26ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
Algemeene Beschouwingen over de
Staatsbegrooting
JONDERDAG 15 NOVEMBER 1934
No. 79G5
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij ▼ooraittetaüng:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 23 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 II
GIRONUMMER 103003, FOSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS EEORAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
hst dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: 0.50
De replieken geëindigd,
De R.K. Staatspartij wacht nadere verklaring -der Regeering af
De laatste dag der replieken is nog van
bijzondere betekenis geworden.
De positie is nu scherp afgebakend tus-
schen de Katholieke fractie en het kabinet, j
Dat hebben we te danken aan een voor
treffelijke rede van den heer A a 1 b e r s e,
den leider der Katholieke fractie, die vol
komen duidelijk heeft gezegd, waar het op
staat. De libeiale bladen, die al hadden te
verstaan gegeven, dat de Katholieke fractie
in de rede van den heer Colijn voldoende
tegemoetkoming had gevonden, zoodat zij
wel weer haren steun aan de regeering zou
toezeggen, zullen vandaag vermoedelijk
wel uit een ander vaatje tappen en diezelf
de fractie de Levieten lezen, omdat zij het
heeft durven bestaan anders te'denken dan
de liberale pers.
De leider der Katholieke fractie toch
heeft duidelijk te verstaan gegeven dat hij
niet geheel bevredigd was met het ant
woord van den Minister-President. Hij heeft
alles, wat hij in eersten aanleg had gezegd
onveranderd staande gehouden en met
knappe argumenten verdedigd.
Eerst wat de aanpassing aangaat.
Uit de Memorie van Antwoord haalde hij
aan, dat de regeering-zelf te kennen
gaf dat men er met een verlaging van het
kostenpeil alleen niet was. Dus, conclu
deerde spr., moet er nog een andere aan
passing komen; en dat is de aanpassing bij
de geheel veranderde wereldstructuur. Deze
nu zal moeten bestaan in eeri georganiseer
de, een geordende volkshuishouding, omdat
in de toekomst de ruil in het wereldverkeer
niet meer zal geschieden door individuen
maar door geheele volkshuishoudingen.
De beschuldiging, dat hij niet duidelijk
doch slechts vaag had aangegeven, wat hij
onder die ordening verstond, wees de heer
Aal'berse af. Negatief had hij gezegd: het
moet geen staatskapitalisme, geen staats
socialisme worden en ook niet een van
boven af opgelegde ordening. Maar de wil
tot ordenen was nu in den laatsten tijd
juist zeer snel gegroeid en zoo duidelijk
naar voren getreden, dat daaraan niet meer
te twijfelen viel. De vereischte drang uit
de maatschappij is er dus. Nu is het de
taak der Regeering, om aan dien drang ge
volg en leiding te geven en de gelegenheid
om zich te ontplooien, o.m. ook door ver
ordenende bevoegdheid aan de bedrijven.
En dit moest haastig geschieden, anders zou
de verrijzenis van de N.U.M. wel niet tegen
te houden zijn.
Wat de vaste lasten aangaat: opgemerkt
was, dat de wet deze juist met bijzondere
waarborgen had omringd; maar daarom
moest dan ook bijv. de hypotheekrente la
ger zijn, dan die van obligaties. En dit is
niet het geval. Spr. kon ook niet toegeven,
dat de regeering zich niet had ingelaten
met de particuliere loonen. Zij had voort
durend op verlaging daarvan aangedrongen
En spr. noemde een geval, waarbij de Min.
van Financiën aan een industrie, die om
hulp had gevraagd, den eisch had gesteld,
dat zij de loonen, die reeds lager waren
dan de door de werkgevers in dat bedrijf
vastgestelde, nog met dertig zou verla
gen.
Ten aanzien van het werkfonds had de
heer Aalberse alleen geconstateerd, dat het
te langzaam ging. Hij bleef daarbij. Waar
het stokt, liet hij daar, maar het stokt. En,
juist op dit punt moet gelden: op de eerste
plaatst spoed, op de tweede plaats spoed
en op de derde plaats de allergrootste
spoed.
De vrijere armslag voor de particuliere
liefdadigheid aanvaardde de heer Aalberse
dankbaar; maar in zijn fractie had men op
gemerkt, dat die armslag wel eens een slag
om den arm zou kunnen zijn. Hij geloofde
dit echter niet. Wel merkte hij op, dat de
meening, als zou ook ten aanzien van de
crisiswerkloosheid de staatshulp secundair
en de particuliere liefdadigheid primair
zijn, niet door hem werd gedeeld. Wanneer
het de gewone armenzorg geldt, aanvaard
de spr. dit; niet echter bij een nationale
ramp; dan wordt de taak der gemeenschap
primair.
Het slot was forsch.
De katholieke fractie volhardt voorloopig
in hare afwachtende houding. Zij zal zien
bij de behandeling der verschillende hoofd
stukken van de Staatsbegrooting, hoe de
houding der regeering zal zijn; maar zij zal
niet overgaan tot een guerilla tegen afzon
derlijke Ministers. Moet het tot een strijd
komen, dan zal die strijd openlijk en fier
zijn en zal de fractie de Kamer de gelegen
heid vragen om op de regeeringspolitiek te
rug te komen.
Deze rede, welke door de Kamer met de
grootste aandacht werd gevolgd, maakte
zichtbaren indruk. Alles, wat daaraan was
voorafgegaan en wat er op volgde, had nu
nog slechts zeer matige belangstelling.
De heer Bier erna (V.B.), die erg ver
ontwaardigd had gedaan over de beschul
digingen tegen de „liberalistische econo
mie", ontving van den heer Aalberse het
bescheid, dat dit geen uitdrukking was, die
men in Katholieken doch in anti-revolu
tionairen kring gebruikt, Spr. zelf sprak
liefst niet eens van „liberale" doch bij voor
keur van individualistische economie; en
het viel eenvoudig niet te ontkennen, dat
de liberalen deze economie, welke de klas
sieke is, steeds hadden aangehangen en
verdedigd.
Dit laatste had de heer Joekes (V.D.)
te voren reeds aangedikt met de opmerking,
dat ook nu nog de liberalen steeds in ver-,
zet komen tegen alle ordeningsvoorstellen
en denkbeelden; en hij had er bij kunnen
voegen, dat de heer Bierema zelf in eerste
instantie alles wat verkeerd liep juist aan
afwijkingen van die individualistische eco
nomie had toegeschreven.
In deze vergadering voerden verder nog
het woord de heeren VanHouten (C.D.)
Schouten (A.R.), Bongaerts (R.K.),
De Visser (C.P.) en Ver voorn (Pib.),
welke laatste een motie voorstelde tot af
keuring van de regeeringsplannen in zake
de afslachting van vee. Deze motie werd
niet voldoende ondersteund en kon daarom
niet in behandeling komen.
Alle aandacht was echter gespitst op het
antwoord van Minister Col ij n aan
-den heer Aalberse. Het grootste deel
van minister Colijns dupliek was dan ook
aan dit antwoord gewijd; we kunnen ech
ter niet zeggen, dat het vele nieuwe ge
zichtspunten opleverde, den kennelijken
goeden wil van den Minister-President ten
spijt, om den Katholieken leider zooveel
mogelijk tegemoet te komen.
Ten aanzien van de aanpassing erkende
de heer Colijn weliswaar, dat het oude niet
zal terugkeeren; men kreeg echter sterk den
indruk, dat hij in een zoo geheel andere op
vatting leeft van hetgeen de regeering moet
doen, nu de drang naar ordening in het
maatschappelijk leven zich zóó sterk mani
festeert, dan de opvatting van den heer
Aalberse, dat de Minister-President nooit
zal- kunnen handelen zóó als de heer Aal
berse het kennelijk bedoelde. Ook nu weer
was het één waarschuwing tot bedacht
zaamheid, die allerminst een echo was op
den aandrang van de Katholieke fract;e,
om spoed achter de zaak te zetten.
Wat de vaste lasten aangaat, was er een
zelfde verschil in mentaliteit. De minister
president putte zich uit in een betoog, dat
de hypotheeklasten wel vanzelf zouden
dalen; maar de heer Aalberse had juist uit
eengezet, dat dit met de loonen evenzeer
het geval was; ook die dalen langs den
zgn. natuurlijken weg! En toch greep de
regeering daar wél in!
Krachtig klonk de verklaring daaren
tegen: mijn ja is ja en mijn neen is neen;
als ik toezeg, dat ik de particuliere liefda
digheid vrijen armslag zal geven, dan zal
ik dit ook doen. Het wachten is nu op den
Minister van Sociale Zaken!
Nadat de Minister van Financiën nog
even gepolemiseerd had met eenige tegen
sprekers, werd hoofdstuk I en II der
Staatsbegrooting, de wet op de middelen en
Hoofdstuk VIIA (Nationale Schuld) zon
der hoofdelijke stemming aangenomen en
om half zeven de vergadering verdaagd.
Op de Woensdagavond aangevangen be
handeling van de -Begrooting van Binnen-
landsche Zaken behoeven wij bij nader be
zien niet nader terug te komen. Er was
weinig belangrijks. Vermeld zij, dat de
minister mededeelde, dat een wijziging van
de Begrafeniswet wordt overwogen.
V Eenheid en persoonlijke
verantwoordelijkheid.
Een van de uitwassen in het partij-wezen
is een.te groote eenheid van de par
tijen in de volksvertegenwoordiging!
Zeker, in principieele zaken moet een
partij-afvaardiging één zijn.
En in belangrijke kwesties, waarop het
antwoord wel niet direct uit de beginselen
der partij voortvloeit, maar toch met
de beginselen verpand houdt, mag een
partij-afvaardiging niet dikwijls ver
deeld zijn.
Wat andere kwesties betreft, welke niet
belangrijk zijn en geheel en al buiten
de beginselen liggen, moet het vanzelf
sprekend zijn, dat er nog al 'ns meening-
verschil bestaat in een partij-afvaardiging.
In de afvaardiging van de S.D.A.P. in
den Leidschen Gemeenteraad b.v. is langen
tijd een eenheid geweest, welke geleek op
de befaamde „cadaver"-discipline. Wij heb
ben jaren-achtereen gezien een volkomen
eensgezindheid bij stemmingen, ook over
onbelangrijke zaken, die geheel en al in de
neutrale zóne lagen. Dat leek, opper
vlakkig bezien, heel mooi. Zóó, dat
het aan de katholieke afvaardiging wel 'ns
ten voorbeeld is gesteld!.... Wij hebben
er meermalen op gewezen, dat een fractie,
indien zij de eenheid zóó strak en stijf wil
spannen, de waardevolle en onontbeerlijke
persoonlijke verantwoordelijkheid harer
leden dooddrukt, en dat aldus een nood
lottige uitwas in het partij-wezen wordt
gedemonstreerd.
Het schijnt nu echlcr in de fractie der
S.D.A.P. in den Leidschen Gemeenteraad
anders te loopen. Maandag j.l. was de frac
tie tweemaal verdeeld in belangrijke aan
gelegenheden, waarvan de eene (volkshuis
vesting) in verband stond met de begin
selen, en de andere (verbouwing gymna
sium) ook een belangrijk punt betrof. In
de „Vooruit" wordt naar aanleiding hier
van geschreven:
Deze stemming is o.i. nog weer eens
(weer eens? Red. L. Crt.) een uiting
van de groote vrijheid, die in onze rijen
kan bestaan, waar zonder een enkel
bezwaar afwijkende meeningen tot
uitdrukking kunnen komen.
De hier geciteerde woorden wijzen op
een kentering in de opvatting over eenheid
in de rijen der S.D.A.P., welke wij zouden
waardeeren.
Wij bedoelen echter nu niet, de houding
der Leidsche S.D.A.P. te bespreken, maar
wij hebben meer die houding als voorbeeld
willen aanhalen ter verduidelijking van
onze opvatting, hoe de eenheid van een
partij-vertegenwoordiging wél en niet moet
zijn.
Wanneer de „Uiver" op
Schiphol neerstrijkt.
REGELING VAN DE ONTVANGST OP
AMSTERDAM'S LUCHTHAVEN.
Men rekent op de komst van tienduizenden
Voor de feestelijke ontvangst, welke de
bemanning van de „Uiver" gezagvoer
der Parmentier, eerste officier Moll, radio
telegrafist Van Brugge en boordwerktuig
kundige Prins, Woensdag 21 dezer bij haar
aankomst op Schiphol wachten zal, zijn
door de daartoe bevoegde autoriteiten uit
gebreide maatregelen getroffen. Naar de
heer Dellaert, havenmeester van de Am-
sterdamsche luchthaven die uit hoofde
van zijn functie in dezen een zeer verant-
j woordelijke taak heeft ons mededeelde,
j wordt Schiphol vrijwel herschapen in één
groote kijk-arena, waar tienduizenden de
t aankomst van het vliegtuig en de huldi-
ging der bemanning uitnemend zullen kun-
i nen volgen.
De officieele ontvangst van en de toe
spraken tot de bemanning zullen geschie-
den op een podium, hetwelk, van de ramen
van het restaurant uit bezien, op het rech
tergedeelte van het betonnen platform, tot
een hoogte vdn twee meter zal worden op
getrokken. Er worden voorts drie groote
tribunes gebouwd; één op het zuidelijk deel
van het platform; onderverdeeld in tribune
I A. en B., elk plaats biedend aan 1700 men*
schen; één loodrecht daarop aan den wes
telijken kant, dus in het front van het sta
tionsgebouw, op haar beurt ondeverdeeld
in tribune C., D., E. en F., elk plaats bie
dend aan 440 toeschouwers, terwijl tribu
ne nummer drie wordt opgericht op het pu
bliek terrein achter het hek naast het sta
tionsgebouw; met een capaciteit voor dui
zend bezoekers. Er zyn dus zitplaatsen
alle niet overdekt voor ongeveer 6200
toeschouwers. Vóór laatstgenoemde tribune
is bovendien een groote ruimte gereser
veerd, waar eenige duizenden menschen
zullen kunnen staan; welke ruimte verder
voor tweede en derde rangs-staanplaat-
sen langs de Noordzijde van het veld
wordt uitgebreid, zoodat dus in 't geheel
tienduizenden de aankomst zullen kunnen
medemaken.
Waar het hier, mét de bemanning van de
„Uiver", mede de K.L.M. zelf is, welke aJs
gevolg van het prachtige resultaat van de
vlucht naar Melbourne wordt gehuldigd,
kan uiteraard deze maatschappij moeilijk
als gastvrouwe optreden. Deze taak is dan
ook in handen van de Kon. Ned. Vereeni-
ging voor Luchtvaart.
Voor de „hoogste" en „hooge genoodig-
den" zijn gereserveerd de visitatiezaal \an
het stationsgebouw, het restaurant, het ter
ras dit laatste wordt uitgebreid -- als
mede het dakterras. Een aantal genoodig-
den zal voorts plaatsnemen op den uithoek
van tribune A., waaronder de familieleden
der bemanning. Tusschen de tribunes wor
den open ruimten gelaten, welke als „staan-
kijkfronten" gereserveerd zijn voor perso
neel van Schiphol, van de Nat. Luchtvaart-
school en van de Aeroclub.
De bedoeling is, dat, als de „Uiver" zal
zijn geland, twee eereronden zulen worden
gemaakt langs het geheele front van toe
schouwers. Daarna geschiedt de ontvangst
van de bemanning door den directeur der
K.L.M., den heer Plesman, die het dap
pere viertal naar het officieele podium zal
leiden. Onderwijl wordt het „Wilhelmus"
ten genoore gebracht, dat waarschijnlijk
uit duizenden kelen zal worden meegezon
gen.
Op het podium vijf toespraken: van een
minister (waarschijnlijk de minister van
Waterstaat), van een burgemeester, van
generaal Snijders, van den voorzitter der
Kon. Ned. Vereeniging voor Luchtvaart en
van den voorzitter van den Raad van Be
heer der K.L.M.
Vóór na afloop van de plechtigheid de
bemanning het veld verlaat naar men
weet wordt haar ook binnen de grenzen
der stad een door het Initiatief-Comité Am
sterdam georganiseerde huldiging bereid
zal zij in een open auto langs het publiek
ryden.
Daar verwacht mag worden, dat vele
duizenden reeds eenige uren vóór de aan-
kijmst van de „Uiver" op Schiphol aanwe
zig zullen zijn, heeft men maatregelen ge
troffen om het publiek tusschentijds aan
genaam bezig te houden. Daartoe verlee-
nen medewerking de muziek van de Gre
nadiers en Jagers en van de Amsterdam-
sche Postharmonie, welke gezelschappen
nu en dan met vroolijke marschen langs de
tribunes zullen trekken, terwijl verder de
Nationale Luchtvaartschool met eenige van
haar toestellen van elf tot twaalf een aan
tal demonstraties zal uitvoeren. Te elf uur
zal bovendien een escadrille van de Mari
ne boven het veld verschijnen, dat vóór
de landing eveneens eenige demonstraties
zal geven. Een paar uur later komt er een
escadrille van Soésterberg. Ook de aulo-
giromachine gaat de lucht in.
De luidsprekerinstallatie van Schiphol
wordt uitgebreid, zoodat het gesproken
woord op alle rangen verstaanbaar zal
zijn; tevens zal men zich in speciaal inge
richte consumptie-gelegenheden te goed
kunnen doen aan koffie en.... snert!
Het verkeersvraagstuk.
Het verkeersvraagstuk heeft den orga
nisatoren van den dag der ontvangst uiter
aard veel hoofdbrekens gekost. Vooruitloo
pend op de officieele mededeelingen, welke
daaromtrent zullen worden gepubliceerd,
kan gemeld worden, dat met medewerking
van Defensie in het waterrijke gebied van
Schiphol vier pontons gebouwd zullen wor
den. Een daarvan komt naast hét smalle
Sloterbruggetje, dat over luttelen tijd, als
de nieuwe groote verkeersweg gereed zal
zijn, een kalm leventje krijgt. Er wordt
een één-richtingsverkeer ingesteld van
Amsterdam over den Sloterweg; in het
verlengde van het Jaagpad komt een voet
gangersponton en voorts worden in de
buurt van Schiphol twee pontons gelegd:
één in het verlengde van den Schinkelweg
met daarnaast een voetgangersponton.
Er wordt natuurlijk ook voor een kolos
sale parkeerruimte gezorgd. Er zal parkeer
gelegenheid zijn op het terrein achter de
tweede- en derde rangsstaanplaatsen, ter
DJT NUMMER BESTAAT UIT ViER
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Jaspar zal nieuw Belgisch kabinet vor
men. (2de blad).
Mandsjoekwo stelt petroleum-monopolie
in. (2de blad).
Grootsche Amerikaansc-he plannen tot
bestrijding der werkloosheid. (2de blad).
BINNENLAND.
Regeering wil zomertijd afschaffen en
middcn-Europeeschen tijd invoeren. (2de
blad).
Het naspel van de historie der Wolvega-
sche uitvinding. (1ste blad).
Mededeelingen over de aankomst van de
Uiver. (1ste blad).
Brutaal oplichter geeft zich uit voor broe
der en slaat in Noord-Limburg zijn slag.
(Gem. Ber., 3de blad).
Bij een brand in een zuurstoffabriek te
AlbJasseröam had een zuurstofontploffing
plaats. (Gem. Ber., 3de blad).
De Nijmegenaars uit Duitsclie gevangen
schap gekomen. (Gem. Ber., 3de blad).
Overleden is de heer A. C. R. Drees-
mann. (1ste blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Engeland wint den voetbalkamp van Ita
lië met 32. (2de blad).
Het elftal der Roode Duivels tegen de
Zwaluwen. (2de blad).
grootte van 3 a 4 hectaren; in den Noord-
hoek van het vliegterrein, 3 hectaren groot,
zullen reserve-parkeerterreinen komen o.a.
langs den Aalsmeerderweg; alsmede een
parkeerterrein voor autobussen op het ter
rein voor loods B.
Het zij echter nogmaals nadrukkelijk me
degedeeld. dat over het gansche complex
van verkeersmaatregelen nog afzonderlijke
uitgebreide mededeelingen zullen worden
gedaan.
Naar ons wordt medegedeeld zullen de
Ned. Spoorwegen ook nog aan de stations
Waddinxveen, Boskoop, Alphen aan den
Rijn, Aarlanderveen en Nieuwkoop, retour-
kaarten tegen 50 pet. reductie op den dub
belen enkelereisprijs (plus 0.40 voor de
boot, heen en terug) naar Amsterdam
Haarlemmermeer (Willemspark) verkrijg
baar stellen, om de aankomst van de Uiver
bij te wonen.
De kaarten geven geen toegang voor
Schiphol en zijn alleen in de derde klasse
geldig in de treinen die voor 13 uur te
Amsterdam Haarlemmermeer aankomen.
B. en W. van Amsterdam hebben beslo
ten op Woensdagmiddag 21 Nov. en ook ge
durende den avond van dezen dag alle
inrichtingen van openbaar onderwijs ge
sloten te houden met het oog op de aan
komst van de „Uiver".
„UIVER" UIT INDIë VERTROKKEN.
Zegetocht langs Indic-routc.
Gistermorgen is de „Uiver" onder groote
belangstelling uit Bandoeng vertrokken. Na
een tusschenlanding te Batavia en te Pa-
lembang, in welke laatste plaats nog een
huldiging en aanbieding van cadeaux
plaats vond, vertrok mén vandaar via Sin
gapore naar Medan, welk laatste station
in Indië in den loop van den middag is
bereikt.
Het afscheid van de Uiver" van Ncd.-
Indië beteekent een nieuwen zegetocht,
waarvan het begin het vertrek van het
vliegterrein Andir bij Bandoeng was.
Onder het gejuich van 1500 toeschou
wers vertrok de machine van Bandoeng
naar Batavia. In Bandoeng lieten zich
haastig nog passagiers overboeken van de
Fokker op de „Uiver", toen daartoe de ge
legenheid werd opengesteld, zoodat toen
de Douglas van Andir vertrok zich achter
elk raampje een lachend gelaat vertoonde.
De hoeveelheid post welke de „Uiver"
meeneemt is tot 115 K.G. aangegroeid, ter
wijl men tevens 30 K.G. vracht meeneemt.
