DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
26ste Jaargang
VRIJDAG 4 JANUARI 1935
No. 8005
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
By onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, by
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 I
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11'
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DIT NUMMER BESTAAT UIT
DRIE BLADEN.
V Waarheden, die de kinderziel
kan beleven
't Is een op werping tegen het by zonder,
het confessioneel lager onderwijs, die wij
vroeger veelvuldig hoorden, maar die nu
wel erg versleten is geworden: de kinderen
kunnen immers toch niet de dogma's van
het Geloof begrijpen; hun kleine, teere her
sens kunnen de Geloofszaken toch niet
verwerken en van wat men hen leert
bidden vatten ze niets!
Hoewel deze opwerping, zooals we zei
den, door den tijd versleten is, wordt ze
toch nog nu en dan weer 'ns opgepoetst en
ons voorgelegd. En 'in verband daarmede
is het nuttig en leerzaam te lezen, wat oud-
minister de Geer schrijft in „De Neder
lander" (Chr. H.):
„De Minister van Onderwijs heeft
bij de verdediging van zijn begrooting
eenige wonderlijke dingen verkondigd.
In zijn rede van 19 November zeide
hij o.a.: „Wat hebben wij er per slot
van rekening aan, of kleine 'kinderen,
die er niets van begrijpen, het Wilhel
mus zingen, wanneer niet tot hun be
wustzijn doordringt, wat zij eigenlijk
zingen?" En verder: „Wanneer men
soms den onderwijzers verwijt, dat zy
het Wilhelmus by feestelijke gelegen
heden niet door kleine kinderen laten
zingen, dan kunnen zij zich altijd te
recht achter deze exceptie op we-
tenschappelijk-paedagogische gronden
verschuilen".
„He is jammer, dat u het zoo zegt",
interrumpeerde hierbij blijkens de
„Handelingen", de heer Wendelaar. En
hij had gelyk.
De uitlating doet maar al te zeer
denken aan de propaganda, die jaren
lang gemaakt is door den (soc.-dem.)
Bond van Onderwijzers voor de leer
van de zoogenaamde „politieke neutra
liteit" op de openbare school. Volgens
die leer mag aan kinderen niet worden
bijgebracht wat nog niet volkomen
„tot him bewustzijn doordringen" kan.
Vooral niet, indien het iets betreft,
waarover verschil van gevoelen moge-'
lijk is, zooals naar men meent
over de waarde van het „Wilhelmus".
Daarom wordt, in plaats van de be-
teekenis der woorden voor het kind
duidelijk te maken, het lied liever
voorshands als verboden terrein be
schouwd. De kinderhersens zouden
worden „verminkt", schreef men des
tijds, door ze te vroeg in de geschillen
der ouderen in te wijden. Op dien
grond werd de godsdienstige opvoeding
op de bijzondere school gelaakt, maar
werd óók betoogd, dat op de open
bare school alles vermeden moest
worden wat zich boven een vlak peil
verheft en politieke „problemen" aan
de orde stelt. Het staat wel vast, dat
de Minister van Onderwijs niet be
doeld heeft zoover te gaan. Maar te
meer is te betreuren, dat zijn woorden
aan deze opvatting voedsel geven. Het
is een onjuiste en platvloersche ge
dachte, dat kinderen (en ook oude
ren!) zich alleen kunnen toe-eigenen
wat reeds volledig in hun bewustzijn
kan worden verwerkt. Er zijn waar
den, die de ziel beleeft vóórdat het
verstand ze grijpt. Hierop doelde de
dichter toen hy zong: „Met begrijpen
zal 't niet gaan, Neem het onbegrepen
aan".
„Er zijn waarden, die de ziel beleeft
fóórdat het verstand ze begrijpt". Dat
het gezin en de school bij de opvoeding
met deze werkelijkheid rekening houden,
zeer ernstig rekening moéten houden, zal
een ieder, die even wil nadenken, als van
zelf sprekend erkennen. De kinder-ziel kan
waarheden, mooie, heerlijke waarheden
beleven, vóórdat het verstand deze
Zwaarheden begrijpt!
V Volks-eenheld en partijen
In de laatste aflevering van „De R.-K.
Staatspartij", het frissche maandblad „ter
voorlichting van de leden en de organen"
der R.-K. Staatspartij, wordt in een der ar
tikelen betoogd, dat de eenheid van het
volk niet wordt geofferd aan het bestaan
van staatkundige partyen, welke noodza
kelijk zijn.
Staatkundige partyen zyn noodzakelijk,
omdat „alle menschen niet eender denken,
noch handelen; en wat ligt vervolgens meer
voor de hand, dan dat-de gelyk gestemden
elkander vinden, groepen vormen en ge
organiseerd in partijverband trachten in
vloed op den gang van zaken, ook voor wat
betreft het bestuur van het land, te ver
krijgen?"
Het bestaan van die groepen in partijver
band, van die staatkundige partijen behoeft
echter niet de eenheid van het volk te bre
ken. Wij citeeren hier weer uit het be
doelde artikel:
„Soms verbaast men zich er over, dat
partijen, welker beginselen toch zeer uit-
eenloopen, samenwerken. Voor die verba
zing is geen reden. De waarheid toch is één
en onverdeeld en by onderling overleg en
met onderlinge waardeering voor elkan
ders overtuiging zal blijken, dat partyen
veel gemeen hebben van wat waar is en
goed.
Elke partij afzonderlijk heeft een de
eenheid bevorderende ordenende functie
één groote partij als die der Katholie
ken is van waarlijk nationale betee-
kenis meer partijen-in-samenwerking
moeten alle deelen zooveel mogelijk orde
nen tot het geheel en zy zullen zoo heel
wat meer bijdragen tot een waarlijk natio
nale politiek dan de gewelddadige en tot
mislukken gedoemde pogingen van een
dictatoriale minderheid om zelfstandige le
vens- en wereldbeschouwingen te onder
drukken en een éénvormigen staatsburger
te scheppen."
Ons streven moet er op gericht zyn, doel
bewust en krachtdadig, om te zoeken naar
wat partijen gemeen hebben aan feitelijk
verworven inzicht en verder zoo ver moge
lijk de nog bestaande verschillen te slech
ten, ons aldus een gemeenschappelijke da
den-kracht te ontwikkelen ten bate van
het geheele volk.
Zoo wordt de eenheid bevorderd. Maar
de eenheid is niet gebaat by het verdringen
van partijen in een Staat met verschillend
geaarde groepen, met uiteenloopende we
reldbeschouwingen.
BINNENLAND
DE INVALIDITEITSWET.
Op 3 December j.l. was het 15 jaar gele
den, dat de Invaliditeitswet in werking
trad.
Om een denkbeeld te geven van de ze
genrijke werking, die alleen reeds van deze
Wet is uitgegaan, volgt hieronder een over
zicht van de op 1 December van dit jaar
loopende renten:
46734 Invaliditeitsrenten tot
een bedrag van 6.575.356.
109128 Ouderdomsrenten 16.479.730.
28428 Weduwenrenten 4.501.746.
13805 Weezenrente 2.086.222.
Totaal 29.743.064.—
Dit zyn de bedragen, welke per jaar over
het geheele land worden uitgekeerd.
Alleen in het gebied van den Raad van
Arbeid Leiden, waren op 1 December j.l.
loopende:
1427 Invaliditeitsrenten tot een
bedrag van 209.495.
3382 Ouderdomsrenten 508.196.
879 Weduwenrenten 144.475.
400 Weezenrenten 63.172.
Totaal 925.338.—
Bovendien werden in dit district 1188
personen voor rekening van het Invalidi-
teitsfonds geneeskundig behandeld en ver
pleegd, hetgeen voor het geheele land aan
52568 verzekerden ten deel vieL
DE „PELIKAAN".
De „Pelikaan" is heden te Bandoeng
aangekomen.
CLEARINGVERDRAG MET
DUITSCHLAND.
Achterstallige vorderingen.
De Nederlandsche Bank deelt het vol
gende mede:
Het is gebleken, dat in kringen van Ne
derlandsche belanghebbenden nog steeds
eenig misverstand bestaat omtrent de bij
gelegenheid van het sluiten van het Ne-
derlandsch-Duitsche clearingverdrag van
5 December 1934 geopende mogelijkheid
tot het omzetten in guldensvorderingen
van achterstallige handelsvorderingen op
Duitsche debiteuren en de daarmede sa
menhangende voorschotverleening voor de
Nederlandsche Bank. Met het oog hierop
wordt hieronder nog eens een exposé ge
geven van de hoofdpunten der desbetref
fende regeling.
(1). Bedoelde omzetting en voorschot
verleening vinden niet plaats, wanneer
daarom niet door de belanghebbenden uit
drukkelijk wordt gevraagd. De aanvragen
behooren zoo spoedig mogelijk en in elk
geval vóór 5 Februari 1935 te worden in
gediend bij de Nederlandsche Bank, af-
deeling Buitenland, te Amsterdam.
(2). Voor de omzetting in guldensvorde
ringen en de daarmee samenhangende
voorschotverleening kunnen in aanmerking
komen:
a. vorderingen, die geboekt staan op het
Sonderkonto van de Nederlandsche Bank
bij de Deutsche Verrechnungskasse;
b. vorderingen, die geboekt staan op
Zwischenkonti by Duitsche deviezenban-
ken; en
c. vorderingen, die gestort of overge
schreven zijn op het „Treuhanderkonto
Niederlande" bij de Deutsche Verrech
nungskasse te Berlijn.
Vorderingen, die via de clearing moeten
worden vereffend, komen voor de omzet
ting in guldensvorderingen en de daarmede
samenhangende voorschotverleening dus
niet in aanmerking.
DE TOESTAND VAN HET
P. T. T.-BEDRIJF.
Verdere mechanisatie uitgesteld.
Maar telefoon-automatiseering gaat door.
De directeur-generaal der Posterijen,
Telegrafie en Telefonie, Ir. M. H. Damme,
heeft voor de verzamelde ambtenaren van
het hoofdbestuur een Nieuwjaarsrede uit
gesproken.
Hij merkte op, dat het bedrijf prachtig
werkt in de richting van tariefsverlaging,
m?ar dat men de diensten niet beneden
kostprijs kan verrichten.
Noodig waren onaangename maatrege
len voor het personeel, maar men heeft
getracht de onvermijdelijke schade zoo
gering mogelijk te maken. Voornemens
tot mechanisatie die wij anders zouden uit
voeren, laten wij nu rusten als de mecha
nisatie althans niet noodig is om tot be-
drijfsverbetering te komen.
Bij de telefoonautomatiseering is dit
laatste wel het geval. Zij leidt bovendien
niet tot zooveel vermindering van perso
neel als men verwachten zal, want zij ver
groot den toeloop van nieuwe abonné's
wat weer meer werk geeft.
Spr. bestreed het denkbeeld, dat werk
tijdverkorting als middel van bestrijding
van werkloosheid werkt.
Gewaakt wordt, dat het geïnvesteerde
kapitaal, noodig voor telefoonautomatisee
ring, niet al te groot wordt. Daarom wor
den bedrijfsoverschotten voor extra af
schrijving bestemd.
Spr. memoreerde voorts de roemrijke en
tragische dagen onzer luchtvaart in 1934.
Het Engelsche volk is erop gesteld hun
eigen luchtpostdienst al het noodige te la
ten doen voor de verbinding tusschen En
geland en de dominions tegen lage tarie
ven, waarvan andere landen niet kunnen
profiteeren. Spr. heeft nog hoop dat En
geland hierover besprekingen met ons zal
voeren, maar waarschijnlijk zullen wij
weinig invloed oefenen op de besluiten der
Engelsche regeering. Echter moeten wij. de
toekomst onzer eigen luchtmail niet te
donker inzien.
Spr. deelde mede dat in het laatst van
1934 resultaten zijn bereikt tot verbetering
der bedrijfseconomie van de radioverbin
dingen. De behoefte van het bedrijf aan
tariefsverlaging en extra afschrijving is
zoodanig dat het niet met de eischen van
een goed bedrijfsbeheer ware overeen te
brengen als vaker dan eenmaal het be-
drijfsoverschot ten bate van het Rijksbud
get van 4 tot 6 y2 millioen werd verhoogd.
Prof. dr. Karl Barth.
Een aantal Nederlandsche theologen, on
der wie verscheidene hoogleeraren, heeft
zich volgens het „Handelsblad" in een
comité vereenigd, dat wil trachten prof.
dr. Karl Barth, den wegens zijn weigering
om den eed aan Hitier af te leggen ontsla
gen theologischen hoogleeraar te Bonn, aan
de Utrechtsche universiteit te verbinden.
MINDER ONTVANGSTEN VAN DE
SPOORWEGEN.
De definitieve ontvangsten der Ned.
Spoorwegen over September 1934 bedra
gen met 9.335.444,25; slechts 260.000
meer dan de geschatte.
Zij zyn 641.804,78 minder dan die over
de maand September 1933. Hiervan komen
voor rekening van het reizigersvervoer
rond 330.000 en voor rekening van het
goederenvervoer rond 30.000.
In totaal werd van Januari t.m. Septem
ber 1934 minder ontvangen dan over het
zelfde tijdvak van het voorafgaande jaar
rond 6.160 millioen.
Ofschoon September nog een van de
minst ongunstigste maanden mag genoemd
worden, behoeft het geen verwondering te
baren dat men bij de spoorwegen reikhal
zend blijft uitzien naar de in uitzicht ge
stelde Regeeringsmaatregelen.
HUISSLACHTING EN CRISISHEFFING.
Op vragen van het Tweede Kamerlid
Kersten betreffende den afzet van kalve
ren en het nemen van maatregelen, krach
tens welke geen crisisheffingen voor huis
slachtingen worden geëischt en deze niet
langer worden beperkt, heeft minister
Steenberghe geantwoord, dat tot nu toe bij
den afzet van kalveren geen moeilijkheden
ondervonden werden. Er is geen enkele
reden te verwachten, dat zulks wel zal
plaats hebben.
Het ontmoet ernstig bezwaar, alle huis
slachtingen van heffing vrij te stellen.
De ten aanzien van de huisslachtingen
getroffen regeling maakt het mogelijk,
vrijstelling van heffing te verleenen in
verband met het inkomen van dengene,
die de huisslachting verricht.
TEELTPLAN 1935.
Het Departement van Economische Za
ken deelt ons mede, dat de berichten welke
kort geleden in de bladen zyn verschenen,
waarin mededeelingen voorkwamen be
treffende het teeltplan voor den Akker
bouw voor het jaar 1935, ook wanneer die
van eenige Crisis-Organisatie afkomstig
waren, als voorbarig moeten worden be
schouwd.
De vaststelling vran het teeltplan voor
het jaar 1935 heeft nog niet plaats gehad
door den Minister van Economische Zaken.
De Ministert hoopt zijn beslissing in deze
zoo spoedig mogelijk te kunnen nemen en
zal onmiddellijk daarna tot publicatie hier
van overgaan.
Ir. A. ROEBROEK
Zijn positie als directeur-generaal van
den Landbouw aanvaard.
Woensdag heeft Ir. Alph. Roebroek de
leiding der Directie van den Landbouw aan
vaard. De nieuwe Directeur-Generaal werd
in zijn kamer namens alle ambtenaren der
Directie verwelkomd, waarna hij dankte
voor de tot hem gerichte woorden en de
hoop uitsprak, dat allen eendrachtig met
hem in de beste verstandhouding zouden
willen samenwerken en dat op dezen ge-
meenschappelijken arbeid Gods Zegen moge
rusten tot heil van den zwaar beproefden
landbouw en dus ook van ons Vaderland,
waarin de landbouw zulk een belangrijke
plaats inneemt.
Werkloozenkas Alg. Ned. Bouwarbeiders-
bond stopgezet.
Naar het orgaan van den Alg. Ned. Bouw-
arbeidersbond meldt, heeft de bondsraad
besloten de uitkeeringen uiit het werkloo-
zenfonds stop te zetten. Men meent, nadat
de toeslag van 160 pet. op de werkloozen-
kascontributie tot 145 pot. ia verlaagd, niet
te kunnen ingaan op den eisch van den Mi
nister van Sociale Zaken, dat alleen uit-
keering zal worden gegeven aan hen, die
in een jaar 6 weken in het bouwbedrijf
hebben gewerkt, en dat voortaan de halve
contributie zal worden gevorderd van alle
leden, die werkloos zijn of tot nog toe om
andere reden van een bijdrage voor de
werkloozenkas zijn vrijgesteld.
Wilton uit Rotterdam.
Naar de „Rotterdammer" verneemt, zal
het geheele bedrijf van Wiltons Machine
fabriek en scheepswerf aan den Ruige-
plaatweg te Rotterdam met ingang van
half Januari a.s. naar Schiedam worden
overgebracht. Het besluit daartoe werd
genomen als de laatste stap voor de con
centratie van Wilton-Fijenoord. Gelijk be
kend was het bedrijf van Fijenoord reeds
eerder naar Schiedam overgebracht. Het
moderne bedrijf aldaar is volledig in staat
al het thans beschikbare werk aan nieuw
bouw en reparatie te behandelen.
De dokken zullen op 15 Jan. naar Schie
dam worden overgesleept. Alleen de gie
terij zal nog korten tijd te Rotterdam ge-
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Een onverwachte eenheidsdemonstratie
te Berlijn. (2e blad).
Toenadering tusschen Ierland en Enge
land. (2e blad).
BINNENLAND.
Het clearingverdrag met Duitschland.
(lste blad).
Aardschokken in het buitenland en ook
in Limbiutg. (lste blad).
HET WEER OP ZONDAG.
HET ZACHTE, VOCHTIGE WEER ZAL
NOG AANHOUDEN.
In de eerste helft der week ontwikkelde
zich over de Noordzee en de omgevende
landen een luchtdrukverdeeling, die wei
nig of geen houvast geeft voor een zekere
weersverwachting. Deze luchtdrukverdee
ling is een typische, die wel vaak voor
komt maar die in haar verder verloop niet
aan een bepaalde regel is gebonden. Zij is
de volgende:
Een gebied van hoogen druk over de
Golf van Biskaye, dat krachtig is en nei
ging heeft zich te handhaven; verder een
gebied van hoogen druk over Skandinavië,
dat in ontwikkeling is. Tusschen deze bei
de gebieden van hoogen druk een gebied
van lagere drukking tusschen twee depres
sies in, een bij IJsland, die vrij diep was,
een over Oost-Europa, die naar het Oos
ten aftrok.
De Noordzee en omgeving staan dus on
der den invloed van dit gebied van lage
drukking, waarin het weer windstil en
mistig was. De in dit gebied binnen stroo-
mende lucht was van Z.W.-lijken oorsprong
en dus warm en vochtig.
De eenige regel, die op dezen toestand
toepasselijk is, is deze: de toestand ver
loopt niet. op een bepaalde wijze maar wat
te verwachten is hangt van de oogenblik-
kelijke omstandigheden af.
Het is dus op dit oogenblik zeer moei
lijk te zeggen hoe de algemeene weerstoe-
stand zich over drie dagen zal hebben ont
wikkeld. Eenerzijds zal er rekening mede
moeten worden gehouden, dat het gebied
van hoogen druk over N.O.-Europa zich
versterkt, anderzijds, dat zich over de
Noordzee en omgeving een diepere de
pressie kan ontwikkelen, welke het weer
by ons rechtstreeks zou beinvloeden. Een
tegenstelling dus tusschen koud winter
weer en het zachte weer, dat nu al zoo
lang heeft geheerscht.
Wanneer de weinige voorteekenen, die
er zijn, niet bedriegen zal de toestand zich
in de eerstvolgende dagen wel zoo ontwik-
kelen, dat het weer in West-Europa en bij
ons nog zal worden beheerscht door de uit
het Westen toestroomende warm-vochtige
lucht en derhalve aan het einde der week
en Zondag nog zacht en vochtig zal zyn. De
regenkans hangt daarbij er van af of zich
een diepe depressie zal ontwikkelen, het
geen niet te voorspellen is. Bij sterk da
lende barometer moet gerekend worden
met veel regen en wind, bij geringe daling
op weinig of geen regen, weinig wind en
mistig weer. Vriezend weer is nog niet te
verwachten.
vestigd blijven. Het personeel, dat thans
te Rotterdam werkzaam is, zal in hoofd
zaak te Schiedam aan het werk kunnen
blijven. Wel zal de concentratie eenige
slachtoffers maken onder het administra
tief en technisch personeel, terwijl aan te
nemen valt, dat van, het personeel ook
mettertijd wel velen naar Schiedam zullen
verhuizen, zoodat Rotterdam in elk geval
door deze concentratie wordt getroffen.
TAXE-MELK.
Wij vernemen, dat de Crisis-Zuivel-Cen-
trale, in afwijking van hetgeen hierom
trent eerder is gepubliceerd, de afdracht
van andere dan in consumptie gebrachte
taxe-melk voor de periode van 6 Januari
1935 t/m. 12 Januari 1935, nader heeft
vastgesteld op 2% cent per Liter.
HEFFING OP BOTER.
De heffing op boter en de vervoerver-
gunning voor buitenlandsche boter is voor
de volgende week weder vastgesteld op
ƒ0.90 per K.G.
