26ste Jaargang
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1935
No. 8036
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Prof. Aalberse over de
toekomst van ons land
VOORNAAMSTE NIEUWS.
Enorme fabrieksbrand te Leiderdorp
3)e Êcid^eHeöoii^omt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetafïng:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 H
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 1!
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend. a
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ea
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIJF BLADEN WAARONDER GE
ÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD.
V Nationalisme en Katholicisme
Overdreven nationalisme is een
soort egoisme.
Wij, die nationaal zijn, v©l-op, oprechte
volbloed vaderlanders wij verafschu
wen het nationalisme, zooals wij dat
zien gevormd en gekweekt door het Na-
tionaal-Socialisme in Duitschland.
Dat is bekrompen enghartig, klein
geestig.
De mensch is nationaal, vaderlander,
maar ook internationaal, wereldburger.
Wij willen ons gaarne veroorloven, hier
af te drukken een citaat, scherp maar vol
komen juist, uit „Nationalisme en Katho
licisme", een brochure, geschreven door
prof. dr. Ferd. Sassen, opgenomen in de
brochurenreeks van de Vox Carolina (uitg.
N.V. Dekker en v. d. Vegt, Nijmegen).
„Onder nationalisme versta ik dan: het
verhoogde besef van saamhorigheid on
der de leden van een volk, dat alle han
delen in de volksgemeenschap doet be
schouwen onder het oogpunt van het natio
nale belang.
Die verhooging kan uitgroeien tot over
spanning. We krijgen dan chauvinisme, jin
go isme, eenzijdige verheffing van het eigen
ras met gevolgelij k den eisch van volstrek
te biologische raszuiverheid, toenemende
ondergeschiktheid van de doeleinden en
belangen van de enkelingen aan die van
de gemeenschap, en indien men in de
volksgemeenschap het oogpunt van de
staatkundige organisatie naar voren laat
treden: staatsabsolutismè, de alles beheer -
schende waarde van de staatsraison, de
leer van het „recht is macht", de heiliging
van alle middelen door het doel van het
staatsbelang, verdrukking van nationale
minderheden, imperialisme. De sombere
nasleep van de gevolgen van een ongere
geld nationalisme is nauwelijks te over
zien. Men kan geheel de geschiedenis van
de 19e en 20e eeriw doorloopen, om de on
heilen te kunnen schatten, die 't aan de
wereld heeft berokend. De geschiedenis van
de laatste 20 jaar, die ons in korten tijd
meer heeft doen beleven dan im een eeuw te
voren, biedt trouwens reeds voorbeelden in
overvloed van brutale overschatting van
eigen volk en ras, van ongebreidelden
machtshonger, van onbeschaamde inbreu
ken op volkenrecht en internationale mo
raal, en van een nationaal egoisme, dat
mog wel met den naam van „heilig" wordt
betiteld, die alle uit een valsche opvat
ting van theorie en pr act ijk van het na
tionalisme zijn voortgevloeid. Doof al die
uitwassen is het nationalisme in een kwa
den reuk gekomen. Men heeft kunnen
schrijven: „Le nationalisme sera la pro-
chaiine hérésie condamnée". (Het nationa
lisme zal de ketterij zijm van den eerst-
komenden .lijd). Ik durf niet zeggen, of
deze voorspelling zal uitkomen. Wie de
Laatste jaren met schrik en ontzetting heeft
aanschouwd, hoe bij de totale negatie van
ieder rechtsbegrip in een naburig land de
heiligste goederen der religie in het ge
drang zijn geraakt, en wie den taaien strijd
heeft gevolgd, dien de Kerk tegen den
machtswellucht van een overmoedig staats
absolutismé heeft durven aanbiden, zal
i zich niet verwonderen, als eens de grond
slag van dat alles in de theorie van een on
geordend nationalisme door een verwer
pend oordeel van het hoogste kerkelijk ge
zag zal worden getroffen. En het zal dan
niet moeilijk zijn, de gronden van zulk een
veroordeeling te achterhalen en te billij
ken. Want de uitwassen, die de overspan
ning van het nationalisme noodzakelijk
meebrengt, komen in de laatste instantie
alle voort uit de moraal van het eigenbe
lang, van het collectieve egoisme, toege
past op het gemeenschapsleven, aan alle
regels van natuurlijke en bovennatuur
lijke moraal onttrokken en daarnaast uit
een volkomen miskenning van de waarde
der menschel ijke persoonlijkheid, die
vooreerst bij de bestreving van haar eigen
hoogere doeleinden niet aan den staat
onderworpen dient te zijn en vervolgens,
ook op het niveau der zuiver-tijdelijke
goederen, onafhankelijk van den staat
rechten bezit, waarover deze niet zonder
meer en naar willekeur mag beschikken."
Het hier geschetste onredelijke na
tionalisme, dat in strijd is met de katholieke
beginselen, draagt mede het nationaal-so-
cialisme in Duitschland en zit vast aan alle
nationaal-socialistische stroomingen, waar
dan ook.
Wij willen „vooruit naar een maatschappij, die
in de 20ste eeuw weer heieven wil de Christelijke
sociale gedachte, die ook overheerschend was in
dien luisterrijken bloeitijd van de middeleeuwen
In de heden gehouden 15de vergadering
van den Partijraad der R.-K. Staatspartij
te Utrecht heeft de voorzitter van de
Roomsch-Katholieke Tweede Kamerfractie
Prof. Mr. Aalberse, een rede gehouden over
het onderwerp: „De Ordeningsgedachte".
Prof. Aalberse begon met er op te wij
zen, dat de tegenwoordige crisis geen ge
wone crisis is, waarbij na enkele jaren her
stel volgt. Thans heerscht een soort van
economische aardbeving met groote grond
verschuivingen, waarvan een blijvend ver
anderde structuur het gevolg is. Door pro
tectie, autarkie en nationalisme is het vrije
wereldverkeer, op individueele grondslag,
omgezet in een sterk belemmerd ruilver
keer tusschen afgesloten nationale volks
huishoudingen. Nationaal en internationaal
moeten wij ons aan den nieuwen toestand
aanpassen.
Wij moeten niet streven naar herleefd
Mercantilisme of naar staatskapitalisme,
maar door organisatie moet ordening ge
bracht worden. Dit alles heeft een geeste
lijken ondergrond: zoowel individualisme
als socialisme zijn halve waarheden, maar
grondslag van de katholieke sociologie is,
dat de mensch tegelijk individu" en sociaal
wezen is. Men moet dat niet beschouwen
als $en compromis tusschen liberalisme en
socialisme, maar als een synthese.
Als maatschappelijk ideaal aldus prof.
Prof. Aalberse stond ons altijd voor
oogen een geordende samenleving van in
dividuen, die van nature tot samenleving
en dus tot samenwerking bestemd zijn. Een
dergelijke ordening is de Christelijke
staats- en maatschappij-opvatting. En
daarom zijn de grondslagen van de maat
schappij en rechtvaardigheid èn naasten
liefde.
Wat nu betreft de practijk van deze or
dening: voor het heden moet, voor zoover
de besta einde organisaties onmachtig zijn,
de staat zelf van boven af de ordening ter
hand nemen. Dit is reeds gebeurd bijv. door
de instelling der crisis-centrales. In inter
nationaal opzicht moet een actieve handels
politiek worden gevoerd: de export moet
bevorderd worden. Er moet plaats zijn
voor contingenteering en tariefsverhoo-
ging.
Voor het bljjvend-toekomstige moet reeds
VOORHOUT.
ZILVEREN JUBILEUM Dr. H. A. G. BOTS
Op Woensdag 13 Februari a^. zal dr. H.
A. G. Bots zyn zilveren jubileum als ge
neesheer in Voorhout herdenken. Des mor
gens zal een Plechtige H. Mis in de Paro
chiekerk van den H. Bartholomeus worden
opgedragen uit dankbaarheid. Des namid
dags van half 4 tot 5 uur zal in het Pa
rochiehuis tegenover de RJC. kerk voor
eenieder gelegenheid zijn de familie te
complimenteeren met dit jubileum.
thans gezorgd worden voor aansporing en
stuwing van het maatschappelijke leven
om tot ordening te komen. Vervolgens
moet er een publiekrechtelijke bedrijfs-or
ganisatie komen, met verordenende be
voegdheid en onder toezicht van de over
heid.
De overheid had dat reeds eerder moe
ten doen, aldus spr. Er waren trusts, kar
tels en concerns ontstaan, een vrijwillige
ordening met het gevolg, dat het groeps-
egoisme ongebreideld werken kan. Door
niet aanpassing van de prijzen aan de ver
laagde productiekosten en de ingezonken
koopkracht werd de productie veel meer
ingekrompen dan nooddg zou ziin geweest.
Daardoor ontstond groote werkloosheid.
Het dieptepunt der depressie zou minder
diep gelegen hebben, als de kartels deze
even egoïstisch als bekrompen en van wei
nig economisch inzicht getuigende politiek
niet hadden gevolgd.
De ordening moet dan ook staan onder
controle van de overheid, die moet kunnen
ingrijpen voor de handhaving van het al
gemeen welzijn. Uit de genoemde bedrijfs
organisaties moet nu echter voortkomen de
nationale economische raad, het algemeen
regelend lichaam, dat het zich uitleven van
groepsegoïsme kan tegengaan.
De aldus georganiseerde volkshuishou
ding regele ook de .internationale economi
sche verhoudingen, hier echter met directe
medewerking van den staat, omdat de
handelspolitiek nauw samenhangt met het
te voeren algemeen buitenlandsch beleid.
Dit stelsel heeft niets van socialisme,
want het privaatbezit der productiemid
delen blijft gehandhaafd, terwijl de be
drijfsorganisatie patroons en arbeiders om
vat.
Wij willen niet terug zoo vervolgde
spr. naar de Middeleeuwsche gilden, de
typische maatschappelijke organisatie in de
stadhuishouding, maar wel willen wij
vooruit naar een maatschappij, die in de
20ste eeuw weer- beleven wil de christe
lijke sociale gedachte, die ook overheer
schend was in dien luisterrijken bloeitijd
van de Middeleeuwen.
Wanneer in deze richting gestuwd wordt,
dan zal het mogelijk zijn, dat wij niet al
leen door deze zwaren depressietijd heen
komen en ons geleidelijk aanpassen aan
den nieuw-ontstanen natidhalen en interna
tionalen eoonomischen toestand, maar ook,
dat wij, geleerd door de droeve lessen van
het naaste verleden, tevens voor ons volk
voorbereidèn een betere toekomst, waarin
door doelmatige ordening nieuwe crises
voorkomen worden.
Mogen wij alleen op een betere toekomst
hopen, als eens de Vereenigde Staten van
Europa zijn geconstitueerd? Wij hebben ze
nog niet zien ontstaan, noch in politieken,
noch in economischen zin. Laat eerst de
staten zich maar inwendig organiseer en en
^anpassen aan den toestand. Wij hebben
voorshands genoeg internationale conferen
ties gehad, waar ieder land schoone rede
voeringen over het herstel van dien vrijhan
del aan de andere landen liet voordragen,
om onderwijl zelf juist in de tegenoverge
stelde richting te handelen, wellicht ho
pende, dat die brave anderen het anders
zouden doen.
Voorshands aldus spr. blijf ik lie
ver met de beide been en op onze vader-
landsche vloer staan en geef den raad: La
ten wij ons ook op economisch gebied aan
eensluiten en als goed georg. volksgemeen
schap tegenover de andere volkshuishou-
ringen optreden om voor ons volk, als de
zware wolken wat wegtrekken, een zoo
goed mogelijke plaats in de zon te verkrij
gen. Eens zal de dag komen dat de vol
ken weer zullen gaan beseffen, dat zij el
kander noodig hebben en dat ook de vol
kerengemeenschap niet kan berusten op
nijd en strijd, maar op samenwerking, steu
nende ook op rechtvaardigdheid en naas
tenliefde.
Spr. besloot met het troostvolle woord
van Vondel: „Zij vreezen geen gevaar,
die op Gods toekomst hopen". Want wat ik
in enkele groote trekken schetste aldus
spr. het waren de groote omlijningen van
den Christel ijken toekomststaat, waarin de
groote beginselen van Quadragesimo Anno
practische toepassing zullen hebben gevon
den.
BRUTALE ROOFOVERVAL.
Door vier bandieten op 70-jarigen
landbouwer.
In den afgeloopen nacht is een roofover
val gepleegd in een alleenstaande boerde
rij op het land van Kleef te Loon op Zand,
bewoond door den 70-jarigen landbouwer
W. Verhoeven.
Vier mannen waarvan 2 gemaskerd, heb
ben zich door uitsnijding van een raam in
de keuken toegang tot de woning ver
schaft. Zij zijn vervolgens doorgedrongen
tot de slaapkamer van den landbouwer, die
zóó vast sliep, dat hij hiervan niets be
merkte. De bandieten grepen den man,
drukten hem een prop in den mond en
bonden hem handen en voeten. De indrin
gers hebben toen het huis doorzocht en
zelfs het licht aangestoken. Zij werden niet
gestoord, daar de boerderij geheel alleen
staat. Twee uur lang hebben zij gezocht
en zijn tenslotte heengegaan met een be
drag van 300.aan contanten, het slacht
offer aan zijn lot overlatend. Toen de on
verlaten waren verdwenen slaagde de oude
man erin de prop uit zijn mond te trekken,
doch van de touwen kon hij zich niet be
vrijden. Eerst hedenmorgen hoorde een
voorbijganger hulpgeroep. Deze ging de
woning binnen en vond den man in zijn
benarde positie. Het slachtoffer was zóó
vast gebonden, dat de touwen met een mes
BUITENLAND.
De moordzaak-Prmce blijkt onoplosbaar.
(2de blad).
De houding van Italië tegenover het
lacht-pact. (2de blad).
Nog steeds lawines in de Alpen. (Bui-
tenL Ber, 2de blad).
BINNENLAND.
Algèmeene beschouwing over de Staats-
begrooting in de Eerste Kamer (le blad).
Brutale roofoverval te Loon op Zand (le
blad.)
UIT DE OMGEVING.
Fabrieksbrand te Leiderdorp. (1ste blad).
r =a
moesten worden losgesneden.
Een uitgebreid onderzoek wordt door de
politie ingesteld. Tot nog toe ontbreekt elk
spoor, daar de oude man slechts een vaag
signalement kon opgeven.
Fabriek van matrasvulling in lichter laaie
In het groote fabrieksgebouw, waarin is
gevestigd de „NedervuT'-fabriek aan
de Van der Valk Bouman-weg te Leider
dorp gelegen heeft hedenmorgen een
ontzettende brand gewoed. In het groote ge
bouw waren voorheen de Olieslagerijen van
Sillevis gevestigd, doch sedert een jaar was
het pand in gebruik genomen door de N.V.
Nedervul, welke er een fabriek inrichtte
voor' matrassen-vulling. Voor de fabricage
van deze vulling waren groote hoeveelhe
den vodden op de zolders opgeslagen.
Omstreeks kwart voor 10 hedenmorgen
werd door het personeel brand ontdekt in
een stofhok, terwijl op 'tzelfde oogenblik
bleek, dat de vodden-zolders reeds hadden
vlam gevat. Er ontwikkelde zach enorme
rookwolken, welke het personeel noopten
overhaast het gebouw te verlaten.
Kort vóór dat de brand werd ontdekt had
een z.g. scheur-machine, welke met stoom
werd gedreven, vlam gevat, vermoedelijk
door wrijving. Dit begin van brand werd
met emmers water gebluscht, zoodat het
vermoeden voor de hand ligt, dat er eenig
verband is tusschen dat begin en de kort
daarop ontdekte vuurhaard in het stofhok.
Door de sterke Oostenwind aangewak
kerd stond het gebouw weldra in lichter
laaie. Het fabriekspersoneel nam het blus-
schingswerk reeds ter hand, terwijl onve-
wijld de beide brandspuiten van Leiderdorp
en een der spuiten van Leiden ter hulp
snelden. Tegen het vuur, dat in de vodden
woedde en opgezweept werd door de felle
Oostenwind viel echter weinig uit te rich
ten.
De brandweer bepaalde zich er toe, de
huizen, welke aan de voorzijde tegen de
fabriek zijn gebouwd, te weten het huis
van den bedrijfsleider Barts, het kantoor,
en het woonhuis der beide directeuren I.
Spetter en E. de Raai, te behouden.
Zoover op dit moment het verloop van
den brand te overzien is, zal dit met het
woonhuis der directeuren wel gelukken,
dank zij het feit, dat tusschen de fabriek
en het huis een brandvrije muur was opge
richt Het huis van den bedrijfsleider even
wel is in vlammen opgegaan, evenals een
gedeelte van het kantoor. De inboedel kon
grootendeels worden gered, floch werd zeer
zwaar beschadigd.
Een naast de fabriek gelegen, met vod
den beladen schuit had eveneens vlam ge
vat, en werd door de brandweer in den
Rijn gevaren, waar het als een fantastisch
spookschip ronddreef. Hoog spoelden de
vlammen over het drie verdiepingen hooge
gebouw uit, terwijl een zware rookstreng
over de stad dreef. De rook- en warmte
ontwikkeling was zoo groot, dat het ver
keer over de Van der Valk Boumanweg
moest worden afgesloten. Uit de vuurzee
barstten telkens knallen los, veroorzaakt
door het springen van benzine-vaten en
oliebussen.
Door de Rijksveldwccht werd het pu
bliek op een afstand gehouden.
In de fabriek werkten 30, meest jeugdige
personen. De fabriek -/as sedert een jaar
in bedrijf; het matrassen-vulsel werd ver
vaardigd met behulp van vrij kostbare
machines, welke alle door het vuur ver
nield zijn.
Ongeveer een jaar geleden, toen het be
drijf te Amsterdam gevestigd was, werd
het eveneens door brand vernield. Bij de
vestiging te Leiderdorp werden bijzondere
maatregelen geëischt om brandgevaar te
voorkomen, daar het materiaal waarmede
de vodden verwerkt worden, zeer ontvlam
baar is.
Het gebouw, eigendom van den heer W.
G. Silevis te Oegstgeest, was verzekerd,
evenals de fabrieksinhoud, eigendom van
de huurster, de N.V. Fabriek van Vulma
terialen.
De burgemeester van Leiderdorpe, de wet
houders en de gemeente-secretaris waren
op het terrein vam den brand aanwezig.
Foto Slegtenhorst.
