RECTORAATS OVERDRACHT AAN
DE LEIDSCHE UNIVERSITEIT
BERICHT.
25ste Jaargang
MAANDAG 17 SEPTEMBER 193*
No. 7916
S)e £cldóclie0oii4<mt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dt ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij TooruRbrtaSaf
Toer Leiden U oant per weekU» per kwartaal
BI ome Agvntrn M cent per week Z.M per kw artaal
Franco per post t Z-»S per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zondogshlad is roer de A bonne 5 ver-
krügboar tegen betaling van M cent per kwartaal, bd
,11 matt ui I Afzonderlijke nummers ft cent, met
Gc-nhiotreerd Zondagsblad cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935. REDACTIE 15 tl
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone Ad vertentiën 30 cent per regd
Voor Ingezonden Mrdedeeilngvn wordt
het dubbele ven het tarief berekend.
TYLKFOONTJB8 ren ten hoogte 30 woorden, waarin be-
betrekkingen worden aangeboden ot gevraagd, huur ee
verhuur, koop en verkoop: LM
Prof, mr. D. v, Blom over het afgeloopen studie-jaar.
Schadelijke bezulnigingsactie. Het repeti
torenstelsel Het academisch tuchtrecht.
Hedenmiddag heeft in het Groot Audito- j
rium der Leidsche Universiteit de rector
magnificus prof. mr. D. van Blom de ge
bruikelijke overdrachtsrede gehouden en
de rectorale waardigheid overgedragen aan
zyn opvolger, prof. dr. W. van der Woude.
Aan deze rede is het volgende ontleend:
ZIJ, die heengingen.
De hoop, die verleden jaar te dezer ge
legenheid mijn ambtsvoorganger uitte, dat
mun ambtsjaar voor Universiteit en Vader
land voorspoediger dan het zijne zou mogen
zOn, is niet m vervulling gegaan. Het thans
verstreken jaar was andermaal een van
menigvuldigen rouw.
Spr. herinnert dan aan het overlijden van
H. M. de Koningin Moeder en van Z. K. H.
Prina Hendrik.
In tegenstelling met het College van Cu
ratoren. dat tot blijdschap van den Senaat
geenerlei verlies noch rampspoed te dragen
kreeg, is de Senaat zelf ook dit jaar weder
om zwaar bezocht geworden.
Herdacht wordt dan het overlijden van
de hoogleer aren dr. E. v. Oort, dr. P. Ehren-
fest, mr. H. B. Greven. dr. J. H. Kern, mr.
A. J. Blok en dr. L. E Gocster.
Niet de Senaat, wèl ons academisch on
derwas leed ernstige schade door het over
lijden van. den voordrachtkunstenaar L. A.
Anthing Vogel, die jarenlang onze studen
ten in de academiach-oude kunst der elo
quentie is voorgegaan.
Voorzoover te mijner kennis kwam heeft
de studentenwereld en heeft met haar onze
docentenwereld in het afgeloopen jaar twee
sterfgevallen van studenten te betreuren
gehad.
Wegens het bereiken van den zeventig-
jarigen leeftijd hebben de gewone hoog-
leerarcn dr. A. W. Nieuwenhuis. dr. F. A.
H. Schreinemakers en dr. N Ph. Tendeloo
met het aanbreken van dezen dag opgehou
den. gewoon lid van den Senaat te zijn.
Na de opvolging in de ontstane vaca
tures gememoreerd te hebben, maakte de
scheidende rector eenige opmerkingen over
het gebouw der universiteit
Een geschenk der Koningin.
Wat onze academische instellingen be
treft, aldus sprmoge ik beginnen met de
zaal. waarin wy ons thans bevinden. In den
loop des jaar? gewerd ons het vereerend
en heugluk bericht, dat H. M. de Koningin
het voornemen heeft, ze te verrijken met
een gobelin, thans in uitvoering by do
Haag?che Weefschool, naar een op Leiden
cn Leiden's omgeving geïnspireerde schil
derij van Hare hand. Van onze diepe erken-
telukheid voor dit nieuwe blijk van ver
knochtheid aan Hare en onze universiteit,
houde de Hooge Schenkster Zich bij voor
baat verzekerd.
Wij kunnen deze zaal niet mlvcn en zien
haar liefst zoo waardig mogelijk gestof
feerd. Dit neemt niet weg, dat zij niet in elk
opzicht als plaats van samenkomst bij plech
tigheden voldoet. Haar acoustick is niet
onberispelijk; gelukkig, dat deskundig ad
vies dc mogelijkheid van verbetering heeft
vastgesteld cn deze dus, hopen we. eerlang
te wachten is. Zij heeft echter nog een an
der gebrek, een tc gering oppervlak. Onze
universitas behoorde tc beschikken over
een ruimte, die niet dwingt, het overgroot*
deel van haar scholarcs den toegang te ont
zeggen.
Ons centrum intusschen blijve dit oude
gebouw, nsar behoefte verbeterd in den
soberen trant, die het eigen is.
Spr. bracht vervolgens eenige min of
meer belangrijke feiten uit de interne ge
schiedenis dor universiteit gedurende het
afgeloopen Jaar naar voren cn vervolgde:
Werk voor afgestudeerden.
De nood des tij da, voor pas afgestudeer
den en ook voor de onze vaak zeer nijpend,
heeft de Minister van O.. K. cn W. cn van
Sociale Zaken bewogen, een stichting ter
verruiming van werkgelegenheid voor aca
demisch ge vormden in het leven te roepen
Het kan van nut zfjn, ook hier nog eens vast
te leggen, wat deze instelling niet en wst
het wel beoogt. Arbeidsbeurs is zij niet en
toelagen van be*.eekenis zal zij niet kunnen
verstrekken. Zij ts geboren uit de overwe
ging. dat in ieder afgestudeerde een kapi
taal is belegd, afkomstig van verzorgers en
Dc aftredende rector-magnificua
Prof. Mr. D. VAN BLOM
Staat, waarvan het al erg genoeg is. dat hel
in menig geval zUn normalt rentt, in den
vorm van een normaal tractement. voorloo-
pig niet zal opbrengen, maar dat bovendien
geheel waardeloos dreigt te worden, door
dat gedwongen werkloosheid de verkregen
kundigheden bij gebreke van oefening te
loor doet gaan cn den werkloozen afgestu
deerde demoraliseert Dit kan worden voor
komen door tewerkstelling. Hierbij moet
aanstelling ter vervanging van normaal be
zoldigde krachten, wat het kwaad enkel
zou verplaatsen, uiteraard angstvallig wor
den vermeden. Wil deze. naar my voor
komt hoogst gelukkige, opzet slagen, dan
is er medewerk mg noodig van twee zyden:
van den kant dier afgestudeerden, die lie
ver niet of schamel betaald werk naar hun
kunde verrichten dan omlummelen, en van
den kant dergenen, die werk te vergeven
hebben, dat alleen hierom onuitgevoerd
bleef, wijl normale belooning tot nu van
zelfsprekend werd geacht, doch niet in uit
zicht kon worden gesteld Zie ik wèl. dan
kan deze instelling, behalve in den vorm
van geesteluk kapitaalbehoud «-n van mo-
reelcn steun aan naar arbeid hunkerende
afgestudeerden, baat brengen ook aan me
nige academische instelling en aan menig
academisch docent in al zulke gevallen,
waar de middelen ontbreken voor die hono-
reering. welke normaal en gepast ware.
voor werk dat wacht, maar door de crisis
dwars wordt gezeten.
Nood maakt vindingrijk. Sterk getuigt
ook hiervan dc organisatie van ons biolo
gisch onderwijs. In het laatste jaar is een
bijzondere leerstoel in de plantkunde ge
schapen, een lectoraat in dit vak in een
buitengewoon professoraat herschapen cn
een extraordinanaat in dc dierkunde, onder
combinatie met het directoraat van het Mu
seum van Natuurlijke Historie, in een ordi
nariaat omgezet: dc biologische docenten-
groep klom hiermede tot vjjf man.
Niettemin blijft dc nood schade aanrich
ten.
Schadelijke en niet te verant
woorden bezuiniging.
Reecis jaren hangt dc vacature in de wijs
begeerte des rechts Dat aan een academie,
die meer Juristen opleidt dan vele andere
samen, geregeld onderwijs in de rechtsfilo
sofie den studenten onthouden blijft, wordt
door het tijdsgewricht niet verontschuldigd.
Waarom het Prentenkabinet zoo decriyk
moet worden gehavend als in het voorne
men ligt, blijft in het licht der minieme be
zuiniging. hiermede verkragen, een raadsel.
De opheffing van de posten van hulp-
leeraar in het Javaanach en in het Malciich
zal. bij het groot aantal studenten in de Ver-
eenigde Faculteiten, te pynlyker worden
gevoeld nu de bescheiden vervulling in
deze onduldbare leemte, waarvan mijn
ambtsvoorganger kon melding maken, a
komen te vervallen. Oa het Umvcrsiteits-
fcmda. dat immer doet wat het kan. had
hier de helpende hand geboden; het moest
ermee ophouden, geluk het wellicht nog
meer bemoeien» met hulp aan ons oaetersch
onderwijs zal moeten staken. Desgelijks
wordt de werkingssfeer van bet Instituut
Kern door geldnood verengd Wij bevinden
ons hier op gebied, waar ons land een naam
tc verliezen heeft, die met luttel geida te
behouden ware.
De vakken der zoogenaamde A-facultei-
ten. waar in de per&oneele bezetting, niet in
de materieele bewerktuiging, geldelyk het
zwaartepunt ligt, zij brengen de duurte niet
in ons universitair bealel; hier bereiken een
paar duizend guldens wat elders een ton
nog niet vermag. HettDepartcmcnt van O.
K. en W. zou run i ..am waarluk niet scha
den en de wetenschadrdienen door bereid
heid. herziening van Aandpunt in de «ma
tige overweging te namen".
Na vervolgen* ««enige gelegenheden ge
memoreerd te hebben, waarbij de Leidsche
Universiteit zich had laten vertegenwoor
digen. constateerde apr. dat ook belangstel
ling van buiten meer dan eens werd onder
vonden. In dit verband maakte pcof. v.
Blom gewag van cenig» bezoeken en van
den geslaagde vacantie-cursu* voor Zuid-
Afrikaansche studenten. Verschillende der
deelnemers hebben besloten, nog eens naar
Leglen terug te kecren om er een tyd te
komen studeeren. Hoeveel sterker zou hun
toeloop nog kunnen worden, werd eindeluk
eens de vacature in het Zuid-Afrikaansche
recht vervuld!
De politieke status van Zuid-Afrika, aldus
apr. lokt begrijpelijkerwijs Afrikaander
studenten naar Engeland. Dit verschijnsel
hebben wij te aanvaarden. Hiernaast blyft
het ons goede recht en Jegens do groot-
nederlandeche cultuurgemeenschap onze
dure plicht, ons zoo te bewcrktuigen. dat
ook hier dc Afrikaander een afgeronde stu
die. gelijk hu die behoeft, volbrengen kan.
Er zUn evenwel, die wèl aan studie hier
te lande, niet aan ©ene met doctoraal besluit,
behoefte gevoelen. Dezulken vielen tot dui
ver luazchen schip en kV, op hen was niet
gerekend in dc organisatie van ons onder-
wijs-gehoel. En met hen stonden andere
buitenlanders op èén iyn Nu kan, sinda het
Nederlandseh de voertaal van ons hooger
onderwijs is. het hi*; omen studeerrn van
vreemdelingen groeten omvang niet moei
nemen, al zijn er wet« i schappen, waar men
niet zoozeer in woorden als in «Ufers en
formules denkt, die internataonaal verstaan
baar zijn. Toch is het var beteeken a. alle
in dit opzicht nog bestaande mogelijkheden
tot haar recht te laten komen. Een naar mi)
voorkomt gelukkige stap ia in den loop van
dezen cursus gezet door het ontwerpen van
een testimonium, besten 1 voor vreemdelin
gen. die hier eenigen tyd ernstig weten-
M-happelyk werkzaam zijn geweest zonder
evenwel examen te hebben afgelegd.
De schuchtere student.
Ik kom. lest best, tot onze studenten.
Kennen wy hen? Zeker zyn er leemten
in onze kenn»; !h de groote faculteiten
komt van het persoonlijk contact minder
dan in de kleine terecht en welke faculteit
mag nalaten, maar grootte te streven?
Toch hangt veel af van dat contact
Samen-werken, in den echten zin des
woords. moet het ideaal zyn.
Men zegt wel eena van onze studenten,
dat zU soms wat vrypostig zyn; ik zou veel
eer zeggen, dat velen hunner behept zyn
met een bedcnkciyke mate van schuchter
heid. die hierén bijvoorbeeld uitkomt, dat zy
den weg naar het professorale spreekuur
maar niet vermogen te vinden; en daar
kunnen toch soms in een paar minuten hin
dernissen in het studieleven van studenten,
en bijwylcn ook wel andere hindernissen,
worden opgcAiimd voorgoed.
WJJ, van onaen kant. stellen ons niet op
oen voetstuk, als we ons vsn oordeel ver
klaren. dat zulk contact den studenten
winst belooft, want voor ons is het gewin
niet kleiner: ik weet geen ambt. dat beter
dan het onze. met zijn geregelde aanraking
tuaschrn oud en jong. rijn dragers tegen
geestelijke verkalking behoedt.
Het rrpeUtorensteUrl.
Met deze opmerkingen is Intusschen de
brug tuaschen hooglecrarcn en student«n
wèl geprezen, maar nog niet gelegd. Wy
moeten ons blyven bezinnen op wat er te
doen zy om ze uit te bouwen tot zoodanige
breedte en sterkte; dat zy allen dragen kan.
die van het lichaam der Universiteit deel
uitmaken. En hiertoe kan ook noodig zyn.
dat scheidende dementen worden verwij
derd. Echter niet verwijderd zonder meer.
Ik doel hier op het instituut, dat zich meer
dan èéne faciliteit, tuaschen hoogleeraar «-n
studenten m, onmatig heeft ontwikkeld,
waarvan het een klein kunstje is. kwaad te
spreken, maar lastiger, het de plaats, die
het toekomt, aan te wyzen. Want ook van
dit instituut ge begrijpt allen natuurlyk.
dat ik het over de repeb'oren heb Is
waar. dat zUn beslaan althans begin van
bewijs van zijn recht op bestaan nhoudt
Het zou zich niet hebben ontwikkeld, als
het aart een bepaalde studenten-behoefte
niet voldeed; dat het dien wasdom heeft be
reikt, dien velen geneigd zijn met onver
holen misprijzen een woekerachLgen groei
Dc nieuwe rector-magnificu*
Prof. dr. W. VAN DER WOUDE.
te noemen omdat het vaak meer d
dan leert, eer aanleg verstikt dan leidt, wyst
op een constructie-fout m ons onderwijs.
Een aantal studenten general taeeren
geeft hier gelukkig geen pas. maar gering
het aantal niet voelt, leiding te bphoe-
ven, en meent doze beter by anderen dan
by zyn professoren te kunnen vinden Voor
zooverre inderdaad niets dan draasuur
word', begeerd, zal hol kwaad onuitroei
baar blyven. zoolang niet een in de prac-
tijk ondoenlyk scherpe uitechifllng onder
de aankomende studenten ons vsn die mis
bare alumni zal hebben bevryd Doch voor
zooverre die hoogere soort leiding wordt
gezocht, dte ook wy ona ten doel stellen, is
het de uiterste moeite waard, te trachten
het euvel meester te worden. Went «en
euvel blijft het. dal aan naar qualiteit
uiterst geschakeerd geheel van docenten-
zonder-brevot een stuk opleiding ln handen
wordt gelaten, waarvoor de Universiteit
met haar gebrevetteerde docenten ten slotte
de verantwoordeiykheid draagt.
De gewraakte toestand is: godeolteiyke
uitschakeling van hoogleerarm en lectoren,
wien nog het examinee ren. dlkwyls het her
haald examineerefl, der repetitie-producten
verbluft. Zoolang niet de werkkracht van
het offickeele docentencorps vermenigvul
digd zal zyn, wst enkel mogeiyk ware langs
den weg van uitbreiding van het corps,
waaraan voorshands geen denken ia, zoo
lang is te kiezen tusschen twee denkbaar
heden. De eene is: het rc-petltorerhap uit te
branden: zy is verwerpelyk en dit niet al
leen omdat zy pr act lach onmogelyk ia. óók
omdat deze zuiver negatieve reactie, indien
wèl mogelyk en geslaagd, een wezenlijk
ledig zou achterlaten zonder mogelykheid.
dit te vullen; maar vooral omdat deze ruwe
methode veel goods zou verdelgen; er zyn
ook voortreffdyke repetitoren; de studen
tenwereld kent allicht hunne namen beter
dan wy De andere denkbaarheid is: het re-
pctitorachap in hot officieel geheel van ona
fsderw-ys op ©enigerlei wijze in te schake
len. Ook deze oplossing u allerminst een
voudig. ik ontveins mij dit in ge«*nen deele.
van faculteit tot faculteit zal zy wellicht
moeten verschillen: naast de geykte repeti
toren geijkt door wie? en naar welken
maatstaf? zal men de beunhazen behou
den; de salaricertng kan een netelig punt
worden, ook als 'a lands penningen niet
worden aangesproken doordat men den re
petent zyn lessen blijft laten betalen. Maar
«en ander pad om uit den besta and en toe-
»tand bevryd te worden zie ik niet cn dit
pad la by mUn weten nog nooit behoorlyk
«■n teneinde toe verkend.
Een nieuwe vondst is deze gedachte niet,
zy zweeft sinds Jaren in de academische
lucht; stellig is zy reeds eerder gegrepen en,
allicht beter dnn ik het vermocht, onder
woorden gebracht. Ook vlei ik mij geen
oogwenk met dc hoop. dat heropwekking
van belangstelling voor het vraagstuk het
aanstonds zijn oplossing nader zal brengen.
Maar het is naar mUn overtuiging een van
die vraagstukken, die ons met mogen los
laten en die af cn toe uitdrukkeiyk moeten
worden gesteld.
Het mantal studenten.
Tk sprak daar straks van leemten in onze
kennis van de studentenwereld. Eene dezer
u ook, dat eigcnlyk niemand nauwkeurig
weet te zeggen, hoeveel studenten er zyn:
.student" is een onvast begrip.
De statistiek der inschry vingen is eenvou
dig genoeg. Zy leert ons. dat dit Jaar de
toeneming tot staan is gekomen; tegenover
net totaalcijfer 2778 vsn verleden jaar.
waaronder 692 vrouwelijke studenten, staat
thans het getal 2771, waarvan 664 vrouwen;
dat der voor de cerate maal ingeschrevenen
w as 647, ui 645
Deze statistiek evenwel Is niet voldoen-
'ie. Een student, die zich een Jaar niet laat
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De toelating van KovJet Rusland tot den
Volkenbond 3de biad).
Duitarh Evangelische blaachop gear horst
(2de blad). -
BINNENLAND.
Bijeenkomst leiders Kalh Jongens Cen
trale aid. Juvenaat- (4de blad).
Opnieuw tijdelijke o par horting vaccina-
tir-plirhL (4de blad).
Zaterdagavond werd op den onbe«raak
ten overweg bij IVarmenhuizen een auto
met vier Inzittenden door een tram gegre
pen en vermorzeld. Drie Inzittenden, de
wielrenner» Klaas van Nek Jr., J. Kern-
den» en K. Iloeven» werden gedood, de ma»-
wur A. Kldel gewond. (Gcm. Der., 2de
blad en Sporlbiad).
Nog een doodr en twee gewonden bij
botaing op onbewaakte overwegrn. (Gem.
Ber., 3de blad en Laatalo Der
De blik»em veroorzaakte Zaterdagnacht
verschillende branden. (Uem. Ber 2de
blad).
De rertoraataoverdracht der Leidsche
Universiteit, (late blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
Zij «Jic riek vanaf badan .ïhon-
necin op ,.l )L I.LI1)S( III!
COURANT "ontvangende nog
vcrfchljncndc nummer» voor
1 October gratii.
Dc Administratie.
inschrijven, maar wèl studeert en aan het
studjolcvcn deelneemt, la naar redelyke op
vatting bona fide student. De inschry ving»-
statistiek echter kent hom niet en mag hem
met kennen. Gelukkig is er een andere sta
tistiek. die een ruimeren cn waarlyk niet
alechlercn maatstaf aanlegt; het ia die,
welke wy aentrcffcn In dc rorpealmanak-
ken en welke ik. ook al ia hier niet de
strengste waarborg van nauwkeurigheid
gegeven, niet aarzel, een welkome aanvul
ling van de officieele statistiek te noemen
I)e ln December 1933 verschenen almanak
van h«-t Lctdsch Studenten Corps komt hier
tot 3699 studenten, verdeeld in corspleden,
vrouwelijke studenten en niet-corpsleden.
Nssr men uit vergelyking met de inschry-
vingsststistèek ontweert (de vergelyking ia
niet geheel zuiver, wsnt deze laatste loopt
door tot het eind van den cursus), is het
aantsl niet-ingeschreven studenten belang
rijk. ruim 900, dit is van het totaal aantal
studenten by na èón vierde (24 9%), vsn
het aantal wel ingeschrevenen haast éèn
derde (23 1%)
Ook over een ander belangwekkend ver-
arhljniri, het spoorstudenten dom. verstrekt
de corpsalmanak gegevens' bulten Leiden
'*n OrptgMst woont niet minder dan 323%
«Ier studenten in totaal, voor de niet-corps-
leden dit percentage 64 3. voor de vrou
welijke studenten 46 2, voor de corpsleden
j 203 Het verschijnsel naar men ziet. te wijd
I verbreid De onmiddellijke nabijheid van
Den Kaag verklaart hier veel. Verklaren
hter ts nog niet rechtvaardigen en geluk
kig acht ik het verschijnsel in dezen om
vang niet; een academiestad behoort voor
*'.ud< ntcn meer te zyn dan een plaats, waar
