26ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ST.-CLEMENSRETRAITENHUIS
WOENSDAG 23 JANUARI 1935
No. 8021
2)e Êeid^elieSoii/fca/nt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij voornitbetaüng:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 1 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
BINNENLAND
GEMENGD ZENDERBEDRIJF.
MONOPOLISTISCHE POSITIE VAN DE
NOZEMA.
Staat krijgt drie vijfde van de aandeelen.
Thans is ingediend het reeds meermalen
aangekondigde wetsontwerp tot inrichting
en beheer van een gemengd zenderbedrijf.
Het wetsontwerp heeft de vorm van een
machtigingswet, welke geen andere strek
king heeft, dan het in het leven roepen van
het gemengde zenderbedrijf mogelijk te
maken.
In de Memorie van Toelichting zegt de
minister v. Binnenlandsche Zaken, dat hij
is uitgegaan van de noodzaak, om het zen-
dervraagstuk in dien zin op te lossen, dat de
zenders voor den radio-omroep zouden ko
men in één hand. Het beoogde doel is thans
bereikt en de medewerking der omroepor
ganisaties verkregen tot het oprichten van
een gemengd zenderbedrijf, waarin eener-
zijds de staat overwegende zeggenschap
heeft, anderzijds de belangen van de om-
roep-organisaties afdoende veilig gesteld
zijn. Met de regeling, aan den minister door
de commissie-Van Boeijen aangeboden,
heeft de minister zich kunnen vereenigen.
Als rechtsvorm voor het zenderbedrijf is
de naamlooze venootschap gekozen. De
positie, welke de staat in het omroepbe
drijf zal moeten innemen, komt naast de
verdeeling van den invloed tot uitdruk
king in het aandeelenbezit in verhouding
60-40.
De waarborgen voor de omroeporganisa
ties zijn in het bijzonder gelegen in de
wijze, waarop het bestuur der vennoot
schap is samengesteld, en waarop de in
vloed daarin tusschen de verschillende aan
deelhouders is verdeeld en in de noodzake
lijkheid van gekwalificeerde meerderheden
voor het nemen van ingrijpende besluiten.
Art. 1 machtigt den minister van Bin
nenlandsche Zaken om met de AVRO, den
KRO, de NCRV en de VARA een naam
looze vennootschap op te richten, de „No-
zema", welke ten doel heeft aanleg en ex
ploitatie van aan de eischen des tijds vol
doende zendinrichtingen en het ter hand
nemen van die werkzaamheden, welke hier
mede direct verband houden of daaraan
verwant zyn, en tevens dienstig zyn om
het omroepwezen in Nederland te steunen.
Het beginsel, dat het gemengd bedrijf
op zijn gebied een monopolistische positie
zal innemen, houdt in, dat naast de zend
inrichtingen der „Nozema" niet alleen an
dere omroepzenders op haar gebied onbe
staanbaar zullen zyn, doch ook, dat er-
waarborgen noodig zijn tegen andere in
richtingen, welker werking de „Nozema"
zou belemmeren in de vervulling van haar
taak.
UITKEERING AAN SCHAPENHOUDERS.
Bijna een half millioen beschikbaar gesteld.
De minster van Economische Zaken heeft
besloten uit de opbrengst der extra hef
fingen op den uitvoer van levende schapen
en versch schapenvleesch over de jaren 1933
en 1934 een bedrag van ƒ460.000 ter be
schikking te stellen van de Commissie voor
den Uitvoer naar Frankrijk van Vleesch en
Vleeschwaren, teneinde hieruit een uitkee-
ring te bewerkstelligen aan hen, die van
het houden van schapen hun hoofd- dan
wel hun nevenbedrijf maken.
De uitkeering zal gebaseerd zijn op het
aantal lammeren, dat blijkens de in 1933
gehouden inventarisatie op 1 Januari van
dit jaar in het bezit was van hen, die voor
deze uitkeering in aanmerking komen.
Voor elk lam zal 1 worden uitbetaald.
Binnenkort zal met de uitkeering een aan
vang worden gemaakt.
SPOORWEG IN 1934.
De geschatte opbrengst voorloopig 11 mil
lioen minder dan in 1933.
De voorloopig geschatte ontvangsten der
Ned. Spoorwegen over December 1934 be
dragen 7.992.300 en over het geheele jaar
1934 111.252.974. De definitieve ontvang
sten over 1933 bedroegen 122.437.753.
In 1934 is dus in totaal ruim 11 mil
lioen minder ontvangen dan in 1933, waar
bij we er echter rekening mede moeten
houden dat in het totaal van 1934 zich nog
drie geschatte maanden bevinden. Trek
ken we hiervoor een millioen af, dan blijft
de totale (geschatte) achterstand 10 mil
lioen.
Illustrazione Vaticana.
De Nederlandsche uitgave van de Il
lustrazione Vaticana wordt, naar wij ver
nemen, gestaakt.
WIE MOET ONTSLAGEN WORDEN?
WIE FINANCIEEL HET MINST
GEDUPEERD WORDT.
Bij kon. besluit van 18 dezer is in hoogste
instantie de beslissing gevallen over het
ontslag van een onderwijzer met 19 dienst
jaren aan de openbare lagere school te
Beilen, wiens gezin door de inkomsten der
echtgenoote minder zou worden getroffen
dan de andere aan de school werkzame
leerkrachten, die later waren aangesteld-
De Kroon heeft beslist, dat onder deze om-
st' gheden de raad tereoht tot het ont
sla neeft besloten en met vernietiging van
het niet-goedgekeurde besluit van Gedepu
teerde Staten het ontslag gehandhaafd.
Aan de school te Wijster in de gemeen
te Beilen waren zes leerkrachten verbon
den (het hoofd, twee onderwijzeressen en
drie onderwijzers). Door de verkorting van
den afvloeiingstermijn voor aanpassing aan
de nieuwe leerlingenschalen, zouden 1 Mei
1934 slechts de jaarwedden van vijf onder
wijzers door het rijk worden vergoed. De
gemeente kon zich de luxe van bovental
lige onderwijzers niet permitteeren en hief
de betrekking van de leerkracht aan die
school op.
Daarmee kwam naar voren de vraag,
welke leerkracht in de eerste plaats voor
ontslag in aanmerking moest komen, en
dat was ook naar de meening van den raad
zonder twijfel de gehuwde onderwijzeres
niet-kostwinster mevr. Nijenhuis, geboren
Oosterhof. Met inbegrip van deze leerkracht
waren echter slechts twee onderwijzeres
sen aan de school werkzaam. In 1933 moest
uit bezuinigingsoverwegingen, mede op aan
drang van Gedeputeerde Staten, de vak
onderwijzeressen voor het onderwijs in
nuttige handwerken aan meisjes worden af
geschaft, zoodat de beide onderwijzeressen,
die aan 60 meisjes dit onderwijs moesten
geven, niet gemist konden worden. Weder
aanstelling van een vakonderwijzeres aan
de school zou, daargelaten de billy kht id
om dan ook voor andere daarvoor in aan
merking komende openbare lagere scholen
in de gemeente een gelijken maatregel te
treffen, in ieder geval ten gevolge hebben,
dat de bijzondere lagere scholen aanspraak
op een dergelijke leerkracht konden doen
gelden, zoodat de daaruit voortvloeiende
financieele gevolgen voor de gemeente met
zes bijzondere en,zes openbare scholen te
bezwarend zouden worden Er bleef geen
andere weg dan een der drie mannelijke
leerkrachten te ontslaan.
De raad overwoog daarbij dat door een
ontslag financieel het minst zou worden
getroffen de gehuwde onderwijzer A. Nij
enhuis, wiens vrouw ook aan dezelfde
school was verbonden, waardoor het gezin
een dubbel inkomen genoot. In verband
met zijn diensttijd zou deze gedurende een
jaar recht hebben op een wachtgeld gelijk
aan de volle jaarwedde en daarna gedu
rende 18 jaren op 65 pet. van de jaarwed
de, terwijl bovendien de inkomsten van zijn
vrouw zouden blijven bestaan, omdat zij
als onderwijzeres werd gehandhaafd. In
dien de heer Nijenhuis onverhoopt niet
spoedig mocht slagen in het vinden van een
andere betrekking, zouden aan het gezin,
zelfs in de verre toekomst voldoende in
komsten zijn gewaarborgd. Op deze gron
den werd niet de laatstaangestelde onder
wijzer, doch de heer Nijenhuis ontslagen,
die tegen dit ontslag bij Gedeputeerde Sta
ten van Drente in beroep ging.
Dit college vernietigde het besluit van
den raad van Beilen uit overweging, dat de
omstandigheid, dat een ambtenaar nog an
dere inkomsten heeft dan zijn salaris, in
casu doordat hij gehuwd is met een vrouw,
die een gesalarieerde betrekking in over
heidsdienst bekleedt, naar het oordeel van
hun college op zichzelf geen reden mag zijn,
dien ambtenaar bij voorkeur boven ande
ren voor afvloeiing in aanmerking te bren
gen, terwijl noch was gesteld, noch was ge
bleken, dat er andere redenen zouden be
staan, om aan de appellant ontslag als on
derwijzer te verleenen.
Van deze beslissing ging de raad bij de
Kroon in beroep.
De overwegingen van het hierover ge
vallen kon. besluit, sluiten bij de argu
menten van den raad aan. Ook de Kroon
overwoog dat het voor de hand zou liggen
mevrouw Nijenhuis voor afvloeiing in aan
merking te brengen, wat echter met het
oog op het handwerkonderwijs tot uitga
ven voor een vakonderwijzeres zou leiden,
met d? daaraan verbonden consequenties,
zoodat uit dezen hoofde één der manne
lijke leerkrachten zal moeten afvloeien. Nu
de gemeenteraad hiervoor A. Nijenhuis
heeft bestemd, omdat hjj tengevolge van
het aanblijven van zijn echtgenoote het
minst geldelijk gedupeerd wordt, bestaat
er geen voldoende aanleiding de vernieti
ging van het raadsbesluit te handhaven.
Het ontslagbesluit is daarom rechtsgel
dig verklaard met dien verstande dat het
ontslag 1 Feburari zal ingaan.
WIJZIGING DER BOTERWET.
Verklikstof in margarine.
Ingediend is bij de Tweede Kamer een
wetsontwerp wijziging van artikel 3 der
boterwet.
Aan de memorie van tielichting wordt
ontleend, dat bij artikel 3 der Fransche wet
van 29 Juni 1934 de invoer van zuivelpro
ducten is verboden uit landen, waar de
margarinefabricage niet is onderworpen
aan de permanente controle van een in
spectiedienst en waar niet is voorgeschre
ven, dat aan de margarine een verklikstof
moet zijn toegevoegd, waardoor zij gemak
kelijk in mengsels is te herkennen, zelfs
bij zeer kleine hoeveelheden. Dit laatste
voorschrift geldt voor alle in het land aan
wezige margarine en beperkt zich dus niet
tot dat deel van 't product, voor uitvoer be
stemd.
Hoewel vóór de behandeling van het
wetsontwerp by de Fransche regeering de
noodige stappen zijn gedaan om voor ons
land, dat door zijn wetgeving op den uit
voer in verband met de controle op de be
reiding van boter, kaas en melkproducten
de onvervalschtheid dezer producten ga
randeert, vrijstelling te verkrijgen van het
in Frankrijk gekozen middel tot bestrij
ding van bedrog in den boterhandel, heb
ben deze pogingen niet het gewenschte re
sultaat gehad.
Het is dus tot behoud van de exportmo
gelijkheid onzer zuivelproducten onvermij
delijk geworden, ons aan te kunnen pas-
senaan elders geldende regelingen tot voor
koming van bedrog in den boterhandel.
De redactie van de aan artikel 3 dier wet
toe te voegen bepaling is zoo gekozen, dat
zij in het algemeen zal kunnen gelden voor
alle landen, welke een eisoh, als hierboven
bedoeld, in hun wetgeving mochten opne
men.
Het ligt in de bedoeling, dat de aanwij
zing van landen, welke de aanwezigheid
van een verklikstof in de margarine
eischen, slechts zaï-geschieden, voor zoo
ver deze landen voor den invoer van onze
zuivelproducten van eenige beteekenis zijn.
Het nut van het middel ter voorkoming van
bedrog in den boterhandel, door de voor
gestelde wetswijziging gebracht, is geluk
kig te verkrijgen, zonder dat dit voor de
margarine-industrie eenig bezwaar van be
teekenis behoeft mede te brengen. Het toe
zicht op de uitvoering van den maatregel
vereischt geen .nieuwe organen of uitbrei
ding van bestaande.
MELKPRIJS.
De prijs voor het taxegedeelte van con-
sumptiemelk, gekocht op regeeringscon-
tract, is voor de volgende week bepaald op
5 1/2 cent per liter, eventueel verhoogd met
premie of verminderd met de afdracht voor
de kwaliteit. De afdracht voor andere in
consumptie gebracht melk is vastgesteld op
2 cent per liter.
Nieuwe burgemeester van Kamerik
en Zegveld
Benoemd is tot burgemeester van Ka
merik en Zegveld de heer J. Reyers.
De nieuwe burgemeester werd 21 Maart
1887 te Werkendam geboren. De heer
Reyers is thans wethouder van de ge
meente Zwijndrecht.
Fraude bij de meelfabriek te Rotterdam
In verband met het onderzoek, dat gaan
de is bij de N.V. Meelfabrieken der Ne
derlandsche Bakkerij te Rotterdam heeft
de raad van commissarissen een circulaire
gericht tot de aandeelhouders, waarin zij
mededeeling doen van de onaangename
gebeurtenissen. Zij geven tevens de verze
kering, dat de financieele toestand van de
fabriek niets te wenschen overlaat; zelfs
zal, aan de hand van de thans in bewer
king zijnde balans, dezelfde winst worden
gemaakt als verleden jaar.
Om in het bestuur van de vennootschap
te voorzien heeft de raad van commissa
rissen den commissaris den heer W. C.
Drossaart van Dusseldorp aangewezen en
bereid gevonden als waarnemend directeur
op te treden.
De onderhandelingen met België
De minister van Economische Zaken
heeft aan den heer ir. F. H. E. Gulje, ver
tegenwoordiger van het Centraal Instituut
tot bevordering van het normale handels
verkeer tusschen Nederland en andere
landen, op zijn verzoek om gezondheids
redenen ontheffing verleend van zijn aan
wijzing als lid van de delegatie voor de
onderhandelingen met België over de rege
ling der handelsbetrekkingen. In zijn plaats
als vertegenwoordiger van het Centraal In
stituut is aangewezen mr. B. J. M. van
Spaendonk te Tilburg.
DE KERK EN DE AESTHETICA.
Een artikel in de „Osservatore".
Het Vaticaan heeft zijn ontstemming uit
gedrukt over het aantreffen van beelden
van papiermaché in de Italiaansche kerken.
Een lang artikel in de „Osservatore Roma
no" is gewijd aan dit onderwerp. Het Pau
selijk orgaan noemt deze beelden een be
leed iging voor den godsdienst en voor de
aesthetica. Om de zaak nog te verergeren
worden deze beelden in groteske kleedij
in processie om de kerken gedragen. Het
artikel richt zich tevens tegen ultra-mo
derne beelden en schilderingen, welke
Christus en de Heiligen uitbeelden op een
al te uitzonderlijke wijze.
Men neemt aan dat Z. H. de Paus na deze
waarschuwing zal overgaan tot verbanning
van dergelijke kunst uit de kerken.
„Res."
Een belangrijk liturgisch en ascetisch werk.
Het levenswerk van den bekenden litur-
gist Dr. Pius Parsch uit Klosterneuburg,
hier in Nederland sedert eenige jaren be
kend onder den tiel van „Das Jahr des
Heiles" zal binnenkort in een Nederland
sche bewerking verschijnen bij de firma
wed. J. R. van Rossum te Utrecht
Het wordt bewerkt door den Rector van
de Benedictinessen te Oldenzaal, terwijl
Dr. Fr. Feron, President van het Semina
rie te Roermond, op wiens aanraden de
Nederlandsche bewerking is begonnen, in
een inleidend woord de voortreffelijkheid
van dit kerngezonde boek over liturgie zal
uiteenzetten.
Het werk geeft uitleg en beschouwingen
over de liturgie van iederen dag van het
jaar, zooals die in het Missaal en Brevier
voorkomt..
De Nederlandsche editie zal worden aan
gevuld met de bewerking van het Eigen
der Nederlandsche Bisdommen, wat zeker
de waarde van het werk voor ons land zal
verhoogen.
Het werk zal in drie deelen verschynen;
te beginnen met den adventtijd.
Het eerste deel zal in den zomer van dit
jaar verschijnen; de volgende deelen op
den tijd, waarin zij gebruikt moeten wor
den. Om dit laatste te bereiken, is de uit
gave van het eerste deel uitgesteld.
Burgemeester L. W. G. Hoefnagels, f
Gistermorgen te 7 uur is in het zieken
huis te Sluiskil overleden de heer L. W. G.
Hoefnagels, burgemeester van Sas van
Gent.
De heer Hoefnagels werd geboren op 12
Maart 1867 en was sedert Juli 1915 burge
meester van Sas van Gent.
Simon Maris overleden.
Gisterenmiddag is te Amsterdam in den
leeftijd van 61 jaar te zijnen huize overle
den de bekende kunstschilder S. Maris
Wzn.
De teraardebestelling zal Vrijdag as.
plaats vinden.
Simon Maris werd 21 Mei 1873 te 's-Gra-
venhage geboren als zoon van Willem Ma-
ris, van wien hij ook zijn eerste onderricht
genoot.
Zijn schilderwerk, voornamelijk portret
ten en eenigszins fantastische voorstellin
gen, wekten weinig herinneringen aan de
Haagsche school en zeker niet aan het werk
van zijn vader of dat van zijn oom Jacob.
ADVERTENTIEDAGBOEK.
En vandaag 1 fyn likeurstel
Bij 1 borreltje cadeau,
1 Verhuisde deurbewaarder
Mét wat vreemde chèques en zoo.
En vandaag nog, wie niet zien kan,
Naar 1 brilleman gegaan,
En 1 mooi bericht van inzet
En niet meer met hoofdpijn gaan.
En 1 film op hoop van zegen,
Waarin speelt 1 Kniertje mee,
En 1 prachtige vertelling,
Wat men 3 October deê.
En 1 leuke Weensche avond,
Huizen met 1 mooie stoep,
1 Belastingenontduiker,
1 Bouillonblok voor de soep.
1 Mooi thee. en suikerschepje
Voor wie van de liefde leeft,
En 1 werkkring aangeboden
Voor wie geen betrekking heeft.
Lotenhouders opgeroepen,
Dus op komst 1 groote buit,
1 Paar schoenen en 1 meubel,
Winterteenen smeren. Uit!
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Onrust in de mijnstreek van België (2e
blad).
Tumult te München tusschen Nazi's en
katholieke studenten (2de blad).
Militaire dictatuur in Bulgarije (2e blad).
BINNENLAND.
Ingediend is thans het wetsontwerp tot
het vormen van een gemengd bedrijf in
zake het zendervraagstuk. (1ste blad).
De Minister van Economische Zaken
heeft 460.000 beschikbaar gesteld voor uit
keering aan schapenhouders. (1ste blad).
De rechtbank te Rotterdam heeft den
wagenverhuurder J. R. uit Gouda terzake
van moord veroordeeld tot 6 jaar gevan
genisstraf met daarna ter beschikking stel
ling van de regeering. (Rechtzaken, 3de
blad).
In de zaak wegens overval met roof te
Deurne voor de rechtbank te Roermond
heeft de officier van justitie vrijspraak
moeten vragen. (Rechtszaken, 3de blad).
INGEZONDEN STUKKEN
Het adres der Vereeniging van Leidsche
Industrieelen
Als groot werkgever verbaasde mij het
adres der Vereeniging van Leidsche In-
dustriëelen aan den Gemeenteraad ten
zeerste. Dat aan pngeschoolde gehuwden
in de industrie loonen van 7 20 en lager
worden betaald is bedroevend, doch in vele
bedrijven noodzakelijk jeworden.
Dat thans de Vereeniging van Leidsche
lndustriëelen tracht, zooals zij in haar
adres zelf zegt, om na nivelleering der loo
nen van ongeschoolde arbeiders in ge
meentedienst, op di1 noodpeil, dit Lage loon
nog verder af te breken, is werkelijk ont
stellend. Totale onbekendheid met moei
lijkheden van een arbeidersgezin om met
dit schamele loon rond te komen is waar
schijnlijk de oorzaak.
Ik meen althans niet te mogen aanne
men, dat de Vereeniging van Leidsche Iy-
dlustriëelen, waarvan ook vele katholieke
werkgevers lid zijn, en welke vereeniging
zich tot dusverre, naar ik meen te weten,
nimmer in het openbaar met loonpolitiek
bezig hield, hier toestanden in het leven
wil roepen als in Twente usance zijn ge
worden. Loonen voor gehuwde geschoolde
arbeiders van 1417, voor ongeschoolde
van plm. 12 zijn de oorzaak dat de stof,
voor zeer ernstige conflicten, zich in Twen
te ophoopt en waarschijnlijk in de naaste
toekomst tot explosie zal komen.
Aan wie denken de adhaesie betuigen
de industriëen hunne producten als suiker
werken, sajet en dekens te verkoopen in
dien hunne plannen verwezenlijkt worden?
Als katholiek industriëel meen ik goed tè
doen te verklaren, dat het de opvatting
der R.K. werkgevers is, dat de loonen
slechts verder kunnen worden verlaagd,
nadat de huishuren en de prijzen der le
vensmiddelen zijn gedaald. Onder de te
genwoordige regeering stegen daarente
gen de prijzen der levensmiddelen met
plm. 15 pet.
Het zou m.L van meer inzicht getuigen
indien de Vereeniging van Leidsche indus-
triëelen de gemeenteraad zou hebben ge
wezen op de dringende noodzakelijkheid
van bezuiniging en tevens den weg zou heb
ben aangegeven langs welke deze bezui
niging zou zijn te bereiken b.v. door een
grondige, zakelijke reorganisatie der ver
schillende gemeente-bedrijven. Zij zou dan
tevens een plan hebben moeten aanbieden
volgens hetwelk deze bezuiniging bereikt
kan worden.
Dit is moeilijker, dan de thans aangepre
zen loonsverlaging, maar ook menschelij
ker.
Een R.K. Leidsch Groot
IndustriëeL
TE N00RDWIJKERH0UT
29 Jan.I Febr. Meisjes boven 17 j. 6.50
25 Febr. Mannen6.50
58 Febr. Militieplichtigen6.50
912 Febr. Jonge Middenstanders.8.
1215 Febr. Gehuwde Vrouwen 6.50
1619 Febr. Jonge Mannen6.50
1922 Febr. Patronaatsjongens6.50
2326 Febr. Mannen6.50
10—13 Maart Heeren Middenstand 10.
