26ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
LEENING VAN 50 MILLIOEN
VOOR BRUGGENBOUW
VRIJDAG 18 JANUARI 1935
No. 8017
3)e ÊeidócHeSou^GMit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitletafing:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bü
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 J
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
regel
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIER BLADEN.
ff M
V De geloofsafval in onzen tijd.
God wil der menschen medewerking tol
uitbreiding van Zijn Rijk op deze wereld
en maakt Zich als 't ware afhankelijk van
die medewerking....
Dit is een van die mysteries van de God
delijke Liefde en van de Goddelijke Wijs
heid, welke wij met ons verstand niet kun
nen omvatten in al haar breedte en leng
te en diepte, maar welke wij toch vóór ons
zien in de werkelijkheid van het leven
rondom ons.
Als wij spreken over de uitbreiding van
Gods Rijk op aarde, dan denken nog zoo-
velen uitsluitend aan de Missies in de
verre heidensche landen.
Zeker, wij moeten dan óók aan die Mis
sies denken; Missie-ijver, daadwerke
lijke Missie-ijver moet onder ons, ka
tholieken, leven!
Maar wy moeten dan niet uitslui
tend aan de vreemde Missies denken.
Wij hebben b.v. ook te vervullen een
„missie", een zending in Leiden!....
Mogen wij 'ns een paar cijfers mededee-
len uit een statistiek, die de Pastoor van
de Haagweg-parochie te Leiden heeft ge
maakt een paar ontstellende cijfers.
Er zijn in de St. Leonardus-parochie 372
huwelijken, waarvan man en vrouw ka
tholiek zijn, 372 gezinnen, die te zamen
1501 leden tellen.
Daarnaast zijn er in de parochie 256
huwelijken, waarvan man óf vrouw kar
tholiek zijn, dus gemengde huwelijken. Van
de 256 gemengde huwelijken zijn er 64
met 206 Katholiek gedoopte kinderen en
niet minder dan 192 met 276 niet Katho
liek gedoopte kinderen.
Dit zijn cijfers uit een der Leidsche pa
rochies. Van de andere parochies hebben
wij momenteel niet de cijfers, doch wij
weten wel, dat die cijfers zeker niet zóó
ongunstig zijn. Men mag uit de hierboven
gegeven cijfers niet een beeld vormen
van gehéél Leiden; hoewel ook de publi
catie van de cijfers der andere parochies
velen met verbazing en schrik zou slaan!
Als wij de bovengenoemde cijfers be
zien, mogen wij dan niet spreken, dat er
ook in ons land in onze Hollandscne
steden zyn verscheidene parochies
met zulke cijfers ook in onze stad een
„missie", een zending wordt gevraagd.
In de heidensche landen is de missie
voornamelijk gericht, om de heidenen, de
dwalenden te brengen tot de Kerk.
Hier moet de actie der Kerk óók op dat
doel zijn gericht. Maar hier heeft Zij .bo
vendien de groote zorg, om katholieken-
zelf terug te trekken uit en te behoeden
voor een verzinken in het ongeloof....
Ontzaglijk veel arbeid vraagt deze laat
ste taak van priesters en van leeken.
Van leeken, voorzoover deze gezamen
lijk en ieder afzonderlijk op hun manier
kunnen medewerken aan het apostolisch
werk onzer dagen, in onze samenleving,
die vol is van gevaren voor geloofsafval!
De ouders moeten de grootste zorg
aanwenden, om de geloofsafval inde
toekomst te stuiten door in de gezin
nen aan te kweeken, met onafgebroken
toewijding, een echt katholieken geest, een
katholieke sfeer....
Op den Katholiekendag van het Bisdom
Haarlem in 1929 heeft onze Bisschop, Z.H.
Exc. Mgr. Aengenent, aangegeven eenige
middelen, om in het Katholiek gezien een
Katholieke sfeer te doen heerschen. De
Bischop hield toen zijn diocesanen o.m. het
volgende voor;
In de huiskamer een kruisbeeld of een
beeld van het H. Hart;
's avonds gezamenlijk het avondgebed
bidden;
de ouders moeten den kinderen de cate
chismus overhooren;
de oudere kinderen moeten lid zijn van
de Katholieke organsatie, waarvoor zij in
aanmerking komen;
in ieder Katholiek gezin een Kath. cou-
TOLHEFFING VAN DE GROOTE RIVIERBRUGGEN.
TOLHEFFING OP DE GROOTE
RIVIERBRUGGEN
WETSONTWERP IS VERSCHENEN
Ingediend is een wetsontwerp inzake het
geven van vrijheid om een concessie tot
tolheffing te verleenen aan een aan te wij
zen Naamlooze Vennootschap.
In de Memorie van Toelichting zeggen
de ministers van Waterstaat en van Fi
nanciën onder meer:
Evenals onder het vorige kabinet is de
regeering ook thans overtuigd van het
groote landsbelang, dat bevorderd wordt
door versnelling van den bruggenbouw.
De voorbereiding is nu zoo geregld, dat,
als de geldmiddelen steeds te rechter tijd
beschikbaar zijn, het volgende programma
voor de voltooiing van de groote bruggen
verwacht mag worden:
datum van
Plaats der brug. indienststelling
Vianen zomer 1936
Nijmegen zomer 1936
Hedel najaar 1936
Moerdijk voorjaar 1937
Hendrik-Ido-Ambacht voorjaar 1937
Doesburg voorjaar 1937
Dordrecht i zomer 1937
Rotterdam najaar 1938
Krimpen a. d. IJsel najaar 1939
Deventer najaar 1940
Gorinchem zomer 1941
Om dit programma uitvoerbaar te maken
zijn achtereenvolgens in korten tijd zoovele
werken in uitvoering genomen, dat
mocht de voor voltooiing van het geheele
plar. van den versnelden brugbouw ver-
eischte financiering niet slagen slechts
voldoende mid leien zullen overblijven om
de onderhanden werken te betalen. Dan
kunnen derhalve geen nieuwe werken
worden begonnen, voordat de in uitvoe
ring zijnde zijn voltooid.
Naast de voltooiing van de nieuwe brug
gen is ook aanleg van nieuwe daarop aan
sluitende wegen geboden, daar men mag
verwachten, dat vergemakkelijking van
het verkeer over de groote rivieren toene
ming daarvan zeer zal bevorderen. De fi
nanciering van den versnelden brugbouw
moet dus niet alleen omvatten het be
schikbaar stellen van de geldmiddelen voor
de nog uit te voeren brugwerken.
Dergelijk werkprogramma kan slechts
verwezenlijkt worden, indien aan de ge
wone middelen, welke jaarlijks voor brug
gen- en wegenbouw kunnen worden be
schikbaar gesteld, buitengewone worden
toegevoegd.
's Lands financiën later echter niet toe
daarvoor leeningen aan te gaan zonder dat
rentebetaling verzekerd is door nieuwe
bronnen van inkomsten, by voorkeur ver
band houdende met het gebruik, dat van
de werken, waarvoor geleend wordt, wordt
gemaakt en in dit geval bestaande in een
heffing van het verkeer, dat door de brug
gen gebaat wordt. Ten einde' den eenen
rivierovergang niet in voordeeliger condi
tie te brengen dan den anderen, zal der
gelijke financiering zich over alle rivier-
overgangen moeten uitstrekken. Daarom is
uitgegaan van de gedachte, dat men moet
leenen voor alle overgangen, dus zoowel
voor de bestaande als voor de in aan
bouw zijnde en de no® aan te vangen
Riiksbruggen over de groote rivieren.
Het bedrag, dat reeds voor die bruggen
is en nog moet worden uitgegegeven, be
loopt ongeveer 50 millioen, waarvan tot
einde 1933 ongeveer 14 millioen en in
1934 ongeveer 6 millioen.
Indien een op zirh zelf staande financie
ring der bruggen tot stand komt door 50
millioen (de bouwkosten der bruggen) op
nieuw te leenen, zal 12 millioen worden
rant, en uit iedere huiskamer geweerd het
neutrale dagblad.
Wij schreven in ons nummer van 12 Juli
1929 naar aanleiding van dit „program",
den Katholieken in het Bisdom Haarlem
voorgelegd door den Herder van dit dio
cees:
„Men leze en herleze het; we zouden wil
len zeggen: men knippe het uit, om er te
zyner tijd zichzelf en anderen aan te her
inneren."
Wy willen er nu nog 'ns 'aan herinneren.
Mogen door alle Katholieke gezinnen die
wenschen van den Bisschop verwezenlijkt
worden!
aangewend voor aflossing van de schuld
van het Wegenfonds, waardoor het Ver-
keersfonds er beter voor komt te staan,
dat dan immers geen rente voor deze
schuld behoeft op te brengen. Verder
wordt rond 2.2 millioen gebruikt voor af
lossing aan den Staat. Tenslotte is na de af
lossing van 14.2 millioen nog 5.8 millioen
voor bruggen op den gewonen dienst
uitgegeven. Waren de bruggen niet ge
bouwd, dan zou dit geld zijn uitgegeven
om den wegenaanleg te versnellen. Dit
kan door beschikbaarstelling van de ge
leende gelden alsnog geschieden.
Voor die 5.8 millioen kunnen dan wor
den aangelegd de wegen, op welke het ver
keer toeneemt door bruggen, waarvoor de
versnelde aanleg van de volgende wegen
in aanmerking komt: DordechtWillems
dorp, MoerdijkBreda, VianenUtrecht,
VianenLexmond en Nijmegen—Arnhem.
Voor de voltooiing van den bruggen
bouw en de aansluitende wegen, blijft dus
35.8 millioen over, welke in staat stelt deze
ir. ongeveer zeven jaar af te werken.
Strekt zich de voltooiing over alle brug
gen over de groote rivieren' uit, dan wor
den, wat reeds als noodig werd vermeld,
alle overgangen gelijk behandeld en voor
komt men afleiding van verkeer van be
laste naar onbelaste bruggen. Bovendien
kan dan de gemiddelde tolheffing per
brug lager zijn dan wanneer men op
slechts enkele bruggen tol zou doen heffen
Het systeem van heffing moet eenvoudig
zyn.
Uit het bovenstaande volgt, dat het
wenschelijk is de geheele bruggen-finan-
ciering als een zelfstandige zaak uit te
voeren met een eigen boekhouding.
De meest practische wijze, om dit te
bereiken, is naar het oordeel der Regee
ring het leenen van de gevorderde 50 mil
lioen van een door een particulier consor
tium opgerichte raamlooze vennootschap,
die de tolheffing onder toezicht van de
Regeering uitvoert, mits de met haar te
maken regeling zoodanig is, dat overmati
ge winst voorkomen wordt en verzekerd
is, dat bij onjuiste uitvoering de Regee
ring de tolheffing zelf in handen kan ne-
merf en voorts, dat, als betere tijden moch
ten aanbreken, door aflossing der geleende
bedragen de regeling op billijke wijze kan
eindigen.
Een voorloopige, geheele vrijblijvende
bespreking met een groep financiers heeft
doen inzien, dat zoodanige regeling in
principe mogelijk is.
De regeering stelt zich voor, onmid
dellijk nadat hst ingediende ontwerp tot
wet zal zijn verheven, het initiatief te
nemen tot het doen oprichten van een
maatschappij, welke Nederlandsche Brug-
gen-Exploitatie Mij. N.V. (B. E. M.) zal
worden genoemd, met welke een overeen
komst wordt gesloten volgens het bij de
wet gevoegd model, terwijl aan deze
Maatschappij een concessie tot tolheffing
zal worden verleend.
toewijding. Ook in zijn karakter heb ik mij
niet vergist.
Zijn aangename werkkring heeft hij ver
ruild voor het lief en leed meer leed
dan lief van de zorg voor den Staat.
Zijn werk was moeilijk. Op verkeersge
bied heerschte er bijna een chaotische toe
stand in ons land. De verbetering, die hy
moest brengen en waarvan hij den grond
slag heeft gelegd, heeft hy niet meer mo
gen aanschouwen.
"ir-^iast bezat vele an
dere eigenschappen. Allereerst was hy re
gent; hij verstond wat regeeren beteekent.
Op bijzondere wyze had hij de gaven om
ook met menschen van andere richting sa
men te werken.
Steeds is hij liberaal gebleven, maar hy
was een liberaal van grootsche allure. Hij
zocht allereerst naar de overeenkomst,
niet naar het verschil.
Als minister verliezen wij en het land
veel in hem. Zijn vervanging zal bijzonder
moeilijk zijn.
Zijn rakter was bov~> allen 1-* -----
heven. Hy was zooals de Engelschman dat
uitdrukt „every inch a gentleman", dat is
de getuigenis, die ik hier mede namens
mijn ambtgenooten aan het graf van Kalff
wilde brengen.
Ik mag hiermede echter niet eindigen.
De groote gaven van hart en verstand had
de overledene ontvangen van Hem, van
Wien alle gaven neerdalen.
We willen niet scheiden zonder te den
ken aan de dankbaarheid, die wij Gode
verschuldigd zijn voor Zijn gaven in den
overledene aan ons land geschonken.
Bij de Nederlandsche Spoorwegen zal de
naam van Jacob Adriaan Kalff bewaard
blijven als die van een der meest toege
wijde dienaren en een der bekwaamste
leiders en wie het, zooals ik, steeds een
voorrecht gev— n i. met ssm te
mogen samenwerken, zullen zijn nage
dachtenis in hooge eere houden. Hij ruste
in vrede".
Namens de Liberale Staatspartij en Vrij
heidsbond sprak mr. Wendelaar. Hij bracht
hulde aan de vaste beginselen en de groote
overtuiging, waarmede de overledene
steeds de partij had gediend.
Een broer van den overledene, mr. Kalff,
oud-hoofdredacteur van „Het Handels
blad" huldigde eveneens de nagedachtenis
van den overledene.
Ten slotte dankte een zoon van den
overledene alle sprekers en aanwezigen.
BIJ DE BEGRAFENIS VAN
MINISTER KALFF.
Bij de ter aardebestelling van minister
Kalff op Westerveld (ten onrechte wordt
verondersteld door sommigen, dat het stof
felijk overschot van den overleden minis
ter is gecremeerd) heeft minister Colijn
een rede gehouden, die wij hier geheel
laten volgen:
Het is op uitdrukkelijk verlangen van
de familie Kalff, dat deze teraardebestel
ling in strikten eenvoud zou worden vol
trokken. De familie heeft slechts gewild,
dat enkelen aan de groeve het woord zou
den voeren.
In het be«?in wil ik miin erkentel:;'-heid
uiten voor de gelegenheid die my geboden
is, aan de groeve nog enkele woorden te
zeggen. Ik voelde behoefte om namens mijn
collega's hulde te brengen aan zijn nage
dachtenis.
Op een ambtelijke reis werd de kiem
voor deze ziekte en dit sterven gelegd. De
overledene was een krachtig mensch, maar
het vele werk heeft zijn weerstandsvermo
gen verzwakt.
Toen ik nu twee jaar geleden van H. M.
de Koningin de opdracht kreeg een minis
terie te vormen en het duidelijk was, dat
daarin ook een liberaal zitting moest ne
men, dacht ik aanstonds aan Kalff.
Ik kende zijn werk als directeur der
spoorwegen en zijn grooten wer':l"st en
DE BLOEMENTENTOONSTELLING TE
HEEMSTEDE.
De gebouwen naderen hun voltooiing.
Op uitnoodiging van het uitvoerende
comité van de Internationale Bloementen
toonstelling Flora, die in het komende
voorjaar te Heemstede gehouden zal wor
den, brachten wij een bezoek aan de ter
reinen.
De gebouwen naderen thans in snel tem
po hun voltooiing, terwijl aan de verlich
tingsinstallaties de laatste hand wordt ge
legd.
Inderdaad is men erin geslaagd een
ideale expositieruimte voor de bloemen te
scheppen.
Door de vorm van het gebouw is het mo
gelijk te voldoen aan den wensch van alle
exposanten, om achtergrond (in den vorm
van muurvlakte) voor de opstelling van
hun inzendingen te verkrijgen. De ruimte
in het gebouw laat toe, dat zich gelijktij
dig 2500 menschen binnen kunnen bevin
den. Op drukke dagen zal daarom één
richtingsverkeer ingericht worden, waar
door de bezoekers in staat gesteld worden,
allq inzendingen rustig te bezien. De bui
tenarchitectuur der gebouwen, die thans
te beoordeelen is, is uiterst rustig en voor
naam, terwijl er een groote eenheid ont
stond tusschen de tuinaanleg en de gebou
wen. Vooral het gebruik, dat men van het
water heeft weten te maken is zeer frap
pant, juist in den avond, wanneer de groo
te l'chtornamenten hun schijnsel over de
bloemenpracht zullen werpen.
Onder leiding van den lichtarchitect J.
Duchateau heeft men vele proefnemin
gen gedaan, teneinde met de avondbelich
tingen een even zuiver effect te verkrij
gen dan op den dag. Zoover wij in de groo
te hal] konden zien is dat ook inderdaad
bereikt. Door de speciale wijze, waarop de
lampen, die een zeer difuus licht versprei
den, zijn aangebracht, is het mogelijk de
bloembedden gelijkmatig te verlichten.
Op het terrein zijn een groot aan»al
lichtornamenten aangebracht, die geïnspi
reerd zijn op bloemmotieven. Met zorg is
de plaats voor deze luchtmasten uitge-
zicht en wy kunnen niet anders zeggen,
dan dat, wanneer het licht brandt, het ter
rein en de gebouwen in een fantastische
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De V. B. Raad heeft gisteravond beslo
ten, dat de Saar op 1 Maart a.s. aan
Duitschland zal worden teruggegeven (2e
blad).
Vele vluchtelingen uit het Saargebied
naar Frankrijk en Polen (2e blad).
De sociale politiek van Roosevelt (2e bl.)
BINNENLAND.
Wetsontwerp inzake geldleening voor
bruggenbouw en tolheffing groote rivier-
bruggen. (1ste blad).
gloed worden gehuld, die te sterker zal
worden, wanneer de tulpen straks in bloei
staan. Prachtig ook is het indirecte licht,
dat langs de muren van het hoofdgebouw
is aangebracht en dat zich weerspiegelt in
den vijver.
De gebouwen bestaan uit een verkeers
bureau, een bierrestaurant, dat geheel Vo-
lendamsch wordt ingericht, een hoofdge
bouw, eveneens met een restaurant en een
filmzaal. Op zij van het hoofdgebouw zijn
twee enorme bordessen aangebracht, aie
een stemmingsvol beeld vormen met de
daartusschen gelegen vyver met fontein.
Op het achter de gebouwen gelegen par
keerterrein, dat direct met den grooten
weg is verbonden, is plaats voor 1200
auto's.
Naar ons de architect, de heer J. C.
Brand, mededeelde, zullen tijdens de ten
toonstelling in Haarlem in het Frans Hals-
en het Teylermuseum twee exposities ge
houden worden over de tulp in de historie.
In de jury zullen 200 buitenlanders
plaats nemen, terwijl de Maatschappij voor
Tuinbouw te New York een groote gouden
medaille zal uitreiken. Deze zeldzame on
derscheiding is nog slechts vier maal toe
gekend o.a. in 1925 aan den heer E. H. Kre-
lage.
LUCHTVAART
HET NEDERLANDSCH HOOGTERECORD
VERBETERD?
Luitenant Wittert v. Hoogland boven
10.000 M.
Hedenmorgen te kwart vóór 12 is de eer
ste luitenant-vlieger jhr. mr. R. Wittert
van Hoogland te Soesterberg opgestegen
met een Fokkervliegtuig, type D. 17, om
te trachten het Nederlandsche hoogte-re
cord, dat thans op 9.500 M. staat, te verbe
teren. Luitenant van Hoogland is ruim een
uur in de lucht gebleven en landde te 12.53
uur weer vlot op het vliegveld Soesterberg
Volgens zijn hoogtemeter heeft hy een
hcogte bereikt van 11.300 M. waarmede het
Nederlandsche hoogte-record dus aanzien
lijk zou zijn verbeterd. De meet-instru-
menten zijn in handen gesteld van dr.
Cannegieter van het Ned. Meteorologisch
Instituut te de Bilt. Bij de berekening zal
zeer waarschijnlijk blijken, dat de bereik
te hoogte ongeveer een kilonieter minder
zal zijn, hetgeen niet wegneemt, dat het
hoogterecord toch gebroken zou zijn. Lui
tenant Wittert v. Hoogland verklaarde na
zijn vlucht, dat hij de vlucht vroegtijdig
heeft moeten afbreken in verband met de
meteorologische omstandigheden boven de
10.000 M. Hier trad nevel op, waardoor hij
genoodzaakt was, zijn vlucht te staken.
STADSNIEUWS
HET ZILVEREN HANZE-TEEST.
Ter inleiding van het 25-jarig bestaan
van de Leidsche Hanze wordt in de kapel
der R.K. H. B. S. aan de Mariënpoelstraat
een Triduum gehouden, dat gisteravond
onder vrij goede belangstelling een aan
vang nam.
Te half negen gisteravond droeg de gees
telijk adviseur, de zeereerw. hooggel. heer
prof. A. Cleophas, het Lof op, waaronoer
zijneerw. een toepasseiijke toespraak hield,
waarin hij op de plichten der Hanze-leden
wees.
Hedenavond te half negen is er weer
Lof, Zondagmorgen te half negen gezon
gen H. Mis met algemeene H. Communie
waarna gemeenschappelijk ontbijt.
