DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
SINÏ CLEMENS-RETRflITENHUIS
Z6ste Jaargang
ZATfcKDAU 6 OCTOBER 1934
No. 7932
&zklóche(2mï/imit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor Leiden 19 cent per week2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 2.60 per kwartaal
Franco per post 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cent per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE 15 tl
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend.
TELEFOONTJES van ten hoogste 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop: f 0.50
GEMEENTEL. AANKONDIGINGEN.
BLADEN W.O. GEILL. ZONDAGS
BLAD.
DUITSCH CLAERING-VERDRAG.
II (slot).
De ingestelde clearing, als gevolg van
het slecht functionneeren van de Somder-
konto-regeling, leidde tot nieuwe onder
handelingen met Duitschland. In afwach
ting van deze nieuwe regeling werd den
exporteurs aangeraden om met exporteeren
door te gaan en daarbij het verschuldigde
te La/ten storten op Sonder-konfto, daar al
les in het werk zou worden gesteld om de
afwikkeling van dit Sonderkonto zoo vlug
mogelijk te laten gaan. Hierop begon de
export op Duitschland zioh weer te roeren,
want in de geschetste tusschen periode was
men huiverig om nieuwe risico^ op zich te
nemen.
In dit verband schuilen tegenstellingen.
De exporteurs zeggen, dat de Nederland -
eohe Regeering zij het wellicht ook door
afdeelingschefs hierbij beloofd heeft, het
Sonderkonto eerste te doen afwikkelen al
vorens betalingen werd gedaan voor daarna
uitgevoerde transacties, terwijl de Regee
ring dergelijke beloften ontkent. Het is
hier niet de plaatst om over deze kwestie
te spreken; men moet om dit te kunnen
doen, positieve gegevens beizfeten. Wij laten
deze kwestie daarom in het midden.
Het feit is echter en hierover gaat de
groeiende ontevredenheid, zich uitende in
een stroom van telegrammen aan den Mi
nister van Economische Zaken en in voort
durende aanvallen op de geste van dit Mi
nisterie dat met de nieuwe regelingen
eerst de na 24 September j.l. uitgevoerde
transacties zullen worden verrekend, ter
wijl een bepaald en nog niet bekend ge
maakt percentage zal worden besteed aan
het regelen der oude vorderingen. De af
wikkeling van het Sonderkonto zal dus zeer
geleidelijk gaan en vermoedelijk enkele
jaren vergen.
Afgezien dus van het feit, of hiermede
een schrijnende onbillijkheid wordt begaan
ten opzichte van hen, die zouden hebben
vertrouwd op regeer ings - toezeggingen
om het even of deze gegeven zijn of niet
ligt de bedoeling voor om onder elk beding
den afzet der Nederlandsche goederen en
producten te bevorderen en deze afzet ndet
ongunstig te laten beïnvloeden door het
problem der oude vorderingen op Duitsch
land. Indien men eerst de oude vorderin
gen zou gaan regelen, m.a.w. dus eerst het
Sonderkonto zou gaan afwikkelen, dan zou
voorloopig nieuwe export niet mogelijk zijn,
gevolg nieuwe werkloosheid en nieuwe
misere.
Voor dit principe is veel te zeggen, mits
wij herhalen nogmaals, dat wij in dit
verband mogelijke toezeggingen van de
Regeerimg buiten beschouwing laten de
exporteurs en de handel nog over voldoen
de middelen beschikken om nieuwe cre-
dieten te verleenen. Het dearen der vor
deringen gaat niet la minute, integendeel;
er gaat een zekeren tijd mee heen, alvorens
de bedragen ter beschikking worden ge
steld, vooral nu Duitschland clearen en
exporteeren vallen onder twee verschillen
de onderdeel en, zooals wij reeds betoogd
hebben en houden niet steeds verband met
elkander goederentransacties prefereert
op min of meer lang crediet. Te dezen op
zicht zullen wij met Duitschland het zelfde
krijgen als destijds met Rusland, n.l. ge
neigdheid tot zaken doen, mits de betalings
termijn zoo ruim mogelijk wordt gesteld.
Het gevolg hiervan zou kunnen zijn, dat de
oude vorderingen bevroren blijven en dat
de nieuwe vorderingen al direct gaan be
vriezen. Hierdoor zal het exporteeren ge
paard gaan met de beschikking over groote
kapitalen en heeft men deze niet, dan zal
men van den buitenlandschen handel moe
ten afzien. De producenten, die tot dusver
gewoon waren aan het leveren aan de ex
porteurs met basis contante betaling de
exporteur calculeerde natuurlijk, voor zoo- j
ver mogelijk rente en risico in de te notee-
ren prijzen zullen dus ook moeten kie
zen tusschen crediet verleendng of groote
stagnatie in het afleveren der producten,
hetgeen bijv. voor den landbouw onmoge
lijk moet worden genoemd door het vlug
bederven der agrarische producten. De ka
pitaalkrachtige exporteurs, welke overblij
ven, zullen zich op deze wijze kunnen mees
ter maken van het export-veld en daarbij
slechtere voorwaarden bieden aan de pro
ducenten.
Een en ander zou moeten leiden tot twee
dingen. Of de oprichting met regeerings-
steun van een algemeen im- en export-
bureau in den trant van de wereldoorlog
combinaties óf het oprichten door de Regee-
ning met steun van de Nederlandsche Bank
tezamen met de particuliere banken van
een crisis-financieringsinstituut voor den
handel met Duitschland. Wellicht komen
wij op dit denkbeeld binnenkort terug.
ZET DE KLOKKEN ÉÉN UUR
ACHTERUIT
Wij herinneren er aan dat ln den nacht
van Zaterdag op Zondag om 3 uur de zo
mertijd eindigt en de wintertijd aanvangt.
HEDENAVOND zette men dus de klok
ken EEN UUR ACHTERUIT.
V Morgen.
Morgen zal kerkelijk het vijf-en-twintig
jarig bestaan van „De Leidsche Courant"
worden herdacht.
Kerkelijk en met luister, om uiting
te geven aan de dankbare vreugde over de
ontvangen zegeningen in de afgeloopen
kwart-eeuw.
En om daarna met verjeugdigden Ijver
en verfrischten moed verder te gaan.
Wij danken hier voor de schriftelijke ge
luk wensch en, in de afgeloopen week ont
vangen. Daar waren er vélen bij, waaruit
oprecht groote hartelijkheid sprak, en allen
gaven op ondubbelzinnige wijze blijk van
warme belangstelling voor de katholieke
pers in ons gewest.
In aansluiting hiermede zouden wij aan
onze vrienden willen vragen, morgen met
ons de kerkelijke viering van ons jubileum
mee te levenNatuurlijk, kunnen
slechts betrekkelijk zéér weinigen om half
elf in de Hartebrugkerk te Leiden aanwe
zig zijn, het solemneel opgedragen heilig
Misoffer bijwonen en de rede van een be
kend redenaar hooren maar allen zou
den ons wel morgen kunnen geven een, zij
't dan ook nog zoo kleine, geestelijke
gave.
De schoonheid in het leven.
In de „Maasbode" Introduceert pater
Hyacinth Hermans een Noorsch Luthersch
geestelijke, die zijn indrukken geeft over
het passiespel te Oberammergau. De Pro
testant is er enthousiast over. Hij besluit
zijn indrukken met deze regels: „Ik zend
mijn groet aan Oberammergau en ik
wensch, dat dezelfde geest moge blijven
leven in de bevolking, zoodat zij altijd haar
belofte zal kunnen vervullen met goede in
tentie tot Christi eere".
Die Protestantsche geestelijke is op zijn
reis naar Oberammergau ook de gast ge
weest in de Benedictijner-abdij vam Ettal.
Over het verblijf aldaar schrijft hij oan.:
Nu ben ik een dag in het klooster
geweest en dit verblijf was geenszins
angstwekkend.
Daar ginds in Ettal zag ik en sprak
ik met den ouden abt, een man die een
lang leven in het klooster heeft door
gebracht. Nu, twee maanden daarna,
zie ik nog duidelijk zijn gelaat en zijn
gestalte voor mij. Absoluut niets voor
het oog en toch zoo ontzaglijk veel voor
het oog!! Een gelaat en een gestalte
welke mijn aesthetische waardeering
niet kan thuis brengen.
Hoe is het dan mogelijk, dat ik toch
een man schoon noem, wanneer hij er
zóó uitziet? Dit komt, omdat de geest,
die in dat oude broze lichaam huist,
zoo fijn en stralend is, omdat zijn oog
het onzichtbare ziet Voor mij is de
oude ambt het beste getuigenis, dat
men in het klooster het doel bereiken
kan waarnaar men streeft: de triomf
van den geest.
In deze enkele uitlatingen geeft die Pro
testantsche geestelijke kort en kernachtig
uit een ervaring aan, wat ten slotte
den mensch voor zijn medeemnsch schoon
en beminnenswaardig, goed en voorbeeldig
maakt: de beheers chin g van zichzelf naar
Christelijke levensbeschouwing, „de triomf
van den geest"!
V Hoe het was in 1915.
De „Ned. Werkgever", het orgaan van
het Verbond van Ned. Werkgevers, ont
leent een en ander aan rapporten, uitge
bracht door den directeur der Nijmeeg-
sche gemeentetram'.
In een rapport van 1928 vergelijkt ge
noemde directeur de salarissen en loonen
van verschillende functionarissen in 1928
tegen 1915.
Uit dit overzicht bltykt, dat over het ge
heel genomen aldus de „Ned. Werkge
ver" het hoofdzakelijk de werklieden
zijn, die de grootste loonsverhoogingen
hebben ontvangen.
Het salaris van den directeur b.v. is van
1915 tot 1928 vooruitgegaan met0
terwijl het loon van de poetsers een ver
hooging aanwijst van niet minder dan 227
van de conducteurs van 125 enz.!
Ja die stijgingen ztfn werkelijk niet
gering. En wij willen niet beweren, dat
zij, oeconomisch bezien, in dezen tijd allen
ongerept gehandhaafd konden of kunnen
worden.
Maar: men kan ook bij de gegeven cijfers
een andere opmerking plaatsen! Zij leveren
óók een overtuigend bewijs voor de be
wering, dat in 1915 de hoogste salarissen
reeds heel behoorlijk waren, terwijl de
laagste loonen minimaal moeten worden
genoemd. Die cijfers laten óók zien, dat
er in 1915 een al te groote een diep
schrijnenda tegenstelling was in gelde
lijke belooning tusschen „hoog" en „laag"!
De directeur was wel in 1928 niet in sa
laris vooruitgegaan, maar hij genoot ook
reeds in 1915 een wedde van ƒ8.500. En
die conducteurs en poetsers, wier loonen
met zoo'n hoog percentage waren geste
gen, verdienden in 1915 resp. 800 en
520 per jaar. Van tien gulden moest het
gezin, klein of groot, van een arbeider
leven in een tijd, waarin er geen spra
ke was van crisis of malaise. Ziet, dat
waren toestanden, die om verbetering
schreeuwden. Ze kunnen misschien oeco
nomisch beschouwd goed en voorbeeldig
zijn, ze waren van christelijk standpunt
bezien inderdaad slecht en weerzinwek
kend. Wie dètèrop wijst, als op een
i d e a a L i» van ons, Christenen, geschei
den door een wel zeer diepe klove van
beginsel-verschil, van levens-beschouwing!
Het Eucharistisch Congres
te Buenos Aires.
37 NATIES ZIJN VERTEGENWOORDIGD
Dinsdag zal de Pauselijke Legaat aankomen
De plechtigheder van het Eucharistisch
Congres zyn reeds begonnen. Donderdag
J.l. werd in alle kerken van de Republiek
Argentinië een triduum gehouden, terwijl
ruim honderd-duizend vrouwen Vrijdag tot
de H. Tafel naderden.
Dinsdag zal de Pauselijke Legaat Kardi
naal Pacelli in een plechtige processie wor
den afgehaald, waarna de Kardinaal-Legaat
zich naar de kathedraal zal begeven,
Ruim één millioen pelgrims zul
len aan de plechtigheden deel
nemen.
Buenos Aires heeft zich gereed gemaakt
om de ruim één millioen pelgrims uit alle
oorden der wereld te ontvangen. Verschil
lende Eucharistische Congressen werden
door talrijke naties bijgewoond, doch nooit
tevoren hebben zoo talrijke vreemdelingen
aan de voorbereidende werkzaamheden van
het Congres deelgenomen. Ongetwijfeld
zal dit 32e Congres meer internationaal
zijn, dan zij ooit syn geweest.
De verschillende sub-comité'a hebben
handen vol werk, om het uitvoerend co
mité ter zijde te staan.
Er zijn maatregelen getroffen, dat iedere
nationaliteit aan het Congres zal kunnen
deelnemen en haar zijn afzonderlijk plaat
sen toegewezen bü de plechtigheden.
Het Huisvestingscomité heeft eveneens
zorg gedragen voor de levensmiddelen-le
verantie aan de deelnemers, van wie een
groot aantal op de schepen zal blijven. De
havens liggen in het centrum van de stad
zoodat de verschillende kerken gemakke
lijk bereikt kunnen worden.
Onder het uitgelezen gezelschap pries
ters, die aan het Congres deelnemen be
vindt zich ook de Aartsbischop van Ma
nilla, in wiens residentie het eerstvolgen
de Congres zal worden gehouden. Hij wordt
vergezeld door vijf andere bisschoppen van
de Philippijnen.
Bijzonder welkom zal een bijzondere
delegatie zijn, die de reis vanuit Indo-
China heeft ondernomen en Mgr. Louis
Gaillard, Aartsbisschop van Tours, die een
relikwie met zich mede brengt van den
H. Martinus, den Patroonheilige van Buenos
Aires. De Aartsbisschop van Buenos-Aires
Mgr. Copello jieeft iedere nationale sectie
oen kerk toegewezen waar hij persoonlijk
de vlaggen gaat wijden.
De vlaggen zullen in de processies mee
gedragen worden en zullen eventueel rond
het altaar in het Palermo-park worden op
gesteld, wanneer de Pauselijke Legaat aan
het einde van het Congres de Pontificale
Hoogmis zal opdragen.
De plechtigheden door de radio
uitgezonden.
Gedurende de Congresdagen zullen drie
radio-uitzendingen plaats vinden. De eerste
op Woensdag de openingsdag, wanneer een
kinderkoor van 500 jongens en meisjes li-
turgische liederen zullen uitvoeren. Deze
eerste uitzending heeft plaats om 9 uur
n.m. (Amsterdamsche tijd 2.20 uur).
Om 4 uur in den namiddag van den vol
genden dag wordt een plechtig Lof uit
gezonden, dat gecelebreerd wordt door den
Aartsbisschop van St. Louis, Mgr. Glennon.
De derde uitzending heeft plaats op den
sluitingsdag Zondag 14 October, om 9 uur
nm. zal de Pauselijke legaat Kardinaal Pa
celli een toespraak houden.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
UTRECHT EN DE „OUDE" SPELLING
Utrecht handhaaft krachtens besluit van
B. en W. op de gemeentelijke onderwijs
inrichtingen de spelling van De Vries en
Te Winkel.
Naar aanleiding van dit besluit had een
socialistisch raadslid een interpellatie aan
gevraagd, die oorzaak ls geworden van
een langdurige discussie.
Wethouder De Boer, de wethouder van
Onderwijs, betoogde, dat de school de leer
lingen op de beste wijze moet bruikbaar
maken voor de samenleving. En B. en W.
meenden, dat door een verplichte invoering
van de speling-Marchant de belangen van
de leerlingen niet zouden worden gediend.
Als deze spelling algemeen wordt, zullen
B. en W. zich bij. den toestand moeten
neerleggen. De voorzitter, burgemeester
Ter Pelkwijk, stelde er prijs op, te ver
klaren, dat het geheele college achter den
wethouder van Onderwijs staat.
Een motie, uitsprekende de wenschelUk-
heid, om op de gemeentelijke onderwijs
inrichtingen de spelling-Marchant in te
voeren, werd verworpen met 18 tegen
14 stemmen.
In verband met het bovenstaande wil
len we even de aandacht vestigen op een
betoog van mr. dr. L. J. C. van Gorkom
in het Dagblad van Noord-Brabant, die de
vraag stelt:
„Maar hoe kan een verstandig redelijk
mensch wennen aan het volstrekt n-looze
proza van het compromis-Marchant, waar
van de stijlloosheid letterlijk omhoog spuit
als de modder uit een weg met kuilen.
Hoe kan hij wennen aan de verwaarloo-
zing van het woordengeslacht, als de on
derscheiding in het woordengeslacht bij
een eenigszins bezonnen en beschaafd
taalgebruik springlevend is?
Hoe kan hij wennen aan het gelijkma
ken van den normalen adjectiefvormen-
den uitgangs-sch met den normalen adver-
bialen uitgang-s, wanneer het verschil in
de logisch-grammatische functie door de
oude spelling zoo voortreffelijk en pae-
dagogisch waardevol werd vastgelegd en
geaccentueerd tot heil van onderwijs en
taalgebruik?
Het is vooral op dit punt, dat de onge
rijmdheid der Marchantsche compromis
regeling ten hemel schreit.
We zouden moeten wennen aan een
schriftbeeld als dit: de Russisch-Chinese
grenskwestie. En men stelle zich dit voor
in de kop van een dagblad-artikel of van
een winkelraambulletin met groote Ro-
meinsche kapitalen: DE RUSSISCH-CHI
NESE GRENSKWESTIE.
Zullen we wennen aan een voorbeeld
als „krijsen" en „ruisen", waar de oude
schrijfwijze toch zeer zeker ook deel had
in de levende werking van het begrip? I
Zullen we wennen aan het wegvallen
der waardevolle differentiatie als tusschen
„bos" en „bosch", „tas" en „tasch", „as"
en „asch", „was" en „wasch", „wassen" en
„wasschen", waarbij de zoo veel gesmade 1
..grammaire raisonée" der negentiende i
eeuw zeer verstandig werk had verricht? i
Welk verstandig en beschaafd mensch
went aan slecht doordachte nivelleering?" i
BUITENLAND.
Opstand ln de Noordelijke provincies van
Spanje. (3de blad).
Stormen over Azië. (Buitenl. Berichten,
3de blad).
BINNENLAND.
Heden b de spoorlijn GoudaAlphen
officieel geopend. (3de blad).
Moordaanslag op dansleeraar te Zwolle.
(Gem. Ber. 4de blad).
Jacht op smokkelaars, waarbij een man
ln het been werd geschoten. (Gein. Ber.
4de blad).
ONWEERSBUIEN VOLGEN DEN STORM
Waarschijnlijk tengevolge van een ster
ke afkoeling in de hoogere luchtlagen ont
wikkelde zich Vrijdagnamiddag plotseling
een onweerstoestand. Laat in den namid
dag kon men waarnemen, dat de stapel
wolken naar boven toe begonnen door te
breken. Al spoedig vielen de eerste slagen
en kwam omstreeks het vallen van den
avond een vrij zwaar onweer uit het Wes
ten op, dat met tal van electrische ont
ladingen en regen voorbij en naar het
Oosten trok.
Zulke onweders behooren bij de najaars
stormen en behooren tot het op zichzelf
staande type der stormonweders, betrekke
lijk kleine, geheel zelfstandig voorttrek
kende buien, die menigmaal trefgevailcn
veroorzaken.
Het stormachtige weer heeft zich nu
over het grootste gedeelte van N. Europa
uitgebreid. De stormdepressie bereikte
vooral Donderdag en Vrijdag een groote
intensiteit en uitgebreidheid, die tot zwaar
stormweer op de Noordzee heeft geleid.
Met deze storm, de tweede binnen korten
tijd, die over de Noordree en omgeving
heeft gewoed, ia het najaars-stormseizoen
begonnen.
BINNENLAND
TE NOORDWIJKERHOUT.
912 Oct. Gehuwde Dames10.
1619 Oct. Meisjes boven 17 Jaar 6.50
2023 Oct. Heeren Middenstand 10.
36 Nov. Heeren Kerkzangers 6.50
69 Nov. Meisjes boven 17 jaar 6.50
1013 Nov. Mannen 6.50
1316 Nov. Jonge Mannen 6.50
1720 Nov. Mannen 6.50
2023 Nov. Heeren L.T.B10.
1114 Dec. Heeren L.T.B10.
1518 Dec. Mannen 6.50
1821 Dec. Jonge Mannen 6.50
R. K. HANDELSHOOGESCHOOL.
Dinsdag as. zal dir. A. B. A. van Kotel,
die nieuw benoemde Hoogleeraar in Be
drijfsleer, in zonder he id het Financiewezen
der onderneming en de toegepaste Bcdrijfs-
huishoudkunde aan de R. K. Handelshooge-
school, Hoogeschool voor Economische en
Sociale Wetenschappen te Tilburg zijn in-
auguireele rede houden.
Deze plechtigheid, waarbij alle belang
stellenden worden uitgenoodigd, heeft
plaats om 4 uur in het Auditorium van hot
Conservatorium der R. K. Leergangen, Bos
sche weg 438.
HET DURE GAS.
Te Haarlem 1300 afsnijdingen aangevraagd.
De verschillende bestuurders bonden te
Haarlem hebben een gecombineerde verga
dering gehouden, waarin besprekingen ge
houden zijn voor het verrenden van een ge
zamenlijk adres aan B. en W. en aan den
raad, ten einde verlaging te verzoeken van
de tarieven voor enkele producten, afge
leverd door de gemeentelijke bedrijven.
Vooral zal worden aangedrongen op spoe
dige verlaging van het gas- en watertarief.
Betoogd werd, dat reeds 1300 afsnijdin
gen van hot gas over den muntmeter zijn
aangevraagd, omdat de belatighebbendsn
niet langer in staat zijn, gebruik te maken
van het dure gas. Er werd ook critick uit
geoefend op de wijze waarop het waterver
bruik in rekening wordt gebracht.
CRISISBOTERMERK.
De Crisis Zuivel Centrale maakt be
kend, dat voor de week van 714 Octo
ber de prijs van het Crisisbotermerk en
van de vervoervergunning van buitenland-
sche boter is vastgesteld op 1.
Nederl. Groenten- en Fruitcentrale.
Aan de veilingsvereenigingen is bericht,
dat door de Ned. Groenten- en Fruitcen
trale op de doorgedraaide z.g. pokkige aard
appelen, die tegen een vergoeding van
0.75 per 100 K.G. door de Centrale zijn
overgenomen, nog een toeslag zal worden
betaald van ƒ2.— per 100 K.G. voor deze
aardappelen geveild vóór 19 Juli en van
1.50 per 100 voor de pokkige aardappelen
geveild en overgenomen na 18 JulL
