DE FINANCIËN DER PLATTELANDS
GEMEENTEN.
Z5ste Jaargang
ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1934
No. 7897
DE ABONNEMENTSPRIJS be<ku(l bj TOroitrt.lm,
Voor Leiden 10 omt per week!Ji per kwartaal
By onae Agenten 20 cent per week LM per kwartaal
Franco per poet 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad li toot de Abonné's var-
knjgbaar tegen betaling van M cent per kwartaal, by
voorurtbctalir g. Afzonderlijke nummers S cent, met
GeHlurtreerd Zondagsblad t cent.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPE1NGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 93S, REDACTIE IS II
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. U
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAACTi
Ge Wona Advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingraonden Mededeelingvn wordt
het dubbele van hM tarief berekend.
TV1.FFOONTJEJI van ten hoogste 20 woorden, waarin be-
botrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur «Q
verhuur, koop en verkoop: 50
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF
BLADEN W.O. GEILL. ZONDAGS
BLAD.
V Het Is geen politiek
„De priesters moeten niet aan politiek
doen". Volkomen juist, indien men
bedoelt priesters in hun optreden als zoo
danig èn onder politiek verstaat het IJve
ren voor een bepaalde op loosing van een
staatkundig vraagstuk, terwijl ook een an
dere oplossing van dat vraagstuk niet strij
dig meg worden geacht met de Katholieke
beginselen, en, objectief beschouwd, met de
Katholieke belangen.
De priesters, als zoodanig, moeten niet
doen aan politiek in dezen zin.
Maar de priesters doen niet san politiek
(in dezen zin) als zij, als zoodanig, er voor
strijden, dat ook in de Staatkunde wor
den nageleefd de Christelijke rechts- en
zedenwetten; als zij er voor waken, dat de
Katholieken niet door onderlinge verdeeld
heid in hun politieke organisaties da Ka
tholieke belangen in gevaar brengen.
Wij willen in dit verband dteeren wat
de Duitse he Bisschoppen zeggen over Ja-
menging in de politiek".
Zooals men weet, heeft het Duitsche
episcopaat, toen het den 7den Juni JX op
het graf van den H. Bonifacius te Fulda bij
een was, een herderlijk schrijven gesteld,
dat den volgenden Zondag in alle kerken
van Duitschland zou worden voorgelezen.
Deze voorlezing heeft niet plaats gehad.
Volgens velen, wijl het Duitsche episco
paat bij de gunstige wending, welke de
Berlijnsche besprekingen over de practi-
sche toepassing van het concordaat geno
men zouden hebben, den gang van zaken
wilde afwachten.
Volgens anderen echter zou de Duitsche
regeering de voorlezing van het herderlijk
schrijven verboden hebben, met de bedek
te bedreiging, dat niet-naleving van het
gebod een verscherpte houding tegen de
Kerk, maar vooral jegens de Katholieke
Jeugdorganisaties ten gevolge zou hebben
gehad. Welke intusschan toch niet achter
wege is gebleven.
Voor deze laatste lezing spreekt onder
meer het feit, dat de brief der Bisschoppen
op meerdere plaatsen door de autoriteiten
in beslag werd genomen.
Intusschen is het Bisschoppelijk schrij
ven toch in buitenlandsche bladen gepubli
ceerd geworden.
De Bisschoppen verzetten zich in dit
schrijven om tegen de vaak tegen hen in
gebrachte beschuldiging, dat zij zich met
de politiek bemoeien:
„In hst bewustzijn van onze godsdien
stige zending en van de verplichtingen van
ons heilig ambt wijzen wij deze misvat
ting van onze daden af.
Het is geen politiek, het geloof in Ood
als het fundament van elke ordening op
aarde te verkondigen en te verdedigen.
Het is geen politiek, getuigen!s af te
leggen voor Christus, den Verlosser der
wereld.
Het is geen politiek, de eeuwige zeden
wetten der menschheid. de heilige tien ge
boden Gods en de door God gewilde rechts
orde te verdedigen.
Het is geen politiek, dwalingen van aen
heidensch begrip af te wijnen, en er aan te
herinneren, dat het duel en de mensuur
door goddelijke en kerkelijke wetten ver
boden zjjn.
Het is geen politiek, zich ln Christel Uks
naastenliefde over hen te ontfermen, die
zonder eigen persoonlijke schuld door een
ommekeer der toestanden in nood en be
nauwenis zijn gekomen en zelfs vaak on
rechtvaardig in eer en goeden naam bena
deeld zijn.
Het is geen politiek, ruimte en mogelijk
heid voor een werkelijk christelijke vor
ming en opvoeding voor de afzonderlijke
levensstanden en vooral voor de jeugd op
te eiachen."
Deze duidelijke woorden van het Duit
sche Episcopaat kunnen ook in ons land
voor sommigen nuttig zijn.
WERKEN VOOR STEUN.
Contraprestatie en werk
verschaffing bezien van
moreele en finan-
cleele zijde.
(Ingezonden)
In verschillende artikelen ia den laat-
sten tijd gewezen op het belang van contra
prestatie voor de financiën der gemeente,
omdat nu eenmaal de tegenwoordige tyd
de gemeenten dwingt tot bezuiniging, waar
maar mogelijk.
Het financieel voordeel voor de gemeente
van contra-prestatie boven werkverschaf
fing in Juiste cijfers uit te drukken ia niet
beet mogelijk, omdat een vaste basia van
vergelijking bezwaarlijk kan worden ge
legd. omdat het leggen van een basis wil
lekeurig moet zijn en daardoor Jegens de
wcrklooze arbeiders onbillijkheden worden
begaan, onbillijkheden, die door werkver
schaffing worden verwekt tegenover de
hoogste steuntrekkers, terwijl dat weder
voor het moreel van de lagere steuntrek
kers niet bevorderlijk is.
Wsar toch vergunning voor Invoering
van contra-prestatie niet of zeer moeilijk
van het Departement van Sociale Zaken te
verkrijgen is, moet da gemeenta wel, ten
koste van onnoodige financieele offers, haar
toevlucht nemen tot werkverschaffing, wil
men tenminste verschillende werken van
openbaar belang niet totaal verwaarloozen.
Groot bezwaar ls. dat by werkverschaf
fing alleen dan Rijkssubsidie ln de loonen
gegeven wordt, wanneer het karakter van
het werk niet als gewoon onderhoud
wordt beschouwd, doch als buitengewoon,
nieuw of constructief werk.
Wijl bij werkverschaffing de keuiw uK de
werkloozen, uit financieele voordeel voor
de gemeente zal gedaan worden uit da
hoogst# steuntrekkers, komen de lagere
steuntrekkers niet of hoogst zelden in san-
merking om de eenvoudige reden, dat een
keuze uit de laatstbedoekien het geldelijk
offer der gemeente doet verhoogen, maar
daardoor wordt dan ook het moreel goede
van den arbeid, boven het financieel voor-
deelige, aan deze groep onthouden, terwijl
de ar bei ds lust aan da tewerkgestelde, hoog
ste steuntrekkers ook niet bevorderd wordt,
om het betrekkelijk kleine verschil voor
hen van het werkverschaffingsloon boven
de door hen genoten steunbedragen.
Hat volgende voorbeeld moge mijn be
doeling duidelijk verklaren.
De gemeente heeft een werkje uit te
voeren, waarvoor aan loonen zal zijn uit
te keeren 2500.
Er zijn in de gemeente een 100-tel steun-
tTekkcn wier steun loopt van 8.tot
18.per week, zulks voornamelijk ver
band houdend met de hoegrootheid van hun
gezin.
Het werkverschaffingsuurloon in de ge
meente is 32 cent, zoodat, by aen 48-urige
werkweek er 182 man-weken zijn te ver-
loon en.
Het goede gebruik brengt mede, dat da
vaders van de grootste gezinnen, om het
persoonlijk voordeel, het eerst voor tewerk
stelling bij de werkverschaffing worden
aangewezen, ma ar dat is tevens financieel
het voordeeligst voor de gemeente, omdat
het verschil tusschen het weekloon en het
bedrag van den steun per week het geringst
is.
Bij werkverschaffing ontvangt een wcrk
looze per week 48 X 32 ct. is f 18.38, ver
minderd met 30 ct. als zijn aandeel in de
premie voor ziekteverzekering, ia netto
18 08.
De gemeente moet hier nog bijbetalen
voor ir>ogenaamde sociale verzekering, per
week 90 ct. voor ziekteverzekering en 80 ct,
voor rentezegel of te wel ongevallenpremie,
zoodat voor een tewerkgesteld wordt be
taald per week 15 08 0 90 0 80 -
18.58. Wanneer men nu aanneemt, dat aan
de tewerkgestelde werkloozen gemiddeld
betaald werd voor steun 12 05, dan kost
werkverschaffing per man en per week
meer 4 50, waarvan de tewerkgestelde
boven rijn steun ontvangt 15.08 12 03
3.— per week. Ieder die ln de prak
tijk van de werkloosheidsvoorziening staat,
ondervindt wel. dat over het algemeen voor
3.meer dan het gemiddeld steunbedrag
een volle week niet steeds met volle sr-
beidslust gewerkt wordt, omdat de te werk-
gestelden htm lotgenooten in den steun
al ontvangen d>e dan ook om hun gezins-
sterkte minder steun in 't geheel niet
zien werken.
Zou de gemeente ook de lagere steun
trekkers wat toch ook niet onredelijk
zou zijn aan het werk zetten, hier beter
gezegd het genot geven te mogen werken,
dan zou dit dc gemeente heel wat meer
kosten. Neem het gemiddelde van de lagere
steuntrekkers op 8.dan zou deze steun
trekker er per week beter van worden
15.08 8.— T.maar de gemeente
zou dit moer kosten per man-week 7.—
/0 90 /0 60-/ 8.50. Ieder bcgrypt
wel, dat bij den berooiden toestand van da
gemeentekas, de gemeente zich deze weel
de niet kan veroorloven.
De lagere steuntrekkers zijn dus wel uit
gesloten van de werkverschaffing, aan deze
groep wordt dus, behalve de financieele
voordeelen, het moreele goede wat in ar
beid is gelegen, sis reeds hiervoor gezegd,
onthouden.
Al deze scheeve verhoudingen, alle na
doelen voor de gemeente, alle nedeclen fi
nancieel en moreel voor den arbeider val
len weg, wanneer het Ryk da gemeente
vryhetd geeft, de werken in contra-pms-
talie uit te koeren. Hoe is dan de toestand?
Zeer eenvoudig.
Ieder steuntrekker, die voor contra-pres
tatie wordt aangewezen, ziet xyn steunbe
drag verhoogd met 10%; zoovele malen als
zyn woeksteun deelbaar is door 32 ct. is hy
verplicht 1 uur te werken. Alk steuntrek
kers, zoowel de laagste als de hoogste, ko
men aan de beurt, allen worden gelijk ge
steld, van bevoorrechting of achlerzetting
is geen sprake, de werklust wordt aange
moedigd bij allen, elke arbeider krygt de
voldoening ook nog nuttigen arbeid voor
de gemeenschap te verrichten en krijgt het
besef, dat zijn steun loon voor arbeid wordt.
Moga dan de zoo enge an bezwarende be
paling. dat de aard van het werk geen ge
woon onderhoudswerk mag zijn, spoedig
vervallen, want, blijft deze beperkende be
paling staan, dan zal In vele gemeenten
veel onderhoudswerk verwaarloosd worden,
wat zich later zal wreken. Men moge beden
ken, dat de gpmccntebegrooiing geen of
geen voldoende gelden voor behoorlijk on
derhoud kan beschikbaar stellen
Het moge laten werken voor steun, ook
voor onderhoudswerken, brengt stellig gel
delijke voordeelen voor de gemeente, maar
ook voor hst Ryk en vast staat ook, dat de
hierdoor verkregen voordeelen weder
dienstbaar zullen worden gemaakt aan an
dere sociale zorgen der gemeente, en deze
zün in dezen tyd veis; deze voordsalen
komen dus weder ten bate van de werk
loozen en andere noodlijdenden in de ge
meente.
Tot slot een nadere voorstelling ln cijfers,
gebaseerd op het hiervoor bedoelde work
van t 2500
Uitgevoerd bij con tra-prostatie (werken
voor steun) tegen een loon van 0 32 per
uur. kost dat werk dan 2500
Uitgevoerd by werkverschaffing, waarby
het uurloon ook op 32 ct wordt gesteld,
kost dit work, in t geval dat de hoogste
steuntrekkers, n 1. die met een gemiddel
den steun van 12 05 per week. worden
aangewezen, aan de gemeenschap meer dan
da anders te betalen steun, «ooals hierboven
reeds is aangeduid. 182 x 4 50 729.—.
Uitgcverd by werkverschaffing met te
werkstelling van de 1 aapte steuntrekkers,
met een gemiddelde steun vsn 8 kost
dit zelfde werk san de gemeenschap meer:
162 8 50 - 1377
Hoe worden die verschillen wel by groo-
tere werken?I
Gezien deze cUfera en gelet op voren
staande beschouwingen ligt da conclusie
voor de liand, dat da z.g. contra-prestatie
en voor de gemeenschap èn voor den arbei
der de voorkeur verdient.
Nu ral men kunnen tcgenvoaren. dat by
werken voor den steun de sociale verzeke
ring wegvalt, maar niemand zal durven be
weren. dat de gemeente zich aan den plicht
van sociale zorg onttrekken zal. wanneer
onverhoopt ziekte of ongeval zich voordoet;
het werk wat ls te verrichten la over het
algemeen wel zóó eenvoudig, dat da ge-
mernte die risico wol voor zich kan nomen,
temeer toch waar de werkloozen. die uit
sluitend op steun zyn aangewezen, by ziek
te en ongeval toch door de gemeente moe
ten en worden geholpen Bovendien, wan
neer de gemeente daar heil ln ziet. kan zij
oen vrijwillige vereokermg voor de men-
ochen. die in contra-prostaue werken, wel
by eonige maatschappij sluiten.
Ssssenheim, 23 Augustus 1934.
GOUVERNEUR.
De verrekening van de
lager onderwijskosten
tusschen de diverse
gemeenten
door
A. A C. M. VAN IERSEL
Burgemeester van Noordwljkerhout.
xxvm.
Er rijn welhaast in alle plaatsen kinde
ren op school van buitengemeenten. Die
kinderen betalen schoolgeld in de gemeen
te. waar zU schoolgaan, maar met dat
schoolgeld zUn sis regel de kosten dezer
gemeente niet gedekt, vooral niet ln den
te gen woord) gen tyd. nu door groots cate-
goriën van kinderen geen schoolgeld wordt
betaald.
Toch behoeft geen enkele gemeente toe
te geven op het onderwijs, dat san kinde
ren van buitengemeenten wordt verstrekt,
wel kan zij er op verdienen, zooals wij
straks nader sullen zien.
Onderscheid moet ten deze worden ge
maakt tusschen openbaar en bjjton-
der lager onderwijs.
Herhaaldelijk komt het voor, dat kin
deren van de eent gemeente de openbare
lagere school vsn de andere bezoeken zon
der dat laatstbedoelde gemeente van de
eerstbedoelds daarvoor eenigs vergoeding
ontvangt In den regel betreft het dan een
gering aantal kinderen, zoodat de betrok
ken gemeenten het niet de moeite waard
vinden om een overeenkomst op te maken,
dia de voorwaarden regelt waaronder kin
deren der eene gemeente op de openbare
lagere scholen der andere worden toege
laten. By toenemend aantal schoolgaande
kinderen uit buitengemeenten wordt al
dra een overeenkomst gesloten en der#
houdt in den regel in. dat de buitenge
meenten een deel van de kosten der open
bare school van de onderwijsgevende ge
meente betalen en wel een deel. dat ln
evenredige verhouding staat van het aan
tal kinderen der buitengemeente tot de to
tale schoolbevolking. Scans ook wordt be
paald, dat dc buitengemeente een bepaald
bedrag per kind zal vergoeden. In beide
gevallen wordt gewoonlijk overeengeko
men. dat het schoolgeld, dat dc kinderen
dsr buitengemeente betalen, in mindering
Dat de financierle regeling dee on-
derwijsbljdragen van kinderen, dia
ln een andere gemeente de school
bezoeken, vele onbillijkheden In
houdt, wordt in dit artikel uitvoerig
uiteengezet.
komt van het totaal te restltueeren be
drag.
Geheel anders staat het met de vergoe
ding. dia da buitengemeenten moeten be
talen voor kinderen, die elders eene h y-
zondert lagere school bezoeken. Hier
behoeft tusschen de betrokken g«meenten
geen overeenkomst te worden gesloten, het
systeem, waarnsar da kosten van onder-
wijs dezer kinderen door de gemeente,
waaruit zy afkomstig zyn, moet worden
vergoed, la geheel in da lager onderwijswet
vastgelegd.
Het ls een vrij Ingewikkelde geschiede
nis, doch ik zal trachten in een kort bestek
een dutdelyk beeld te geven van de rege
len, waarnaar deze vergoeding plaats
vindt.
Zooals uit vorige beschouwingen ls ge
bleken. kan men ten aanzien der byzondere
scholen drieërlei soort van kosten voor da
gemeenten, waarin deze scholen gevestigd
zyn, onderscheiden en wel:
s. dc kosten van oprichting en verbou
wing vsn scholen;
b. de kosten van onderhoud an instand
houding vsn scholen;
c. de vergoeding, die de gemeenten heb
ben te betalen voor scholen, die op 1 Ja
nuari 1921 eigendom der bijzondere School
besturen waren.
Ten aanzien van het vermelde sub a zegt
de wet, dat de jaarlykarhc kosten daarvan
worden geacht zas procent vsn da kos
ten van 'iprichting en verbouwing te be
dragen. Van doze zes procent wordt jeer
lijks een zoodanig bodrsg door de buiten
gemeente betaald als de verhouding be
draagt van het aantel kinderen der betref
fende buitengemeente tot het totaal aan
tal kinderen op de betrekkelijke school.
Heeft een school dua 50 000,— gekost, dsn
worden de Jaarlijkache k'«ten geacht te
bedragen zes procent of 3000.Gaan op
deze school 100 kinderen, waarvan 3 van
oen bepaalde buitengemeente, dan betaalt
deze buitengemeente 6/100 van ƒ2000.
of 154 aan de gemeente, waar de echool
is gevestigd.
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Belgl* gast dra belastingdruk verlagen.
(2de blad).
fteaoationrela uitlating van Muamtlnl
over het uitbreken van een oorlog. (3de
blad).
BINNENLAND.
Overleden U dc heer P, Tb. II. M. Dob-
helman, oud-lid van dc Eerste Kamer <3de
blad).
Da vlucht oaar de ■tratosphecr. Ge
ïllustreerde pagina. (4<!e bla'd).
De afgeloopen week lo bet Buiten
land- (4de blad).
Arbeidsprestatie inplaats van steun-
trekken. (1ste blad).
De plattelandsgemeenten en bet
onderwijs. (Iste blad).
Haagtcba Hopjes. (2de blad).
Indrukken alt Zwiteerland. (1de bi
Radio programma's. (2de blad).
De kosten, hierboven sub b en e vermeld
heeft de gemeente waar do school la ge-
vcetlfd jaarlijks uit te betalen en zijr. dus
na afloop van leder Jaar bekend. Ook ln
deza luwtm beulen dc buitengemeenten
een evenredig deel op dezelfde wyze als
dit weven ten aanzien van de kosten sub
a la uiteen gazet.
Als woonplaats van de kinderen wordt
voor de toepaming van voormelde bepalin
gen aangenomen de gemeente. Voer de
ouders of verzorgers der kinderen zyn ge
vestigd en indien die niet hier te lande
wonen, waar de kinderen zelf woonachtig
zijn Indien ««ver kirwlcrt
wordt uitgeoefend door een verewnlglng.
stichting of Installing van weldadigheid,
geldt als woonplaats de gemeente waar hel
kind laatstelijk woonde, voordat Hot on-
der voogdy van du vereen Iging of Instal
ling kwam.
Van de kosten, boven onder e, b en c
vermeld, wordt alleen ten aanzien van die
sub b rekening gehouden met dc school
gelden, die door ouders of verzorgers van
kinderen betaald worden. De wet segt
dienaangaande, dat de beuling door de
buitengemeenten ven het verschuldigd he-
drag geschiedt met verrekening vsn het to-
taal bedrag der schoolgelden door de kin
deren uit die gemeente verschuldigd, voor
zooveel du ar hooi gelden niet onuivorder-
baar zyn verklaard Er U In deze rege
ling van de verrekening der art»oolgelden
leta onbevredigends en zuoala by alle
maatregelen, du de Jlykaoverhrid neemt,
spinnen de stedelijke gemeenten er het
meeste garen b|J.
Over t algemeen ls het onderwijs in ds
stad boter dan op het platteland Het on
derwijs komt daar mm tol zijn rcrM. om-
dal het aantal kinderen per klauw kleiner
ls. onverplkhU onderwijzer» worden aan
gesteld, en 'le vergoeding, die per leerling
wordt uitgekeerd grootrr ls. Gevolg is. dat
de beter gesitueerden uit de dorpen hunne
kinderen neer de stadsschool zenden Van
die beter gesitueerden wordt vaak orn
hoog schoolgeld ontvangen, dal meer be
draagt dan de ondarwijskasten hunner kin
deren. voor zoover du ten laste der ge
meente zyn- En dat meerdere schoolgeld
houdt de gemeente die hst ontvangt rustig
ln haar bezit, hst wordt zelfs niet ln min
dering gebracht vsn hetgeen ds buitenge
meenten krachten-» a en c bovenvermeld
moeten beulen. Op du maner trekken
sommige steden nog een zoet winstje uit
het platteland.
Er zyn gemsmten. waar een kostschool
is gevestigd van kinderen vsn gefortuneer
ds ouder», welks gemeenten op deze kin
deren duizend cm meer gulden winst ma
ken. U dergelijke wettelijke regeling niet
al te gek? En vroeger vóór 1029 was
het nog veel srger. Toen bepaalds do wet,
«-lat ds buitengemeenten alleen dan krach-
tens hst vermelde sub b gocn vergoeding
