26ste Jaargang
No. 8001
DAGBLAD VOOR LEIDENEN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
ZATERDAG 29 DECEMBER 1934
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij Tooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 F
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
BIT NUMMER BESTAAT UIT
VIJF BLADEN WAARONDER GE
ÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD.
Van a tot z onwaar.
Onder ons kan verschil van meening be
staan natuurlijk. En wij geven dan ook
in onze kolommen steeds gaarne plaats aan
hen, die een van de onze afwijkende mee
ning willen uiten. Natuurlijk met inacht
neming van eenige algemeen onder ons
geldende regels van behoorlijkheid.
Maar als dat verschil van meening zóó
wordt geuit als in het weekblad van de
Kath. Democr. Partij „Onze Vaan" door
iemand uit Leiden (wiens naam wij hier
maar niet zullen noemen), 't is toch wel héél
erg! Hij zegt van zichzelf, dat hij „harde
noten" kraakt. Was dat maar zoo! Hij ver
telt eenvoudig dingen, die van a tot z
onwaar zijn! Wij zullen dit even laten zien.
Misschien herinnert men zich, dat de ge
meenteraad van Leiden bij de behande
ling van de begrooting is meegegaan met
een voorstel van B. en W., om de post
„Schoolkindervoeding" met een bepaald
bedrag te verminderen. De R.-K. Raads
fractie heeft aan dat voorstel toen haar
stem gegeven onder de verklaring, dat de
bezuiniging zou kunnen worden gevonden
zonder dat de schoolkindervoeding kwa
litatief en kwantitatief zou worden ver
minderd. En toen later bleek, dat tenge
volge van de bezuinging de schoolkinder
voeding wél werd ingekrompen, is de R.-K.
Raadsfractie op dat besluit teruggekomen.
En wat is er toen gebeurd? De schrijver in
„Onze Vaan" vertelt het:
Gedeputeerde Staten weigerden toen
een verhooging van subsidie en kwa
men op een genomen besluit bij de
behandeling der begrooting niet terug.
Dacht de raadsfractie wellicht, dat
men met Gedep. Staten gerust een
spelletje kon spelen? Eerst door Ged.
Staten laten goedkeuren een verlaging
en even later mededeelen, dat de
Raad zich vergist heeft, en of men nu
wellicht genegen is samen te deelen,
n.L ƒ5000.teruggeven?
Zoo vertelt die schrijver in „Onze Vaan".
En de waarheid is, dat Gedeputeerde Sta
ten, toen de R.-K Raadsfractie vasthield
aan haar wensch en niet wilde wijken, de
gevraagde verhooging van subsidie wel
geheel hebben toegestaan, wel terug zijn
gekomen op een genomen besluit! Het ge
volg daarvan is, dat .óók als onze in
lichtingen juist zijn in 1935 de vereeni-
ging „Schoolkindervoeding" een subsidie
van de gemeente zal ontvangen tot een be
drag, hetwelk zij zelf wenscht en noodig
acht. Ziehier de waarheid. Juist en precies
andersom als verteld wordt!
Men zal 't met ons eens zijn, dat 't ons
hindert, met een opponent, die zóó klaar
blijkelijk onwaar is, den degen te kruisen.
Wij volstaan dan ook verder, met te con-
stateeren, dat ook in een ander deel van
zijn artikel door dien schrijver eenige be
weringen worden gedaan over Leidsche
gemeentepolitiek die om het zacht te
zeggen niet geheel en al juist zijn.
Wij schenken er verder geen aandacht
aan.
Wat ons echter het meest hindert,
is het slot van het artikel, waarin wordt
opgewekt tot strijd onder de bede: „God
helpe ons hierbij". Gods hulp wordt in
geroepen, om anderen, en speciaal geloofs-
genooten, te bestrijden met onwaarheid.
Dat treft ons, in alle oprechtheid verklaard:
pijnlijk.
AANBESTEDING.
Ged. Staten van Zuid-Holland hebben
aanbesteed het onderhouden van de wegen
Wassenaar Noordwijk Noord-Holland-
sche grens; Ringvaart Haarlemmermeer
polderHillegomde Zilk; Sassenheim
Piet GijzenbrugNoordwijkerhout; Rijs
wijkDe Vink en VoorschotenDen DeyL
gedurende het jaar 1935.
Laagste inschrijver was P. C. Langeveld
te Hardinxveld voor ƒ22.445.
BINNENLAND
BESTRIJDING VAN DE DWERG
PARTIJEN NOODIG?
ERNSTIGE BEZWAREN GEOPPERD
De uitsluiting van z.g. vrijgestelden
draagt een hatelijk uitzonderingskarakter
Aan het voorloopig verslag der Tweede
Kamer over het wetsontwerp tot wijzi
ging en aanvulling van de Kieswet, de
Provinciale Wet en de Gemeentewet, is
o.m. het volgende ontleend:
Bij verscheidene leden bestaat in 't al
gemeen bedenking tegen Het nemen van
wettelijke maatregelen tegen bestrijding
van kleine partijen. Deze leden vestigden
er de aandacht op, dat welhaast alle par
tijen klein zijn begonnen. Verscheidene
daarvan hebben zich tot partijen van een
zekeren, sommige zelfs van grooten om
vang uitgezet. Omgekeerd zijn in den loop
der jaien ook groote partijen tengevolge
van splitsing of doordat haar aanhang
verminderde, tot kleine afmetingen terug
gebracht of zelfs geheel verdwenen.
Niemand aldus de hier aan het woord
zijnde leden zal kunnen volhouden, dat
in het algemeen genomen de stem, welke
die partijen of partijtjes elk voor zich
zich hebben doen hooren, niet het hare
heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van
het staatkundig leven in ons land en tot
de vorming van de politieke constellatie,
welke wij thans kennen. Worden de klei
ne partijen in haar voortbestaan en ont-
wikkkeling belemmerd, dan zal de voort
gang van de boven geschetste wisselwer
king worden tegengehouden en een ver
starring van de thans groote partijen
plaats hebben, welke aan het politieke le
ven niet ten goede kan komen.
Eenige leden konden in de hierbedoel-
de maatregelen niet veel anders zien dan
een toegeven aan het verlangen van de
groote politieke partijen om ten koste van
de kleine partijen haar macht en die ha-
rere leiders te vergrooten.
Neiging tot splitsing
Verscheidene andere leden achtten met
de Regeering het treffen van maatregelen
als hier bedoeld noodzakelijk. Zij wezen
erop, dat het karakter van een groot deel
van het Nederlandsche volk de neiging
met zich brengt tot splitsing in kleine, zelf
standig optredende groepen met denkbeel
den. welke min of meer van die der ove
rige groepen afwijken.
Weliswaar treft men overal ter wereld
grootere of kleinere groepen aan, welke
zich, met voorbijzien van de groote lijnen
in het staatsbestuur, op concrete punten,
niet zelden door eigenbelang gedicteerd,
yereenigen; in Nederland doet dit ver
schijnsel zich wel in bijzonder sterke mate
voor. Een kiesstelsel, dat geen rekening
houdt met deze nationale eigenaardigheid,
dient te worden gecorrigeerd, opdat wor
de voorkomen, dat die eigenaardigheid
tot uitwassen leidt, welke het politieke le
ven bederven en de grondslagen van dat
stelsel aantasten.
De voorgestelde waarborgsom.
Het stellen van den eisch, dat bij de in
diening van een lijst een waarborgsom
wordt gestort, welke verbeurd is, indien
op die lijst niet een bepaald aantal stem
men wordt behaald, vond bedenking bij
sommige van de leden, die in het alge
meen tegen het nemen van maatregelen
ter bestrijding van kleine partijen gekant
waren. Naar de meening van deze leden
is trouwens de poging, op deze wijze het
voortbestaan dqp kleine partijen te bemoei
lijken, tot onvruchtbaarheid gedoemd. Im
mers, met het tegengaan van het indienen
van lijsten door kleine groepen houdt men
die groepen zelf nog niet in bedwang.
Vele andere leden daarentegen achtten
de gedachte, dat een rem moet worden
aangelegd aan het indienen van lijsten,
welke geen kans hebben het voor 'n zetel
benoodigde aantal stemmen te verzamelen
zeer gezond. Het gevolg toch van de aan
wezigheid van zoogenaamde snipperlijsten
is, dat bij elke verkiezing voor het opma
ken van den uitslag een betrekkelijk groot
aantal stemmen verloren gaat. Daardoor
wordt het beeld, dat de samenstelling der
volksvertegenwoordiging van de politieke
constellatie in den lande behoort te geven,
verdrongen.
Verscheidene leden wezen er op, dat de
eisch, waaraan moet worden voldaan, wil
men recht hebben op het terug ontvangen
van de gestorte gelden, wel zeer hoog is
gesteld. De werking van dit middel moet
niet zijn, dat elke nederlaag in den stem
busstrijd met een-boete wordt gestraft.
De opvatting der Regeering, dat het ge-
wenscht zou zijn door het lidmaatschap
der Tweede Kamer het optreden als
volksvertegenwoordiger van door kleine
partijen gecandideerden onmogelijk te
maken, werd door verscheidene leden met
klem bestreden. Deze leden ontkenden de
juistheid van de vooropgestelde gedachte,
dat het vertegenwoordigd zijn van een
aantal kleine partijen ten onzent een be
hoorlijke functionneering van het parle
mentaire stelsel onmogelijk maakt.
Voordeel van de aanwezigheid
der eenlingen.
Een voordeel van de aanwezigheid van
een aantal eenlingen in de Tweede Kamer
noemden sommige leden het, dat deze op
bepaalde oogenblikken bij het uiten van
hun gevoelen onafhankelijker kunnen zijn
dan de leden der Kamer, die rekening
moeten houden met het oordeel van niet
geheel gelijk denkende geestverwanten,
hetgeen aan de gedachtenwisseling een
zekere frischheid kan geven.
Verscheidene leden stelden hiertegen
over, dat de aanwezigheid in de Tweede
Kamer van de vertegenwoordigers van
een niet onbelangrijk aantal kleine par
tijen wel degelijk de zegenrijke werking
van het parlementaire stelsel belemmert.
De arbeid der Volksvertegenwoordiging
wordt vertraagd door de redevoeringen,
welke de genoemde vertegenwoordigers
zich verplicht achten over schier elk on
derwerp te houden. Daarbij zijn de groe
pen, welke hen hebben afgevaardigd voor
een groot deel zóó klein, en zóó weinig
op het algemeen belang gefundeerd, dat
deze vertegenwoordigers geen verant
woordelijkheid voor den gang van zaken
gevoelen of zouden kunnen dragen.
In strijd met de grondwet?
Uitvoerige beschouwingen werden ge
wijd aan de wijze, waarop de Regeering
zich voorstelt het door haar beoogde doel
te bereiken.
Vele leden achtten het in het ontwerp
vervatte voorstel, het verkrijgen van
driemaal den kiesdeeler als voorwaarde
te stellen voor het verwerven van een ze
tel, in strijd met art. 82 der Grondwet.
De wetgever is niet bevoegd, ïetgeen met
w'skundige nauwkeurigheid evenredig te
verdeelen is opzettelijk en met voorbe
dachte rade niet evenredig te verdeelen.
Andere leden stelden op den voorgrond,
dat op zich zelf het voorstel van de regee
ring veel aantrekkelijks heeft. Bovenal
heeft het dat voordeel, dat het recht op
haar doel afgaat.
Intusschen bestond er ook hier voor de
hier in de laatste plaats aan het woord
zijnde leden aanleiding tegenover het hier
besproken voorstel een groote reserve in
acht te nemen. Deze leden achtten het niet
een vaststaand feit, dat een regeling als
de onderhavige met de Grondwet in
strijd is. Zij stellen echter de vraag, of het
nu op zeer ernstige gronden de grondwet
tigheid van dit voorstel betwist wordt,
gaan aanbeveling verdient het terug te
nemen, wijl vooral in dezen tijd zelfs de
schijn van grondwetschennis angstvallig
behoort te worden vermeden.
Andere leden verklaarden in dit ver
band vooral daarom ook tegen het voor
stel der regeering bezwaar te hebben, wijl
dat naar hun meening door het stellen
van een te hooge grens zijn doel voorbij
streeft. Op deze wijze toch zullen ook vrij
krachtige poliiteke groepen uit het parle
ment worden geweerd.
Een andere oplossing voor
gesteld.
Vele leden, waaronder zich ook bevon
den, die tegen het voorstel der Regeering
zoowel aan de Grondwet ontleende als
andere bezwaren hadden te berde ge
bracht; vestigen de aandacht op de moge
lijkheid van een andere oplossing in dien
zin, dat het land in enkele, bijv. drie,
vier of vijf, zoo mogelijk even groote kies
districten wordt ingedeeld.
Van andere zyde verklaarde men zich
ook met een indeeling van het land in
kiesdistricten niet te kunnen vereenigen.
De uitsluiting van z.g. vrij
gestelden.
Ook het voorstel tot uitsluiting van
z.g. vrijgestelden van het lidmaatschap
van de lagere publiekrechtelijke colleges
ontmoette bij vele leden bedenking. Deze
leden wezen er op, dat dit voorstel een
terugkomen beoogt op een nipt zoo heel
lang geleden door de Tweede Kamer met
48 tegen 30 stemmen benomen beslissing.
Het gaat zelfs nog verder dan het destijds
niet aanvaardde voorstel, dat zich bepaal
de tot bezoldigde bestuurders, terwijl
thans alle bestuurders in de uitsluiting
worden begrepen.
Naar de meening der hier aan het woord
zijnde leden draagt de op dit stuk voor
gestelde regeling een hatelijk uitzonde
ringskarakter. Immers, naast die door die
regeling getroffenen zijn er zoovele ande
ren, die meermalen als lid van een publiek
college voor beslissingen komen te staan,
waarbij het algemeen belang met de par
ticuliere belangen, welke zij hebben of
vertegenwoordigen, niet in overeenstem
ming is.
Men denke bijv. aan commissarissen van
bepaalde maatschappijen, aan grondspecu-
lanten, bouwondernemers, vergunninghou
ders. Gaarne zouden deze leden zien, dat
de regeering een uiteenzetting zou geven,
waaruit kan blijken, welken omvang het
door haar onderstelde kwaad heeft.
Eenige der hier aan het woord zijnde
leden meenden, dat ook tegen dit onder
deel van het ontwerp grondwettelijke be
zwaren bestaan.
Vele andere leden achtten het voorstel,
al is de redactie wellicht voor verbetering
vatbaar, juist.
Plaatsvervanging.
Enkele leden meenden van de gelegen
heid dat een wijziging van de .Kieswet
aanhangig is, gebruik te mogen maken om
aandacht te vragen voor de bezwaren,
verbonden aan het systeem van plaatsver
vanging, dat thans geldt. Het werkt niet
bevredigend, in zooverre het voor de op
volging een bepaalden persoon aanwijst,
waarbij uiteraard van het toeval afhangt
of de plaatsvervanger den uitgevallene in
derdaad naar behooren kan vervangen.
EERSTE KAMER.
De agenda van gisteren bevatte enkele
wetsontwerpen, die er niet zonder beraad
slaging zijn afgekomen, maar toch zijn
aanvaard.
De voorzitter, de heer de Vos van Steen-
wijk, sprak tot besluit van dit jaar de vol
gende woorden:
Wederom wenkt het eind eens jaars. 1935
dient zich ras aan.
Zulks stort overvloedig sprake uit aan
gaande het voorbijsnellen der jaren. Der
tijden God, Die de jaren voor Zich henen
strooit, gelijk de landman het koren, en in
Wiens oogen duizend jaren zijn als de dag
van gisteren, als een nachtwake, schenke
Ministers, Kamerleden, Griffiers en wijders
allen, die hier werkzaam zijn, een geze
gende uitgang van het oude jaar, en be
kwame ons voor de taak, welke ons in het
nieuwe wacht.
ADATCI OVERLEDEN.
Een rechtsgeleerde van grooti
vermaardheid.
Na een ongesteldheid van eenige maan
den is in de Boerhave-kliniek te Amster
dam gisteren overleden de Japansche di
plomaat H. Adatci, een internationaal
rechtsgeleerde van groote vermaardheid,
oud-president van het Permanente Hof van
Internationale Justitie en tot zyn dood
rechter van dit Hof.
Met den heer Adatci is een geleerde en
diplomaat heengegaan, welke niet alleen
in de rechtsgeleerde wereld een groot aan
zien genoot, doch welke ook op tal van
belangrijke posten zijn land onschatbare
diensten heeft bewezen en bij verschillen
de internationale conferenties een voor
aanstaande positie heeft ingenomen.
De heer Adatci heeft den leeftijd van 64
jaar bereikt.
Bij de eerste vergadering van den vol
kenbond was hy eerste plaatsvervangend
gedelegeerde van Japan en vervolgens op
alle andere volkenbondsvergaderingen ge
volmachtigd gedelegeerde van Japan.
Gedurende enkeie jaren vertegenwoor
digde de thans ontslapen staatsman zijn
land in den volkenbondsraad, waar bij de
functie vervulde van rapporteur over de
kwestie der minderheden. Ook was hij ver
tegenwoordiger van zijn land bij het Inter
nationaal Arbeidsbureau en in 1923 presi
deerde hij de algemeene arbeidsconferen-
tie.
Sinds Juni 1924 was de heer Adatci lid
van het Permanente Hof van Arbitrage,
terwijl hy voort lid was van talrijke ge
leerde genootschappen, met name van de
Academie van Japan. Sinds 1924 is hy lid
van het Instituut voor Internationaal
Recht.
In 1930 werd de heer Adatci gekozen tot
rechter in het Permanente Hof van Inter
nationale Justitie en in 1931 tot president
van dit hooge rechtscollege.
Hiermede had deze voortreffelijke jurist
en diplomaat de bekroning van zyn schit
terende loopbaan.
De heer Adatci was een beminnelijk
mensch, die zich gedurende zijn verblijf in
Den Haag vele vrienden heeft gemaakt. Hij
was in de diplomatieke en regeeringskri.n-
gen een zeer geziene persoonlijkheid. Zijn
verscheiden zal groote ontroering wekken,
niet alleen in ons land, maar ook in alle
andere landen, waar men gelegenheid had
zijn uitnemende gaven te leeren kennen.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Nieuwe credleten geweigerd aan het so
cialistisch bewind van Gcnéve. (2de blad).
Het proces tegen den moordenaars van
Kirof. (2de blad).
Viruly te Batavia aangekomen. (Luchtv.
2de blad).
Zwarte pest in China. (Buitenl. Ber. 2de
blad).
BINNENLAND.
Ontploffing bij brand in een schoenfa
briek te Waalwijk, waarbij enkele arbei
ders werden gewond. (Gem. Ber. 2de blad).
CRISISSTEUNBESCH1KKING 1934
XXVm (BLOEMBOLLEN).
De minister van Economische Zaken, ge
let op de artikelen 3, lid 1, onder g, en 8
van de Landbouwcrisiswet 1933 en de arti
kelen 2, 3, 4 en 6 van de crisissteunbe-
schikking 1933 en artikel 4 van de crisis-
monopoliebeschikking, heeft besloten:
te erkennen als producenten van crisis-
producten alle in Nederland gevestigde te
lers van bloembollen als bedrijf, bloem
bollenexporteurs en bloembollenhandela
ren, voor zoover dezen als zoodanig zijn
aangesloten bij de Stichting Ned. Sierteelt
centrale, gevestigd te 's Gravenhage;
uit het landbouwcrisisfonds aan de pro
ducenten van crisisproducten, hierboven
genoemd, steun te verleenen tot een be
drag van ten hoogste voor bollen van:
a. Hyacinthen 600.000
b. Vroege tulpen 400.000
c. Darwin, Mendel-, Late en alle
andere tulpen 600.000
d. Narcissen 300.000
ten einde hen voor het overschot aan le
verbare, in Nederland geteelde bloembol
le^, dat aan het einde van het handels
seizoen niet door den handel is opgenomen,
tegen inlevering te vergoeden 85 pet. der
minimumprijzen voor de onderscheidene
soorten bloembollen, zooals deze prijzen
zijn vastgesteld in artikel 5, onder C. b.
bloembollensaneeringsplan 1934 (Export),
juncto artikel 15 bloembollensaneerings
plan 1934 (Exportbeschikking).
De Staatscourant van gisteravond bevat
het reglement steun bloembollen, waarin
de nadere bijzonderheden zijn geregeld
KARAKTERISTIEK.
Aalberse peetoom.
In het Kameroverzicht, dat de „N. Rott.
Crt." gaf van den laatsten begrootingsdag
vóór de Kerstvacantie stond o.m. dit te le
zen:
„De Kerstgave, gelijk minister Slo-
temaker de Bruine de strekking van
den nieuwen post van twee millioen
bestempelde, ontmoette uiteraard geen
verzet, al hebben de heeren Hiemstra
en Loerakker er 'n enkele opmerking
over gemaakt. De heer Aalberse zat er
met het gezicht van een peetoom bij".
Het is grappig gezegd, dit laatste.
Maar het is ook en vooral karakteristiek.
Wy weten niet met welk een gezicht mr.
Aalbers „erbij zat".
Maar wanneer de „N. Rott. Crt." met
hare typeering heeft willen te kennen ge
ven, dat de Kerstgave een der vruchten is
van den aandrang, door de katholieke frac
tie bij monde van haar voorzitter uitge
oefend, om het lot der werkloozen zooveel
doenlijk te verzachten, dan is dit onge
twijfeld juist. ,.Tijd".
DE KATHOLIEKE KANTOOR- EN
HANDELSBEDIENDEN.
Nieuwjaarsactie.
Onder het motto „Niemand kan ontken
nen, dat de economische crisis tal van mo
gelijkheden ten zeerste heeft beperkt. Maar
wel moet worden ontkend, dat overal alle
mogelijkheden zouden ontbreken", heeft
het hoofdbestuur van den Nederlandschen
Roomsch-Katholieken Bond van Handels-,
Kantoor- en Winkelbedienden „Sint Fran-
ciscus van Assisië" in samenwerking met
de Nederlandsche Vereeniging van Chris
telijke Kantoor- en Handelsbedienden zich
dezer dagen met een algemeene circulaire
tot de patroons gewend met verzoek perio
dieke verhooging per 1 Januari as. te
overwegen, alsmede het tot standbrengen
van een salarisregeling.