STADS
NIEUWS
De Rijksmiddelen.
26ste Jaargang
WOENSDAG 20 MAART 1935
No. 8069
3)e Ccld^eheSou^Mit
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Tooruitbetalïng:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.5#
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
Propagandisten voor de R.-K.
1 Staatspartij
Allen, die in dezen verkiezingstijd pro
paganda willen voeren voor de R. K. Staats
partij, zouden wij willen opwekken voor
zoover noodig om daarbij gebruik te
maken van de vlugschriften, uitgegeven
door de R. K. Staatpartij met name van
de drie vlugschriften, getiteld:
Ismaël trekt op. Wij,' Katholieken, en de
N.SR.
Saheursmakers' wonder-spreuken. Tien
jaren dissidenten-wee.
Ik dénk er niet aan....! Ik weet er niet
van....! Een gesprek van den dag.
In steden en dorpen moeten deze bro
chures worden verspreid op grooten
schaal!
Wij schrijven: allen, die in dezen ver
kiezingstijd propaganda willen voeren voor
de R. K. Staatsparty.
Wie zijn dat, die „allen"?
Dat zijn niet slechts die Katholieken, die
de R. K. Staatspartij als een volmaakte in
stelling beschouwen. Zoodanigen zijn er
zelfs niet.hopen we!
Dat zijn ook niet uitsluitend die Katholie
ken, die, afgezien van de onvolmaakthe
den van alle menschelijke instellingen, in
doorsnee genomen, op de R. K. Staatspartij
geen critiek hebben, niet van meening zijn,
dat er wel 't een en ander is, dat in en door
die partij anders en beter zou moeten èn
kunnen gaan. Als men dezen maatstaf zou
aanleggen aan de propagandisten voor de
R. K. Staatspartij, dan zouden ook wij ons
wel ernstig moeten afvragen, of wij er on
der kunnen worden opgenomen!
Neen, propagandisten voor de R. K.
Staatsparty kunnen en moeten zijn alle
Katholieken, die overtuigd zijn van het
groote belang onzer eenheid ook op poli
tiek terrein.
Propagandisten voor de R. K. Staats
partij zijn alle Katholieken, tot wier be
grip en inzicht zijn doorgedrongen die
hoogst ernstige waarschuwende en verma
nende woorden van het Nedeiiandsch Epis
copaat:
„Sterk is onze invloed, gelijk in het ver
leden, zoo ook in de toekomst, alléén, wan
neer hij zich door een machtige eenheids
organisatie daadwerkelijk kan doen gelden.
Zonder die eenheid zullen verreweg het
meerendeel onzer wenschen en strevingen
onvervuld blijven. Herhaaldelijk reeds heb
ben Wij daarom de geloovigen aangespoord,
om ook in het staatkundige één te blijven,
overtuigd, dat alleen door het bewaren der
eenheid onze heilige rechten en vrijheden
voldoende gewaarborgd zijn".
Een „eenheidsorganisatie" kan, momen
teel althans zeker, alleen daadwerkelijk en
vruchtdragend zijn: de R. K. Staatspartij.
Daarom zijn alle Katholieken, die over
tuigd zijn van het groote belang onzer een
heid ook op politiek terrein, propagandis
ten van de R. K. Staatspartij.
V Geestelijke armoede
Bij de opening van de huisvlijt-tentoon-
steüling, verleden week, in de Stadsgehoor
zaal te Leiden, maakte de burgemeester
van Leiden een opmerking, die wij gaarne
willen onderstreepen.
De burgemeester constateerde, dat er zoo-
velen zijn, die voor hun ontspanning en ge
noegens alt ij d anderen noodig héb
ben; dit is een betreurenswaardig verschijn
sel, aldus ongeveer de burgemeester, en in
dit verband prees hij de propaganda voor
de huisvlijt.
Inderdaad 't is bedroevend, als de
mensch zoo arm is, in geestelijken zin, dat
hij niet zichzelf een ontspanning kan geven,
niet zichzelf genoegens kan schenken, dat
hij daarvoor a 11 ij d de medewerking van
anderen noodig heeft, in bioscoop of dan
cing. of café of sportveld.
Die geestelijke armoede treft men aan in
Tweede Kamer.
DE WIJZIGING VAN
DE KIESWET
Kleine partijtjes in het gedrang
Veel tegenstand
Het staat nu al wel vast, dat het wets
voorstel tot herziening van de Kieswet, de
Provinciale wet en de Gemeentewet met
grooter meerderheid van stemmen door de
Kamer zal worden verworpen, als het on
veranderd wordt gehandhaafd.
Het zou misschien nog een heel klein
kansje kunnen maken, als de amendemen
ten van den heer Bongaerts (R.K.)
werden aangenomen en de Minister zich
dan bij die aanvaarding zou neerleggen.
Het is echter op de eerste plaats al zeer
twijfelachtig, of er voor die amendementen
een meerderheid is te vinden. Want de
heeren Boon (VB.) en Joekes (VJD.)
hebben er zich reeds tegen uitgesproken;
en de heer Vliegen (S.D.A.P.), die voor
het stelsel van vier districten, dat de heer
Bongaerts voorstelt, te vinden zou zijn,
blijkt zijn fractie niet achter zich te heb
ben. Hij verklaarde dit uitdrukkelijk; en
het schijnt, dat de groote meerderheid der
SJD-A.P. zich achter den heer D r e e s
(SJD.A.P.) zal scharen, die namens de
tegenstanders van het 4 districtenstelsel het
woord zal voeren. Maar het schijnt boven
dien, dat Minister de Wilde niet be
reid zal zijn mede te gaan met een wets
voorstel, waarin zijn drie-zetel-systeem door
een vier-districten-stelsel zou worden ver
vangen. Althans onder de redevoering van
den heer Boon, die betwijfelde, of een
vier-districten-stelsel wel kon worden ge
bracht in dit wetsvoorstel en onder die van
den heer Joekes, die het een vitium
originis van de amendementen-Bongaerts
noemde, dat ze waren vastgekoppeld aan
eenpoging, om de kleine partijen te weren
onder den schijn den -band tusschen kiezers
en gekozenen te willen versterken, dan
liever recht op het doel af, zoo als de Mi
nister voorstelt, aldus de heer Joekes;
onder die beide redevoeringen deed de Mi
nister van zijn instemming blijken.
Hef wetsontwerp zal dus practisch zeker
geen kans maken.
De zeven sprekers, die er tot nu toe het
woord over hebben gevoerd, waren er alle
tegen. Van de heeren Arts (KDJ).),
Ling beek (H.G.) en Westerman
(NR.) was natuurlijk niet anders te ver
wachten. Als eenlingen in de Kamer wordt
hunne positie bedreigd en men moet wel
aannemen, dat zij tegen ieder voorstel, dat
de kansen der kleine partijen zou verzwak
ken, positie zouden kiezen. Maar ook de
heeren Boon en Joekes verklaarden zich
tegen; ten deelde op dezelfde gronden als
de sprekers der kleine partijen. De aard
der bezwaren is, na alles wat daarover in
de pers is geschreven, zeker wel voldoende
bekend. Het grondwettelijke bezwaar over
woog bij alle sprekers behalve bij den heer
Vliegen (SRAP.), die alleen maar
vond, dat het voorstel van den Minister
niet met ons kiesstelsel overeenkomt en in
het land noodelooze verbittering zou zaai
en. En wat den heer Westerman (N.H.)
aangaat, die zou Grondwetsovertreding niet
zoo heel erg vinden, als het „rechtsbewust
zijn des volks" den tekst eener grondwet
tige bepaling verouderd had gemaakt; maar
dit was nu juist hier niet het geval; hier
moest de Grondwet wijken voor het inzicht
van den Minister in doelmatigheidseischen.
Deze heer was zeer bitter tegen den Minis
ter. Hij ontkende pertinent, dat de kleine
partijen den gang van zaken in het Parle
ment bemoeilijken. Daarvoor is geen en
kel steekhoudend argument aan te voeren;
maar de zaak is dat de kleine partijen geen
fluweelen tong hebben; en daarom wil men
haar de tong uitsnijden: zij gooien roet in
het compromis-pastei!
De heer Westerman vond steun bij den
heer Boon (VR.), die echter héél wat
geestiger was en de kleine partijen en de
een-twee-drielingen echt vaderlijk in be
scherming nam. Kijk nu eens naar den heer
Lingbeek, zoo zeide hij. Ik moet zeggen, ik
ben pas dan bevredigd, als deze iets in zijn
redevoering brengt tegen onze Katholieke
landgenooten; daar zitten we immers altijd
op te wachten; en ik moet zeggen: de heer
Lingbeek laat mij nooit onbevredigd. Maar
kan men nu zeggen, wat de Minister be
weert, dat deze heer een prikkelende en
enerveerende werking uitoefent op de R. K.
Fractie in deze Kamer? Men neemt immers
nooit notitie van hem! En zoo gaat het im
mers ook met den heer Arts, over wien
die fractie zich in het geheel niet te bekla
gen heeft; want hij zet zijn licht bijna ge
regeld onder de korenmaat!
Zoo ging het voort tot groot genoegen
van de Kamer.
Een geheel speciaal standpunt werd in
genomen door den heer Visscher (A.R.),
die ook al tegen het wetsontwerp van zijn
eigen partijgenoot in het geweer kwam, al
sprak hij blijkbaar niet namens de anti
revolutionaire fractie, welk de eenige zal
bly'ken, die in haar overgroote meerder
heid achter Minister De Wilde zal staan.
Het verschijnsel der kleine partijen is
voor Prof. Visscher een onvermijdelijke,
uit de Westersohe cultuur voortvloeiende
noodzakelijkheid. Deze werkt noodwending
verdeelend en verkruimelend. Het unifor
me Katholicisme heeft immers ook plaats
moeten maken voor de pluriforme Protes-
tantsche godsdiensten. Door een wet kan
men deze werking niet beletten. Men moet
overgaan op de organische lijn. Maar dit
wetsvoorstel zondigt tegen den eisch, die
ook Kuyper steeds heeft gesteld: dat het
Parlement een trouwe weerspiegeling van
het volk moet wezen. Het ontneemt het
kiesrecht aan honderdduizenden, die het tot
nu toe konden uitoefenen en dan in het
Parlement vertegenwoordigd werden
dit was ook een argument der heeren Arts
en Lingbeek en zal de kloof tusschen
parlement en volk vergrooten. Op deze
I gronden was de anti-revolutionaire spre
ker tegen het wetsontwerp.
Heden werden de beraadslagingen voort
gezet.
verscheidene kringen van het maatschappe
lijk leven.
De leniging, de opheffing van die armoede
is het doel van de gezonde, geestelijke
volksontwikkeling „volk" genomen in
den meest uitgebreiden zin.
De eerste voorwaarde, om die armoede
op te heffen, is dat degenen, die aan die
armoede lijden, dat zélf inzien, hun eigen
armoede erkennen. Als 't zoover is, zijn
we zelfs al een heel eind op den weg naar
verbetering!
Voor hem, die nauwkeurig het Neder-
landsche economische leven bestudeert, is
het maandelijksche overzicht der rijksmid
delen een der houvasten om na te gaan,
hoe het met de crisis staat. Want de rijks
middelen zijn vrij zuivere aanwijzers van
hetgeen zich in ons land op economisch
gebied afspeelt. Immers, wat op verschil
lende wijzen en langs verschillende kana
len in de schatkist vloeit, is de essence van
ons nationaal vermogen en van ons natio
naal inkomen (de directe belastingen) en
van de nationale koopkracht (de indirecte
belastingen). Omtrent het nationale vermo
gen en het nationale inkomen zijn de ont
stellende cijfers reeds naar voren getreden
door de publicaties van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek. Sedert 1930 zijn de
belastbare en voor de vermogensbelasting
opgegeven vermogens met ruim 4 mil
liard gedaald of met ongeveer 28 pet. Wan
neer wij het verloop der beurzen nagaan
of de markt der vaste eigendommen, dan
moeten wy helaas constateeren, dat de
achteruitgang nog niet is gestopt. Het inko
men is van 1920/1 tot 1933/4 met 1.210
millioen achteruitgegaan en het is dus niet
te verwonderen, dat per uit. Februari 1935
het geïnde bedrag aan grond-, inkomsten-,
vermogens- en verdedigingsbelastingen
circa 7.3 millioen minder is geweest dan
in het overeenkomstige tijdstip van het vo
rige jaar. De ontvangsten uit dezen hoof
de daalden van ƒ35.9 millioen tot ƒ28.7
millioen.
Door de opvoering van de indirecte be
lastingen (zooals verhooging van invoer
rechten, heffingen etc.) vertoon en deze in
Januari/Februari 1935 een stijging ten op
zichte van deze maanden in 1934, maar zij
blijven weer krachtig terug bij de raming.
Geïnd werden in Januari/Febr. '35
60.402437 tegen 47.902.304 in de overeen
komstige maanden van 1934, hetgeen een
stijging beteekent van 12.4 millioen. Deze
stijging is natuurlijk van belang. Hoofdza
kelijk waren het de invoerrechten, de om
zetbelasting, de accijns op suiker en de suc
cessierechten (de laatste natuurlijk als in-
cidenteele factor) die voor het accres ver
antwoordelijk zijn. De raming voor 1935
echter bedroeg 66.358.333 en de werke
lijke ontvangsten bleven dus niet minder
dan 5.9 millioen bij die raming ten achter.
Invoerrechten zijn hiervoor verantwoorde
lijk met 4 millioende omzetbelasting
met 4.4 millioen. Een behoorlijk accrès
vertoonden de accijns op suiker (plus
400.00Q) de couponbelasting (accres
600.000), rechten en boeten van zegel met
een vermeerdering van 750.000, successie
rechten met een surplus boven de raming
van 2 millioen.
De rijksmiddelen geven ditmaal weinig
aanleiding tot belangrijke commentaren.
Eerst wanneer men verder in het jaar ge
komen is, kan men steekhoudender conclu
sies trekken. In een klein bestek spelen
verschillen een grooteren rol, dan zij eigen
lijk verdienen. Dat de omzetbelasting bijv.
een grootere ontvangst te zien geeft dan in
de maanden Januari/Februari 1934 kan een
gevolg zijn van het feit, dat destijds deze
belasting pas functionneerde en dus gebre
ken vertoonde. Bovendien had de midden
stand, kort voor de inwerkingtreding van
die belasting grootere voorraden ingesla
gen dan zijn gewoonte was en hierdoor
werd de opbrengst der belasting begin 1934
extra gedrukt. De Regeering heeft de om
zetbelasting op hetzelfde peil geraamd als
over 1934 het geval was. Dat opnieuw de
belasting enkele millioenen bij die raming
terugbleef, is gevolg van de ernstige koop
krachtvermindering, die nog steeds haar
gang gaat.
Wij hebben ongetwijfeld ernstige tijden
voor den boeg. Zullen wij, nu het met de
inkomsten en met de rijksmiddelen nog
zoo weinig vlot, den strijd tegen de crisis
volgens de methode der huidige Regeering
kunnen volhouden? In België schijnt men
reeds aan het einde van de krachten en van
het uithoudingsvermogen te zijn gekomen;
in Zwitserland heeft men reeds een spe
ciale reis-munt gecreëerd, terwijl de spil
van het goudblok, Frankrijk, reeds enkele
malen heeft gezegd, dat het deflatie-proces
een einde genomen heeft en dat de Fran-
sche Regeering krachtig aanstuurt op een
algemeene prijsstijging van goederen.
Dat moet op een gegeven moment ook op
ons vbudget invloed hebben. Wanneer het
Pond verder mocht gaan dalen momen
teel is het Engelsche devies weer iets ge
stegen door baisse-dekkingen, doch de ten-
denz om in goudwaarde verder te dalen is
ongetwijfeld aanwezig dan zullen ook de
rijksmiddelen er den invloed van onder
vinden. Want dan daalt opnieuw ons na
tionale inkomen, onze nationale koopkracht
en deze weerspiegelen zich, zooals wij hier
boven gezegd hebben, onmiddellijk in het
binnenstroomen van de rijksmiddelen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Abessynië maakt het grensconflict met
Italië aanhangig bij den Volkenbond. (2de
blad).
Het verrassende afllreden der Belgische
regeering. (2de blad).
De nieuwe luchtvloot van Duitsehland
boven Berlijn. (2de blad).
Bloedige botsingen met Mohammedanen
in Britsch-Indië. (2de blad).
De gouverneur van Fransch-Midden-
Afrika Benard bij vliegongeluk omgeko
men. (Luchtv. 2de blad).
BINNENLAND.
Behandeling wijziging Kieswet in de
Tweede Kamer. (2de blad).
De Zomertijd begint dit jaar op 15 Mei
en eindigt 6 October. (2de blad).
Het mengpercentage van boter in mar
garine. (2de blad).
De consumptiemelkregeling 1935-1936 in
het wettelijk aangewezen gebied der groote
steden in het Westen des lands. (2de blad).
Het dreigend conflict in de sigarenindus-
trie. (2de blad).
Geen bouwverbod voor de aardappel
rassen Bravo, De Wet en Kampioen in het
oogstjaar 1935. (2de blad).
Ernstige vergif tig ingsge val te Neder-
weert; twee kinderen overleden. (Gem. Be
richten, 3de blad).
LEIDEN.
Staking uitgebroken aan de Zeemanslaan
(lste blad).
AVONDTEEKENSCHOOL
R.K. VOLKSBOND
Openbare les en tentoonstelling
Er behoort tegenwoordig moed toe om 'n
vakschool als de avondschool van den R.K.
Volksbond is aan den gang te houden. Im
mers, van de zoovele jongelui, die zich hier
in diverse vakken bekwamen, zijn er ver-
scheidenen zonder werk en de hoop, dat zij
en degenen, die na hen komen, spoedig
een plaatsje zullen krijgen, is op het oogen-
blik wel zeer gering.
Niettemin gaat het bestuur van den
Volksbond, evenals de directeur en de lee
raren der school ongestoord verder de jon
gelui te bekwamen in een vak en gelukkig
zijn er vele ouders, die hun jongens hier
laten bekwamen. Er zijn nog immer ruim
200 leerlingen op deze avondteekenschool.
Waren het vroeger nagenoeg slechts jonge
lui, die de lagere school doorloopen had
den, de tijdsomstandigheden zijn oorzaak,
dat nu ook leerlingen van U.L.O.-scholen
onder de teekenschool-leerlingen gevonden
worden.
De jongens houden er de weinige voor
uitzichten op de toekomst ten spijt ge
lukkig zelf ook den moed in en dat zy het
onderwys aan de school waardeeren, daar
van getuigt de tentoonstelling van gemaak
te werkstukken, welke wij gisteravond bij
de openbare les konden bezichtigen.
De waarnemend directeur, de heer P. J.
J. van Weerlee de heer v. Heusden is nog
steeds ziek en zijn leeraren hebben ook
in den afgeloopen cursus weer bewezen,
dat zij hun plaats aan de school waard zijn.
In de eerste plaats wel door het aan
brengen waar zulks mogelijk was van
verbeteringen in het oude schoolgebouw in
de van der Werffstraat, dat maar aan zeer
matige eischen voldoet. Maar in de tweede
plaats wel door het gedegen onderwijs,
waarvan de leerlingen mogen profiteeren.
Het lijn- en projectieteekenen der eerste
klassen, het vakteekenen in de derde klas
wijzen reeds in welke richting onderwezen
wordt. Eenmaal in de vierde en voortgezet
te klas, zijn de leerlingen in staat zelfstan
dig plannen te ontwerpen. Men ziet ze
daar voor landhuisjes, e.d. zelfs.voor 'n
nieuw schoolgebouw. Moge het eenmaal
zoover komen.
Voor de meergevorderden wordt voorts
onderwijs gegeven in machineteekenen en
reclame-schilderen, pleisterteekenen, relief-
schilder\jrerk en gewoon schilderwerk.
Voor het pleisterteekenen worden niet al
leen de modellen vervaardigd, doch ook de
daarvoor benoodigde mallen en de boet
seerwerken, die hier onder de hand der
leerlingen vandaan komen, mogen gezien
worden.
In het reliefschilderwerk worden twee
richtingen gevolgd: het Hasco-relief van de
frima Schreuder uit Schoonhoven en het
Parela-relief van onzen stadgenoot, den
heer Daan Ladan. Uitstekende voorbeelden
leggen getuigenis of hoever men het hier
in gebracht heeft.
Ook het reclame-schilderwerk en -tee-
kenwerk, dat tegenwoordig meer en meer
de wereld verovert, heeft op de school volle
aandacht.
Alles bijeengenomen een tentoonstelling,
welke er wezen mag en waarvoor we een
bezoek (morgenavond nog van 79 uur)
van harte aanbevelen.
KAMER VAN KOOPHANDEL.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor Rijnland alhier vergadert Vrij
dagmiddag te 2.30 uur in de vergaderzaal
der Kamer, Stationsweg 43.
De agenda vermeldt o.m.: Goedkeuring
rekening en verantwoording over 1934.
Verkiezing lid commissie voor Vervoer,
Post en Telegrafie. Afhalen van corres
pondentie des Zondags van het postkantoor
te Leiden. Vaststelling adres inzake ver
zoek om den export naar Duitschland van
geheel Nederlandsche producten niet op
zettelijk te belemmeren maar de clearing
door andere middelen in evenwicht te
brengen. Splitsing van bedrijven van ver
gunninghouders in tap- en slijt vergunnin
gen. Reisdeviezenovereenkomst met
Duitschland. Wetsontwerp op uitverkoo-
pen en opruimen in het winkelbedrijf. Re
geling spreekuur Secretaris.
Handelsregister K. v. K.
W ij z i g i n g: 845. Firma Gebr. Smit,
Leidenj Houtstraat 14, gedistilleerd, wijnen
en limonade. Overl. E.: Z. A. Smit, d.d.
13 Maart 1935. N. E.: Wed. J. Smitvan
der Zeeuw, Leiden.
