DE DAG VAN ST.STEPHANUS
ACHT-EN-DERTIG MILLIOEN
DUITSCHERS ZEGGEN „JA'
25ste Jaargang
MAANDAG 20 AUGUSTUS 1934
No. 7892
S)e £eiebefi£(2ou/&jmt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
D£ ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij T*oratbet*li»f
Voor Leiden M cent per weefcIJ*
By onae Agenten 28 oent per «eek 2-64» per kwartaal
Franco per port L9ft per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia toot de Abormé's m-
knjgbeer tegen betaling ven 54 cent per kwartaal, by
«oorwübetalmg. Afzonderlijke numrnen ft cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad t cent.
Bureaux: PAPENGRACHT 32, LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935, REDACTIE IS H
GIRONUMMER 103003, POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gl Won* Adrertentiën 30 cent per regel
▼oor Inge tonden Modedcelmgrn wordt
het dubbele ean het tarief berekend.
TT1 rroONTJII ran ton hoogste 20 woorden, waartn be-
betrekkingon worden aangeboden at gevraagd, huur en
verhuur. koop en verkoop lü
Een koning die christendom,
beschaving en wel
vaart bracht
DE HAND, DIE WELDEED
Het la vandaag de twintigste Augustus,
een groote dag in de geschiedenis van
Hongarije.
Dit is de dag van het koninklijk Hon
garije, dat heden ten dage geen koning
meer heeft, waar Horthy regeert, niet als
president, maar in naam van Koning....
ja, van wie, niemand is er, die het weet,
maar waar toch alles nog Koninklijk is en
heet, waar alle officieele Rijksinstellingen
heeten: Magyar Kiralyi Koninklijke
Hongaarse he.
Dit is de dag van het Koninklijke Hon
garije.
Dit is de dag van Stephanus de Heilige,
de koning van Hongarye, die uit de chaos
van Augsburg, den doodelyken slag in 995
den Hongaren toegebracht, een geordend
rijk te scheppen wist door zich aan te
sluiten by de Roomsche Kerk, door het
roerige nomadenvolk te brengen tot het
Christendom, door wettige en geordende
toestanden te scheppen door een wys en
christelijk regeeringsbcleid. waaruit twee
ecuwen van rustige ontwikkeling konden
voortkomen, besloten met den gouden bul
in 1222, waarby de Koninklijke macht
tenslotte werd vastgesteld en omschreven.
Dat was in het kort het werk van een
heiligen koning, die bijna duizend Jaren ge
leden zijn onrustige onderdanen Christen
dom en beschaving bracht en daarmee
welvaart en geluk.
En nu? Onwillekeurig gaan nu onze ge
dachten naar het huidige Hongarije, dat toch
eens de muur was, die Europa bescherm
de tegen de Aziatische overweldiging, dat
de eerste klappen kreeg bij de invallen der
Turken en dezen versloeg. Want juist ter
gedachtenis aan deze gebeurtenis bepaal
de Paus Innoccntius XI, die Koning Ste
phanus heilig verklaarde, dat de feestdag
van St. Stephanus zou worden gevierd op
2 September, den dag. waarop Leopold t
Roomsch Keizer en Koning van Hongarije,
de Turken versloeg.
Maar Hongarije houdt zich officieel nog
altijd aan den eigenlyken datum, 20 Augus
tus.
Dat is vandaag.
En vandaag vieren alle steden van Hon
garye het feest van hun heiligen Koning,
die van een nomadenvolk een cultureel,
hoogstaand, christelijk volk wist te maken.
En de grootste viering van dit feeet is
in de straten en op de pleinen van de oude
hoofdstad Budapest.
Dit is niet alleen de viering van een ko
ning. dit is het feest gebleven van een
Roomsch koning in een Roomsch Rijk; van
een koning, die een volk christianiseerde,
die op bevel van den Paus tot koning werd
gezalfd, die hoog verheven werd en de
armen de voeten waschte, zooals in de lec
tio van het Romeinach brevier over dezen
heiligen koning geschreven staat. Hy was
de koning, dM voor zich en zyn opvolgers
het recht verkreeg een kruis voor zich uit
te laten dragen.
St. Stephanus stichtte het beroemde
aartsbisdom Esztergom. en vanaf het
oogenblik, dat de aartsbisschop van dit
diocees het alleenrecht kreeg, den koning
te kronen, werd dit bisdom het voornaam
ste van Hongarye en zyn aartsbiaschop
vorst-primaat van Hongarije. En het is dan
ook de aartsbisschop van Esztergom. die
telken jare op 20 Augustus in de Basilica
de plechtige H. Mis opdraagt en die de
eereplaats inneemt in de groote Kerkelijke
processie, die op dien dag trekt door de
straten van Budapest.
Want dit is treffend in dK land. dat dit
feest van den twintigsten Augustus nog
steeds gevierd wordt in den geest van dien
eersten Christelyken Hongaarachen ko
ning, die een heilige werd.
Wij schreven reeds, dat in den morgen
van dien dag de vorst-primaat van Hon
garije, de aartsbisschop van Esztergom,
een pontificale H. Mis opdraagt in de Ba
silica, welke H. Mis door alle Ryksgrooten,
ministers enz. wordt bijgewoond. Ook de
niet-Katholieke Rijksbestuurder, Horthy
is daarby aanwezig.
En dan trekt de stoet vanuit de Basilica
naar den Koninklijken Burcht om uit de
kapel aldaar te nemen, de ..Szent Jobb"
de heilige rechterhand van SL Stephanus,
de hand, die weldeed en die onbedorven
werd teruggevonden, om deze tegel yk met
..DE KRONINGSKERK MET DE DRIE VULDIGHEID5ZUIL TE BUDAPEST.
het Allerheiligst Sacrament te dragen door
de stad in een plechtige ommegang.
Alle geestelijke hoogwaardigheidsbe-
kleeders in groot kerkelijk ornaat, alle
vooraanstaande r«*geerlng»peraonen, hooge
officieren uit het leger, vooraanstaande
menschen uit andere colleges en ambten
en vertegenwoordigers van streken en ste
den en dorpen uit heel Honsgrije in hun
prachtige Hongaarsche kleederdrachten
gaan mede in dien mdrukwekkenden stoet.
Het ls het plechtige feest van het volk.
En daar waar de procwaie gaat, veraieren
de menschen hun huis. de mooiste tapijten
hangen zij uit het raam. waarachter witte
kaarsen slii te branden staan. Want straks
zal voorbij gaan Christus Zelf en de heili
ge rechterhand van SL Stephanus
Zoo begint op dezen dag het feest van
koning Stephanus.
En 's middags en 't avonds is er de ju
bel van blyde menschen, die feest vieren
op den Gellérthcgy. Dan klinken over de
Donau de oude H"ngaarache liederen, dan
zyn daar de oude Hongaarsche boerendan
sen. die een week lang door boeren en
boerinnen uit de dorpen van Hongarije des
avonds in de theaters worden gedanst
Zoo blijft ook de folklore leven van het
land. daar het geweven wordt in een na
tionaal heiligenfeest.
Zoo bezien is Hongarije een land, dat
vraagt om een koning, een land. waar de
koningsidee zóó vast geworteld ligt in de
zielen, waar de monarchie zulk een traditie
heeft, dat Koningschap en Hongarije niet
meer te acheiden zyn.
Ook nu niet, nu er geen koning is. maar
nu Horthy regeert ln naam van den koning.
Intusachen zyn na ddn rampzaligen we
reldoorlog. waarin Hongarije tegen zijn wil
betrokken werd. de toestanden wel veran
derd. Zelfs het ryk van den H. Stephanus
ls niet meer en Hongarija heeft nu andere
en zwaarder zorgen, r\ aarder zelfs dan ln
de degen voor Geyr toen dit volk nog
niet de welvaart kende, die rust en orde
bevorderen, toen dit volk nog een noma
denvolk was, nog niet gewend aan orde
en wet.
Nu zucht Hongarije onschuldig onder de
vroede slagen van een onrechtvaardig ver
drag. Nu hebben zij het gezegende land.
dat zij met zware offers tegen bloedige
aanvallen herhaaldelijk moesten verdedi
gen, zien verscheuren, zoon la een tijger het
vleeach verscheurt met wilde wellust
Nu is voor de welvaart die het
Christendom van St. Stephanus bracht ar
moede en ellende in de plaats getreden
En het verdrag, dst dit veroorzaakte was
het verdrag, dst het „recht der minderhe
den" zou beschermen en bij deze gedachte
denken wij opeens aan het woord van Kar
dinaal Cscmoch, di^ op zijn sterfbed tot
den minister van Onderwijs en Eeredienst,
Graaf Klebelsberg zelde:
„Wanneer ik gestorven zal zijn, verzoek
ik u. by mijn begrafenis aan de volkeren
van heel de wereld mede le dee Ier, dat dc
vorst-primaat van llongsrye hun uit zijn
graf verkondigt: Het is niet waar, dat dc
minderheden onderdrukt werden ln het
land. waar de zoon van eenvoudige Slowa-
kische boerenlieden vorst-primaat van
Hongarije kon worden".
Onwillekeurig hebben wij weer dit voor
Hongarije zoo vreeselljke onrecht aange
roerd op dezen dag van den heiligen ko
ning Stephanus, die niet de konings
kroon ontvangen wilde uit de henden de#
keizers, maar alleen uit die van den Paus.
Sylvester II.
En als dit land. dat de banierdrager
werd van het Christendom in Oostelijk
Europe, lijdt reeds Jaren lang. moge het
zich vandaag herinneren, dat het konin
gen had. die heiligen werden, waarvan de
eerste, de heilige Stephanus.
Dan moge het zich herinneren, dat deze
heilige Stephanus nu nóg meer dan toen
hij leefde, zijn volk leiden zal en voeren
uit deze verdrukking naar betere tijden
St. Stephanus kent zijn volk en diens
liefde voor het land. waarvan hij koning
was. Hij weet, dat zijn volk gehecht is aan
zijn grond, welke het ..Anyafold" dat is
..Moedergrond" noemt. Hij k«mt zijn vrij
heidsliefde. hij kent zijn liefde voor de
heilige Stephanuskroon. hij heeft gehoord
de klaagliederen van zijn vertwijfeld volk.
dat zong in Petöfl, den groeten Hongaar -
schen dichter:
Ik ben Hongaar en ernstig van nature.
Zooels de eerste toon onzer viool.
Soms wankeh om den mond een stille
glimlach
Doch zelden lach ik luid ln bli>de Jool.
Wanneer mijn wang gloeit van de hoogste
vreugde.
Dan stroamen tranen uit de oogen mij,
Slechts vrooltjk ben ik in het uur des
lijden*.
Want ik vraag nooit om iemands medelij.
St. Stephanus kent zijn volk.
En als hij, die in den hemel zyn voor
spreker is. weet en ziet dat zyn volk lydt
en blyft lijden, dan mag het volk weten
om St Stephanus, dat hy, hun afgezant by
God, zyn volk helpen zal. Dan zal het we
ten, dat hun heilige koning, aan den hori
zon van dit lyden een glorievoller tyd ziet
g. rt-n en dat hy zyn volk niet verlaten
heeft
Omdat Hongarye S1. Stephanus heeft, tal
dit lyden voorbygaan.
St Stephanus, bid voor Hongarye!
TOANS SCHNEIDERS
VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De uitsla* van de gisteren ia Dullarhlaad
gehouden volksstemming over HlUer'a aan
stelling als president. 1st* blad).
De stratosfeertocht van Ir. Cosy na en v. 4.
Eist geslaagd. ZIJ zijn ln Joego-Klavte ge
daald en hebben een hoogte van 16 000 M.
bereikt. <2d« blad).
Groote overstroomIngen ln Mandsjoerije.
(BuitenL Ber. 2de blad).
Nieuwe doodvonnlaen In Oostenrijk. E4n
executie. (2de blad).
UIT DE OMGEVING.
Doodelijk ongeluk te Koudekerk, data
blad).
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER
BLADEN.
BINNENLAND.
Benoemingen In het Bisdom Haarlem.
(Isto blad).
Wetsontwerp tot w(Jalgtng van de Post
spaarbank sret Ingediend. (4de blad).
Weer een slachtoffer van de see te Kijk
duin. (Laatste Bet
Laffe moordaanslag op 'n verkeerde te
Den Ilsif. Ifltg blad).
Ernstige verkeersongelukken. (Gem Ber,
2de blad).
Pogtng tot moord en «elfmoord te Maas
tricht. (Gem. Ber 2de blad).
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
ZWEMMEN: BIJ de Ear. Kampioenschap
pen te Maagdenburg leggen de Holland-
•ehe dames beslag op den Bredlusbeker.
Rle Mastenbroek evenaart Wllly den Ouden
op de 404 M. vrije slag. (3de blad).
WIEI.REN-NrN' De w r relrik amploen
schappen op den weg leveren overwinnin
gen op voor rellenarrs (Ned.), Karn (Bel-
gto) en Mets (DnltacbJand). (2de blad).
ATH1.ETYKK: De Ned. kampioenschap
pen te Amsterdam brengen twee nieuwe
Ned. records. (3d* blad).
Het percentage vertoont een kleine achteruitgang
De „Neen" stemmers
talrijker
dan in November
VOORLOOPIOE omriEELE rmiLAG
VAN HET REEERENDI'M.
Bijna 9€ der stemgerechtigden nam aan
de stemming deel.
Volgens voorlooplge officieele vaststel
ling van de gisteren In Duitschland gehou
den volksstemming was de uitslag als
volgt:
Aantal kiesgerechtigden 43 202 007
Uitgebrachte stemmen 43 207 821
Geldig uitgebrachte stemmen 42399 278
Ongeldige stemmen 888 543
Ja-stemmen 28 124 030
Neen-stemmen 4 275.248
De deelneming aan de volksstemming
bedroeg 95 7 procent
Het aantel uitgebrachte )e-stommen be
droeg 84 procent van het aantal stemge
rechtigden en 88 1 procent van het aan
tel uitgebrachte stemmen, welk percenta
ge by dc volksstemming van 1933 ruim 94
procent bedroeg.
Een vergelijking met hrt vorig jaar.
Het was gisteren voor de tweede maal.
dat rijkskanselier Hitier de kiezers voor
oen referendum neer de stembus riep. De
eerste maal was op 12 November van het
vorige Jaar. toen Duitschland juist den
Volkenbond had verlaten en hot Dutteche
volk met Ja of noen moest entwoorden op
de volgende vraag:
„Keurt gij, Duitse he men. en gij. Duit-
sche vrouw, de politiek ven Uw rijksrsgee-
ring goed en xyt ge bereid te verkleren,
dat deze de uitdrukking van uw rijm op
vatting en van uw eigen wil is en U plech
tig daarvoor uit te spreken?"
Toen werden 43 439 040 stemmen uitga
bracht; daarvan luidden er 40 588 804 „Ja"
(of 93 5 pet) en 2 100 181 „neen" (4 7 pet
Er warm 750 001 ongeldige stemmen (18
pet Hc' aantal stemgerechtigden be
droe j 45 127 909.
U t deze vergelykende cyfrrs hli/Vt dus.
dat de oppositie, voorzoover deze tot uiting
komt in het aantel „neen"-stemmen te ver
dubbeld. Zoowel het aantal opgekomen
stemgerechtigden als het aantel vóór-etem
mers j numeriek en perocnU-gewyae lich
telijk achteruit geloopen.
Moet men hieruit conclusies trekken?
Wij moenen, dat het aantel „Ja"-stem
mers ondanks doze lichte achteruitgang
toch oog zóó groot is, dat de naUoneal-so
cialisten van een volkomen geslaagde
volkstemming kunnen spreken.
Dal het enthmisiasmo by velen wet be
koeld ls. laat zich gemakkelijk begrijpen
en er zyn oorzaken genoeg aan te wijzen
voor het oploopen ven het cijfer der neen-
stemmers. Bij deze neen-stemmers kan
men gerust de ..ongeldigen" optellen, went
het is niet ean te nemen, dat meer dan
800 000 meneehen zieh vergist hebben by
hst Invullen ven een zoo eenvoudig stem
biljet
Wanneer men nagaat, welke oorzeken er
al too hebben kunnen meewerken om de
oppositie tegen het nazi-regiem te ver
groeien. dan staat men nog verbaeed. dat
de oppositie nut grooter is.
Noemen wy slechts: de gebeurtenissen
op 30 Juni. toen de z g Rohm-revolte werd
neergeslagen; de ontstemming onder de
Katholieken, tengevolge van de moord op
verschillende Katholieke leiders en het
uitblyven van een bevredigende regeling
met het Vaticaan; de gewelddadige ge-
lyksehakeling van de Evangelische Kerk.
wat onder de predikanten veel kwaad bloed
heeft goret; en ten slotte de mislukking
van do Duitache politiek ten opzichte van
Oastenryk
Daar staat tegenover, dat da Duiterhe
pers haar lezers hierover niet zuiver heeft
kunnen inlichten en dat verarbeidene Duit-
echeni hun flat zul Ion hebben gege-ven,
omdat er in de gegeven omstandigheden
toch niets sndera op rat dan zlrh hij het
fatt-accompH neer te leggen, daar slechts
een goedkeuring werd gevraagd van het
feit, dst Hitier de functie* van president en
ven rijkskanselier in zyn persoon vereenigd
had.
VERKLARINGEN DER BISSCHOPPEN.
De terughoudendheid van het Katholie
ke episcopaal tegenover de volkstemming
ls duidelijk tot uiting gekomen In het feit,
dst slechts enkel# baar hoppen zich lot hun
galoovlgen hadden gewend met verklarin
gen. welke echter /aker niet als een on
omwonden asnhankelykheidsbetuiging aan
den ryksleider kunnen worden uitgelegd.
Zoo beperkte rich oa de huaarbop van
Spiers er toe „Gods licht en bescherming
over de as. volkstemming van God af te
emeeken
Een uitzondering maakt de verklaring
van den bisschop van Osnsbrueck. die sla
volgt luidde:
..Ik acht het een vanzelf sprekenden
plicht van lederen Dultacher. dat hy om
wille van da aaneengesloten held en de
eenheid ven het Duiterhe volk op de vraag
ven den Fuehrer met vreugde „Ja" zegt.
