad het woord van
Christus, dat niet enkel een gebed, maar
ook een profetie is, dat het één schaapstal
en één herder worde.
Op het oogenblik zijn nog 19 recht-
streeksche afstammelingen van Thomas
More in leven. Acht van hen dragen den
naam Eyston. Zij zijn afstammelingen van
den zaligen martelaar door het huwelijk
van diens zoon met Anna Crisaker. Het
hoofd der familie is Mr. Thomas More
Eyston, die in het Hendred House te Wan
tage (Berkshire) woont. De Eystons hebben
onafgebroken 500 jaax dit huis bewoond.
Aan dit huis is een kapel verbonden, die
dateert uit de tijden van Hendrik VI. Men
bewaart daar o.m. een drinkbeker van den
Zaligen Thomas More, alsmede een wan
delstok van den Zaligen Kardinaal Fisher.
Eerste Kamer
De onteigening
Een ontwerp, dat de Tweede Kamer zon
der moeilijkheden en met algemeene in
stemming passeerde, vond in de Eerste Ka
mer heden eenige bezwaren op zijn weg.
Weer waren het de heeren de Savornin
L oh man (C.H.) en Kranenburg (V.
D.), die zich tegenover elkander vonden.
Eerstgenoemde vreesde van de aan de orde
zijnde wijziging van de onteigeningswet,
dat het een begin was van 'n uitholling van
de in de grondwet gewaarborgde rechten t.a.
v. de eigendom. Deze wijziging beoogt n.l. de
onteigeningsprocedure te vereenvoudigen
gezien de vele onteigeningen in den laat
sten tijd mede in verband met het Werk
fonds. Deze vereenvoudiging zou dan be
reikt worden door den wetgever bij deze
procedure uit te schakelen en het advies
van den Raad van State daarvoor in de
plaats te stellen. De heeren de Savor
nin LohmanenvanCitters (A.R.)
voelden dit aan als een verzwakking van
de waarborgen, die in de Grondwet gege
ven worden tegen onbillijke onteigening.
De heer Kranenburg V.D.) en Mi-
nister Van Lidt de Jeude achtten
de zaak niet van zooveel gewicht. Het was
een zuiver practisch voorstel, waarachter
men geen theoretische bespiegelingen moet
gaan zoeken. De omstandigheden eischen
deze wijziging en dit is de eenige reden,
waarom zij is voorgesteld.
Natuurlijk nam de „oppositie" met deze
simpele afwimpeling geen genoegen, maar
voldoende reden om over het ontwerp te
stemmen was er toch blijkbaar h.i. ook niet.
Zoodoende werd het ontwerp z. h. st. aan
genomen, waarna de Kamer zich in de af-
deelingen terugtrok.
Wij hebben onlangs overgenomen een
mededeeling van een te Berlijn zielzorg
uitoefenend Nederlandsch priester, die
constateerde, dat inderdaad in Duitschland
door klooster-oversten zij 't dan onwetend
en in ieder geval met goede bedoeling
zijn overtreden de deviezen-voorschriften.
En, dat dus in het optreden der politie te
gen bedoelde klooster-oversten niet mocht
worden gezien een kloostervervolging.
Wij aanvaardden de juistheid dezer me
dedeeling en loochenen die ook nu niet.
Maar toch meenen wij onzen lezers ook
niet te mogen onthouden de volgende me-
I dedeelingen, die wij letterlijk overnemen
uit het liberale „Handelsblad" van dezen
morgen:
In „Der Deutsche Weg", een blad voor
1 Duitsch sprekende Katholieken", van j.l.
Zondag, een blad dat sinds 1934 te Olden-
zaal verschijnt, en dus heel wat vrijer in
zij uitingen is dan de R.K. bladen in
Duitschland, lezen wij mededeelingen over
de huiszoekingen van den laatsten tijd in
Duitsche kloosters, waarover ook onze
Maastrichtsche correspondent, die even
dicht bij de Duitsche grens zit als „Der
Deutsche Weg", bijzonderheden heeft ver
teld. Deze schreef van een klooster te
Aken, waar, al was het dan niet met baat
zuchtige bedoelingen, op groote schaal ge
smokkeld was; in een ander Akensch
klooster zou de toestand ook niet zuiver
zijn geweest. Onze correspondent voegde
er echter aan toe, dat men in de huiszoe
kingen veelal uitingen van Duitsch regee-
rings-anti-Katholicisme ziet. „Der Deut
sche Weg" schrijft nu, dat deviezensmok-
kelarij het voorwendsel voor huiszoekingen
in kloosters overal in Duitschland is.
Het gaat zoo in zijn werk, meldt het
blad: de geheime staatspolitie bezet een
klooster, vaak om het pas na vele uren te
verlaten; de paters en zusters worden in een
zaal bijeengebracht, met het bevel te zwij
gen. Onder scherpe bewaking van een aan
tal politie-beambten blijven zij daar tot
alles zeer grondig en streng is doorzocht,
en bijna steeds zou het uitloopen op arres
tatie van de overheden van het klooster.
Zeven paters Redemptoristen zouden pas
weer in hechtenis zijn genomen, o.a. een
rector Brinokmann te Bochum, een predi
ker van groote bekendheid. Men vermoedt,
dat ook de provinciaal Joseph Kreuz, die
sinds eenige weken „verdwenen" is, ge
vangen is gezet.
De zusters van een klooster te Hiltrup
hebben een bedevaart naar Telgte ge
maakt om te bidden dat het onheil van
haar klooster afgewend zou worden; de
„Gestapo", heeft dit wel toegestaan, maar
een aantal rechercheurs gingen mede. Vol
gens het bl^d is het allemaal niets anders
dan het „zoeken" van het Katholicisme
door de nat.-soc.overheid; het haalt de
Christen-vervolgingen door de Romeinsche
keizers er bij aan. Toch behooren zoowel
Hitier als Goebbels, zoo voegt het er bitter
aan toe, tot de Katholieke Kerk.
Het blad geeft verder de volgende bloem
lezing van anti-kath. uitingen:
„Christus kan onmogelijk een Jood ge
weest zijn. Ik behoef dat niet wetenschap
pelijk te bewijzen: het is een voldongen
feit". (Dr. Goebbels).
„De Paus is een Jood, die in werkelijk
heid Lippmann 'heet". („Völkischer Beo-
bachter").
„De katholieken zijn de zwarte gieren
van het Duitsche nationaal-socialisme en
de wegbereiders van de tweedracht in het
Duitsche volk. Wij zullen niet ophouden
tot wij ze uit het leven van het Duitsche
volk gestooten hebben" (De nat. soc. leider
Amerlahn).
„De Duitscher kent geen schuldbewust-
zijn. Ook heeft hij niet het gevoel, in zon-
de geboren te zijn. Zelfs wanneer de Duit-
scher zondigt, verliest hij toch nooit het
directe contact met God" (Prof. Fr.
J Hauer, hoogleeraar aan de universiteit te
Tubingen).