26ste Jaargang
ZATERDAC 22 DECEMBER I»J*
No. 7997
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post S 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEiN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
'n -
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
DE DOODEN VAN DE „UIVER"
GEVONDEN
Stoffelijk overschot
naar Bagdad.
DE BLIKSEM DE VERMOEDELIJKE
OORZAAK.
Het laatste sprankje hoop, hetwelk gis
teren nog eenige optimisten koesterden, dat
de mogelijkheid niet geheel was uitgeslo
ten, dat er nog een levende zou worden
aangetroffen, die zich uit de brandende
„Uiver" had kunnen redden, is thans de
finitief gedoofd.
Er is thans bij de K. L. M. een telegram
ingekomen van haar vertegenwoordiger te
Bagdad, den heer Peters. Deze meldt, dat
hij om 11.45 plaatselijken tijd op de plaats
van het ongeluk is aangekomen en gecon
stateerd heeft, dat de leden van de beman
ning en de passagiers omgekomen zijn.
De stoffelijke overblijfselen zijn naar het
fort te Rutbah-Wells overgebracht.
Reuter meldt uit Amman, dat er een ver
moeden bestaat, dat de „Uiver" door den
bliksem is getroffen en dat het ongeluk
niet te wijten is aan een slechte landing,
omdat de grond waarop de resten liggen,
goed is.
Be' stoffelijk overschot der inzittenden
is door een R.A.F.-vüegtuig, naar Bagdad
overgebracht.
DIRECTEUR PLESMAN GEEFT
INLICHTINGEN.
Waarschuwt tegen voorbarigheid.
In een derde persconferentie binnen vier
en twintig uur heeft <te directeur van de
K. L. M., de heer A. Plesman, het volgende
medegedeeld:
Wij hebberi thans een bericht van onzen
vertegenwoordiger Peters, die in Rutbah
Wells geweest is, waarin hij bevestigt, dat
de bemanning en passagiers allen zijn om
gekomen.
Het is dus een feit geworden, dat wij mo
menteel door een zeer zware ramp getrof
fen zijn. Voor de nabestaanden is dit iets
verschrikkelijks, omdat een dergelijke ramp
zoo buitengewoon plotseling komt. Ik heb
hun mijn deelneming betuigd.
Door het verlies van de bemanning zullen
wij vier zeer bekwame menschen moeten
missen.
Beekman heeft, zoolang hij bij ons vloog,
nooit een „schade" gehad. Hij was heel
gezien en zijn collega's schatten hem hoog.
Er is nooit eenige opdracht geweest, die hij
niet goed heeft uitgevoerd.
Van Steenbergen was zes jaar geleden
bij ons in dienst gekomen. Hij was een zeer
bescheiden en toegewijd vliegtuigbestuur
der.
Ook Waalewijn behoorde tot een onzer
beste krachten. Hij had een zeer sympa
thiek karakter. Nog zoo kort geleden was
hij meegeweest naar Mildenhal en had zich
daar zeer geestdriftig voor de Douglas ge
toond.
Van Zadelhof was de eenig-overlevende
bij het ongeluk te Bangkok. Het is zeer
tragisch, dat hij nu is omgekomen.
Ik kan er niet genoeg den nadruk op
leggen, dat het fout is op het oogenblik
definitieve veronderstellingen betreffende
de ramp te maken. Het is noodig het on
derzoek van de vakmenschen af te wach
ten. Behalve Engelsch onderzoek en het
onderzoek, dat de K. L.. M. door haar vier
menschen laat uitvoeren, zal zich, zooals u
bekend is, ook dr. ir. van der Maa: van
den Rijksstudiedienst voor de Luchtvaart,
derwaarts begeven. En wij moeten af
wachten, welke resultaten dit alles zal op
leveren. U hebt allen gehoord welke woor
den van deelneming hedenmiddag in de
Kamer aan het ongeval gewijd zijn. De
tekst van het telegram, dat H.M. de Ko
ningin onze maatschappij heeft willen doen
toekomen is reeds bekend gemaakt.
Telegram van prinses Juliana.
Van H.K.H. Prinses Juliana ontving ik
het volgende telegram:
Diep onder den indruk van een groote
ramp, welke uwe maatschappij getroffen
heeft, draagt H.K.H. mij op U oprechte
deelneming over te brengen. Beleefd ver
zoek ik U, aan de nagelaten betrekkingen
namens H.K.H. bijzondere gevoelens van
deelneming te betuigen. Baud, Kamerheer
H.K.H.
Van den vertegenwoordiger van de K. L.
M. te Paramaribo, den heer Bouman en van
de bemanning van de „Snip" is ook een te
legram binnengekomen. Voor die beman
ning is het zeer verdrietig, dat zij op deze
wijze hunne collega's moesten verliezen.
Van de Imperial Airways ontving ik het
volgende telegram: „President en Com
missarissen van de Imperial Airways be
tuigen hun diepste leedwezen met het
droevig ongeval en zenden hun oprechte
gevoelens van rouwbeklag aan de nabe
staanden van hen, die hun leven verloren.
Voor het oogenblik is niets verders te
melden.
Wij moeten nu afwachten wet het onder
zoek zal opleveren. Daarbij zal het noo
dig zijn alle seinboeken van de marconis
ten op den grond nauwkeurig te raadple
gen. Het is nu maar te hopen, dat de gang
van zaken gereconstrueerd kan worden
met dé mededeelingen van pompstation
III. Het is ook niet uitgesloten, omdat de
plaats des onheils zoo dicht bij Bagdad ge
legen is, dat er getuigenverklaringen zijn
van nomaden, die bij Ruthbah Wells hun
tenten plegen op te slaan."
DEELNEMING VAN H.M. DE KONINGIN
De particulier secretaris van H.M. de
Koningin, baron Sixma van Heemstra,
he eft aan het bestuur en de directie der
Kon. Luchtvaart-Maatschappij een tele
gram doen toekomen van den volgenden
inhoud:
„H.M. de Koningin draagt mij op, Harer
Majesteits oprechte deelneming te betuigen
met het ontzettend ongeluk aan de „Uiver"
overkomen en verzoekt u aan de nagelaten
betrekkingen van de slachtoffers Harer
Majesteis diepgevoelde deelneming te wil
len overbrengen."
BELGISCHE KONING BETUIGT
ZIJN DEELNEMING.
De Belgische minister van Buitenland-
sche Zaken heeft den Belgischen gezant in
Den Haag verzocht aan de Nederlandsche
regeering de oprechte deelneming over
te brengen van den Koning en van de
Belgische regeering met het ontzettende
ongeluk, dat de „Uiver" en zijn inzitten
den overkomen is.
DE INDRUK VAN PAR ME NT IER.
Zoodra Parmentier de jobstijding gehoord
had, was hij diep onder den indruk naar
Schiphol gegaan. De pers was in de gelegen
heid hem zijn indrukken te vragen over het
ongeluk met de „Uiver", deze machine was
tenslotte een stuk van zijn leven.
Het is, zoo zeide de heer Parmentier, ont
zettend jammer, dat het zoo geloopen is.
Wij moeten onze beste vrienden missen en
de machine, die zoo'n mooien indruk in de
wereld heeft gemaakt, zijn wij kwijt. Daar
mee is een deel van het werk, tot dusver
verricht, verloren gegaan. Het is natuurlijk
niet mogelijk zich voor te stellen, wat er
eigenlijk gebeurd is, alvorens er een nauw
gezet onderzoek heeft plaats gehad. Voor
mij staat het evenwel vast, dat het niet aan
de machine heeft gelegen, want deze heeft
onder de zwaarste omstandigheden haar
plicht gedaan. Het zal wel te wijten zijn
aan den invloed der elementen, waartegen
zelfs de sterkste machine en de beste pilo
ten niet opgewassen zijn.
GEEN VERGOEDING VOOR DE POST.
Hoewel officieel nog niet bekend is, of
de geheele post aan boord van de „Uiver"
vernield is, mag, daar het toestel verbrand
is, wel aangenomen worden, dat van de
brieven niet veel meer over zal ztfn geble
ven. De „Uiver" had de grootste postbezen-
ding, welke ooit per vliegtuig is verzonden,
namelijk 51.000 stuks, beplakt met een ka
pitaal aan postzegels.
Wij hebben nader geïnformeerd bij den
directeur van het hoofdpostkantoor te de
zer stede. Deze deelde ons mede, dat voor
verdwenen brieven niets wordt terugge
geven en voor aangéteekende brieven ook
geen schadevergoeding kan worden ge
vraagd. Per vliegmachine worden alleen
aangeteekende brieven verzonden zonder
aangegeven waarde.
In het binnenlandsch verkeer wordt bij
wegraken 25 uitbetaald voor dergelijke
brieven. In het buitenlandsche verkeer ech
ter wordt, als er overmacht in het spel is,
volgens art. 143 van de Post- en Telegraaf-
gids, geen vergoeding gegeven. De geheele
post en ook de postpakketten moeten dus,
als zij verbrand zijn, als een schadepost
voor de afzenders worden beschouwd.
ZUID-AFRIKAANSCHE STUDENTEN
VOELEN MEDE.
Zuid-Afrikaansche studenten op studie
reis in Nederland deelen het volgende
mede:
„Die Eerste Dietse Studie reisgeselskap
van die Afrikaans-Nasionale Studentebond
wens om langs hierdie weg hul diepgevoel-
i de meelij e uit te spreek aan die volk van
die Nederlande, en veral aan die familie
lede van de bemanning, met die groot ramp
wat so onverwags die reeds wêreldbekende
„Uiver" op sij vlug na Batavia getref het".
GEDEMPTE FEESTVREUGDE TE
PARAMARIBO.
De feestvreugde over de veilige aankomst
van de „Snip", welke gisteren op zoo en
thousiaste wijze was in gezet, is thans ge
heele gedempt door het treurig bericht om
trent de ramp met de „Uiver". Alle ver
dere feestelijkheden zijn afgelast.
Zoowel de bemanning van de „Snip" als
de bevolking is diep onder den indruk.
Hedenmorgen vertrok de „Snip" naar
Curagao met de dochter van den Gouver
neur als passagiere.
DE POST GEDEELTELIJK
BEHOUDEN.
VIRULY NEEMT HET OVERSCHOT
MEE.
De lijken worden overgebracht naar Bagdad
De K.L.M. deelt vandaag mede, dat het
stoffelijk overschot van passagiers en be
manning der „Uiver" met een Britsch leger
vliegtuig naar Bagdad zal worden overge
bracht in afwachting van een nadere be
spreking.
Voorts kan worden bevestigd, dat een
deelte van de post, welke de „Uiver" aan
boord had, behouden is gebleven. De post,
die behouden is gebleven en waarvan de
hoeveelheid nog onbekend is, is overge
bracht naar Rutbah.
De „Rijstvogel", waarmee Viruly van
daag het traject AtheneCaïro vliegt, zal
te Rutbah landen en de behouden poststuk
ken, voorzoover dit mogelijk is, inladen en
via Bagdad naar Batavia meenemen.
DE GESCHIEDENIS VAN DE „UIVER".
Het verongelukken van de „Uiver", dat
aan het leven van bemanning en passagiers
op zoo noodlottige wijze een einde heeft
gemaakt, beteekent ook technisch voor de
K.L.M. een groot verlies. Met den aankoop
van dit toestel heeft onze nationale lucht
vaart-maatschappij een nieuwe periode in
haar ontwikkeling willen inluiden.
Het laatste jaar heeft de luchtvaart, in
het bijzonder wat snelheid aangaat, zeer
groote vorderingen gemaakt. Ten einde in
de „running" te blijven, was het voor de
K.L.M. een besliste noodzaak deze vorde
ring van de techniek mede te maken. Zoo
als men weet,*'heeft Fokker, die ook in deze
richting zoekende was, toen zijn groote
type ontworpen.
De K.L.M. heeft echter ook naar andere
snelle typen uitgezien. In Amerika heeft zij
bij de Douglas-fabrieken een nieuwste
type passagiersvliegtuig besteld, dat de
K.L.M.-vlieger Parmentier, die in Ameri
ka vertoefde om ervaring op te doen met
het nachtvliegen, heeft afgehaald van de
fabriek. Het toestel is vervolgens gedemon
teerd en per Statendam naar Nederland
overgebracht, waai- het op het vliegveld
Waalhaven is gemonteerd voor den groo-
ten vliegtocht naar Melbourne, waaraan de
K.L.M. zou deelnemen.
Ieder heeft de „Uiver", hetzij in werke
lijkheid, hetzij op afbeeldingen gezien.
Aan de passagiers-accomodatie is bij deze
vliegtuigen de uiterste zorg besteed. „The
customer is king".
De cabine is zeer ruim. De 14 passagiers
hebben gemakkelijke, verstelbare stoelen
en ieder zit voor een afzonderlijk raampje.
Boven elke zitplaats is een leeslampje aan
gebracht. De vensters kunnen niet worden
geopend, omdat dit alle moeite, welke men
heeft gedaan, om het geluid van de moto
ren te dempen, ongedaan zou maken. Voor
de luchtverversching is een stel buizen
aangebracht, welke van den neus van het
toestel, via een geluid-demper naar de ca
bine leiden. Boven elke zitplaats is een ver
stelbare uitlaat en in het ton-ronde pla
fond zijn roosters voor den afvoer van de
lucht De geheele cabine is met leer be
kleed. Achterin zijn een buffet en een toi
let-inrichting. Vóór de cabine is de radio
installatie met de zitplaats van den marco
nist en daar voor, dus heelemaal in den
neus, zijn de plaatsen voor de beide pilo
ten. De machine heeft een dubbele bestu
ring.
Zooals men weet, is het landingstoestel
intrekbaar. De wielen verdwijnen echter
niet geheel in den romp, opdat, als de pi
loot mocht vergeten het landingstoestel
neer te laten, bij de landing groote ongeluk,
ken zooveel mogelijk worden voorkomen.
Bovendien is er nog een veiligheids-inrich
ting aan verbonden. Als het landingstoe
stel is ingetrokken en het gas-manet wordt
gesloten, wat voor elke landing moet ge
schieden, gaat in de cockpit een sirene
loeien en bovendien begint een rood lampje
te branden. Slechts door het landingstoestel
DE „SNIP" VLIEGT UIT.
GESTART NAAR LA GUAIRA.
Aneta-Vaz Dias meldt, dat de „Snip" he
denmorgen om 10 uur G. M. T. (10.20 A.T.)
van Paramaribo is gestart voor de tocht
naar La Guaira.
neer te laten, kan de piloot de sirene weer
tot zwijgen brengen.
Men ziet het: aan de veiligheid is de
uiterste zorg besteed. En tochtegen de
natuurkrachten, die de mensch met zijn
vliegtuigen tracht te overwinnen, is ten
slotte geen vliegtuig bestand.
Dat het nieuwe toestel van een alleszins
betrouwbaar type was, heeft de geforceer
de vlucht van Londen naar Melbourne be
wezen. Ieder Nederlander heeft te zeer
meegeleefd met de wederwaardigheden van
het Nederlandsche toestel en zijn opvaren
den, dan dat wij dezen vliegtocht nog eens
in details zou moeten nagaan.
In geen enkel opzicht heeft zich een
technisch bezwaar op dezen moeilijken
tocht geopenbaard. Ook de zeer moeilijke
weersomstandigheden in Australië, die de
radioverbinding zeer slecht maakte, en die
tot de noodlading te Albury leidde, heeft
de „Uiver" glansrijk doorstaan.
Allen houden wij de herinnering leven
dig aan den bangen nacht van Albury,
waar Parmentier zich echter een meester
in de vliegkunst heeft getoond. Ook toen
echter werd hij gerugsteund door een tech
nisch volkomen toestel, dat, ondanks zijn
groote, op de smalle, drassige renbaan
prachtig manoeuvreerbaar bleek.
En thans was de „Uiver" zijn eersten
tocht voor het gewone vervoer begonnen.
Haar intrede in de vloot zou worden ge
ïnaugureerd met de versnelde Kerstpost-
vlucht, die de herinnering aan de eerste
prestatie op dit gebied, die van de „Pe
likaan", levendig zou houden. Het heeft
niet mogen zijn....
Het groote vertrouwen van de K.L.M. in
haar nieuwste aanwinst, is ook overduide
lijk gebleken uit de bestelling van 14 toe
stellen van het type-Douglas. Het spreekt
vanzelf, dat het noodlottige ongeluk van
de „Uiver" niet kan afdoen aan dit ver
trouwen.
Tegenslagen als deze zijn hard. De lucht
vaart zal echter niet versagen.
„N. R. Crt."
„OOIEVAAR" EN „UIVER"
In December 1931 verongelukte het K.
L. M.-toestel „De Ooievaar". Op het vlieg
veld bij Bangkok kwam het bij de start
in botsing met een lagen kleidijk. Drie le
den van de bemanning vonden den dood,
twee passagiers. In December 1934 gaat de
„Uiver" ten onder op de rotsen van den
Syrischen woestijn: zeven dooden vallen,
waaronder de marconist Van Zadelhoff,
die op de „Ooievaar" dezelfde functie ver
vulde, maar gered werd.
De beide vliegtuigen, welke de K. L. M.
op de Indië-route verloor, waren gedoopt
naar denzelfden vogel de „Ooievaar" of
Betuwsch-dialectisch de „Uiver", welke dus
de Maatschappij geen geluk heeft gebracht
Nog enkele merkwaardige elementen zijn
aan te wijzen in den samenloop der ge
beurtenissen. Juist toen de „Ooievaar" was
verongelukt, verscheen de „Ekster" op het
vliegveld van Bangkok. Aan den stuur-
knuppel zat de man wiens naam thans op
aller lippen is.... Hondong. Hij heeft vol
bracht, wat de levensillusie was van één,
die met de „Ooievaar" onderging, van
Onlangs.
Sint Clemensretraitenhuis
te Noordwijkerhout
2831 Dec. Jonge Middenstander 8
25 Jan. Jonge Mannen 6.50
58 Jan. Mannen 6.50
811 Jan. Mannen 6.50
1215 Jan. Mannrn 6.50
1518 Jan. Jonge Mannen6.50
1922 Jan. Mannen6.50
2225 Jan. Jonge Mannen6.50
2629 Jan. Mannen6.50
29 Jan.1 Febr. Meisjes boven 17 j. 6.50
25 Febr. Mannen 6.50
5—8 Febr. Militieplichtigcn 6.50
2759
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIJF BLADEN WAARONDER GE-
ILLUSTREERD ZONDAGSBLAD.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Het stoffelijk overschot der omgekomen
passagiers en bemanning van de „Uiver"
gevonden. Overbrenging naffr Bagdad. (Ie
blad).
Rosenberg blijkt de groote hinderpaal
voor verzoening van Duitschland en het Va-
ticaan. (2e blad)
De Russische pers doet felle aanvallen
op Duitschland en Joegoslavië in verband
met den moord op Kirof. (2e blad).
Twee duizend dooden op Ceylon. (Bui
ten!. Ber. 2e blad).
BINNENLAND.
Op den onbewaakten overweg onder
Haarle heeft wederom 'n botsing met een
vrachtauto plaats gehad, tengevolge waar
van de bestuurder omkwam. (Gem, Ber.
2de blad).
LEIDEN.
AFSCHEID W. WALSTRA
De heer W. Walstra, chef-machinist aan
het Kamerlingh-Onnes Laboratorium en
leeraar in het smeden, bankwerken en elec-
trisch bedrijf aan de Leidsche instrument
makersopleiding zal aan het einde van dit
jaar wegens het bereiken van den pen
sioengerechtigden leeftijd den dienst ver
laten. Met het oog op de Kerstvacantie was
het heden de laatste dienstdag van den
heer Walstra; vandaag heeft hij van de di
rectie, van zijne collega's en het overige
personeel afscheid genomen, echter, vol
gens zijn uitdrukkelijken wensch, zonder
toespraken of eenig officieel vertoon.
Voor toespraken en dankbetuigingen voor
bewezen diensten ware overigens bij deze
gelegenheid stof genoeg geweest. De heer
Walstra toch heeft zich gedurende zijn
17H-jarige werkzaamheid aan het Kamer-
lingh Onnes Laboratorium doen kennen en
waardeeren niet alleen als een uiterst
plichtsgetrouw ambtenaar, maar ook als
een technicus van voortreffelijke bekwaam
heid. Aan hem is te danken geweest, dat
de zeer ingewikkelde electrische installa
tie, de drijfkracht van het cryogeen labo
ratorium en de. stroombron voor zoovele
proeven, steeds zonder haperen functio
neerde. Vele in aantal zijn de toevoegin
gen aan deze installatie van zijn hand; het
groote schakelbord van de Röntgeninstal-
latie van afd. H, om maar één voorbeeld te
noemen, is geheel het werk van den heer
Walstra en van de onder zijn uitstekende
leiding werkende leerlingen, want ook als
leeraar heeft de heer Walstra uitgemunt.
Bij dit deel van zijn werkzaamheid kwa
men zijn uitnemende karaktereigenschap
pen vooral tot uiting, ook en niet minder
waar het gold eens anders wenschen te
bevredige. Zijn dienst- en hulpvaardigheid
werden hoog gewaardeerd.
Gaarne wenschen wij den heer Walstra
bij zijn afscheid van eene eervolle loopbaan
nog vele jaren van welverdiende rust toe.